کارشناسان تئاتر کودک و نوجوان در گفتگو با «نمایش»:

عادل بزدوده : نمایش و کار کودک تخصص و فوق‌تخصص می‌خواهد. تئاتر می‌تواند جامعه را به حرکت درآورد
حمید کرمی : بدیهی است بحث آموزش، افزایش سالن‌ها، بودجه و توجه به امکانات ساده و البته ضروری، باید سرلوحه برنامه‌های مرکز باشد
سیدصادق موسوی : مهمترین اتفاقی که در این زمینه رخ داد، تأسیس کانون تئاتر کودک و نوجوان، متشکل از صاحب‌نظران این رشته بوده است
حمید قاسم‌زادگان: باید فکری برای ارتباط بیشتر تئاتر کودک و نوجوان با مخاطب بشود تا مشکل اقتصادی آن نیز برطرف گردد
رضا بابک: باید از تئاتر کودک و نوجوان حمایت شود. این اصل را فراموش نکنید


جریان گسترش تئاتر کودک و نوجوان به آرامی پیش می‌رود. کاستی‌ها و نقص‌های این نوع تئاتر به علت نگاه و رویکرد مسئولان به آن قابل توجه است. بحث بر سر بایدها و نبایدها نیست؛ بلکه دقت بیشتر روی مسئله امکانات، کشف استعدادها و ساختارشناسی این گونه از هنرهای نمایشی، مورد نظر است.
گفتگوهایی که در پی می‌آید تلاش دارد به ارزیابی کلان نگرانه‌ای از تئاتر کودک دست یابد. به نظر می‌رسد دقت در مقوله مهمی چون تئاتر کودک که پایه‌های رشد و خلاقیت آیندگان هنر را شکل می‌دهد، حائز توجه و اهمیت بسیار بوده و امید است بازنگری و تمرکزی اساسی بر این نوع تئاتر صورت گیرد.

 عادل بزدوده (کارگردان):
ما در زمینه مدیریت و اجرای فعالیت‌های فرهنگی دچار ضعف و کاستی هستیم. نمایش‌ها براساس خلاقیت و دقت کارشناسانه روی صحنه نمی‌رود.
اگر گروهی که در تئاتر، مباحث اجرایی را دنبال می‌کنند، هدفشان را تعریف و مشخص کنند، ارزشمند بودن عمل آنها بی‌شک نمایان خواهد شد.
نمایش و کار کودک تخصص می‌خواهد؛ فوق‌تخصص می‌خواهد. اثر می‌تواند جامعه را به حرکت درآورد و به پیش ببرد. این تمرکز بر روی ماهیت کار کودک و نوجوان صورت نگرفته است.
چند ماهی است که کانون تئاتر کودک و نوجوان به سمت این نگاه پیشروی کرده و هدف اصلی خود را بر آن بنیان گذاشته است. امیدوارم این امر واقع شود.

 حمید کرمی (کارشناس):
وضعیت فعلی تئاتر کودک و نوجوان مناسب نیست. آن چیزی که هم‌اکنون جزو مشکلات اساسی این گونه تئاتری است، نبود مباحث بنیادین در این مقوله است. کمبود آموزش، علت دیگری برای تعریف کاستی‌های تئاتر کودک و نوجوان به شمار می‌رود. در حال حاضر شکل اجرایی اکثر نمایش‌های کودک و نوجوان، شیوه مونتاژکاری است. در آثار حاضر، شعر، حرکت و شادی حضور دارد؛ اما عنصر اساسی و مهمی مانند قصه و متن نمایش، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. آمار نشان می‌دهد اکثر اجراهایی که مجوز اجرا می‌گیرند، در موضوع و تم به تکرار دچار شده‌اند. کارشناسان این حوزه بر این باور هستند که 80 درصد نمایش‌هایی که موفق به کسب مجوز می‌شوند دارای قصه‌ای تکراری هستند. این معضل باعث شده از جذابیت اجراها کاسته شود.
در کنار این مسائل، بحث عدم حمایت مالی از گروه‌های نمایش کودک و نوجوان معضل بزرگی را به وجود آورده است و آن اینکه نمی‌توان اجرایی با انرژی مطلوب، انتظار داشت.
البته قرار است از این به بعد از گروه‌های اجرایی حمایت‌ مالی شود تا انگیزه و خلاقیت مناسب‌تری برای اجرای نمایش کودک و نوجوان ایجاد شود. بستر ایجاد خلاقیت نمایش گروه‌های کودک و نوجوان، در قسمت مربوط به طراحی بیشتر نمایان می‌شود. به طور مثال، اثری مثل «پینوکیو» را در نظر می‌گیریم. طراحی صحنه بخش‌های مختلف و متنوع این اثر، هزینه گزافی می‌طلبد. وقتی حمایت مالی وجود نداشته باشد، کارگردان مجبور به اختصار شده و تغییری در صحنه‌اش ایجاد نمی‌کند و این مسئله درنهایت باعث می‌شود نمایش، کشش اصلی خود را از دست بدهد. برای بهتر شدن وضعیت تئاتر کودک و نوجوان باید مبانی نمایشنامه‌نویسی بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. بحث آموزش و افزایش سالن‌ها و افزایش بودجه و توجه به امکانات، باید سرلوحه تمامی امور قرار گیرد. آنهایی که سیاست‌گذاران کار تئاتر کودک و نوجوان هستند باید مشکلات این نوع تئاتر را حل کنند و از سر راه بردارند. به وضوح می‌توان نمایشنامه‌نویسانی را مشاهده کرد که با ذوق و استعداد هستند اما آنها باید به گروه‌های حرفه‌ای متوسل شوند تا کارشان نمود پیدا کند. این نکته نیز، یکی از مسائل دیگر این حوزه است.

 سیدصادق موسوی ( مسئول کانون تئاتر کودک و نوجوان مرکز هنرهای نمایشی و مدیر تالار هنر):
تئاتر کودک و نوجوان در چند ساله اخیر دچار رکود بوده است و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، مرکز هنرهای نمایشی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، برای مقابله با این رکود تلاش بسیاری کرداند.
از اواخر سال گذشته، ارگان‌های دولتی به این موضوع توجه ویژه‌ای نشان دادند. مهمترین اتفاقی که در این میان به وقوع پیوست، تأسیس کانون تئاتر کودک و نوجوان، متشکل از صاحب‌نظران و کارشناسان این حوزه بود.
اساس این کانون، بر پایه تشکیل جلسات و تنظیم برنامه‌ها و پژوهش‌ و طرح‌های تحقیقاتی در زمینه تئاتر کودک و نوجوان بوده است. اما در زمینه اجرای مسائل برنامه‌ریزی شده می‌توان به تالار هنر اشاره کرد.
آمارها نشان می‌دهد که 30000 نفر در طول این مدت از نمایش‌های تالار هنر دیدن کرده‌اند. این در حالی است که بعضی از نمایشها 9000 تماشاگر داشته‌اند. تصویب اساسنامه انجمن صنفی تئاتر کودک و نوجوان، از اتفاقات مهم دیگر است. پیوند با رسانه تلویزیون نیز باعث شده جریان مربوط به تئاتر کودک و نوجوان توسعه بیشتری پیدا کند. ترجمه چند کتاب تخصصی تئاتر کودک و نوجوان نیز که شامل آثار بزرگ جهان می‌شود، از دیگر اتفاقات این حوزه به شمار می‌رود؛ و در نهایت اینکه بازهم اتفاقات دیگری در پیش است و امیدواریم به هدفمان که گسترش فرهنگ تئاتر کودک است برسیم.

 حمید قاسم‌زادگان (نویسنده و کارگردان):
تئاتر کودک و نوجوان حدود 15 سال با رکود مواجه بود. پیش از آن، آثار درخشانی از کارگردانان توانا در تئاتر شهر به صحنه می‌رفت که تبیین‌کننده جایگاه تئاتر کودک و نوجوان در ساختار تئاتر کشور بود.
به خاطر کم‌توجهی مسئولان، تئاتر کودک و نوجوان در دوران اخیر وجه متمایزی نسبت به سایر تئاترها نداشته است .به طور مثال مجموعه‌ای مانند تالار هنر، به عنوان یکی از اصلی‌ترین مراکز تئاتر کودک و نوجوان، در محلی واقع شده که مورد توجه قرار نمی‌گیرد و برای اطلاع یافتن بهتر مردم از برنامه‌های آن، تبلیغاتی نشده است. در مقابل، سالن کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به دلیل قرار گرفتن در قلب پارک لاله، مخاطبان بیشتری دارد و از آن استقبال بهتری، می‌شود. اما علل رکود تئاتر کودک و نوجوان را می‌توان چنین برشمرد:
ـ بی‌توجهی مسئولان نسبت به تئاتر کودک.
ـ عدم وجود جایگاه و تالار مناسب برای کودکان و نوجوانان.
ـ ضعف در متون نمایشی کودک و نوجوان.
در زمینه اساتید فن تئاتر کودک و نوجوان، محدودیتی نداریم؛ مشکل اصلی پشتوانه پژوهشی این‌گونه افراد است که به علت کمبود در این زمینه، اطلاعات روزآمد و حائز اهمیتی به دانشجویان داده نمی‌شود. این مسئله باعث ایجاد تم‌های تکراری و اجرای نمایش‌های کودکانه می‌شود و رکود را بیش از پیش می‌کند.
به نظر من پژوهش در مقوله تئاتر کودک، یک اصل غیرقابل انکار است.
یکی از زمینه‌های رشد چنین تئاتری، درگیری و پیوند آموزش و پرورش با این مورد است. وقتی در مجامع و نشست‌های مربوط به این موضوع، هیچ‌کدام از مسئولان آموزش و پرورش شرکت نکرده و حتی نماینده‌ای نمی‌فرستند، چنین استنباط می‌شود که این مقوله برای آنها در اولویت نیست؛ در نتیجه بودجه‌ای هم تقبل نمی‌شود و در ادامه وضع بدتر می‌شود.
باید جریان تئاتر کودک و نوجوان با مخاطب ارتباط بهتری داشته باشد و معضل اقتصادی آن نیز حل شود. این امر، اصلی‌ترین نیاز چنین تئاتری به شمار می‌رود.

 رضا بابک (نویسنده و کارگردان):
در حال حاضر عده‌ای مشغول ساماندهی و سازماندهی وضعیت موجود تئاتر کودک و نوجوان هستند. در تالار هنر کارهایی به ثمر می‌رسد و نمایش‌هایی اجرا می‌شود که قابل تأمل است. باید تحول در این‌گونه تئاتری ایجاد شود. کانون تئاتر کودک و نوجوان تشکیل شده است تا به این قضیه رسیدگی کند. باید اتفاقات به شکل زیربنایی به وقوع بپیوندد و شرایطی فراهم شود که درخواست تولید آثار نمایشی کودک و نوجوان هر روز، بیشتر شود؛ باید پیشکسوتان بیایند و کار کنند.
به نظر می‌رسد افرادی که در کانون تئاتر کودک و نوجوان جمع شده‌اند با حسن‌نیت در جهت اهداف یاد شده تلاش می‌کنند.
به تازگی از من دعوت شده که به این کانون بروم و تجربیات 35 سال فعالیتم را در اختیار آنها بگذارم. در گذشته، عده‌ای از آدم‌هایی که در این حیطه فعالیت می‌کردند، نسبت به این قضیه، اطلاعات کافی نداشتند. دانشجویانی هم که به این نوع تئاتر می‌پرداختند، بیشتر به الگوبرداری گرایش داشتند.
تلویزیون هم در برخی از نمایش‌های کودک و نوجوان خویش، الگوی مناسبی ارائه نداده است. باید کار اساسی در این زمینه بشود. تماشاگران نمایش‌های کودک و نوجوان، آینده‌سازان این هنر هستند. من عده‌ای از آنها را در گذشته هنگام تماشای کارهای کودک و نوجوان دیده‌ام. همین آدم‌ها، امروزه از بهترین تماشاگران حرفه‌ای تئاتر شده‌اند. این مهم است.
نامه‌ای به مرکز هنرهای نمایشی داده شده و قرار است پیگیری شود. آقای پارسایی نیز قول مساعد برای همکاری داده‌اند. باید این مراحل طی شود. در انتها لازم است اضافه کنم که باید با تئاتر کودک مثل تئاتر بزرگسال برخورد شود و بودجه کافی برای آن اختصاص یابد. باید از تئاتر کودک و نوجوان حمایت شود؛ این اصل را فراموش نکنید.