نگاهی به نمایش”مجلس غریب تنهایی” به کارگردانی رحمت امینی

مهیار رشیدیان
”مجلس غریب تنهایی” روایتی تک نفره است. داستانی که حدیث انسانهای بسیاری را فقط توسط یک نفر به گفتار و کردار در می‌آورد. رحمت امینی ”مجلس غریب تنهایی” را سه سال پیش نوشته و اجرا کرده و تا به حال نیز به عناوین مختلف این نمایش را اجرا کرده است و البته در روند همین دوباره کاری‌ها اثر پختگی و جایگاه خودش را پیدا کرده است.
”مجلس غریب تنهایی” بستری است برای یک نقالی که گذشته از روایت و نقل به گونه‌های دیگر نمایش ایرانی نیز می‌پردازد. در واقع چونکه ذات تمام گونه‌های نمایش ایرانی فی‌النفسه یکی است، می‌توان به راحتی ردپایی از پرده‌خوانی، شبیه‌خوانی و گونه‌های دیگر را در این اثر ردیابی کرد. در واقع مهمترین موقعیتی که باعث شده تمام این اشکال به خدمت در آید، در اینجا نقّال، گذشته از نقل، بازیگر و بازی‌ساز نیز هست. رحمت امینی در این اثر به شدت از اشکال روایی تعزیه فاصله گرفته و در حقیقت بجای اشعار و اشکال روایی تعزیه، به سمت نثر رفته است. قصّه‌پردازی که دوباره قصه‌ کهنه کربلا را آنگونه بازگو می‌کند که از لحاظ غنایی و بخصوص ادبی، صوتی تازه به تماشاگر منتقل می‌کند.
البته نباید فراموش کرد که دلایل عمده ماندگاری نقالی و تعزیه در دل مردم، همین غنای ادبی و ریتم کلام و شعرهای این اجراهاست که نسل در نسل در ناخودآگاه آنان حک شده و تا امروز هم آمده است. اگر امروز کسی مثل رحمت امینی از این شادانگی فاصله گرفته و به سمت روایت در قالب نثر می‌رود، چه حاصلی را به بار می‌آورد. به گمان نگارنده این ادبیات امروز ما و موقعیت این ادبیات است که رحمت امینی را به سمت روایت در قالب نثر می‌کشاند. البته اگر امینی این روایت نسبتاً مدرن‌اش را در قالب شعر امروز و زبان شعر امروز ارائه می‌داد قطعاً صاحب نوعی نوآوری بود که تا امروز در روایت نمایشهای مذهبی و حتی در نقالی نیز تجربه نشده است. در نهایت قابل ذکر است که این اجرای رحمت امینی خود شکلی از تجربه‌گرایی در تئاتر است که امینی این را در سه نمایش”شناسایی”،”تجربه‌ای بر مجلس علی‌اکبر” و”مجلس غریب تنهایی” آن را دنبال کرده است. در مجموع”مجلس غریب تنهایی” روایت و اجرائی مدرن است از قصه‌ای تکراری که تا به حال به اشکال و شیو‌ه‌های گوناگون در دل زمان به صحنه آمده است.