«جی.جی. دالالیو»، کارگردان نمایش «کوری» (تولید مشترک ایران ـ ایتالیا) در گفتگو با «نمایش»

 علی جمشیدی
«جی.جی. دالالیو» از زمانی که ده ساله بود شروع به کار تئاتر کرد. او الان شصت و سه سال دارد و بیشتر از پنجاه سال از عمر تئاتری او می‌گذرد. «دالالیو» در طی این همه سال مدیریت چند فستیوال و چند گروه تئاتر را عهده‌دار بوده، یک تماشاخانه ساخته، در دو دانشگاه ایتالیا درس تئاتر می‌دهد، بازیگری می‌کند، بیشتر از یک صد و پنجاه تئاتر را کارگردانی کرده و خیلی از نمایش‌هایش به صورت تور، در کشورهای اروپایی و غیراروپایی، امریکا و استرالیا به صحنه رفته است. او در کشورهای مختلف کارگردانی کرده و به زبان‌های مختلف بازی داشته است. وی در دومین حضور کاری خود در ایران با همکاری شورای تئاتر دانشگاهیان، نمایش «کوری» را با بازیگران ایرانی، در جشنوارة فجر و پس از آن به صورت عمومی اجرا کرد.

 قبلاً هم تجربة تولید مشترک داشتید؟
 بله. در فنلاند و کشورهای عربی به زبان فنلاندی قدیم و عربی کلاسیک کار کرده بودم. در واقع «کوری» آخرین تجربة من در تولید تئاتر با کشورهایی است که با زبان و فرهنگشان آشنا نیستم.
 چقدر به توانایی حرفه‌ای و قدرت فنی‌تان در تئاتر اعتقاد و اطمینان دارید؟
 در این باره نمی‌توانم به خودم امتیاز و نمره بدهم. اجراهایم و بازدهی‌ها و آفرینش‌هایی که در این سالیان داشته‌ام، می‌توانند مبین میزان توانایی حرفه‌ای و قدرت فنی‌ام باشند. اما خودم رضایتم را به طور صریح اعلام نمی‌کنم و همواره در پی جویندگی و افزودن برخود هستم. در این سن باید کارم را تمام کنم و باز نشسته شوم. اما هنوز به کارم ادامه می‌دهم، با این دورنما که بتوانم چیزهای بهتر و بیشتری یاد بگیرم.
 جزو مشاهیر تئاتر ایتالیا هستید؟
 بله، جزو ده نفر اول هستم.
 تئاتر امروز و اکنون ایتالیا چقدر خارج از گسترة مرزهای کشورش موجودیت و اهمیت دارد؟
 تئاتر ایتالیا یکی از قطب‌های تئاتر در اروپاست. در دورة معاصر، تئاتر ایتالیا سه کارگردان مطرح دارد که در ردیف بهترین کارگردانان تئاتر اروپا به شمار می‌آیند. از بین آنها «جورجیو استره‌لر» و «رومکونی» خیلی معروف هستند. یا نامدارانی چون «داریوفو»، «کارمه لووین» و «ادواردو دِفیلیپو» و گروه‌های معتبر دیگری چون گروه «تئاتر جمعی پارما».
تئاتر امروز ایتالیا از تئاترهای موفق و پیشروی اروپا محسوب می‌شود و غیر از کارگردانان صاحب نام، گروه‌های تجربی موفقی دارد که معمولاً در خیلی از جشنواره‌های معتبر دنیا از آنها دعوت می‌شود.
 شیوة تولید و حمایت از تئاتر حرفه‌ای در کشور ایتالیا به چه شکل است و حامیان تئاتر حرفه‌ای چه کسانی هستند؟
 تئاتر حرفه‌ای ایتالیا دارای درجات و سطوح مختلفی است و شیوة حمایت و تولید هر کدام از آنها متفاوت است. اول باید از تئاترهای دولتی نام ببریم که در آن، هزینة تولیدات برعهدة دولت است و مطابق ضوابط دولتی، بودجه در اختیار گروه‌ها قرار می‌گیرد. بعد باید از تئاترهای دولتی ـ خصوصی اسم برد که در حقیقت شیوه‌ای است که ما ایتالیایی‌ها برای خود به وجود آورده‌ایم. در این شیوه، گروه‌ها هم از دولت بودجه می‌گیرند، هم از تعدادی شرکت‌های خصوصی، کمک مالی دریافت می‌کنند. دستة دیگر گروه‌های تئاتر مستقل و خصوصی هستند. این گروه‌ها یا خودشان سرمایه می‌گذارند یا اسپانسر می‌گیرند و از طریق اجرا در شهرها و کشورهای مختلف کسب درآمد می‌کنند. مرکز هنرهای نمایشی مرکزی را هم به اینها اضافه کنید. این مرکز، هم مرکز تحقیقات است و هم مرکز تولیدات تئاتر جوانان. حمایت این مرکز با دولت است و حدود بیست و پنج گروه تجربی نیز هست که آنها هم تحت حمایت دولت هستند.
 امکاناتی که دولت برای تئاتر ایتالیا فراهم کرده به قاعده و رضایت‌بخش است؟
 اگر بخواهیم امکانات دولتی را با کشورهای هم سطح خودمان ـ کشورهایی چون فرانسه و آلمان ـ مقایسه کنیم، خیر! نه کافی است و نه به قاعده. در سال‌های اخیر کمک‌های دولتی کمتر شده و به نوعی می‌توان گفت که تئاتر ما درگیر بحران است.
 از جشنواره‌های معتبر تئاتر در کشورتان بگویید و اینکه شرایط حضور در این جشنواره‌ها به چه صورت است؟
 جشنواره‌های تئاتری زیادی موجود است، چیزی حدود 120 تا 130 جشنواره.
 جشنواره‌های معتبر و بین‌‌المللی تئاتر ایتالیا را نام ببرید.
 جشنوارة «تابستان رم» جشنوارة بسیار مهمی است. همچنین جشنواره‌هایی که در شهر پارما برگزار می‌شوند، قابل اعتناست. جشنواره‌هایی هستند که به صورت فصلی برگزار می‌شوند؛ جشنواره‌های تابستانه و زمستانه. این جشنواره‌ها در شهرهای مختلف با شکل‌ها و عملکردهای متفاوت برگزار می‌شوند و هر کدام خط‌مشی و سیاست جداگانه‌ای دارند. در ایتالیا جشنواره‌ای که اهمیت جشنواره‌هایی چون «آوینیون» یا «ادینبورگ» را داشته باشد، نداریم.
 در مورد نمایش «کوری» چه مراحلی طی شد و چگونه برای رهبری این تولید مشترک به توافق رسیدید؟
 ایدة اجرای «کوری» از ورک شاپی که سال گذشته در ایران داشتم به وجود آمد. همان موقع فهمیدم که کتاب «ساراماگو» در ایران دوازده بار تجدید چاپ شده است. از طرفی اجرای نمایش «کوری» را در ایتالیا به تازگی به پایان رسانده بودم. بنابراین فکر اجرای «کوری» در ایران در خاطرم نشست. با توجه به این مسایل، با مسوولان تئاتر ایران دربارة تولید مشترک این تئاتر به صحبت نشستیم. متن بازنویسی شدة رمان «کوری» توسط دستیارم «پروین کوثری» ترجمه شد و آن را برای تصویب، تسلیم کردم که مورد قبول واقع شد و مثل تمام تولیدات مشترک، مخارج و مسایل دیگر آن نیز حل شد. قرار شد کارگردان از ایتالیا باشد و در اجرا از بازیگران ایرانی استفاده شود. به این صورت بازیگران انتخاب شدند و تمرینات را شروع کردیم.