الان بسیاری از افرادی که در بدنه اجرایی تئاتر هستند اصلاً در این سمینارها شرکت نمیکنند، ولی من فکر میکنم هر چیزی در تداوم خود ماندگاریاش را خواهد داشت و به تدریج ضرورت این سمینار برای افراد اجرایی احساس خواهد شد.
الان بسیاری از افرادی که در بدنه اجرایی تئاتر هستند اصلاً در این سمینارها شرکت نمیکنند، ولی من فکر میکنم هر چیزی در تداوم خود ماندگاریاش را خواهد داشت و به تدریج ضرورت این سمینار برای افراد اجرایی احساس خواهد شد.
شیوا مسعودی عضو هیأت علمی دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی دانشگاه تهران در نخستین روز برگزرای سمینار"تئاتر و مخاطب" مقالهای تحت عنوان"بررسی نشانه شناختی مخاطب" ارائه کرد.
مسعودی تاکنون کارگردانی نمایشهای"زال و رودابه"، "قصه سیاه پرک"، "گربههای شهر خاکستری" و"کلاغ" را بر عهده داشته است. وی همچنین عروسکگردانی بیش از 10 نمایش عروسکی، دو مجموعه تلویزیونی، نویسندگی بخش عروسکی گروه کودک و نوجوان شبکه جام جم تا سال 82 ، ساخت چند فیلم کوتاه، ساخت یک مجموعه انیمیشن برای شبکه سحر و... را در کارنامه هنری خود دارد.
به بهانه حضور او در سمینار"تئاتر و مخاطب" با وی گفتوگویی داشتهایم که میخوانید:
در سمینار"تئاتر و مخاطب" بیشتر پیرامون چه مباحثی سخنرانی کردید؟
من در سمینار"تئاتر و مخاطب" جایگاه مخاطب در نمایش عروسکی را با در نظر گرفتن انواع شکلهایی که نمایش عروسکی میتواند داشته باشد و با توجه به بازیگردان عروسک یا عروسکگردان در واقع آن شیوهای که نمایش عروسکی طبق آن باید اجرا شود و در مقابل مخاطب قرار گیرد و در ادامه روی سه نظریه ادبی و هنری حرف زدم. همچنین درباره جایگاه مخاطب در نمایش عروسکی نیز صحبت کردم.
جایگاه مخاطب در نمایش عروسکی را چگونه ارزیابی میکنید؟
در مورد تئاتر عروسکی که من تخصصم است در خصوص مخاطب دو معضل داریم؛ اول این که به هر حال تئاتر عروسکی که بخشی از آن مربوط به بزرگسال است در همه کشورها هنوز تصویب نشده یا اگر هم تصویب شده تازه دارد دوران اولیهاش را طی میکند. در مورد ما هم همین گونه است یعنی هنوز وقتی افراد وارد رشته نمایش عروسکی در دانشگاه میشوند، با انگارههای نمایش عروسکی برای بزرگسال درگیر میشوند و در واقع علاقهمندند به این رویکرد نزدیک شوند، اما وقتی وارد بازار حرفهای کار میشوند با تصوراتی روبهرو میشوند که نمایش عروسکی را فقط برای کودک میداند. آن موقع فرد کمی دچار تناض میشود که آیا برای بزرگسالان هم کار عروسکی بکند؟ اجراها و نظریات آنها بیشتر در این حیطه است که کار عروسکی را همیشه برای کودک انجام دهند. البته من مخالف تماشاگر کودک نیستم، ولی فکر میکنم هر دوی اینها همزمان با هم به رشد میرسند. یعنی تئاتر عروسکی باید برای کودک و بزرگسال وجود داشته باشد. در حیطه نمایشهای عروسکی کودک هنوز خیلی جا داریم به دستمایههای غنیتری برسیم و باز هم به جز دو سالن که به صورت ثابت نمایش عروسکی دارند، ما واقعاً جایگاه ایدهآلی نداریم. ضمن این که خیلی از برنامههای آموزش و پرورش میتواند درگیر این قضایا شود. من بارها گفتم تربیت مخاطب کودک توسط تئاتر کودک، قطعاً سازنده تماشاگر بزرگسال است، اگر ما بتوانیم خوب روی این موضوع سرمایهگذاری بکنیم یعنی مخاطب خوب کودک را برای سالنهایمان به وجود بیاوریم قطعاً در آینده از نظر تماشاگر بزرگسال بیمه هستیم.
با توجه به این موارد، فکر میکنید سمینار"تئاتر و مخاطب" میتواند تأثیری در وضعیت مخاطب در تئاتر عروسکی و کودک داشته باشد؟
من خیلی خوشحالم که سمیناری با این عنوان برگزار میشود، اما فکر میکنم کسانی که در قسمت اجرایی کار هستند باید در این سمینارها حضور پیدا کنند. کسانی که مقاله دارند به هر حال از هر نظر رویکردها و نگاههای خود را به مخاطب در نمایش به شکل یک مقاله ارائه میدهند، اما این که در این راستا ما بتوانیم مخاطب خود را بهتر بشناسیم بستگی به استفاده مسئولان اجرایی و یا حتی کارگردانان از این مقالهها دارد.
این سومین سمینار تئاتری است که توسط مرکز هنرهای نمایشی برگزار میشود. به نظر شما برگزاری چنین سمینارهایی توسط دفتر پژوهش و انتشارات مرکز هنرهای نمایشی چه قدر در جامعه تئاتری تأثیرگذار خواهد بود؟
فکر میکنم تداوم این سمینارها یک جریان پژوهشی در تئاتر به وجود میآورد. به هر حال تئاتر هم مثل هر حیطه دیگری به پژوهش احتیاج دارد. الان بسیاری از افرادی که در بدنه اجرایی تئاتر هستند اصلاً در این سمینارها شرکت نمیکنند، ولی من فکر میکنم هر چیزی در تداوم خود ماندگاریاش را خواهد داشت و به تدریج ضرورت این سمینار برای افراد اجرایی احساس خواهد شد. یکی از مشکلات ما این است که افراد اجرایی کمتر در کارهای پژوهشی هستند. به هر حال امیدوارم این سمینارها در تداوم نقطه پیوندی باشد که در شکل اجرایی مؤثر است و نظرات پژوهشی پژوهشگران به روند اجرایی تئاتر کمک کند.