گفت و گو با مسعود موسوی عضو هیئت انتخاب بخش نسل نو سی و پنجمین دوره جشنواره تئاتر فجر
نسل نو زمینهای برای حضور در عرصههای بین المللی
مسعو موسوی گفت: «نسل نو تئاتر ایران، نسلی است که باید شرایطی را فراهم کند تا تئاتر برای مخاطبین به عنوان یک ضرورت زندگی تلقی شده و زمینه انسان سازانه آن فدای آمار فروش و گیشه و امضا گرفتن از بازیگران و فعالیت های کاذبی از این دست نگردد.»
ایران تئاتر، بخش نسل نو یکی از بخش های مهم جشنواره تئاتر فجر است که اهمیت حضور استعدادهای جوان در آن شکوفا می شود. این بخش که از دوره شانزدهم به جشنواره اضافه شده است همواره با تفاوت های آشکاری نسبت به رویکرد سال های گذشته مواجه بوده است. امسال نیز حضور جوانان در جشنواره تئاتر فجر در دو بخش نسل نو و مسابقه تئاترجوانان به چشم می خورد. نادر برهانی مرند، مسعود موسوی و رضا مهدیزاده که امسال مسئولیت داوری بخش نسل نو را به عهده داشتند، در نهایت 8 نمایش را از میان 110 اثر ارسالی برای حضور در این جشنواره انتخاب کردند. در ادامه گفت و گو با مسعود موسوی یکی از داوران این بخش را میخوانید.
با توجه به اینکه شما امسال به عنوان یکی از داوران بخش نسل نو در جشنواره تئاتر فجر حضوردارید، نحوه عملکرد این بخش را در سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر چطور ارزیابی میکنید؟
به نظرم داوران مرحله انتخاب بخش نسل نو جشنواره تئاتر فجر علیرغم صرف زمان بیش از 8 ساعت جهت جمع بندی آثار حاضر در بخش نسل نو و انتخاب و معرفی این آثار برای حضور در مرحله نهایی جشنواره فجر، در مجموع کار زیاد سخت و دشواری را در پیش رو نداشتند. چرا که از حدود 110 اثر حاضر در این بخش؛ بیش از 90 درصد آنها به دلیل نداشتن معیارهای لازم برای بخشی همچون نسل نو، از ارزیابی نهایی داوران کنار گذاشته شده و حذف شدند.
با توجه به تعداد بالای آثار ارسالی به این بخش، در نهایت 8 نمایش برای حضور در این بخش انتخاب شدند. آیا تمام این آثار فاقد کیفیت لازم و مطلوب بودند و هیچ یک متناسب با محوریت های اصلی فراخوان این بخش نبودند؟
حتی اگر نخواهیم به فراخوان جشنواره تئاتر فجر امسال و شاخصههای اعلام شده آن جهت حضور داوطلبین در بخش نسل نو هم نگاهی بیندازیم و آن را مرور کنیم، از بررسی محتوایی اسم و عنوان این بخش میتوانیم به شاخصههای تعیین کننده و مهمی دست پیدا کنیم که میبایست توسط شرکت کنندگان در این بخش رعایت میشد. نسل نو نسلی است که قرار است راههای جدید و تازهای را برای تئاتر کشور بسازد و آماده کند. باید نو و تازه بودن را در نگاه خود به معضلات اجتماعی، سیاسی و.... رعایت کرده و آن را مهم بشمرد. نسل نو باید زمینهای را فراهم کند که تئاتر کشورمان در صحنههای بین المللی این هنر بیشتر حضور داشته و موثرتر عمل کند. نسل نو تئاتر ایران، نسلی است که باید شرایطی را فراهم کند تا تئاتر برای مخاطبین به عنوان یک ضرورت زندگی تلقی شده و زمینه انسان سازانه آن فدای آمار فروش و گیشه و امضا گرفتن از بازیگران و فعالیت های کاذبی از این دست نگردد.
مشکل اصلی آثار ارسالی چه بود؟
با نگاهی به آثار ارسالی به بخش نسل نو جشنواره فجر امسال و ویژگیهایی که از بخش نسل نو در خطوط پیشین برشمرده و به آن اشاره کردیم، به خوبی میتوان به این نتیجه رسید که چرا بیش از نود درصد آثار ارسالی به این بخش از سوی داوران بازبینی، امتیازات لازم را کسب نکرده و در جدول رقابتهای جشنواره قرار نگرفتهاند. بخشی از این مشکل از آنجا ناشی میشود که اغلب آثار ارسالی، اصولا برای بخش نسل نو جشنواره خلق و آماده نشده بودند بلکه کارگردانان محترم این آثار اجرایی، نمایشی را در سال 1395 به صحنه برده بوده و حال نسخهای از فیلم آن را نیز به بخش نسل نو ارسال کردند که شاید بتوانند در جشنواره حضور پیدا کنند.
همچنین از دیگر مشکلات آثار اجرایی این بخش، آشنا نبودن کارگردانان این آثار با مقوله خلاقیتهای واقعی و علمی و عملی به عنوان یک سرفصل مهم در ارزیابی آثار بخش نسل نو بود. این دوستان، خلاقیتهای غیر منطقی، شخصی و بدون هدف را با خلاقیتهای استاندارد و واقعی اشتباه گرفته و به این ترتیب امتیازهای بسیاری را در ارزیابی اثر نمایشی شان از دست دادند. در سومین نگاه در زمینه بررسی مشکلات کارگردانان این بخش، میتوان به عدم حضور یک مشاور و کارشناس علمی و شناخته شده در کنار کارگردانان این آثار نمایشی در جهت بالا بردن کیفیت اثرشان اشاره کرد که به نظرم باید به عنوان یک شرط اصلی و لازم اجرا در کنار سایر شروط برای دوستداران حضور در بخش نسل نو جشنوارهای تئاتر فجر در سالهای آتی لحاظ شود.
چه راهکاری را برای بهبود این بخش در سالهای آتی توصیه میکنید؟
به نظر من بخش نسل نو یکی از مهمترین و سرنوشت ساز ترین بخشهای جشنواره است و به ساده ترین شکل ممکن باید آن را مهمتر از بخشهایی مانند مرور تئاتر ایران و بخشهای مشابه دانست چرا که آینده تئاتر کشور در دستان هنرمندان نسل نو قرار دارد و قرار است این بخش نسلی را به تئاتر کشور معرفی کند که بر اساس اصول علمی، تخصصی و کارشناسی شده تئاتر سنت شکن و راهگشا باشند. آسیب شناسی آثار رسیده به بخش نسل نو جشنواره تئاتر امسال، برگزاری کلاسهای آموزشی و جلسات توجیهی برای حذف شدگان این بخش، استفاده از شاخصهای تعیین کنندهتری برای حضور کارگردانان جوان در این بخش و در نهایت جمع بندی دستاورد حضور 10 آثار منتخب این بخش در مرحله نهایی جشنواره، میتواند تعیینکننده سیاستهای ما برای دورههای آینده فعالیت این بخش در جشنواره تئاتر فجر باشد. اگر این آسیب شناسی انجام نشود اصولا کارگردانان حذف شده در این بخش به نقاط ضعف اثر نمایشی خود پی نبرده ودر سالهای آتی نیز مجددا آثار نمایشی خود را با نقاط ضعف تکراری به جشنواره ارائه خواهند کرد.
اما برگزاری کلاسهای آموزشی در زمینه کارگردانی خلاق و چگونگی دستیابی به خلاقیتهایی واقعی، هدفمند و هوشمند نیز میتواند کمک شایانی در این مسیر باشد چون کارگردانان جوان ما باید به این نکته پی ببرند که هر تغییر غیر متعارفی در نوع و زاویه نگاه آنان به متن و یا کارگردانی یک اثر، نمیتواند به عنوان خلاقیت و نوآوری محسوب شود و برای اثر نمایشی آنان امتیاز کسب کند. این خلاقیتها باید مبتنی بر علم و مباحث علمی و برگرفته از آگاهیهای به روز آنان از تئاتر دنیا و کشور اتفاق بیفتد در غیر این صورت همه چیز به بیراهه رفته و آنها به راحتی در سالهای آتی نیز از رقابتهای این چنینی حذف خواهند شد.
امسال در کنار بخش نسل نو، بخش دیگری با عنوان مسابقه تئاتر جوان به جشنواره اضافه شده است. فکر میکنید ضرورت اصلی ایجاد این بخش چه بود؟
به نظرم برگزاری بخش مسابقه جوانان میتواند انگیزه بیشتری در گروههای نمایشی جوان تئاتر کشور ایجاد نماید و احساس رقابت را در بین آنها بیشتر کند.
حضور مجدد سعید اسدی در جشنواره امسال به عنوان دبیر این جشنواره، چقدر به جایگاه و شناخت بیشتر بخش نسل نو کمک کرده است؟
حضور دکتر سعید اسدی به عنوان یک شخصیت علمی و دانشگاهی در دبیری جشنواره تئاتر فجر و ایجاد بخش هایی مانند نسل نو، یکی از شاخصههای ارزشمندی است که در حال حاضر در این جشنواره وجود دارد و نسل نو تئاتر کشور باید از تعصب به جا، هنری و علمی او به عنوان دبیر جشنواره در رابطه با تئاتر جوانان و نسل نو تئاتر کشور را به فال نیک گرفته و از آن بهترین بهره را برده و گامهای بلند، اصولی و مهمی را در ارتباط با اعتلای تئاتر کشور بردارند . در خاتمه به عنوان یک فرد دانشگاهی امیدوارم که شاهد رشد کیفی و تعین کنندهای در تئاتر نسل نو کشورمان در سال های آتی باشیم. اما شرکت جوانان تئاتر کشورمان جهت دیدن آثار خارجی حضور یافته در بخش بین الملل جشنواره تئاتر فجر امسال، میتواند به عنوان اولین گام در این مسیر تلقی شده و کمک شایانی به ارتقا کیفی اندیشهها و تفکرات تئاتری نسل نو نماید .
گفتگو از فرنوش ارسخانی