در پایان این بخش از سمینار دکتر مجید سرسنگی گفت:«جای مدیران فرهنگی در این سمینارها خالی است؛ چرا که طی دو سال اخیر برگزاری این سمینارها نقطه عطفی محسوب می‌شود و بسیار ارزنده است که پژوهشگران با سختی فراوان نیز این مقالات ارزنده را آماده می‌کنند.»
وی خاطر نشان کرد:«قرار بود که به مناسبت این سمینار کتابی در مورد"تماشاگر تئاتر" نوشته سوزان بِنِت به چاپ برسد که قدری به طول انجامید. امیدوارم با همت دکتر ناصربخت این کتاب چاپ شده و در اختیار

پیمان شیخی:
بخش اول سمینار پژوهشی"تئاتر و مخاطب" با سخنرانی دکتر اردشیر صالح‌پور ادامه یافت.
صالح‌پور گفت:«اعتبار تئاتر به موجودیت عنصری انسانی به نام"مخاطب" است. به گفته پیتر بروک تئاتر بعد از تمرین به ملال و تکرار نزدیک می‌شود و نیاز به اجرا دارد که در این عرصه تئاتر، زندگی پیدا می‌کند و با حضور تماشاگر تکمیل می‌شود.»
وی در ادامه افزود:«در تئاتر جدا از اهمیت و مترادف عناصری چون بازیگر و صحنه به عنصری حیات بخش و کارساز به نام مخاطب می‌رسیم که عنصر مکمل تئاتر است که در کفه دیگر ترازوی تئاتر نقش حیاتی دارد. به اعتقاد من تئاتر در وحله نخست یک تفریح و تفنن است، البته به معنای این که لذت ایجاد می‌کند و ما را به طیب خاطر هدایت می‌کند. تئاتر باید جذبه داشته باشد؛ چرا که نخستین گامی است که اشتیاق دنبال کردن ماجرا را به وجود می‌آورد. در غیر این صورت اولین میخ را به تابوت خود کوبیده است. تئاتر عامیانه خودمان نیز با تکنیک‌های رایج خودشان جذب مخاطب کرده‌اند. برای مثال تعزیه یکی از پرمخاطب‌ترین گونه‌های نمایشی ایران بوده؛ چرا که به صورت خودجوش اجرا می‌شود و ضرورت وجودی آن نیز مردم هستند و براساس زمینه‌های فکری، فرهنگی و هنری ایران اسلامی حرکت کرده است.»
صالح‌پور در پایان کمک بخش خصوصی به تئاتر را راه تازه‌ای در جهت جذب مخاطب عنوان کرد.
در ادامه شیوا مسعودی در خصوص"بازشناسی دریافت مخاطب و نمایش عروسکی" گفت:«مخاطب، دلیل خلق اثر هنری است و اثری که دیده نشود، مرده است. هنرمند نیز به گمان بسیاری نه برای لذت خود بلکه برای لذت مخاطب کار می‌کند. مخاطب است که با نوع خوانش از یک اثر هنری، آن را دریافت می‌کند.»
وی در ادامه افزود:«ویژگی ممتاز تئاتر نسبت به سایر هنرها خلق اثر است. این که با مخاطب ارتباط خطی و دو سویه دارد، ولی در تئاتر عروسکی این ارتباط به صورت مثلثی به وجود می‌آید. در حوزه تئاتر عروسکی عنصر عروسک موجب تکوین کارکردهای متفاوتی برای تماشاگر یا مخاطب می‌شود. عروسک در جایگاه موجود بی جان که بر صحنه جان می‌بخشد، تجلی گاه خیالات،‌ آرزوها و باورهای خالقش می‌شود. ماهیت ساختگی عروسک قابلیت عینیت دادن قلمروهای گوناگون وسیعی را به آن می‌بخشد.»
دکتر بهزاد قادری نیز تئاتر و اصول زیبایی شناختی مخاطب در گذر زمان در حضور تماشاگر را همچون یکی از محورهای تعیین کننده اصول زیبایی شناختی دانست و افزود:«مخاطبان تئاتر در یونان باستان از سوی قدرت حاکم انتخاب می‌شدند. اریکا فیشکر لیختن می‌گوید: "در قرن پنجم میلاد هر سال در آتن چهار جشنواره روستایی، لنایای، آنستریا و دیوینزه بزرگ که جشن"مادر شهر" است، برگزار می‌شد. آن سه جشن اول چون آئینی هستند، آغازشان برای ما مشخص نیست، ولی چهارمی برخواسته از آتن و قدرت خودکامه وقت بود. اگر این آئین‌ها را نگاه کنیم نمایشنامه‌هایی وجود دارند که با شور سر و کار دارند و بحث آن‌ها در ‌مور‌د قانون است. آتن از یک سو این خودکامگی را داشت و از سوی دیگر جناح مخالفی پیش آمد که قصد داشت وضعیت را تعدیل کند. بنابراین این جناح به مردم نیاز و اعتقاد داشت. از طرف دیگر باید سرمایه‌داری ایدئولوژیکی انجام می‌شد و وزیری انتخاب می‌کردند که مجری این وضعیت باشد. او با سرمایه‌داران تماس می‌گرفت تا در این تئاتر سرمایه‌گذاری کنند. در گذر زمان می‌بینیم که مردم در این جا باید نقش پررنگی می‌داشتند. بنابراین می‌بینیم که در نمایشنامه‌های آ‌ن‌ها گروه همسرایان نقش دارند. در تراژدی‌هایی که به ما رسیده"نرینه ‌محوری" داریم نه"مادینه ‌ محوری". در حالی که در جشنواره‌هایی که میان مردم بوده‌، با کمدی بیشتر سازگار بوده‌اند.»
وی در ادامه افزود:«ارسطو سلسله مراتبی برای ژانرها و نمایش‌ها قائل است. او تراژدی را درجه یک حساب می‌کند و کمدی را پایین می‌آورد. ارسطو اولین سنگ بنای"گوسفند صفتی" را با اصطلاح"کاتارسیس" به وجود آورد.»
در پایان این بخش از سمینار دکتر مجید سرسنگی گفت:«جای مدیران فرهنگی در این سمینارها خالی است؛ چرا که طی دو سال اخیر برگزاری این سمینارها نقطه عطفی محسوب می‌شود و بسیار ارزنده است که پژوهشگران با سختی فراوان نیز این مقالات ارزنده را آماده می‌کنند.»
وی خاطر نشان کرد:«قرار بود که به مناسبت این سمینار کتابی در مورد"تماشاگر تئاتر" نوشته سوزان بِنِت به چاپ برسد که قدری به طول انجامید. امیدوارم با همت دکتر ناصربخت این کتاب چاپ شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد.»