گزارشی از چهارمین جشنواره تئاتر بومی تیرنگ – 22 تا 24 تیرماه1385 - ساری

پرواز تیرنگ
چهارمین جشنواره سراسری تئاتر بومی با نام تیرنگ از بیست و دوم تا بیست و چهارم تیرماه در مرکز استان مازندران (ساری) برگزار شد. این جشنواره با همت حوزه هنری استان مازندران و با همکاری مرکز هنرهای نمایشی، استانداری مازندران، سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان، صدا وسیمای مرکز استان، فرمانداری و شهرداری ساری، سازمان میراث فرهنگی و اداره کل محیط زیست استان و هتل اسرم ساری طی سه روز میزبان آثار نمایشی محلی و بومی هشت استان بود.
جشنواره تئاتر تیرنگ با هدف معطوف کردن نگاه هنرمندان عرصه تئاتر به حوزه آیینها، رسوم، سنتها و باورهای گذشتگان برگزار ‌شد. سیصد متن رسیده از بیست و چهار استان کشور پس از بازخوانی و دو دوره داوری توسط داوران تهرانی بررسی شد و در نهایت ده اثر از استانهای ایلام، خوزستان، کهکیلویه و بویراحمد، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری، گیلان و مازندران برای رقابت برگزیده شدند.
بنا بر گفته محمد مهدی جمنانی، مدیر حوزه هنری مازندران، تفاوت این دوره از جشنواره با سه دوره پیشین، رویکرد به سوی کارهای پژوهشی بوده است. از همین رو در پایان هر روز از روزهای جشنواره، سخنرانیهایی برای اساتید و محققان بومی همچون محمد حسین ناصربخت، امیرکاووس بالازاده و ... در نظر گرفته شده بود.

تیرنگ در متن
چهارمین جشنواره تیرنگ، نمایشهای «هوی» به کارگردانی حیدر رضایی و نوشته علی خادم، «زینب» به کارگردانی و نویسندگی باقر رمضان زاده، «شهداد و مهداد» نوشته و کارگردانی انور بیجارزهی، «چی چی نی» نوشته علی مرتضوی و به کارگردانی محمدرضا رهبر، «دالو» به قلم احمد بیگدلی و کار بدرالسادات برنجانی، «راز ماهتو» نوشته و کار یاسر محمودی، «بیگانه» به کارگردانی و نویسندگی علی ملکیان، «هی جار» نوشته رضا ولی پور و کار ثریا امینیان، «ری گشون» اثر سیدصالح زینی پور و «قشلاق آخر» نوشته مرحوم جمشید افشاریان و کار محمد بهرامی را طی سه روز برای مخاطبان خود ارایه کرد.
پس از پایان هر نمایش، جلسات نقد و بررسی توسط کارشناسان برای همان نمایش برگزار شد و در پایان روزهای نخست و دوم، سخنرانان و محققان بومی، نظرات خود را درباره تئاتر و فرهنگ بومی با شرکت کنندگان درمیان گذاشتند.
هر چند با وجود استقبال گسترده از نمایشهای این جشنواره و کسب تجربه ای بیشتر پس از برگزاری سه دوره از جشنواره، همچنان مواردی قابل ذکر و تامل وجود دارد. علی رغم قرارهای پیشین، مبنی بر حضور گروه‌های نمایشی با لباسهای محلی، برخی از گروه‌ها با لباسهای عادی در مجامع حاضر می‌شدند و نیز با وجود تاکید جشنواره بر بومی و محلی بودن نمایشها، دیالوگها با زبان محلی و یا حتی با زبان فارسی و لهجه و گویش محلی ادا نمی‌شد. از دیگر موارد، می‌توان به ورود و خروج مکرر برخی تماشاگران از سالن و ازدحام و سروصدای زیاد در برخی سالنها هنگام اجرا اشاره کرد.
همچنین برخی معتقدند که این جشنواره در صورت انجام برخی کارها؛ مثل امکان اجرای نمایشهای برگزیده برای مدتی بیشتر، ارایه بروشورهای تبلیغاتی که معرف جاذبه ها و آداب و رسوم محلی گروه‌ها باشد و از همه مهمتر ارایه بروشورهای خود نمایشها، می‌توانست بسیار جذابتر برگزار شود.
البته اتفاقاتی همچون حضور پررنگ شرکت کنندگان شیعه و سنی جشنواره در نماز جمعه ساری و خیرمقدم نماینده ولی فقیه در استان مازندران و نیز ایراد سخنان کوتاهی توسط آیت الله نورالله طبرسی، امام جمعه ساری بر رونق این جشنواره افزود.

با این وصف
دست اندرکاران جشنواره تیرنگ امیدوارند تا بتوانند با گسترده کردن بیشتر جشنواره آن را در سطحی بین المللی برگزار کنند. در همین ارتباط محمد مهدوی جمنانی از رویکردها و برنامه های آتی برای حضور اقوام دیگر کشورها خبر داد. وی گفته است که در آغاز، تلاش بر این است تا از کشورهای حاشیه دریای خزر و آسیای میانه و نیز کشورهای دیگری که با ایران، تعامل و شباهتهای فرهنگی دارند برای حضور در دوره های بعدی دعوت به عمل آید. هرچند این تلاش پس از تبدیل جشنواره از جشنواره‌ای استانی به منطقه‌ای و سپس به جشنواره‌ای ملی صورت خواهد گرفت.

تیرنگ فرود ندارد
تیرنگ نیز همچون دیگر جشنواره ها به طور نمادین، مراسمی را برای اعلام و تجلیل از برگزیدگان برگزار کرد. تیرنگ همچنان در اوج به سر می‌برد و در حال صعود؛ بنابراین اختتامیه فراز چهارم، حرکتهای بعدی این نهال نوپا را شکل می‌دهد؛ پس پروازی بی‌فرود پیش رو است. به هر تقدیر مراسم اختتامیه در سالن زنده‌یاد سلمان هراتی و با حضور مدیر حوزه هنری استان مازندران و جمعی از مسئولان و هنرمندان برگزار شد و ضمن اجرای موسیقی محلی مازندرانی و گروه‌هایی از سیستان و بلوچستان و نیز چهارمحال بختیاری، شفقت (استاندار مازندران)، سعید کشن فلاح (مدیر امور نمایشی حوزه هنری مرکز) و نیز محمد مهدوی جمنانی به ایراد سخن پرداختند.
استاندار مازندران در بخشی از سخنان خود به نقش برجسته جشنواره تئاتر تیرنگ در رویکرد هنرمندان به فرهنگ غنی ایران اشاره کرد. سعید کشن فلاح نیز با اشاره به منبع غنی فرهنگ ایرانی و جایگاه هنرمندان در جامعه، آن را بهترین منبع برای شناختن و شناساندن هویت این مملکت دانست. قرائت اذان توسط یکی از هنرمندان مازندرانی به علت تقارن مراسم با اذان مغرب از نکات جالب توجه این مراسم بود. در پایان و پس از قرائت بیانیه هیات داوران (نصرالله قادری، حسینعلی شوندی، محمدرضا غفاری و حسن دولت آبادی) به برگزیدگان جشنواره تیرنگ هدایایی اهدا شد.

برگزیدگان
بازیگر زن:
رتبه اول: الهه فرخی برای نمایش چی چی نی از گیلان، رتبه دوم: فرنگیس لرستانی برای نمایش زینب از هرمزگان و حدیثه حسنی برای نمایش راز ماهتو از مازندران و رتبه سوم: مرجان قاسمی برای نمایش هوی از ایلام، مرضیه بهاری خرم برای نمایش چی چی نی و صدیقه تنهایی برای نمایش بیگانه از مازندران.
بازیگر مرد:
رتبه اول: محمدعلی فرمند برای نمایش چی چی نی، رتبه دوم: مصطفی اژدرپور برای نمایش راز ماهتو و مصطفی کولی وند برای نمایش هوی و رتبه سوم: احمد رنجبری برای نمایش زینب و رضا عباسی برای نمایش چی چی نی.
کارگردانی:
رتبه اول: محمدرضا رهبر برای نمایش چی چی نی، رتبه دوم: ثریا امینیان برای نمایش هی جار از چهارمحال و بختیاری، رتبه سوم: باقر رمضان زاده برای نمایش زینب.