میزگردی برای یافتن جایگاه تئاتر در توسعه شهری

به گزارش ایران تئاتر، عصر سه شنبه و پس از ارائه مقالات شرکت کنندگان که از صبح  در همایش شهر، شهروندی و تئاتر آغاز شده بود، میزگردی با موضوع «معماری، شهر، حقوق شهروندی و تئاتر» با حضور مهدی شفیعی مدیرکل هنرهای نمایش، سعید اسدی دبیر جشنواره فجر 35 و احسان پشت مشهدی رئیس مرکز توسعه و سیاست های راهبردی وزارت راه و شهرسازی در تالار مشاهیر برگزار شد.

در ابتدای این میزگرد که با هدایت سعید اسدی آغاز شد. وی با طرح سوالی از رئیس مرکز توسعه و سیاست های راهبردی وزارت راه و شهرسازی بحث را آغاز کرد: دولت و وزارت راه و شهرسازی چه برنامه ای برای توسعه فضاهای شهری مرتبط با هنر و فرهنگ دارد؟

دکتر احسان پشت مشهدی در شروع سخنان خود در ابتدا عنوان کرد ترجیح می دهد به عنوان یک دانشجوی فلسفه در مورد مسائل مربوط به او نگاه شود نه مسئولی دولتی. وی در ابتدا اعلام کرد که بهتر است برای نتیجه گیری این مسئله از تعریف مفاهیم شروع کرد و در همین راستا به ارائه مفهوم شهر، شهروند و انسان با توجه به نظریات و دیدگاه های ارسطو پرداخت.

شفیعی در ادامه با آغاز بحث خود با اشاره با هماهنگی نا آگاهانه موضوعیت این همایش با انتشار منشور حقوق شهروندی این اتفاق را از آن جهت که یک پیکره باید همگرا و همگن رفتار کند تا برنامه ریزی درستی داشته باشد آن را به فال نیک گرفت و گفت: به نظرم بسیاری از مشکلات ما به خاطر همگرا نبودن است زیرا در این صورت برخی از اشتباهات یا کارهای بیهوده انجام نمی شود. او در ادامه با اشاره به اینکه علاقه مند است تا مدیران شهرداری هم در سمینارهایی با این موضوعیت حضور داشته باشند گفت: به نظرم چنین فرصت هایی باعث می شود تا مدیران حرف صاحب نظران را بشنوند و بتوانند بر اساس آن برنامه ریزی کنند بنابراین حضور مدیران در نشست های تخصصی بسیار مهم است.

وی در ادامه به تعریف برخی مفاهیم از قبیل شهروند، تئاتر و مکان فرهنگی پرداخت و در این تعاریف به ویژگی تجمع پذیر بودن مفهوم شهر، مکان شهری و تئاتر را توضیح داد و گفت: ویژگی تئاتر در مفهوم شهری و اجتماعی اش در این است که به واسطه آن تجمع مردمی صورت می پذیرد، اتفاقی که در مراسم آیینی و در مکان های مشابه نیز رخ می دهد. بناهایی مثل چغازنبیل یا تکیه دولت و حتی حسینیه ها همه اماکنی هستند که به واسطه رویدادی فرهنگی آیینی محل تجمع مردمند و تئاتر نیز چنین ویژگی دارد.

پشت مشهدی در ادامه به توضیح مباحث زیبایی شناسی پرداخت و با اشاره به تعاریفی از ارسطو به اهمیت رهگذرها و پیاده رو ها اشاره کرد و گفت: اساسا یکی از ویژگی های شعر بنا بر این تعاریف قدم زدن انسان در آن است، شهر جایی است که دو نفر در آن راه بروند و به گفت و گو تعامل بپردازند. او همچنین با اشاره به ویژگی های دیگر شهر خاصیت مکان شهری را محل بروز رخداد بودن-به خصوص رخداد سیاسی- دانست.

شفیعی در ادامه این میزگرد با توجه به مباحث مطرح شده توسط پشت مشهدی گفت: در طراحی شهری ارتباط شهروندان مقوله مهمی است، مکان هایی مثل پیاده روها و پاتوق ها نیز از همین حیث اهمیت پیدا می کنند. در نتیجه توسعه تئاتر به عنوان ضروتی شهری در کلانشهرها و سازو کار زندگی مدرن اهمیت پیدا می کند.

سعید اسدی نیز با اشاره به اهمیت ارتباط مکان و رویداد در مورد ویژگی رویداد در تئاتر صحبت کرد و گفت: رویداد تئاتر با رویداد اجتماعی متفاوت است و این تفاوت به خاطر پیش ساخته بودن نفس اجرای تئاتر است که همراه با دعوت است، به همین دلیل مکان به وقوع پیوستن این رویداد که تئاتر است مهم می شود و درنتیجه در معماری شهری باید برای این مکان که همان ساختمان یک تئاتر است پیش بینی لازم اتفاق بیافتد.

شفیعی نیز با اشاره به تغییر برخی مفاهیم در جوامع شهری مدرن که متاثر از راه های ارتباطی اماکن و وسایل نقلیه است به ویژگی گفتمان ساز تئاتر اشاره کرد و گفت: به نظر با کارکردهای جدیدی که تئاتر در جوامع پیدا کرده است می توان گفتمان های جذابی را از آن استخراج کرد. او در ادامه با طرح سوال از پشت مشهدی بحث خود را ادامه داد و گفت: جایگاه تئاتر با کاربری فرهنگی و ضرورت هایی که در شهر دارد چگونه تعریف می شود و ما به عنوان حوزه فرهنگی چه سهمی در نگاه جامع شهری داریم؟

پشت مشهدی در ادامه گفت: به نظرم یکی از موارد مهم در تهران لزوما به وجود آوردن فضاهای جدید نیست بلکه استفاده از ظرفیت های هر مکان موجود خودش بحث مهمی است. آیا ما از تئاتر شهر میتوانیم به عنوان محل رخداد نام ببریم؟ آیا رخداد دیگری به غیر از تئاتر در این محل اتفاق می افتد؟ امروز با مشکلات ترافیکی خود دسترسی به این سالن و یک معضل جدی است. شاید برای استفاده از برخی از چیزهایی که داریم نیاز باشد تا مسائل دیگری مثل دسترسی و حمل و نقل را بهبود بخشیم. وی افزود: به نظرم همین مجموعه با تمام اهمیت تئاتری که دارد محل رخداد شهری نیست. چنانکه خیلی از فضاهای شهری دیگری که داریم تک وجهی اند و مثلا به عنوان تفرج گاه استفاده می شوند و غیره اما با بهبود مسائل دیگر همان فضاها میتوان آنان را محل رخ داد شهری کرد.

مهدی شفیعی در ادامه با اشاره به اینکه هر مجموعه ای این امکان را دارد تا بهره برداری از آن بهبود پیدا کند به افزایش دانشجویان رشته های هنری و به خصوص تئاتر اشاره کرد و گفت: با جدی گرفته شدن تحصیلات آکادمیک تئاتر از سوی جامعه و استقبال جوانان ظرفیت های تازه ای در این بخش به وجود آمده است و درنتیجه دولت هم باید برای این ظرفیت تازه در خود ایجاد ظرفیت کند و تلاش کند در برنامه ریزی هایش به آن بهاء دهد. او در ادامه به برنامه و بسته های پیشنهادی ارائه شده اداره کل هنرهای نمایشی برای توسعه فضاهای تئاتری اشاره کرد و گفت: تالارهای زیادی هستند که این امکان را دارند به عنوان سالن تئاتر کاربری داشته باشند اما آیا برنامه ای برای آنان وجود دارد؟ اماکن زیادی هستند که درست بهره برداری نمی شوند و فعال شدن آنها باعث سرزندگی در شهر می شود. این درحالی است که مسئولان شهری هم به دنبال راهکاری برای ایجاد سرزندگی در آن مناطق اند اما راهکاری ندارند. شفیعی ادامه داد: ما در سطح شهر حدود 250 سرای محله داریم که اگر ظرفیت اجرای تئاتر را در آنها به وجود آوریم رشد بی نظیر و تاثیر عجیبی را بر شهر شاهد خواهیم بود. ما برای اماکن تاریخی نیز طرح هایی داریم تا بتوان ظرفیت هایی را در آنها فعال کرد. اما آیا شما به عنوان وزارت راه و شهرسازی جایگاهی در برنامه هایتان برای این طرح ها به وجود آورده اید؟ شفیعی در ادامه به نیاز برای ارتقاء و راه اندازی خورده پاتوق ها اشاره کرد و مکانهایی با این پتانسیل را تاثیرگذار ارزیابی کرد.

در پایان این میزگرد ابراز امیدواری شد تا این مسائل به بهانه های مختلف مطرح و مورد بجث صاحب نظران و مدیران قرار بگیرد.