هیچ کس در استفاده از سالن‌های تهران محروم نمی‌شود
عباس جهانگیریان گفت: تلاش شد با انتخاب شورای هنری هر تالار از مدیریت یک شخص و قائم به فرد بودن جلوگیری شود. هر مدیریت سالن یک دراماتورژ و یک بودجه مستقل خواهد داشت تا بتواند جدول یک ساله‌اش را ببندد. در پیش‌بینی ما هیچ کس در استفاده از سالن‌های تهران محروم نمی‌شود؛ مگر آن که لیاقتش را نداشته باشد. از این به بعد دیگر این اتفاق نمی‌افتد که هر مقامی با هر نامه‌ای کاری را روی صحنه ببرد، بلکه آن مقام نیز باید آیین‌نامه سالن را رعایت کند. یکی از دستاوردهای شورایی جلوگیری از این گونه رانت‌ها بوده است.
زهرا شایان فر:
نشست مطبوعاتی و رادیو ـ تلویزیونی شورای راهبردی تئاتر کشور به منظور بیان مصوبات این شورا در خصوص تئاتر تهران و شهرستان و پاسخ به ابهامات موجود در زمینه مصوبه هویت بخشی تالارهای نمایشی تهران صبح امروز ـ سه‌شنبه اول خرداد ماه ـ در مجموعه تئاترشهر برگزار شد.
به گزارش سایت ایران تئاتر، در این جلسه"بهروز غریب‌پور" مدیر عامل خانه هنرمندان ایران، عضو شورای راهبردی تئاتر و عضو شورای انتخاب آثار مجموعه تئاترشهر، "عباس جهانگیریان" دبیر شورای راهبردی تئاتر، "اردشیر صالح‌پور" عضو شورای راهبردی تئاتر و"محمد بهرامی" عضو شورا و مجری جلسه به سؤالات مطرح شده از سوی خبرنگاران پاسخ دادند.
گزارش دبیر
"عباس جهانگیریان" در آغاز این جلسه با ارائه گزارشی از دلایل شکل گیری شورا گفت:«در 30 سال گذشته پژوهش‌های زیادی در خصوص مسائل تئاتر انجام شده که هرگز مورد استفاده قرار نگرفته‌اند. در عین حال شورا تلاش کرده حاکمیت مدیریت فرد را کنار زده و خرد جمعی را حاکم کند. طبق طرح مدیر مرکز هنرهای نمایشی تلاش شد سیاستگذاری تئاتر به شورایی که صلاحیت این کار را دارند سپرده شود.»
وی درباره چینش اعضای شورا توضیح داد:«به کسانی فکر کردیم که فقط یک فرد نیستند، بلکه یک جریان را هدایت می‌کنند. مدیرعامل خانه تئاتر، مدیرعامل خانه هنرمندان ایران، نماینده دانشگاهیان، مشاور دفتر طرح و برنامه مرکز، رئیس مرکز، رئیس انجمن نمایش، رئیس شورای نظارت و ارزشیابی و نمایندگان نهادها و سازمان‌های مرتبط، علاوه بر این افرادی به عنوان اعضای حقیقی و مهمان در شورا حضور داشته‌اند؛ مانند حمید سمندریان، دکتر علی رفیعی، سهراب سلیمی، هادی مرزبان، مسعود رایگان، علی‌اکبر قاضی‌نظام، مهدی شمسایی، محمد یعقوبی، عزت‌الله مهرآوران، امیر دژاکام، محمد رحمانیان و... برای همه ما این جلسات جدی بود. از آغاز گفته شد که هر چه در دشورا تصویب شود اجرایی خواهد شد. برای بحث"هویت بخشی" به تالارها هفت جلسه داشتیم تا این به اتفاق آراء مورد تصویب قرار گرفت.»
اردشیر صالح‌پور نیز ضمن تکمیل صحبت‌های دبیر شورا گفت:«تاکنون موضوعاتی همچون هویت بخشی به تالارها، تئاتر شهرستان‌ها، مدیریت انتخاب آثار و ایجاد تغییراتی در بخش انتشارات و پژوهش هنرهای نمایشی مورد بررسی قرار گرفته‌اند که در یک برنامه زمان‌بندی اجرایی می‌شود. بحث هویت تئاتر ملی و ایرانی نیز از مباحثی است که باید مورد بررسی قرار گیرد. ضمن این که تئاتر ملی شامل تئاتر معاصر و مسائل آیندگان نیز می‌شود.»
هویت بخشی تالارهای تهران
عباس جهانگیریان گفت: در این طرح تلاش شد با انتخاب شورای هنری هر تالار از مدیریت یک شخص و قائم به فرد بودن جلوگیری شود. هر مدیریت سالن یک دراماتورژ و یک بودجه مستقل خواهد داشت تا بتواند جدول یک ساله‌اش را ببندد. در پیش‌بینی ما هیچ کس در استفاده از سالن‌های تهران محروم نمی‌شود؛ مگر آن که لیاقتش را نداشته باشد. از این به بعد دیگر این اتفاق نمی‌افتد که هر مقامی با هر نامه‌ای کاری را روی صحنه ببرد، بلکه آن مقام نیز باید آیین‌نامه سالن را رعایت کند. یکی از دستاوردهای شورایی جلوگیری از این گونه رانت‌ها بوده است.»
بهروز غریب‌پور در رفع ابهامات پیش آمده در طرح هویت بخشی تالارها، با اشاره به تاریخچه چنین شوراهایی از قاجاریه تا به امروز گفت:«از خانواده تئاتر تعجب می‌کنم، وقتی که زیرْمتن یک اثر متعلق به 3000 سال پیش را کشف می‌کنند، اما زیرمتن یک انشاء امروز را درک نمی‌کنند، چطور امکان دارد به همین راحتی عده‌ای از خانواده تئاتر را زیر سؤال ببریم، در حالی که خودمان جزء آن‌ها هستیم؟ برای این عبارات جلسات متعددی داشتیم و درباره همه واژه‌ها بحث شد. منظور از فراگیر این است که شما اثری را ببینند که از نظر تعاریف زیبایی شناسی جامع و از نظر داستان، محتوا و شکل اجرا کامل بوده و عموم مخاطبان را جذب کند.»
وی ادامه داد:«سعی داشته‌ایم اثری که می‌تواند برای تماشاگر عام، دافعه داشته باشد و از نظر کلام، شکل ارائه، نحوه اجرا به تئاتر آسیب برساند، در تریبون اصلی قرار ندهیم. اگر کارگردانی این ادعا را داشته باشد که برای عموم تماشاگران کار می‌کنم، می‌تواند در تالار اصلی اجرا کند.»
مخاطب، امروز و آینده
"بهروز غریب‌پور" جذب مخاطب تئاتر را یک اصل عنوان کرد و افزود:«اولین نیاز کارگردان باید مخاطب باشد و اگر خودخواهی نکند و به جامعه تئاتر بیندیشد، باید دومین نیازش این باشد که در آینده نیز مخاطب داشته باشد. به راحتی می‌توان تالار اصلی را از تماشاگر خالی کرد، اما مهم این است که تماشاگر حفظ شود. بر این اساس تالارها را تعریف کردیم و چه بهتر که تماشاگر مطابق سلیقه خودش سالن نمایش را انتخاب کند. مدیر تئاترشهر نیز حق ندارد کاری را روی صحنه تالار اصلی ببرد که تماشاگرش را کم کند.»
وی با اشاره به تعریف تالار سنگلج در سال‌های پیش از انقلاب گفت:«این تالار در گذشته به صورت خاص روی تئاتر انتقادی، اجتماعی و ایرانی ممترکز بود و چهره‌های شاخصی نیز چون ساعدی، نصیریان، بیضایی، رادی، فنی‌زاده و دیگران از آن تالار بیرون آمدند. اجرای"مرغ دریایی" توسط سمندریان را می‌توان ختم این دوران دانست.»
این عضو شورای انتخاب آثار تئاترشهر در بیان تعریف تئاتر حرفه‌ای و آماتور گفت:«از دید من کسی که شیفته تئاتر است، آماتور است و ادعای حرفه‌ای بودن یعنی پایان مبارزه. نهایت تعریف ما در شورا این بود که اگر کسی به طور ممتد و پیگیر روی صحنه تئاتر است و یا حتی اگر حضور ممتد نبوده، ولی در هنرهای دیگری چون سینما فعالیت داشته، نیز حرفه‌ای محسوب می‌شود. حرفه‌ای بودن، فقط معادل اقتصادی ندارد. تجربه هویت بخشی به سالن‌ها می‌تواند یک تجربه برای کسی باشد که همیشه خلاق بوده و زندگی و عشقش تئاتر است. در شورای راهبردی، مسائلی مطرح شده که به شرط تحقق، ما را به جلو می‌برد، اما به سر منزل مقصود نمی‌رساند.»
کارگاه نمایش
"بهروز غریب‌پور" در توضیح تعریف تجربی ـ حرفه‌ای برای این تالار گفت:«در دنیا هیچ مدیری اجازه نمی‌دهد در یک تئاتر رسمی، کاری اجرا شود که کارگردان بگوید:«می‌خواهم بدانم عکس‌العمل تماشاگر چیست." تماشاگر موش آزمایشگاهی هنرمند نیست! در حوزه تئاتر تجربی باید روی شیوه‌های تئاتر آزمایش کرد نه روی تماشاگر.»
"عباس جهانگیریان" نیز با اشاره به تحقیقات انجام شده در پژوهشکده فرهنگ، هنر و ارتباطات، گفت:«تئاتر، تماشاگران بسیاری را به واسطه کارهایی این چنین از دست داده است. افرادی که در 20 یا 30 سال پیش، تجربیات خاص هنرمندان را دیده‌اند و برای همیشه از تئاتر رویگردان شده‌اند، وجود دارند. باید برای برنامه‌ریزی مخاطب کار جدیدی انجام شود.»
غریب‌پور نیز تصریح کرد:«در یک سالن کوچک می‌توان کاری را انجام داد که در سالن اصلی یک توهین تلقی می‌شود. چرا فکر می‌کنید اندیشمندترین انسان‌ها هستید و باید مشکلات دنیا را از طریق تریبون تئاتر حل کنید؟! این تئاتری‌های ما هستند که باید سطح توانایی‌شان را در جذب مخاطب بالا ببرند. من برای مخاطب ارزش قدسی قائلم، زیرا اوست که باید متأثر شود تا بخندد، گریه کند و اندیشه کند.»
تئاتر شهرستان‌ها
دبیر شورای راهبردی تئاتر درباره تئاتر شهرستان‌ها گفت:«قول می‌دهم به زودی شاهد تحول زیادی در تئاتر شهرستان خواهیم بود. رئوس آئین‌نامه پیشنهادی شورا شامل تئاتر شهرستان‌ها شامل بخش‌هایی چون آموزش در 15 استان، هفته تئاتر استان‌ها در تهران، اجرای تئاترهای تهران در شهرستان‌ها، تمرکز جشنواره‌های منطقه‌ای و استانی در مراکز استان، حمایت از گروه‌های شهرستانی، تقویت انجمن‌های نمایش و چاپ نمایشنامه‌های نویسندگان شهرستانی می‌شود. در بخش آموزش، کارگاه‌های آموزشی و اعزام کارگردانان حرفه‌ای به مراکز استان‌ها برای تولید نمایش با استفاده از متن و بازیگر بومی دیده شده است.»
وی در خصوص تعریف استان‌های محروم گفت:«منظور از محروم، محروم اقتصادی نیست. متأسفانه برخی از استان‌ها با مرکز هنرهای نمایشی همکاری ندارند و ما تلاش داریم مدیرکل‌های ارشاد را برای توجه به تئاتر متقاعد کنیم. در برنامه ما استان‌هایی که فعالیت تئاتر داشته‌اند، اما کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند، دیده شده است.»
انتشارات و پژوهش مرکز هنرهای نمایشی
جهانگیریان با بیان این که آن چه تاکنون به عنوان انتشارات هنرهای نمایشی انجام شده به تئاتر ایران کمک نمی‌کند، گفت:«انتشارات نمایش باید دانش تئاتر را بالا ببرد و در عین حال تجربیات گذشتگان را نیز ثبت کند. در بخش انتشارات برنامه‌ریزی‌هایی خواهیم داشت.»
جایگاه تئاتر عروسکی
بهروز غریب‌پور در پاسخ به این سؤال که چرا تعریفی برای تئاتر عروسکی ارائه نشده، گفت:«مجموعه تئاترشهر نباید مجموعه کشور باشد. ما باید به فضاها و امکانات نامرئی فکر کنیم. سازمان فرهنگی ـ هنری شهرداری اعلام آمادگی کرده که برای نمایش‌های کودک و نوجوان ـ چه زنده و چه عروسکی ـ در تمام فرهنگسراهای تهران اجرا بگذارد. فرهنگسراها سالن‌هایی دارند که کمابیش مفید است و نمی‌توان منتظر شد تا تجهیز شوند. انجام چند اجرا باعث می‌شود که آن سالن به تدریج مجهز شود. باید هنرمندان این قدرت را پیدا کنند که به محل‌های دیگر بروند در این صورت تئاترشهر وارد عرصه رقابت شده و از"تک سخنی" خارج می‌شود.»
وی در خصوص تئاتر عروسکی بزرگسال تصریح کرد:«این اشتباه است که در یک سالن برای کودک و بزرگسال تئاتر عروسکی بگذارید. عروسک یک ابزار بیان است. یک کار عروسکی بزرگسال می‌تواند حتی در تالار اصلی هم اجرا شود.»
سخن آخر
در پایان این جلسه غریب‌پور تأکید کرد:«تئاتر را به نام کسی ثبت نکرده‌ایم. حتی اگر فردی پزشک هم باشد و بتواند با شرایط یک تالار کاری تولید کند، می‌تواند اجرا داشته باشد.»
وی با اشاره به انشعاب‌های متعدد از گروه‌های تئاتری گفت:«دعوت‌نامه‌های پیشنهاد اجرای نمایش را هم به نام گروه و هم به نام کارگردان ارسال کرده‌ایم.»
عباس جهانگیریان در پایان با تأکید بر لزوم ارائه فعالیت‌های هر یک از دفاتر مرکز هنرهای نمایشی، برنامه جلسه آینده را"نشست مطبوعاتی با کانون تئاتر کودک و نوجوان" اعلام کرد.»