چهارمین همایش هنرمندان تئاتر انقلاب و دفاع مقدس

چهارمین گردهمایی هنرمندان تئاتر انقلاب و دفاع مقدس با حضور جمعی از مسوولان و هنرمندان تئاتر گشایش یافت.
در مراسم افتتاحیه این گردهمایی که در مشهد برگزار شد، حسین مسافر آستانه، مدیر انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس طی ارائه سخنان کوتاهی، گفت: چهارمین گردهمایی در پی تجربیات قبلی انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس، برنامه‌ریزی شد. تجربیاتی که نتایج بسیار ارزشمندی به همراه داشت و پرسش‌های فراوانی را ایجاد کرد و امروز، اطلاعات به دست آمده از این تجربیات، ما را به شناخت درست‌تر دفاع مقدس و شخصیتهای آن رهنمون می‌کند.
مسافر آستانه اظهار امیدواری کرد در آینده‌ای نزدیک شاهد تحول تئاتر دفاع مقدس باشیم.
در ادامه مراسم افتتاحیه، سردار بهروز اثباتی، مدیرعامل بنیاد روایت فتح و عضو هیات رئیسه انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس نیز هنر، انقلاب و دفاع مقدس را به عنوان سه ضلع یک مثلث توصیف کرد و گفت:‌ مبنای تمام تئوری پردازی‌های، تحولات اساسی جامعه است که نمونه آن آثار هنری غربی هستند که تحت تاثیر جنگ جهانی اول،‌مکاتب پرخاشگر و مبارزه جو، بوجود آمدند.
وی معتقد است: انقلاب و دفاع مقدس هر دو منبع یک تغییر اساسی هستند، که این تغییر در هنر ما نمود دارد. هرچند به دلیل تاثیرات فراوانی که دفاع مقدس بر هنر ما داشته، هنر انقلاب کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
اثباتی نبود نمایشنامه‌نویس را به عنوان بزرگترین مشکل تئاتر دفاع مقدس توصیف کرد و گفت: ما به عنوان رزمندگان، وظایف خود را انجام داده‌ایم و حال،‌ نوبت شماست. به عنوان یک مسلمان حق دارید بپرسید چه اتفاقی در هنر ما رخ می‌دهد که نمی‌تواند قدرت جذب مخاطب را داشته باشد.
وی در پایان تاکید کرد: باید هنری داشته باشیم که مبنای تحولش، برگرفته از اندیشه‌های انقلاب و مکتب فلسفی دفاع مقدس باشد.
این همایش با سه جلسة نمایشنامه‌نویسی، اجرا، نقد و پژوهش برگزار شد.
در نشست اجرا با حضور فرهاد مهندس‌پور، محمدرضا خاکی و مریم معترف، محمدرضا خاکی عنوان کرد: مقولة تئاتر را تفکیک نمی‌کنم چرا که تئاتر، مجموعة واحدی است که به موضوعات گوناگون تقسیم می‌شود، بنابراین کارگردانی تئاتری با موضوع دفاع مقدس تفاوتی با کارگردانی تئاتر دیگر ندارد.
در تمام تئاترها، یک تعداد از مفاهیم به طور عام وجود دارند و پرسش‌های مشترکی برای تمام کارگردان‌ها پدید می‌آید.
وی با اشاره به مشکلات کلی اجرای نمایش در ایران، کمبود فضای نمایشی، فقدان آموزش، عدم شناخت مخاطب و ... را از جمله مهم‌ترین این مشکلات دانست و گفت: در اجرای نمایش‌های مناسبتی باید سلیقة مخاطب را در نظر گرفت، چرا که در این گونه نمایش‌ها، با مخاطبانی روبه‌رو هستیم که تعدادی از آنان برای نخستین‌ بار به دیدن تئاتر می‌آیند و اگر کار ضعیفی را ببینند، ممکن است برای همیشه تئاتر را کنار بگذارند.
فرهاد مهندس‌پور نیز عنوان کرد: شاید یکی از راه‌های نجات تئاتر دفاع مقدس، تبدیل جشنواره به جشن تئاتر دفاع مقدس باشد، به این معنا که تعداد محدودی نمایش اجرا شود و بعد مورد نقد و بررسی کامل قرار گیرد تا بازخورد کارها دیده شود.
وی عقیده دارد: جایزة ویژة آرای داوران، جای هر رای دیگری را گرفته است و گروه‌ها به گرفتن جوایز مادی علاقه‌مندند.
مهندس‌پور در ادامه گفت: پیشنهاد برگزاری مسابقه تا یک زمانی خوب بود. چون برای تعدادی از هنرمندان انگیزه ایجاد می‌کرد، اما امروز به دلیل تغییر شرایط، توقعات ما و مخاطبانمان تغییر کرده است، بنابراین برنامه‌ها هم باید متناسب با آن تغییر کنند.
نشست نمایشنامه‌نویسی نیز با سرپرستی مجید سرسنگی و حضور چیستا یثربی و سعید اسدی، برگزار شد.
چیستا یثربی، توجه به شخصیت‌پردازی در تئاتر را یکی از مشکلات نمایشنامه‌های دفاع مقدس دانست و گفت: ما در آثارمان به تحول شخصیت توجه نمی‌کنیم، بلکه به این فکر می‌کنیم که شخصیت چه می‌کند.
به اعتقاد این نمایشنامه‌نویس، ساختار درام دفاع مقدس به شیوه‌ای مرسوم از منطق ارسطویی پیروی نمی‌کند و اساساً کمتر درامی را می‌توان یافت که تا این حد به حریم فردی، اعتقادی، عاطفی، اجتماعی و حتا آیندة آدم‌هایش نزدیک شود.
سعید اسدی، سخنران دیگر این جلسه عنوان کرد: جنگ برای درام‌نویس یک ظرفیت است. چون مملو از موقعیت‌ها، شخصیت‌ها و اندیشه است و مهم‌ترین نکته، نوع رویکرد نمایشنامه‌نویس به این ظرفیت است.
وی با تشریح تکنیک‌های پرداختن به یک نمایشنامه افزود: در این بین، سه نگرة «نوعی»، «سبکی» و «روایی» وجود دارد که هر نمایشنامه‌نویس، یکی از آنها را برمی‌گزیند.
در ادامه، جلسة نقد و پژوهش نیز با حضور فرشید ابراهیمیان و موچهر اکبرلو برگزار شد.
فرشید ابراهیمیان با تشریح تفاوت و پژوهش علمی و پژوهش فرهنگی، هنری گفت: پژوهش فرهنگی، هنری دارای ویژگی‌های ماهوی است که اگر چه در آزمایشگاه قابل بررسی نیستند، اما صحت آن پژوهش را هم خدشه‌دار نمی‌کنند، بلکه نوعی قضاوت ارزشی در این پژوهش‌ها انجام می‌شود.
وی ادامه داد که در پژوهش فرهنگی، نیرویی در پس پدیده‌ها باعث حرکت می‌شود. این نیرو در فهم و خودآگاهی پژوهشگر موثر است و در جریان تحقیق ممکن است دانش او را به سمت دیگری سوق دهد، بنابراین نوعی آگاهی ثانوی است.
به گمان وی، در پژوهش‌های مربوط به تئاتر دفاع مقدس، تاکید بر ظاهر ماجرا است و در واقع همین موضوع است که اعتبار آن پژوهش را خدشه‌دار می‌کند. چرا که به عمق موضوعات پرداخته نمی‌شود.
منوچهر اکبرلو، دیگر سخنران این نشست، عنصر نقد را به عنوان یکی از عناصر هر نمایش توصیف کرد و در ادامه به تشریح تقابل و تعامل منتقد و هنرمند پرداخت.
وی با مقایسة درام غربی و شرقی از منظر نقد، رسیدن به یک فرضیه را برای ارایة نقد و مفاهیمی مانند تئاتر دفاع مقدس و عناصر متافیزیکی همچون امداد غیبی و شهادت را لازم دانست.