یاداشت دکتر خسرو نشان در مورد وضعیت فعلی تئاتر ایران و افق آن در سال آینده

در روزهای پایانی سال جاری بحث برنامه های تئاتر کشور برای سال آینده بسیار داغ است. به گونه یی که هر روزه بخشی از مطبوعات به این بحث اختصاص می یابد. بر آن شدیم تا در این باره از دست اندرکاران تئاتر کشور در باره وضعیت فعلی و افق تئاتر کشور برای سال آینده پرس و جو کنیم. در ابتدا به سراغ رییس مرکز هنرهای نمایشی رفتیم وبنا بر مسئولیت وی درخواست کردیم تا درباره ی برنامه ی سال آینده تئاتر کشور و مشکلات فعلی آن توضیح دهد. یاداشت زیر پاسخ رییس مرکز هنرهای نمایشی به درخواست سایت ایران تئاتر است. از صاحب نظران و دست اندرکاران تئاتر کشور تقاضا می کنیم تا با یاداشت های خود ما را در ادامه یافتن این بحث یاری کنند.
----
در حالی که نگرانی ناشی از تأخیر در پرداخت حقوق کارکنان زحمتکش مرکز هنرهای نمایشی و تالارها وجود داشته و دارد مرکز، تلاش‌های مستمر خود را برای جذب اعتبار و پرداخت دیون گروه‌های تئاتری که در سال‌های اخیر، با وجود همة کاستی‌ها، اجرای نمایش داشته‌اند، ادامه می‌دهد. تصوّر می‌کنم که مشکل عمومی خانواده تئاتر مسئله‌ای تاریخی شده که سال‌هاست با تأخیر یک ساله در پرداخت مطالبات به هنرمندان تئاتر فشار می‌آورد و باعث می‌شود که انجمن نمایش و مرکز هنرهای نمایشی نتوانند برای تولید تئاتر برنامه داشته باشند و به طور هدفمند به اصلاح‌ امور بپردازند. در این حالت انتظار این است که آحاد هنرمندان تئاتر و خانه تئاتر به دور از منافع کوتاه مدّت، عصبانیت و تعجیل، با تدبیر منسجم و پیشنهادهای منطقی و هدفمند، به همراه خدمتگزاران در مرکز هنرهای نمایشی و مدیران و مسئولان، با واکنشی مثبت به اقداماتی کارگشا بپردازند. فعّال شدن هنرمندان در سرنوشت تئاتر و دست و پنجه نرم کردن با مشکلات، برای ارزیابی و تبیین واقعیت، امکانات، بودجه و... و مشارکت در برنامه‌ریزی هم‌طراز با تولید اندیشه‌ بر صحنه‌های نمایش، ساز و کارهایی هستند که برای شکل‌گیری تئاتر حرفه‌ای لازم است و من همچنان اصرار دارم که رعایت احترام و اخلاق متقابل و درک شرایط اجتماعی و انسانی در جامعه ایرانی، مشکلات را در سطح ملّی طرح و حل کنیم و از به کار بردن مسکّن‌ها و راه‌حل‌های موقت بپرهیزیم.
هنوز هم فکر می‌کنم به جای توقع ناسنجیده و نابجا از یکدیگر، وقت آن است که واقع‌بینانه و خلاقانه به حل مشکلات بنیادین تئاتر بپردازیم.
آیا مشکل تئاتر فقط با تزریق بودجه حل خواهد شد؟ با قاطعیت عرض می‌کنم که مشکل بودجه تئاتر در حالی باید حل شود که مطمئن باشیم برای تئاتر برنامه داریم.
حالا دیگر همه می‌دانند که در این ماه‌های گذشته، همة سعی مرکز هنرهای نمایشی و معاونت هنری، طراحی و برنامه‌ریزی برای تئاتر بوده است و تلاش شده است با ارائه شیوه‌های اجرایی مبتنی بر تئوری‌های بنیادین شکوفایی تئاتر، به تئاتر پرداخته شود؛ هر چند مسائل کوتاه مدّت هم وجود دارد که باید برای رفع آن تلاش کرد.
کماکان، وجود این توقع از مرکز هنرهای نمایشی به عنوان تنها جایی که باید به تئاتر بیندیشد و راه حل ارائه بدهد مانع تشریک مساعی شده است و از طرفی باید اذعان داشت که منفعت‌طلبی و فردگرایی نیز، گره بر گره زدن است.
این فهرستی است از موضوعاتی که باید به آن توجه شود:
1- تدوین دستورالعمل برای تقسیم بودجه سالیانه به طور مشخص و با رعایت صرفه‌جویی برای رها شدن از بدهی‌های گذشته.
2- اجرای طرح استقرار گروه‌های نمایشی در تماشاخانه‌ها.
3- به روز شدن پرداخت حق‌الزحمه گروه‌ها.
4- تلاش برای گریز از تئاتر جشنواره‌ زده.
5- مشارکت فعال و تنگاتنگ هنرمندان در جزئیات دقیق برنامه‌های اجرایی.
6- قانونمند کردن برنامه‌ها با تدوین آیین‌نامه‌ها، شیوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ مربوط به اجراهای سالیانه، جشنواره‌ها، مشارکت‌های بین‌المللی و ....
7- راه‌اندازی و آغاز به کار سوله‌های ایرانشهر که به طور جدی در حال پیگیری است.
8- تدوین راهکار برای آغاز جریان تئاتر مستقل.
9- برقراری ارتباط مستقیم گرو‌ه‌های نمایشی با مراکز تئاتری جهان که جشنواره‌ امسال تئاتر فجر آغازی برای آن بود.
و این نیز موضوعاتی است که به سرعت نسبت به آن اقدام خواهد شد:
1- معرفی مدیران هنری برای تماشاخانه‌ها برای فعّال‌ شدن تئاتری‌ها در تصمیم‌گیری‌ها.
2- دستورالعمل‌ تولید تئاتر در سال 84 بر اساس اعتبارات موجود.
3- تأکید بر رعایت کیفیت بالای آثار نمایشی.
4- تغییر قراردادهای تولید نمایش و نحوة پرداخت دستمزدها به هنرمندان به تفکیک و جلوگیری از پایمال شدن حقوق هنرمندان به منظور کاهش شکایات وارده نسبت به پرداخت حق‌الزحمه از سوی صاحبان قرار داد.
5- حذف جشنواره بین المللی تئاترعروسکی از برنامه‌های سال 84 و برگزاری جشنواره تئاتر آیینی سنتی به عنوان بخش مستقل در بیست‌وچهارمین جشنواره تئاتر فجر.
6- اعلام برنامه‌های مربوط به چاپ مجله، پژوهش‌نامه و انتشارات.
7- اختصاص بودجه مشخص از بودجه سالیانه برای تولید تئاتر در شهرستان‌ها.
امیدوارم با پیگیری‌های صادقانه و خالصانه‌ای که از سوی همکارانم انجام می‌شود و با حمایت‌های معاون محترم هنری و وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی، مشکلات کوتاه مدّت پیش‌ رو مرتفع و راه برای تفکّر و برنامه‌های سازنده در تئاتر هموار شود.