مرور ایران تئاتر بر حضور تئاتر شهرستانها در بیرون مرزها
تازهترین تعاملات بینالمللی گروههای نمایش استانی در یک نگاه
ایران تئاتر: بر اساس آنچه در رصد عمومی فعالیتهای بینالمللی گروههای تئاتر استانی مشاهده میشود، این تعاملها تنها محدود به اجرای آثار نمایشی در جشنوارههای خارجی نیست و طیفهای مختلفی از تبادلات فرهنگی و هنری را در بر میگیرد.
تعامل هنرمندان و فعالان تئاتر استانهای کشور با رویدادهای تئاتری دیگر کشورها از یک سو حکایت از ظرفیتهای آشکار و پنهان بسیار این گروه از بدنۀ تئاتر ایران دارد؛ همچنین از دیگر سو نشانگر انگیزههای قدرتمند هنرمندان ساکن در شهرستانهای کشور برای به اشتراک گذاشتن تجربههایشان در مقیاسی وسیع تر است. این انگیزهها را که میشود به تلاشهایی برای حضور در سطوح حرفه ای تر از سوی این گروهها تعبیر کرد، به خودی خود ظرفیتهایی متعارف را در آنچه تئاتر استانی میخوانیم یادآوری میکند. این تلاشها خواه در قالب رایزنیهای مستقل گروههای نمایشی با رویدادها و اتفاقات تئاتری در دیگر کشورها و خواه با حمایت دیگر نهادها، در هر حال بخشی از روند معرفی تئاتر ایران در عرصه بینالمللی را تسهیل میکنند و بر تجربه عمومی تعاملات تئاتری در مقیاس جهانی میافزایند.
در شرایطی که محدودیتهای امکانات که بر اغلب گروههای تئاتر استانی ما سایه انداخته، صرف حضور نمایشهایی از گروههای استانی در رویدادهای تئاتری بینالمللی، خود میتواند به عنوان موفقیتی چشمگیر شمرده شود، اما شاهد آن هستیم که کیفیت حضور تعدادی از این نمایشها در جشنوارههای جهانی سطوح بالاتری از موفقیت را برای هنرمندان فعال در استانهای کشور و به همین ترتیب تئاتر ملی ما رقم زده است.
خوشبختانه بر اساس آنچه در رصد عمومی فعالیتهای بینالمللی گروههای تئاتر استانی مشاهده میشود، این تعاملها تنها محدود به اجرای آثار نمایشی در جشنوارههای خارجی نیست و طیفهای مختلفی از تبادلات فرهنگی و هنری را در بر میگیرد.
از آنجا که این سطح از فعالیت حرفه ای گروههای تئاتر استانی بسیار حائز اهمیت و در ارتقای سطح حرفه ای تئاتر کشور نیز اثرگذار است، مرور فعالیتهای گروهها و هنرمندان استانهای کشور در هفتههای گذشته و در عرصه جهانی خالی از لطف نخواهد بود.
تجربه اجرای نمایشهای استانی در بیرون از مرزها
یکی از تجربههای حضور گروههای استانی در جشنوارههای برون مرزی هفتههای گذشته نصیب گروهی از خراسان رضوی شد. گروه تئاتر کربن مشهد با نمایش «تاریکی» به نویسندگی مشترک علی حاتمینژاد و رئوف دشتی و کارگردانی عبدالله برجسته پس از حضور در جشنواره بینالمللی تئاتر بیلکنت در ترکیه، اوایل خرداد ماه برای حضور در پنجمین دوره جشنواره بینالمللی تئاتر تریستاکت عازم ایتالیا شد. نمایش «تاریکی» در شهر تریسته در شمال ایتالیا و در پنجمین دوره جشنواره از این رویداد بینالمللی در کنار آثاری از دیگر کشورهای جهان چون اسپانیا، روسیه، آرژانتین، سویس، مجارستان، هند و ایتالیا روی صحنه رفت. نمایش «تاریکی» پیش از این در سیوچهارمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر کاندیدای برترین طراحی صحنه و برنده تندیس بهترین بازیگری مرد برای محمدرضا صولتی شده بود. محمدرضا صولتی، محمد جهانپا، مسعود عقلی، ندا محمدی و علیرضا رواندل بازیگران نمایش «تاریکی» بودند.
گروه نمایش «تیتووک» از استان هرمزگان در هفتههای اخیر حضور پررنگی در بیرون از مرزها را تجربه کرده است. «مکبث زار» یک از نمایشهای این گروه است که خرداد ماه در جشنواره بینالمللی تئاتر آذربایجان حضور داشت. نمایش «مکبث زار» به کارگردانی ابراهیم پشتکوهی و تهیهکنندگی سولماز همتزاده پس از درخشش در اوایل سال جاری در مسکو ، برای اجرا به جشنواره بینالمللی تئاتر آذربایجان رفت. این نمایش که بیش از ده سال از نخستین اجرای آن میگذرد، تاکنون بیش از صد اجرا داشته و در کشورهای مختلف اجرا شده است. اجرای «مکبث زار» در جشنواره بینالمللی آذربایجان، دهمین حضور بینالمللی این نمایش بود. پشتکوهی پیشتر نمایش «مکبث زار» را در شهرهای تهران، بندرعباس و شهرکرد و کشورهای آلمان، روسیه، ارمنستان و هند روی صحنه برده بود. این نمایش در سیوپنجمین جشنواره تئاتر فجر نیز در یزد و آمل به اجرا درآمد که با استقبال خوب مخاطبان مواجه شد. در خلاصه داستان این نمایش آمده است: مکبث در جزیره هرمز برای رسیدن به پادشاهی اهل هوا، دانکن بابای بزرگ زار را به قتل میرساند.
نمایش دیگر این گروه «کمدی الهی؛ جلد دوزخ» به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم پشتکوهی و تهیهکنندگی سولماز همتزاده هم در سالن موزیکا تئاتر باکو اجرا شد. این اجرا به مناسبت هفته فرهنگی ایران و آذربایجان با حضور عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد ایران، وزیر فرهنگ آذربایجان، سفیر و رایزن فرهنگی ایران و نخبگان فرهنگ و هنر آذربایجان روی صحنه رفت که مورد اقبال و استقبال قرار گرفت. در نمایش «کمدی الهی»، مارال فرجاد، سولماز همتزاده، مجید کشاورز و الهه برادران به ایفای نقش پرداختند. همچنین بهرنگ عباسپور آهنگساز، مقدی شاهمیران طراح لباس، حسن جودکی مدیر تولید، الهه برادران دستیار و برنامهریز، ساناز مرتضاپور عکاس و ابراهیم پشتکوهی طراح صحنه و نور دیگر عوامل گروه اجرایی بودند. «کمدی الهی؛ جلد دوزخ» یک اثر مدرن است که با اقتباس آزاد از اثر سترگ دانته «کمدی الهی» الهام گرفته شده است.
« آینا» از آذربایجان شرقی چندی پیش تازهترین حضور بینالمللی خود را در فستیوال ایتوس آنکارا تجربه کرد. این نمایش «سرود صدهزار افلیای عاشق» نوشته دکتر قطب الدین صادقی و با بازی میترا آهور و آهنگسازی مسعود محمدیان بود که با موضوعی ضد جنگ به کشتار کردهای عراق در عملیات انفال در دوران حکومت صدام حسین میپردازد. به گفته سرپرست گروه نمایش آینا حضور این گروه در فستیوال جهانی ایتوس آنکارا بدون هیچگونه حمایت دولتی و یا ارگانی شکل گرفت.
تجربههای پیش روی گروههای نمایش استانی در عرصه جهانی
اخبار مبنی بر دعوت از گروههای نمایش شهرستانهای کشور در رویدادهای جهانی از ادامه روند تعاملات بینالمللی هنرمندان تئاتر ایران با دیگر ملل جهان دارد. یکی از این اتفاقات اجرای نمایش «تورا از من گرفتی» نوشته و کار اکبر صادقی از هنرمندان جوان اردبیلی با بازی سایه عباس پور، صادق مولایی و اکبر صادقی است به عنوان نماینده ایران در دومین جشنواره بینالمللی تئاتر آکتائو قزاقستان ویژه نورماخان زانتورین به روی صحنه خواهد رفت. این نمایش کار گروه تئاتر بابد بیله سوار است که در سی پنجمین جشنواره تئاتر فجر، حضوری موفق داشته است. نمایش«تورا از من گرفتی» به دعوت رسمی دبیرخانه جشنواره آکتائو قزاقستان، روزهای 13 تا 17 سپتامبر برای حضور در این جشنواره به شهر آکتائو سفر میکند.
گروه تئاتر «اوینار» از استان آذربایجان شرقی نیز با اثر تازه خود «سوگلین» در فستیوال بینالمللی فولکلور اوکراین به زودی با ده کشور از سرتاسر دنیا رقابت خواهد کرد. نمایش "سوگلین" با بیان فولکلور به بیان معضل کمبود و بحران آب در جهان میپردازد. این نمایش با پژوهش و نویسندگی و کارگردانی مهدی صالحیار، و بازی علی تنها، مسعود نیازی، علی احمدی، نسرین جعفریامی، شیما قریشی، شیرین الهیاری، سجاد محمدی، بهزاد محمدی، محمدرضا پناهی اجرا میشود. موسیقی این نمایش برعهده محمد پناهنده و احمد سلوکی و سینان حسن زاده است. فستیوال فولکلور اوکراین اول شهریورماه ٩٧ با حضور گروههایی از اوکراین، فرانسه، هند، چک، ترکیه، اسپانیا، یونان، بلغارستان، روسیه و البانی در شهر لووف اوکراین برگزار میشود.
«آینا» دیگر گروه نمایشی آذربایجان شرقی است که به عنوان تنها نماینده کشورمان در چهاردهمین فستیوال بین المللی آیینی و سنتی کوزارا بوسنی هرزگوین حضور یافته و به اجرای نمایش آئینی «چومچه خاتون» می پردازد.
این نمایش که برداشتی آزاد از آیین تمنای باران در آذربایجان است، در این دوره از فستیوال آیین ها و سنن اقوام مختلف به نمایش در خواهد آمد. در این فستیوال که با حضورکشورهایی مانند مکزیک، هندوستان، صربستان و بلغارستان و... از ۷ تا ۱۳ تیر در شهر توریستی بانیالوکا برگزار میشود، لباسهای سنتی و بازیهای فولکلوریک ملل مختلف مورد بررسی قرار گرفته و در این خصوص کارگاههایی برای معرفی آنها برگزار میشود.
یک جایزه بینالمللی برای نمایشی از آذربایجان شرقی
به جز تجربه حضور نمایشهایی از گروههای استانی در عرصه بین المللی، کسب یک جایزه برای نمایشی از ایران فهرست افتخارات تئاتر استانی را تکمیلتر کرده است. نمایش پرفورمنس "باشلوق"، که تیر ماه برای اجرا در همایش جهانی هنر با موضوع هنر بدون محدودیت و عنوان Source of Hope به گرجستان سفر کرده بود دربخش پرفورمنس میدانی این فستیوال، موفق به کسب دیپلم افتخار و تندیس فستیوال شد. "هنر بدون محدودیت" عنوان گردهمایی فرهنگی و هنری در اروپا است که به صورت دوره ای در کشورهای مختلف برگزار میشود و طبق دعوت دبیرخانه این همایش، گروه تئاتر اوینار با نمایش پرفورمنس "باشلوق" در این همایش جهانی که در دو کشور گرجستان و بلغارستان برگزار میشود حضور پیدا کرده بود. این نمایش که در سال ٩٢ در بخش مسابقه جشنواره تئاتر خیابانی مریوان حضور داشته و با کسب رتبه کارگردانی راهی جشنواره تئاتر فجر همان سال شده است به داستانی کهن از ادبیات آذربایجان اشاره دارد که مبارزه ای بین گرگ و چوپانان با زبان بدن و موزیکال و رقص است.این گردهمایی هنری از دهم تیرماه الی پانزده تیر در شهرهایی از دو کشور گرجستان و بلغارستان با مرکزیت باتومی با حضور مهمانان و گروههای هنری در زمینههای موسیقی، پرفورمنس، هنرهای دیجیتال و تجسمی از کشورهای مختلف برگزار و گروه تئاتر اوینار بعنوان نماینده ایران به اجرای نمایش پرفورمنس خود در فضای باز پرداخته است.
حضور قدرتمند بینالمللی در بخش پژوهشهای تئاتری
و بالاخره در مجموعه تازهترین تعاملات بینالمللی هنرمندان شهرستانهای کشور حضور یک پژوهشگر عرصه تئاتر در رویدادی بینالمللی اتفاقی چشمگیر و غرورآفرین را شکل داد. این پژوهشگر جوان اهل بندرعباس مجید سرنی زاده است که اواسط خردادماه امسال در سومین کنفرانس دوسالانه بینالمللی انجمن شکسپیر آسیا در پنل شکسپیر و اجراهای میان فرهنگی در دانشگاه ملی فیلیپین سخنرانی کرد.
شرکتکنندگان در این گردهمایى بزرگ، شکسپیر شناسان و پژوهشگرانی از دانشگاههای سراسر جهان هستند و مجید سرنی زاده در این مطالعه «چارچوبی برای اجرای آثار شکسپیر مبتنی بر اندیشه و فلسفه شرقی و ایرانی» را در پنل بینافرهنگی مقاله خود را در قالب سخنرانی ارائه کرد. این کنفرانس با تاکید بر شناخت زوایای مختلف آثار ویلیام شکسپیر بزرگترین درام نویس جهان، در رابطه با عناصر اجتماعی، اقتصادی و اقلیمی بر محورهایی چون شکسپیر و اقتصاد تئاتر، شکسپیر و تبادلات فرهنگی، شکسپیر و مهاجرت، شکسپیر و کارآفرینی فرهنگی، شکسپیر و کتاب و ... برگزار شد.
پیش از این مجید سرنى زاده یک دوره کاندیدای دریافت جایزه دکترفرهاد ناظرزاده کرمانی بوده و در سال 1395 جایزه پژوهش برتر همایش ملی اقتصاد فرهنگ را دریافت کرده است و ارائه سخنرانی در سمپوزیوم تئاتر تجربی آکادمی تئاتر شانگهای، شرکت در چندیدن دوره کنفرانس بین المللى مطالعات اجرا و دعوت برای سحنرانی در کنفرانسهای علمی درکشورهاى چین، آلمان، استرالیا، ژاپن، کره جنوبی را در کارنامه خود دارد.