گزارشی از برگزاری اولین برنامه فصلی کارگاه نمایش

 نوید دهقان
اولین برنامة فصلی کارگاه نمایش با اجرای ده کار کارگاهی که مبتنی بر به کارگیری روش‌های خاص توسط یک گروه تحت عنوان از متد تا اجرا، از یکم تا یازدهم دی‌ماه سال جاری با هدف رسیدن به تئاتر تجربی ـ کارگاهی در کارگاه نمایش مجموعه تئاتر شهر برگزار شد. در اولین دوره این کارگاه 28 گروه متقاضی شرکت در برنامه فوق بودند که در نهایت ده متد از میان آنها انتخاب شد. قاعدتاً پذیرفته نشدن 18 گروه یا متد که توسط هیاتی از نخبگان تئاتری صورت گرفته به معنای نادیده انگاشتن نکات مثبت آنها نبوده، بلکه اساس متدهای ارایه شده است.
متدهای پذیرفته شده عبارت بودند از:
 «گاهی بخند دراکولا» به طراحی و کارگردانی بابک حقیقی و بازی نادر فلاح، مجید حاج عزیزی، علی حسینی‌پور، غلامرضا حسین شاهی، آرمین قطبی و مسحن میرزایی، کاری از گروه تئاتر «زا».
 «منظومه آدمک‌ها» به طراحی و کارگردانی مهدی مشهور و بازی ناصر نورانی، هاید مقصودی کهن، مهران رنجبر، زینب افسقی، محمدعلی زمانی، محمدزمان وفاجویی و میثم رسولی نژاد، کاری از گروه تئاتر «سایه».
 «می‌خواهم بخوام» به نویسندگی و کارگردانی رضا گوران برداشتی آزاد از نمایشنامه «بیرون پشت در» نوشته ولفگانگ بورشرت و براسا متد تئاتر «شوراین» آگوستو بوال، با بازی بنفنشه نجاتی، مهدی فرج پور، سلمان فرخنده و هادی کمالی مقدم، کاری از گروه تئاتر «کاکتوس».
 «مرگ ابریشم»، به نویسندگی، طراحی و کارگردانی آتیلا پسیانی و بازی عاطفه تهران و با همکاری خسرو محمودی، کاری از گروه تئاتر «بازی».
 «بر بال‌های کلاغ شب» نوشته محمد چرمشیر (بازخوانی زندگی زیگموند فروید) و طراحی و کارگردانی اروند دشت‌آرای و بازی رضا بهبود، پانته‌آ پناهی‌ها، بهروز پناهنده، عاطفه تهرانی، سارا ریحانی، تینوش نظم‌جو و نوید هدایت پور، کاری از گروه هنرهای اجرایی «ویرگول».
 «عنکبوتی روی موهای تو تار می‌بست ...» به طراحی و کارگردانی محمودرضا رحیمی و بازی مهدی مشهدی کاظمی، جواد همایونفر، شیدا مرادی، راحله پارسا، سیمین کریمی، مریم راسخ، امیر رجبی، کتایون کلانتری، محمدرضا قلمبر و جاوید صحنه، کاری از گروه تئاتر «نیوشا».
 «در خانه‌ام ایستاده بودم و ...» نوشته ژان ـ لوک لاگارس و کارگردانی تینوش نظم‌جو و بازی مینا خسروانی، شبنم فرشادجو، علی کوکبی، مهشاد مخبری، فاطمه نقوی، عنوان کارگاه، فضای گم‌شده، کاری از گروه نمایشی «اتوپیا».
 «خواهش می‌کنم»، اثر دیوید آیوز و به طراحی و کارگردانی رضا مولایی و بازی سید مجتبی طباطبایی بصیر، روح الله حق‌گوی لسان، حسین فلاح، محمد ولیزادگان، مهدی بوسلیک و سمیرا سپهرنیا، عنوان کارگاه: تنفس و حرکت کاری از گروه تئاتر «ترما».
 «خط، نقطه، صفحه»، نوشتة کیاسا ناظران، داود رشیدی‌علوی و عبدالرضا کشاورز و به کارگردانی عبدالرضا کشاورز و بازی کیاسا ناظران، داود رشیدی‌علوی، بهروز رشیدی‌علوی، بهروز پور برجی، عاطفه هادی‌نژاد، شهاب انوشا، گلچهره صادق‌زاده، مریم نورمحمدی، احمد رستم علی و ریحانه خاتمی. عنوان کارگاه: میمودینامیک در طبیعت، کاری از گروه نمایش «پاراداتا».
 متد اجراهای بینافرهنگی جان مارتین به سرپرستی و هدایت کنندگی توسط هادی کمالی مقدم و اجرای ارکیده غفارپور، فرشید فتحی، بهارگل ابراهیمی، ناصر صدقی، سعید فرهمند، میثم جوادی و پرنده علایی، کاری از گروه هنری «نوآر».
شایان ذکر است این برنامه با مدیریت محمودرضا رحیمی و همکاری تعدادی از اهل فن برگزار گردید. خالی از لطف نیست که نظر تنی چند از سرمایه‌های تئاتری کشور و برخی از استادان و هنرمندان مطرح را مورد توجه قرار دهیم. در همین راستا حمید سمندریان درباره تئاتر تجربی ـ کارگاهی می‌گوید: تئاتر تجربی در صورتی می‌تواند عمل خود را انجام بدهد که به پیش نیاز آن فکر بشود؛ یعنی تئاتر حرفه‌ای! باید فکر پیش زمینه‌های اساسی‌تری بود؛ یعنی زیربنا. درست مانند ساختمان عظیم و بلندی که برای آن پی عمیقی می‌کنند و بعد بنای عظیمی بر روی آن ساخته می‌شود؛ روی خاک سست نمی‌توان ساختمان بلندی ساخت! در تئاتر باید به «اولین» بپردازیم. فعالیت بهتر در صورتی مؤثر است که دلسوزانی باشند که به تئاتر اهمیت بدهند و در کنار افراد با تجربه و کارآمد، جوانان با استعدادهای نو مشغول به کار شوند.
همچنین دکتر محمدرضا خاکی ـ استاد دانشگاه در خصوص تئاتر آزمایشگاهی اشارات قابل توجهی دارد از جمله اینکه: «برای وارد شدن به یک «آزمایشگاه تئاتر» باید «پرسش‌های» روشن وجود داشده باشد، تا فضایی آزمایشگاهی ایجاد شود که بتواند پاسخی برای آن پرش‌ها داشته باشد و نیز دکتر مسعود دلخواه از دیگر استادان دانشگاه دربارة لزوم تئاتر تجربی معتقد است: «اساساً هدف اجراهای کارگاهی و تجربی، شکستن کلیشه‌ها و گشودن راه برای خلاقیت و عبور از مرزهای شناخته شدة هنری است.»
این دوره از کارگاه با بحث و نظرسنجی پیرامون اولین دوره برنامه فصلی در دوازدهم دی‌ماه با سوال‌های فراوانی که نیروی خلاقه را در هنرمند بارورتر می‌سازد، به کار خود پایان داد. پس از پایان کار اولین برنامه فصلی کارگاه نمایش و با تفاهمات به عمل آمده از میان ده متد اجرا شده، 7 متد به عنوان بخش خارج از مسابقه، در بیست و پنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر اجرا شدند که این هفت متد به قرار زیر بود:
17 و 18 دی‌ماه عبدالرضا کشاورز کارگاه «میمودینامیزم» را در قالب نمایش «خط، نقطه، صفحه» به روی صحنه برد. 19 دی گروه تئاتر «زا» از کرمان با نمایش «گاهی بخند دراکولا» به طراحی و کارگردانی بابک تقیقی حضور داشت، 20 و 21 دی ماه رضا مولایی کارگاه تنفس و حرکت را در نمایش «خواهش می‌کنم» ارایه داد، 22 و 23 دی‌ماه «بازخوانی زندگی زیگموند فروید» توسط «در خانه ایستاده بودم...» توسط تینوش نظم‌جو اجرا شد، 26 دی‌ماه محمود رضا رحیمی حاصل کار خود را در نمایشی با عنوان «عنکبوتی روی موهای تو تار می‌بست...» به روی صحنه برد. 27 و 28 دی‌ماه رضا گوران نمایش «می‌خواهم بخوابم» را به روی صحنه برد.
انتهای اولین برنامه فصلی کارگاه نمایش، سلام هنرمند تئاتر بر ناشناخته‌ها بود.