نگاهى به هنر تعزیه وآیین هاى ماه محرم در سیستان

ایرنا: ساعات ،دقایق و روزهاى ماه محرم براى مردم زابل (سیستان ) همچون دیگر
نقاط کشورمان ازاهمیت ویژه اى برخورداراست .
ماه محرم که یادآور مبارزه حق برعلیه باطل توسط امام حسین (ع )و۷۲ تن از
یاران باوفایشان است هیچ گاه ازیادها خارج نمىشود.
با گذشت قرن ها از واقعه جانسوز عاشورا در صحراى کربلا شیعیان امام حسین
(ع ) در سیستان باآیین هاى مختلفى ماه محرم را گرامى دارند.
گزارش هاى دریافتى خبرنگارایرنا از نقاط مختلف سیستان از یکپارچه سیاه
پوش بودن سردر منازل ، ادارات ، مساجد و حسینیه ها حکایت دارد.
نوحه خوانى،سینه زنى ، زنجیرزنى ، برگزارى زیارت عاشورا ،تعزیه خوانى
یاهمان شبیه خوانى ازجمله آیین هاى معمول مردم درسیستان دراین ایام به
شمارمى رود.
اما پخت حلیم و شعله زرد ، امتناع مردم سیستان از پخت غذا در سه روز
قبل از واقعه عاشورا ، پشت بام رفتن ریش سفیدان و تلاوت قرآن و ذکر دعا
براى اعلام رسیدن ماه محرم و برگزارى مجالس روضه و عزادارى در منازل از
جمله آداب خاص مردم سیستان در ماه محرم و۱۸ روز پس از آن است .
البته امتناع مردم سیستان از پخت غذا رفته رفته رو به فراموشى است ولى
بزرگان طوایف این سامان علت این امتناع را همدردى با امام حسین (ع )و
یارانش ذکرمى کنند.
نوحه خوانى ، سینه زنى و زنجیرزنى از اول ماه محرم ، تعزیه خوانى از
سوم ، پخت حلیم وشعله زرد و نیز روضه درمنازل درهمدردى با حضرت زینب (س )
از دهم ماه محرم در سیستان آغاز و تا۴۸ روز پس از واقعه عاشورا ادامه
دارد.
قشرهاى مختلف مردم سیستان اعم از کودکان ،جوانان پیرمردان و پیرزنان با
بابه راه انداختن دسته جات سینه زنى و زنجیر زنى ازاول ماه محرم خاطره
جانفشانىهاى امام حسین (ع ) و یارانش راگرامى داشته و در رثاى آن حضرت اشک
ماتم مىریزند.
در حقیقت تعزیه یا همان شبیه خوانى سیستان از جمله مهمترین وکهن ترین
آداب و رسوم این منطقه به شمار مىرود که جایگاه ویژه اى نیز در بین مردم
دارد.
ریش سفیدان و سران طوایف سیستان شکلگیرى تعزیه یا همان شبیه خوانى در
این خطه را۴۰۰ سال قبل یعنى دوره صفویه و اوج آن را به دوره قاجاریه
نسبت مىدهند.
تعزیه درسیستان به صورت روز شماراجرا مىشود به این صورت که شبیه خوانان
هر روز ماه محرم را به یکى از یاران امام حسین (ع ) مثلا حضرت على اکبر(ع )
و یا حضرت ابوالقضل (ع ) اختصاص مىدهند.
مردم سیستان از تعزیه که بیشتر درمیادین شهر اجرامى شود به عنوان تداعى
کننده مظلومیت امام حسین و یارانش یاد کرده و ازآن استقبال باشکوهى انجام
مى دهند.
هرکدام ازشبیه گردانان براى اجراى نقش موثر در قالب شخصیت هاى آن زمان
لباسى خاص دراین تعزیه مىپوشند.
اشعار خاص و متفاوتى نیز در رثاى امام حسین و یارانش و وقایع ماه محرم
در تعزیه سروده و خوانده مىشود.
"مرتضى آریایى فر" یکى از شبیه گردانان سیستان که ۱۵ سال به این کار
مبادرت دارد به خبرنگارایرنا گفت : استقبال مردم از شبیه خوانى یا تعزیه
به نوع اجراى شبیه خوانان بستگى دارد.
وى افزود : اشعار و حرکات اجراشده در تعزیه به گونه اى است که لحظه لحظه
ماه محرم و واقعه جانسوز تاسوعا و عاشورا رادر ذهن مردم تداعى مىکند.
سرور آزاده ام آرام جانم عازم به میدان گشته اى ،اى نوردل اما ببین رنگ
از رخ بابا پریده ازجمله اشعارى است که به میدان رفتن حضرت على اکبر را
تداعى مىکند.
رییس اداره فرهنگ وارشاد اسلامى زابل در گفت وگو باخبرنگارایرناتعزیه را
از آداب و سنن مهم مردم سیستان درماه محرم ذکرکرد.
"عباس باقرى" اظهارداشت : هم اکنون بیش از۱۵ گروه تعزیه درسیستان فعال
است .
وى اضافه کرد : در زمان حاضر به نا به دلایل مختلفى تعزیه روبه فراموشى
رفته است وتنها توسط قشرى خاص ازجامعه اجرا مىشود.
وى ادامه داد : درسالهاى گذشته بیش از۴۰ گروه تعزیه درسیستان فعالیت
داشت .
رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامى زابل گفت : براى احیاى فرهنگ تعزیه
دربین قشرجوان سیستان ، انجمنى توسط جوانان این منطقه در این اداره تشکیل
شده است .
شهرستان ۴۰۰ هزارنفرى زابل (سیستان ) در شمال شرقى زاهدان مرکز سیستان
و بلوچستان با استان "نیمروز" افغانستان ۳۱۴ کیلومترمرزمشترک دارد.