دربارة ارتباط بخش خصوصی با تئاتر کودک و نوجوان عنوان شد:

 علی ذاکری

با پیشکسوتان، کارگردانان و پژوهشگران عرصة کودک دربارة ارتباط بخش خصوصی با پیکرة این گونة تئاتری به گفت و گو نشستیم. بی‌شک تناسب بودجه با نیاز این بخش و تخصیص تبلیغات دامنه‌دار برای معرفی آثار کودک به مخاطبان، می‌تواند راهکاری اولیه در رفع مشکل عدم شناخت این گونة تئاتری برای بخش خصوصی باشد.
از دوستانی که در زمینة تئاتر کودک و نوجوان کار می‌کنند، سوالات زیر را پرسیدیم؛ 1ـ آیا تئاتر کودک می‌تواند خود را از لحاظ مالی به شکل مستقل تامین کند؟ 2ـ بخش خصوصی تا چه حد با تئاتر کودک ارتباط دارد؟ 3ـ چه راهکارهایی برای ارتباط بهتر بخش مربوطه با تئاتر کودک می‌توان در نظر گرفت؟ پاسخ این دوستان را می‌خوانید:

 باید تالار متناسب با تئاتر کودک داشته باشیم
 هنگامه مفید (کارگردان و پیشکسوت تئاتر کودک و نوجوان)
تا آنجایی که من اطلاع دارم در همه جای دنیا، تئاتر توسط ادارات و سازمان‌های رسمی و بعضاً دولتی حمایت می‌شود. در این کشورها تالارهایی متناسب با نیاز تئاتر ساخته و توسط خود هنرمندان و دانشجویان اداره می‌شود. اما دربارة مسالة بخش خصوصی ابتدا باید عنوان کرد که بچه‌های ما به تنهایی به دیدن تئاتر نمی‌آیند. در عین حال در اکثر تالارهای کودک، نمایش‌هایی متناسب با علاقة بزرگترها به اجرا درمی‌آید و ساختمان این تالارها به گونه‌ای است که مثلاً برای بالا یا پایین رفتن بچه‌ها از پله‌ها مشکل وجود دارد. دیگر مسایل و قسمت‌های تکمیل‌کنندة یک تالار که در عین حال در روند رفاه بیشتر تماشاگران تاثیر مستقیم می‌گذارد، نیز از این اشکال‌ها در امان نیستند. اگر تئاتر بخواهد مطلقاً خصوصی باشد سبک و کم‌ارزش می‌شود. بنده چند سال پیش یک نمایش خیمه‌شب‌بازی نوشتم که توسط خانم هما جدیکار اجرا شد. پوستر نمایش ما، روز آخر درآمد. این یک نمونه از هزاران نمونه‌ای است که نمایش کودک با آن درگیر است. در گذشته، ما در قبال تجربة رایگانی که در زمینه تئاتر کودک و نوجوان به دست می‌آوردیم، موظف بودیم که نتایج تمرینات و تلاش‌هایمان را در عرصة اجرا به نمایش بگذاریم. فعالیت و اجرا در آمفی تئاتر پارک نیاوران و پارک جمشیدیه و تالار سنگلج و حضور فعال کانون پرورش برای کودکان و نوجوانان و حمایت مالی از گروه‌ها مایة دلگرمی بود. باید اعتراف کرد که در آن زمان کیفیت نمایش‌ها بالا بود.

 رشد تئاتر کودک و نوجوان با همسویی انجمن‌ها و کانون‌های تئاتر کودک و نوجوان
 محمد تیموری (کارگردان تئاتر کودک و نوجوان)
من از سال 1367 کار خود را در عرصة نمایش آغاز کردم و تا حالا 25 نمایشنامه نوشتم که در 55 نمایش به عنوان کارگردان و بازیگر حضور داشته‌ام. در کشور ما بخش خصوصی فعالیت گسترده‌ای ندارد. چون گروه‌های حرفه‌ای برای بخش خصوصی ناشناخته مانده است. به طور حتم اگر بخش خصوصی با نمایش‌های کودک و نوجوان پیوند یابد به موفقیت این گونه آثار کمک خواهد کرد. در سال‌های اخیر نمایش‌هایی بوده‌اند که حتی بدون یک ریال بودجه به کار خود ادامه داده و هزینه‌شان را درآورده‌اند. این گونه نمایش‌ها از گیشه، مخارج خودشان را تامین می‌کنند و مورد استقبال دایمی تماشاگران قرار می‌گیرند.
به نظر من نمایش‌های کودک و نوجوان چنانچه از چند امتیاز بهره ببرند، می‌توانند بیش از پیش موفق شوند. اول اینکه این‌گونه نمایش‌ها می‌توانند از مالیات معاف باشند. شهرداری باید تبلیغات گسترده‌ و در خورتوجهی از اجراهای این گونه نمایش‌ها داشته باشد. رسانة تلویزیون هم باید در روشن ساختن جایگاه نمایش کودک و نوجوان و تبلیغ آن کوشش فراوان کند.
ما در نمایش کودک و نوجوان مشکلاتی اساسی داریم. اولین آن مسالة تهیه‌کننده است. حضور تهیه‌کننده در نمایش به عنوان پشتوانه‌ای مهم می‌تواند در حرکت مستمر این گونة نمایشی موثر باشد. در کنار این، بحث دکور نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. برخلاف آنچه دیگران می‌گویند تئاتر کودک پرخرج است. برای داشتن تصویری زیبا در صحنه باید دکورهای رنگی و جذاب داشت. ساختن دکور نیز خرج دارد. اگر از ساخت کلی دکور صرف‌نظر کنیم، نیمی از وقار اثر از بین می‌رود و اگر از دکور استفاده کنیم، درآمد حاصله از گیشه برابر با هزینه‌ای می‌شود که برای ساخت دکور خرج کرده‌ایم.
بعضی از دوستان فکر می‌کنند که این گونه نمایش چون مربوط به کودک است، حتماً بودجة کمتری نیز می‌طلبد. در حالی که این تصور روشنی از مقولة تئاتر کودک نیست.
بررسی کنید چه میزان بودجه به نمایش کودک و نوجوان اختصاص دارد. من از سال 1367 فعالیت می‌کنم و روی پای خودم ایستاده‌ام و پولی برای حمایت نمایشم از دولت دریافت نکرده‌ام. اما آیا همة دوستانی که در این حیطه به فعالیت مشغولند، می‌توانند چنین حرکتی کنند؟
مسوولان به عنوان حامی ما باید بیشتر به سالن‌های نمایش کودک بیایند و بیشتر از اینها به ما اعتماد داشته باشند تا از این کار دست نکشیم.
هم اکنون چند انجمن و کانون برای بخش تئاتر کودک و نوجوان تاسیس و راه‌اندازی شده است. این تشکل‌ها تا زمانی که در پیوند مستقیم با یکدیگر قرار نگیرند و به رفع نیازهای تئاتر کودک اقدام نکنند، نه بخش خصوصی می‌تواند به حمایت این گونة تئاتری بپردازد، نه بخش دولتی. انجمن‌ها و کانون‌های تئاتر کودک و نوجوان باید همسو شوند تا به آن سطح کیفی استاندارد از نظر بودجه و اجرا برسند.

 باید خودمان فرهنگ مورد نظر خود را گسترش دهیم
 عباس عبدی (نویسنده و کارگردان تئاتر کودک و نوجوان)
من از سال 1376 کارم را شروع کرده‌ام و تا امروز حداقل 12 نمایش به روی صحنه برده‌ام. پیش از آنکه بخواهم دربارة فعالیت بخش خصوصی در تئاتر کودک بپردازم، لازم است دربارة چند چیز صحبت کنم.
من از کسانی بودم که خودم به دنبال یافتن تماشاگر، راهم را انتخاب کردم. در ابتدای فعالیتم نمایش‌هایی را که آماده می‌کردم، برای اجرا به مدارس پیشنهاد می‌کردم و به صحنه می‌بردم. یک مدت به خاطر این کار از گیشه و درآمد خبری نبود. تا اینکه احساس کردم فرهنگ تماشای تئاتر در مدارس جا افتاده است. حالا مدیران بسیاری از مقاطع مختلف تحصیلی با ما تماس می‌گیرند و خواهش می‌کنند در ازای بودجة مناسبی برایشان نمایش اجرا کنیم. کارمان به حدی جدی شد که از شهرستان‌ها نیز تماس داریم. کار اصلی ما، آموزش به تماشاگر جهت دیدن دستاورد هنری است و از این نظر به خود می‌بالیم. اما چرا این مساله را مطرح کردم؟
به نظر من فعالان عرصة تئاتر کودک در بخش تولید نمایش از دیرباز با مشکلات ویژه‌ای در اجرای نمایش برخورد داشته‌اند. اگر قرار است بخش خصوصی به حمایت این گونه تئاتر ترغیب شود، چه چیزی در پیکرة سازمان‌ها، کانون‌ها و ادارات وجود دارد که تا به حال نتوانسته نیاز تئاتر کودک و نوجوان را برآورده کند؟
به نظر می‌رسد بزرگترین معضل، اختصاص بودجة مناسب و در عین حال تبلیغ صحیح و همه جانبه از این گونة تئاتری است. به طور مثال بهترین اقبال برای یک نمایش کودک و نوجوان حضور در تالار هنر است که آن هم یک سالن بیشتر نیست و تماشاگران محدودی می‌توانند به آنجا بیایند. گروهی که در نوبت اجرای نمایش در این سالن قرار دارد، بی‌شک می‌تواند سالی یک یا دو نمایش به روی صحنه ببرد که با توجه به مخارج تئاتر کودک، این امتیاز بزرگی محسوب نمی‌شود. این بهترین شرایط ممکن در امروز است که البته همة گروه‌ها نمی‌توانند از آن برخوردار باشند. بخش خصوصی می‌تواند از طریق تبلیغات و حمایت پیوسته و با در نظر گرفتن جذابیت اجرا به سرمایه‌گذاری در این حیطه دست بزند و تئاتر کودک را پربارتر از گذشته کند. اما اکنون توانایی‌های بالقوة کارگردان‌ها و عوامل اجرایی تئاتر کودک برای بخش خصوصی پوشیده مانده و ارتباط سالمی بین این دو ایجاد نمی‌شود.
چاره‌ای که خود ما اندیشیده‌ایم، آموزش تئاتر از طریق تماشای اجراها برای کودکان است. ما این بهره‌وری آموزشی را ایجاد کرده‌ایم. البته می‌دانم چنین حرکتی از بیرون، بازاری خطاب خواهد شد. چرا که شاید کیفیت مطلوب موردنظر برخی از بزرگان این عرصه در نمایش‌هایی که ما به صحنه می‌بریم، وجود نداشته باشد.
من فکر نمی‌کنم پیکرة تئاتر کودک و نوجوان بتواند با یارانه‌ها و تسهیلاتی که ادارات در اختیار این تئاتر قرار می‌دهند، رشد کیفی کرده و به حیات سالم خود ادامه دهد. من به همة دوستان خود می‌گویم که باید در جهت معرفی اثرمان بکوشیم و با تلاش ماست که نمایشمان در تیررس نگاه تماشاگر قرار می‌گیرد.
بخش خصوصی از فعالیت‌های ما بی‌خبر است. باید بتوانیم توانایی‌هایمان را به منصة ظهور برسانیم تا دیده شویم. اگر تبلیغ مناسب هم در این زمینه صورت بگیرد، به پیشرفت مطلوبی خواهیم رسید. نمی‌توان منتظر حمایت همیشگی ماند. باید خودمان فرهنگ موردنظر خود را گسترش دهیم.

 بهره‌گیری نسل جوان از تجربیات پیشکسوتان
 آناهیتا غنی‌زاده (مدرس نمایش خلاق)
من از سال 1373 در عرصة تئاتر کودک فعالیت داشته‌ام و بیشتر روی «نمایش خلاق» پژوهش کرده‌ام.
به نظر من برای ارتقای سطح کیفی تئاتر کودک و آشنایی بخش خصوصی با این تئاتر باید شهرداری‌ها امکانات ویژه‌ای را در اختیار گروه‌های نمایشی قرار دهند. من خود با شهرداری‌های مناطق مختلف در ارتباطم و به نظرم می‌رسد اگر امکانات لازم برای بهبود وضع کیفی تئاتر کودک در مناطق، تعریف و بررسی شود، به نتایج مطلوبی خواهیم رسید.
نمایش کودک می‌تواند در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی، آموزش‌های لازم را در اختیار مردم و تماشاگرانش قرار دهد و به تعالی ذهن عمومی کمک کند. جدا از شهرداری‌ها باید نهادها و ارگان‌های مختلف دیگر نیز به حمایت از تئاتر، به خصوص تئاتر کودک ترغیب شوند. اگر این اتفاق نیافتد، باید همین کار را با بخش خصوصی انجام دهیم. یعنی کار خود را به آنها نشان دهیم و با توانایی‌هایمان از امتیازهای مورد نظر بهره‌مند شویم.
تا زمانی که علت پیدایش و ضرورت وجود تئاتر کودک برای بخش خصوصی ناشناخته باقی بماند، ما مهجور خواهیم ماند. در مهد کودک‌ها تئاتر وجود دارد. اما آیا تعریف کاملی از این گونه تئاتر در آنجا شده است. در کنار این مساله بحث انسجام خود گروه‌های تئاتری نیز مطرح است. تا وقتی که نسل پیشکسوت در پیوند مداوم با نسل جوان قرار نگیرد، این از هم‌گسیختگی در گفتمان برای تحقق بخشیدن به آمال تئاتر کودک و نوجوان وجود خواهد داشت. ما باید بتوانیم از تجارب آنها استفاده کرده و خلاقیت را به گروه‌های جوان‌تر منتقل کنیم. به نظر من حمایت از این گونة تئاتری چه از طریق دوایر دولتی یا بخش خصوصی باید به شکل دامنه‌داری صورت بگیرد و تبلیغات درخور توجهی دربارة این قضیه صورت بگیرد.

 نگاه جشنواره‌ای به تئاتر کودک و نوجوان
 چیستا یثربی (کارشناس تئاتر کودک و نوجوان)
به نظر من بخش خصوصی کمک بزرگی به برآورده کردن نیازهای همة گونه‌های تئاتری می‌کند. هم اکنون تئاتر کودک و نوجوان نتوانسته علی‌رغم تصور عموم به حیات جامع و طبیعی خود ادامه دهد. بخش‌های دولتی برای حمایت از ما کمتر انرژی و وقت می‌گذارند و بخش خصوصی نیز در راستای فعالیت ما، هنوز تا بدان میزان از آگاهی نرسیده تا به حمایت از آثار ما ترغیب شود.
به نظر من در زمان حاضر حرکت قابل توجهی به نام تئاتر کودک و نوجوان وجود ندارد و بیشتر به صورت اتفاقی، ناگهان نمایشی در ردیف پرمخاطب‌ترین آثار نمایشی سال قرار می‌گیرد.
امکانات مالی و ساختاری و زیربنایی به اندازة کافی برای رشد و نمو نمایش‌های کودک وجود ندارد. بیشتر، کمک هزینه‌ای است برای ساخت دکور و نه تبلیغات همه‌جانبه و مستمر. نمایش کودک می‌تواند رفتار شهروندی را به مردم آموزش دهد. احترام به حقوق یکدیگر را متذکر شده و فضای انتخاب و آگاهی را تعیین کند. شاید یکی از راه‌هایی که تئاتر کودک می‌تواند با تمسک جستن به آن تحول یابد، این است که شرکت‌های تولیدکنندة وسایل کمک آموزشی، اهدافشان را از طریق تئاتر پی‌گیری کنند و در جهت معرفی فعالیت‌هایشان، نمایش‌هایی را به روی صحنه ببرند.
احساس می‌کنم ما بیشتر، نگاه جشنواره‌ای به تئاتر کودک و نوجوان داریم و علت اصلی این قضیه عدم تخصیص بودجة مناسب از طرف دولت برای نمایش کودک است. تالارها باید برنامه‌ریزی داشته باشند و در طول سال حرفه‌ای ها و آماتورها در کنار هم، نمایش اجرا کنند. بودجة متناسب با نیاز کودک و نوجوان بی‌شک برای عوامل اجرایی آن رغبت ایجاد می‌کند تا به عرصة کار و خلاقیت در این حوزه وارد شده و کوشا باشند.
برنامه‌ریزی‌ها باید براساس اندیشة صحیحی صورت بگیرد و لزوم وجود تئاتر برای کودکان بازنگری شود.

 پیشرفت تئاتر کودک و نوجوان با مشارکت بخش خصوصی و دولتی
 سیدعلی کاشفی خوانساری (پژوهشگر تئاتر کودک و نوجوان)
به نظر من تئاتر کودک و نوجوان در مقایسه با تئاتر به طور کلی در جایگاه موفقی قرار دارد. تماشاگران این حوزه رو به افزایش هستند و استقبال از این گونة نمایشی نسبت به گذشته بهتر شده است. در این چند سال اخیر تغییراتی که در سطح مدیریت تالارها و کانون‌ها ایجاد شده، وضع نابسامان این گونة تئاتری را سر و سامان داده است. ایجاد مرکز هنرهای نمایشی در شهرداری باعث شد که با برپایی جشنوارة تئاتر کودک و نوجوان (پس از چند سال وقفه) روح تازه‌ای به کالبد این گونة تئاتری دمیده شود. اما هنوز فاصلة ما با نقطة مطلوب بسیار است.
به نظر من حضور بخش خصوصی، هم مفید و هم از نقطه نظر منطقی، ممکن است. در صورتی که نهادهای دولتی مثل وزارت ارشاد، آموزش و پرورش و سازمان شهرداری و حتی سایر ادارات که بودجة فرهنگی‌هنری هم دارند، هزینة اولیة اجرای نمایش‌های کودک را متقبل شوند، این نمایش‌ها می‌توانند در ادامه با مشارکت بخش خصوصی به اجرا برسند. به نظر من در بخش اجرا و مدیریت تئاتر، نیازمند شکل‌گیری مشاغلی چون تهیه‌کنندگی، مدیریت تولید و مدیریت روابط عمومی هستیم. در این صورت می‌توان امیدوار بود با مشارکت بخش خصوصی و دولتی، تئاتر کودک و نوجوان، خودگردان شده و از حالت گلخانه‌ای بیرون بیاید.