ایده هایم را با بازیگران جوان راحت تر اجرا می کنم

محمد یعقوبی اولین بار در سال 1376 با کسب جایزه بهترین کارگردانی برای زمستان 66 به عنوان کارگردانی با استعداد وجوان مطرح شد.. وی عضو اصلی هیئت مدیره کانون نمایشنامه نویسان خانه تئاتر ایران می باشد. خشکسالی و دروغ، زمستان 66، نوشتن در تاریکی ، خشکسال و دروغ ؛ ، ماه در آب ،دل سگ ، ماچسیمو، ، گل های شمعدانی، دل سگ، قرمز و دیگران، یک دقیقه سکوت،رقص کاغذپاره ها، شب به خیر مادر از جمله کارهای مهم کارنامه نویسندگی و کارگردانی محمد یعقوبی محسوب می شوند. یعقوبی در حوزه آموزش و دریافت جوایز  مختلف کارنامه پرباری دارد . آموزش بازیگری و کارگردانی در آموزشگاه استاد سمندریان ،آموزش کارگردانی و نمایشنامه نویسی در دانشگاه سوره ، داور بخش داستان های کوتاه جایزه بنیاد گلشیری ، داور بخش نمایشنامه نویسی جشنواره تئاتر دانشجوئی ، جایزه اول کارگردانی و جایزه دوم نمایشنامه نویسی برای نگارش و کارگردانی نمایش زمستان 66، جشنواره تئاتر فجر، جایزه سوم کارگردانی برای کارگردانی نمایش یک دقیقه سکوت، نوزدهمین جشنواره تئاتر فجر از این جمله محسوب می شوند . نمایش تنها راه ممکن نخستین بار به کارگردانی محمد یعقوبی در جشنواره‌ تئاتر فجر سال ۱۳۸۳ و سپس یک سال بعد به مدت یک ماه در تالار سایه تئاتر شهر روی صحنه رفت. این اثر نمایشی پس از ۱۱ سال با فرمی متفاوت با گذشته، پروژه‌ پایانی هنرجویان «کارگاه بازی‌گری سی‌ و دو حرف برای اجرا» زیر نظر محمد یعقوبی است که توسط کمپانی تئاتر باران و آموزشگاه هنری «سینمایش» برگزارشد. نمایشتنها راه ممکن از ۹ قطعه‌ نمایشی کوتاه به نام‌های «ناگفته‌ها»، «کلاغ‌ها و آدم‌ها»، «اپیدمی خنده»، «پدر»، «جایی دور از این‌جا»، «افسانه»، «پژواک»، «منطقه‌ آزاد» و «تنها راه ممکن» تشکیل شده است. این نمایش ازچهارشنبه ۲۰ بهمن ماه در تالار سایه مجموعه تئاتر شهر به صحنه  رفته است. امیر ادیب، امیر اکبری، محمد بکائیان، مارال جعفرقلی‌زاده، فروغ جعفری، مریم حیدری، سارا خوبان، یاسمن‌دخت دباغ، کیسان دیباج، محمدرضا ذوالفقاری، پیام رحیمی، پوریا رستمی، محسن زین‌العابدین، الناز شاهوردی، فرنوش شکری، محمود شکری، مهدی صفرزاده خانیکی، معین ضرابی، محمدجواد طورانی، مریم عباسی، بهاره قربانی، شیرین کاظمیان، محمد کمانی، محمدمهدی لرستانی، ولی محسنی‌، خشایار مرادی، محمد ملک‌نیا، مینا نورالدین، رعنا نریمان، سید امیر هاشمی، سیده شقایق هاشمی‌پور اصیل، هادی یوسفی صالح بازیگران ، تورج ثمینی پور مدیر پروژه ورسول طاهر بخش به عنوان طراح نور در اجرای این نمایش با محمد یعقوبی همکاری می کنند. با محمد یعقوبی در باره اجرای نمایش و بازتولیدش گفت وگویی انجام داده ایم.

محمد یعقوبی را اغلب مخاطبان با نمایش هایی به عنوان کارگردان می شناسند که با گروه های حرفه ای روی صحنه اجرا می کند. کار با یک گروه جوان برای بازتولید یک نمایش موفق چه ویژگی هایی دارد؟

دراواسط سال 84 نمایش تنها راه ممکن را با یک گروه حرفه ای روی صحنه اجرا کردم . البته در گروه اجرایی نمایش درآن زمان برخی از بازیگران اولین کارهای بازیگریشان را تجربه می کردند. در باز تولید جدید نمایش با جوان هایی کار کردم که به من برای کار کردن انگیزه مضاعفی می دهند و همه شان پر از انگیزه و نیرو و انرژی هستند و تلاش می کنند به بهترین شکل ممکن توانایی هایشان را بروز بدهند . از سوی دیگر این شیوه اجرایی به من فرصت تجربه کردن مسائل جدید را هم می دهد. که در گذشته فرصت تجربه کردنشان را نداشتم.جوانها هم پذیرایی چنین روش کاری هستد و راحت تر می توانم خواسته هایم را با آنها در میان قرار بدهم . بازیگران حرفه ای معمولا درمقابل اعمال چنین شیوه ای مقاومتی انجام می دهند و سختشان است که نکات جدید را دراجرا و بازیشان بپذیرنند. اما جوانها آماده پذیرش هر چیز تازه ای هستند.

به همین دلیل است در شیوه اجرایی نمایش تغییرات زیادی نسبت به اجرای گذشته انجام دادید؟

بله، یکی از مهم ترین تغییرات حذف دکور در نمایش است .

بنابراین اجرای نمایش با بازیگران جوان برای شما یک فرصت مغتنم برای ارائه نکات جدید  درفرم اجرایی اثرتان است؟

یک فرصت مغتنم است تا کارم را جور دیگری ببینم .موقعی که جوان به راحتی خواسته من را اجرا می کند متوجه خوبی و یا بدی خواسته ام در فرمت اجرایی می شوم. نمایش تنها ممکن هم مبتنی بر بازی بازیگرانش است. در روزهای اول چون با دکور صحنه ای مواجه نبودیم بازیگران جا خوردند و از من سوال کردند درون صحنه هم حتی یک چهارپایه هم نیست؟ و من پاسخ دادم حتی یک چارپایه هم در صحنه وجود ندارد.و فقط خودتان هستید و تماشاگر اجرا. بر همین اساس به نتایخ خوبی در کار رسیدیم .

معمولا در اجراهای قبلی شما هم دکور عنصر تعیین کننده ای برای ارتباط با مخاطب نیست و نوع و جنس بازی بازیگر به همراه فضای طرح شده عامل ارتباطی با مخاطب محسوب می شود؟

بهرحال در اجراهای گذشته ام یک دکورکی همیشه وجود داشت.و در اجراهایم دکور دینامیک وپویا و در حال تغییر است و معمولا رویکردی به استفاده از دکور ثابت ندارم. .

در اجرای نمایش نوشتن در تاریکی یک فرش تنها دکور صحنه بود؟

بله و یا در اجرای اول نمایش تنها راه ممکن در سال 84 دکور نمایش دیوار متحرکی بود که مدام عقب و جلو می شد. در رقص کاغد پاره ها هم دکور در صحنه متحرک بود . در نمایش تنها راه مممکن آلان هیچ چیزی وجود ندارد و فقط یک سری وسائل بازی وجود دارد ، مثل موبایل ، بالش و غیره.

در بخشی هایی از نمایش خود بازیگران هم در حکم دکور صحنه و درکنار وسائل بازی قرار می گیرند؟

بله ، این ویژگی سازه جدیدی در کارهایم محسوب می شود .شروع چنین کاری با هنرجویانم در آموزشگاه دیگری در فرمت نمایش نامه خوانی تجربه کردم . منتهی چون شکل نمایش نامه خوانی وجود داشت. به طور کامل به آن چیزی که می خواستم  اتفاق بیافتد دست پیدا نکرده بودم . ثمره آن تمرین رادر این نمایش به طور کامل به خواسته ام نزدیک بود.

آیا می توانیم این استباط را داشته باشیم محمد یعقوبی در آستانه 50 سالگی و با توجه به مهاجرت و اقامت یک ساله اش در کانادا در فعالیت های کاریش وارد بخش جدیدی شده است؟

موقعی که محیط زندگیم تغییر پیدا می کند .از محیط جدیم تاثیر می گیریم و در اجراها و متن هایم مثل کارمان با آیدا کیخیایی در نمایش آیس لند بروز و ظهور پیدا می کند . محیط برای من محدود به کشور نیست و این محیط می تواند یک محیط با حضور جوان ها باشد . جوان هایی که عزمشان برای آموختن از من جدی است و من هم  متقابل این عزم را دارم که از آنها بیاموزم . من از سال 80 کارگاه آموزشی دارم و چون آن دوران چهار – پنج سالن اجرای نمایش وجود داشت . نمی توانستم با شاگردانم کار روی صحنه اجرا کنم و سال یک بار فرصت اجرا را که به دست می آوردم ، طبیعی بود با بازیگران حرفه ای کارم را روی صحنه ببرم. الان شرایط تغییر پیدا کرده و با گسترش سالن های نمایشی این فرصت فراهم شده است.

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی