گفت‌وگوی ایران‌تئاتر با داود داداشی به بهانه برگزاری جشنواره آیینی وسنتی
تئاتر سنتی در مسیر درستی حرکت می کند
ایران‌تئاتر: تئاتر بومی و سنتی هر کشوری نماد قدمت فرهنگ آن جامعه است و تئاتر سنتی ایرانی قدمتی بالای صد سال دارد و مبین نحو زیست و تفکرات مردم ما در یکصد و اندی سال قبل است. داود داداشی از جمله هنرمندان نسل طلایی تئاتر سنتی است که نزدیک به چهار دهه در این حوزه حضور موثری را تجربه می کند. وی از جمله شاگردان مرحوم سعدی افشار بوده است و در این زمینه تحصیلات آکادمیک هم دارد.
داود داداشی از دهه پنجاه با حضور در هنر تعزیه و تئاتر سنتی سعی در ارتقای این هنر های ملی ایرانی دارد. سلطان مبدل، میرزا فرفره، شیرزاد، قصه باغ زالزالک و پهلوان کچل از جمله آثار مهم کارنامه کاری داداشی هستند. به بهانه برگزاری جشنواره تئاتر آئینی سنتی با این هنرمند پیشکسوت درباره وضعیت تئاتر سنتی گفت وگویی انجام داده ایم.
در سال های اخیر با توجه به نظرات بزرگان تئاتر آئینی سنتی که از رکورد این گونه تئاتر ارزشمند گلایه داشتند؛ هنرمندان جوان و با سابقه با تلفیق شاکله تئاتر سنتی با المان‌های روز که مسائل روز مردم جامعه را منعکس می کند به توفیقات ارزشمندی رسیده اند و همین ماه پیش دکتر رحمت امینی با چنین رویکردیی نمایش موفق و پر مخاطب استاد نوروز پینه دوز را در تئاتر شهر روی صحنه آورد. به نظر شما چقدر این نوع کارها می تواند به رشد و ارتقای نمایش سنتی ایرانی کمک کند؟
به نظرم این نوع رویکردها تاثیر بسیار مثبتی روی رشد تئاتر سنتی ایرانی دارد و با آن موافق هستم. در سی و پنج سالی که در کنار بزرگانی نظیر داود فتحعلی بیگی کار تئاتر سنتی ایرانی انجام می دهم همواره به این مسائل توجه داشتم و چند سال قبل به سراغ اجرای نمایش سنتی ایرانی با نام رام کردن زن سرکش رفتیم که بر اساس اثر شکسپیر اجرایش کردیم. در این نمایش ضمن آداپته کردن داستان نمایش به سراغ استفاده از عناصر روز جامعه رفتیم و کار بسیار مورد استقبال قرار گرفت و برای اولین بار در تاریخ تماشاخانه سنگلج نمایشی بدون تبلیغات خاص سه ماه روی صحنه بود و بسیار مورد توجه مردم قرار گرفت. بنابراین اگر این تلفیق و استفاده از المان روز به درستی انجام شود؛ کار مورد توجه مردم قرار می گیرد و باعث می شود نوع نگاهشان هم به تئاتر سنتی تغییر پیدا کند. همیشه در آن دوران عنوان می کردیم اگر کار ما در این حوزه جواب نداد و این تلفیق مورد توجه قرار نگرفت تئاتر را رها می کنیم. سال قبل هم با درخشش گلاب آدینه شیرهای خان بابا بسیار مورد اقبال مردم قرار گرفت. بنابراین باید صرف حرف زدن و نقد کردن را کنار بگذاریم و برویم به سراغ راهکارهای جدید و خلاقانه برای حضور موثر تئاتر سنتی ایرانی در سبد فرهنگی مردم و خانواده های ایرانی. به نظرم در شرایط کنونی، تئاتر سنتی شرایط خوب و امیدوار کننده ای دارد و امیدوارم هنرمندان ما بتوانند این شرایط را حفظ و ارتقا ببخشند.
برگزاری جشنواره امسال تئاتر آئینی و سنتی به شهرهای سنتی و فرهنگ خیز ما مثل شهر کاشان هم رسیده است؛ این قضیه را چگونه ارزیابی می کنید؟
یک شنبه شب در مراسم افتتاحیه جشنواره در شهر کاشان در یک محیط فرهنگی(خانه تاریخی طباطبایی) حضور داشتم و به خوبی اثرات مثبت برگزاری افتتاحیه سمینارها را در این شهر دیدم و به نظرم اقدام مثبتی است و باید در سال های بعد هم مورد توجه قرار بگیرد. در بخش سمینار نکته حائز اهمیت این است که می توانند راهکاری جدیدی به تئاتر سنتی ما اضافه کند و سخنرانی بزرگانی نظیر داود فتحعلی بیگی، بهزاد فراهانی و سایرین نکات مثبتی را در بخش سمینارها ایجاد کرده است و جوان‌ها با اشتیاق حرف این اساتید را گوش می کردند.
طبق آمارهای موجود آثار متقاضی در جشنواره رشد فزاینده و قابل توجهی داشته است؛ این مسئله بر اساس چه ویژگی هایی رخ داده است؟
در 19 دوره برگزاری جشنواره شاهد این رشد کمی آثار متقاضی در جشواره بوده ایم و این نشان می دهد که تئاتر سنتی در مسیر درستی حرکت می کند و در تمام نقاط کشور هنرمندان تئاتر به آن توجه دارند. نکته مهم قابل اشاره دیگر در بحث برگزاری جشنواره رویکرد آکادمیک آن است که از نگاه صرفا سنتی تا حدی فاصله گرفته و دانش و پژوهش های جدید به آن افزوده شده است.
آیا بخش ویژه دانشگاهی که در جشنواره وجود دارد در خدمت همین رویکرد آکادمیک است؟
بله، بسیار این بخش در جذب نیروی جوان نخبه و تحصیل کرده به تئاتر سنتی بسیار مهم است. مطمئن باشید اگر نیروهای جوان در پروسه جشنواره حضور موثری داشته باشند میل رقابتی که در جوانان وجود دارد به ارتقای کارشان کمک می کند. به نظرم این جوان ها با ممارست و سخت کوشی می توانند جانشین شایسته ای برای هنرمندان سنتی نسل ما باشند و این هنر اصیل را به نسل بعدی هم منتقل کنند. من با دیدن برخی از آثار این هنرمندان جوان در جشنواره به کارشان امیدوار شدم و در زمینه کارگردانی و بازیگری کارهای قابل بحثی در جشنواره روی صحنه رفت.
برخی از کارشناسان اعتقاد دارند برگزاری جشنواره می تواند حکم یک ویترین برای نمایش های سنتی داشته باشد و به این آثار سفارش کار و اجرا در مراکز مختلف فرهنگی ارائه شود. چقدر به این مسئله اعتقاد دارید؟
به نظرم با مقداری کار فرهنگی و بازایابی و دعوت از مدیران مراکز فرهنگی که می توانند این سفارشات را بدهند می شود در جهت جلب توجه آنها به این نمایش ها و انتخاب و رصدشان در میان آثار شرکت کننده در جشنواره کمک کرد. بارها در طول این سی و پنج سال از شهردار و بخش معاونت فرهنگی شهرداری و سایرین مراکز مرتبط درخواست داشتیم که زمینه چنین تعاملاتی را فراهم کنند و خوشحالم در این حوزه کارهایی انجام شده و طبق شنیده هایم تئاتر سنتی به زودی صاحب مکان ثابت و خانه ای می شود.
گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی
