تلویزیون که عملکرد قابل دفاعی ندارد چطور وارد حوزه اختیارات ارشاد می شود؟
امیری: دغدغه همه ما بازگرداندن هنرمندان به عرصه فعالیت است

به گزارش ایران تئاتر دومین نشست هم‌اندیشی گروهی «تئاتر در فضای مجازی» با حضورمهدی کوهیان مشاور حقوقی و عضو انجمن صنفی تماشاخانه‌های خصوصی ، سعید نوروزی مدیرعامل نمایش نت، بهزاد مرتضوی مدیر روابط عمومی خانه تئاتر، امیر سیاح از سیمای همراه و فیلما،  صدری مهر مدیر بازرگانی تلویزیون اینترنتی آیو، مهدی شریفی مدیر محتوای تلویزیون اینترنتی آیو و علی اکبر عبدالعلی‎زاده مدیر پرتال تئاتر ایران و سردبیر ایران تئاتر،برگزار شد.
در ابتدای این نشست محسن امیری به ارایه خلاصه‌ای ازاولین نشست هم‌اندیشی «تئاتر در فضای مجازی» پرداخت و افزود: با تحقیقاتی که انجام شده حدود 5- 6 صفحه فعال در اینستاگرام وجود دارد که در حوزه تبلیغات فعال هستند و  8 سایت فعال فروش بلیت نیز وجود دارد . با شیوع کرونا و تلاش دولت برای سرگرم کردم مردم در خانه ها خیلی به گسترش فعالیت این سایت ها سخت گیری نشد اما به تدریج همزمان با گسترش فعالیت ها و شروع فعالیت های اداری توجه به صدور مجوزه فعالیت این سایت ها جدی تر شد و این امر باعث کندی عملکرد سایت هایی شد که سابقه خوبی در این حوزه داشتند. آقای قادر آشنا مدیرکل هنرهای نمایشی نیز با دادن مسئولیت به بنده  به عنوان مسئول بررسی و پیگیری فعالیت‌های نمایشی در فضای مجازی عنوان کردند می‌خواهند از فضای مجازی به نفع هنر نمایش و هنرمندان این عرصه بهره مند شوند.
ما به رصد فضای مجازی پرداختیم 20 سایت فعال یا نسبتا فعال را شناسایی کردیم که برخی از آنها را از قبل می شناختیم و برخی را برای اولین بار در خدمتشان بودیم و هیچگونه ارتباطی با اداره کل هنرهای نمایشی نداشتند.
درنهایت تصمیم گرفتیم در دو گروه 10 نفره از این افراد دعوت کنیم  و تلاش کردیم جلسات حضوری و مشورتی با فعالان این عرصه داشته باشیم.
در این عرصه مشکلات حقوقی نیز خود را نشان داد. مسائلی میان صاحب اثر و مدیران پلتفورم ها و یا حتی گاهی میان اعضای یک گروه نمایشی . مثلا طراح صحنه اعلام کرد قرار داد ما برای صحنه بوده و اگر در فضای مجازی قرار است منتشر شود باید قرارداد جدیدی نیز داشته باشیم و از این مسائل.
مسئله دوم دریافت مجوز برای ارایه آثار بود که سردرگمی هایی برای فعالان این عرصه ایجاد کرده است. از یک سو اداره کل هنرهای نمایشی یا سازمان سینمایی در وزارت ارشاد و از سوی دیگر ساترا و معاونت های صدا و سیما همه نهادهایی هستند که بنابر مسئولیت شان مجوز ها را صادر می کنند.
هفته گذشته اولین نشست ما برگزار شد و امروز در این نشست تلاش داریم با همفکری شما فعالان این عرصه مشکلات موجود بر سر راه فعالیت در فضای مجازی را شناسایی و در راه کاهش آن گام برداریم تا در این راه به فعالیت هنرمندان تئاتری که به دلیل شیوع کرونا به شدت کاهش یافته کمک شود. پیش از این برخی هنرمندان در فضای مجازی فعال بودند اما شیوع کرونا توجه هنرمندان به این فضا را بیشتر کرد. آنهایی که فعالیت داشتند فعالیت خود را بیشتر و آنها که فعال نبودند حضور در این عرصه را آغاز کردند.

بیش از وجود خلاء قانونی وجود قوانین مختلف دست و پاگیر است
در بخشی از این نشست صدری مهر مدیر بازرگانی تلویزیون اینترنتی آیو گفت: بیش از وجود خلاء قانونی وجود قوانین مختلف دست و پاگیر است که سرعت ارایه خدمات ما را کند می‌کند. ما مجوز فعالیت تلویزیون اینترنتی آیو به عنوان یک IPTV  را از صدا و سیما گرفته ایم. و همچنان مسئله ساترا و سازمان را به عنوان تایید کننده آثار داریم.  در دریافت نوع مجوزها نیز از سایت های ارایه دهند VOD  ها به شدت محدود تر هستیم. ما  IPTV دقیقا مثل تلویزیون هستیم و پخش زنده داریم VOD  ها پخش خانگی هستند.اما مهمترین امتیاز ما نسبت به دیگران اجازه ارایه برنامه های لایو است. البته برخی VOD  ها نیز اینکار را می کنند اما سازمان تلاش دارد مجوز این بخش انحصارا در اختیار صدا و سیما باشد.

محدودیت تلویزیون های اینترنتی زیاد است
در ادامه سعید نوروزی مدیرعامل نمایش نت در تایید سخنان صدری مهر گفت : محدودیت تلویزیون های اینترنتی بیش از ما است.  ما در نمایش نت مجوز پخش آثاری را از ساترا گرفته و پخش کردیم همین آثار را به آی سیما برای پخش دادیم اما صدا و سیما مجوز پخش آنها را به آی سیما نداد. برخی اصلاحیه خوردند و برخی به خاطر محتوایشان کلا برای پخش از آی سیما غیر قابل پخش شدند درحالی که ما داریم آنها را پخش می‌کنیم.
البته ما نیز از ساترا مجوز پخش لایو داریم و چند اثر نیز با نظارت های ساترا و اداره کل هنرهای نمایشی پخش کردیم. مجوز برخی تلویزیون های اینترنتی علی رقم هزینه های زیادی که کردند تمدید نشده وآنچه به ما منتقل شده این است که سازمان تلاش می کند همه مجوزهای IPTV  و VOD   ها را یکپارچه کرده و به ساترا بدهد.
امیری : یعنی درحال حاضر سه نوع مجوز فعالیت وجود دارد یکی مجوز ارشاد است یکی ساترا و سومی هم معاونت فضای مجازی صدا و سیما است.
نوروزی: بله البته تلویزیون های اینترنی که فکر می کنم 12 تا بود و الان مجوز کمتر از 10 تای آنها  تمدید شده دارند به زیرمجموعه ساترا می فرستند تا یکپارچه شوند.
امیری : از نگاه شما دید کدامیک باز تر است و کدام مجوزها را راحت تر ارایه می کنند؟
نوروزی: ساترا. ساترا به مراتب راحت تر است. ساترا خودش یک معاونت سیما است و سیما یک معاونت فضای مجازی هم دارد.

ما می‌خواهیم به اقتصاد تئاتر کمک کنیم
صدری مهر: ما می‌خواهیم به تئاتر و اقتصاد تئاتر کمک کنیم اما با این شرایط نمی توانیم باید موانع برطرف شود. الان ساترا می گوید VOD  ها برای من است و معاونت فضای مجازی سیما می گوید  IPTV  ها برای من است. ما بیشتر مجوز ها را از معاونت می گیریم. ما محدودیتی در نوع محصول نداریم اما از نظر نظارت نسبت به دیگران نظارت بیشتری روی محصولات ما وجود دارد که پخش برخی آثار را محدود می‌کند.  IPTV ها میلیارها تومن هزینه کردند و بعید میدانم به این زودی ها مجوزهای مان به ساترا برود.
نوروزی: بله همینطور است  IPTV ها با وجود هزینه های بسیار زیادی که نسبت به ما در VOD  ها کرده اند از نظر دریافت مجوز ها بسیار بیشتر با سخت گیری مواجه هستند.

به ما مجوز ندادند و همان اثر در جاهای دیگر پخش شد

امیر شریفی مدیر محتوای تلویزیون اینترنتی آیو: ما یکی از اولین تلویزیون‌های اینترنتی هستیم که تا قبل از جام جهانی فعالیت خوبی داشتیم با شروع جام جهانی با عنوان پخش زنده تر جام جهانی فعالیت های جدید را انجا دادیم که خیلی خوب دیده شد و پس از این گسترش نظارت بر عملکرد ما افزایش پیدا کرد. ما حدود 170 تا 180 اثر نمایشی را پخش کردیم و قرارداد داشتیم. ما به دلیل ویوی زیادی که داشتیم هر محصولی را که رایه می کردیم زیاد دیده می‌شد. زیرا ما حدود 800 هزار یوزر داشتیم که ما را در تلویزیون سامسونگ می دیدند. سامسونگ انحصارا آیو داشت. این اتفاقات و گسترش مخاطبان ما به نوعی باعث شد توجه جدی تری به قوانین حاکم بر فضای مجازی صورت بگیرد. البته ما با تغییر قوانین متضرر هم شدیم. درحال حاضر هیچ محصول نمایشی را برای ارایه نداریم البته رایزنی هایی شده ولی به دلیل همان مجوز ها ورودمان سخت است. یادم هست به ما پیشنهاد یک نمایش لایو داده شد اما به ما مجوز ندادند و همان اثر در جاهای دیگر پخش شد. تمام سگنال های ما از زیر دست سازمان عبور می کند.

اغلب هنرمندان از فعالیت در فضای مجازی استقبال می‌کنند

در  ادامه بهزاد مرتضوی مدیر روابط عمومی خانه تئاتر : اوایل سال از بچه های آیو با من تماس گرفتند و می خواستند تعدادی اثر برای پخش جمع آوری کنند.  به فاصله کوتاهی تعدادی اثر جمع آوری و ارسال کردم ولی بعد اعلام کردند منصرف شدند. مشکل اصلی ما برای ارایه آثار دریافت مجوز برای فیلم نمایش ها است. شاید برای شروع و تسریع کار بد نباشد اداره کل اعلام کند نمایش هایی که مجوز اجرا دارند همان مجوز برای فیلم تئاتر هم معتبر است تا این خیزش انجام شود و اتفاقات خوبی که منتظر آن هستیم در حوزه اقتصادی هنرمندان شکل بگیرد. بچه های تئاتر چنین روزی را پیشبینی نمی‌کردند اما اغلب آثار تئاتری‌مان را با هزینه خودمان با دو، سه یا حتی 5 دوربین ضبط کردیم و امروز اغلب ما مایل هستیم این آثار در آرشیوها نماند و به روئیت مردم و علاقمندان برسد. البته ممکن است برخی برنامه دیگری برای آثارشان داشته باشند ولی میدانم اغلب هنرمندان از ارایه آن در فضای مجازی استقبال می‌کنند. همچنین ما در خانه تئاتر زیرساخت های لازم را داریم و می توانیم اجراهای لایو را هم در این مکان داشته باشیم.

امیری: فعالیت صحنه ای تئاتر متوقف شده هنرمندان می توانند از این سرمایه گزاری های چندین میلیاردی که دراین حوزه انجام شده و فعال هستند استفاده کنند اما لازم است از طریق خانه تئاتر و حتی سایت ایران تئاتر یک اطلاع رسانی مناسبی صورت بگیرد. زیرا دغدغه همه ما برگرداندن هنرمندان به عرصه فعالیت است اما اجرای صحنه ای با محدودیت های بهداشتی کرونا چندان نمی تواند مانند سابق باشد پس در فضای مجازی باید اقدامات بیشتری صورت بگیرد.
نوروزی گفت: ما از پیشنهاد شما استقبال می کنیم. پس از تجربه اجرای لایو‌هایی که داشتیم حاشیه هایی برای سازمان فرهنگی ایجاد کردند. ما اعلام آمادگی کردیم با خانه تئاتر همکاری کنیم اما استقبال نشد. 

وزارت ارشاد از نقش آفرینی خود غافل نشود

در ادامه نشست امیر سیاح از سیمای همراه و فیلما گفت: ما اولین شبکه تلویزیون اینترنتی بودیم که سال 92 حدود 8 میلیون کاربر داشتیم. اما درسال 94 با آمدن IPTV ها صدا و سیما  سه ماه فعالیت ما را متوقف کرد و سال 95 ما را به دادسرای رسانه کشاند. درواقع صدا و سیما  با آمدن تلویزیون‌های اینترنتی که به آنها مجوز داده بود ما را کنار زد تا فقط آنها باشند و گفتند برویم در VOB فعالیت کنیم. حدود 8 هزار فیلم ما را حذف کردند ما فیلما را راه انداختیم؛ آموزش های ما را حذف کردند، آموزا را راه انداختیم ما امکان پرداختن به تئاتر هم داریم اما تئاتر مخاطب چندانی ندارد. شاید پرمخاطب ترین آثار در این بخش همان اپراهای عروسکی خیام و عاشورا و .. بودند و زیاد استقبال نمی شود با این وجود ما بیش از 100 اثر نمایشی داریم. ما از اولین اثر نمایشی که منتشر کردیم مجوز ها را از ارشاد می گرفتیم اما امروز مسیر دریافت این مجوز ها به روز نیست و شاید همان مسیر سال هایی است که نمایش خانگی وجود داشت و مجوز آثار و حتی عکس روی سی دی را هم تایید می کردند. الان سات ها و رسانه هایی در فضای مجازی هست که جدید ترین آثار سینمایی را با دوبله و ترجمه حتی گاهی بدون سانسور پخش می‌کنند. درواقع سخت گیری در این مسیر ناعدالتی نسبت به محتوای ایرانی است. ارشاد الان مانعی برای کار بچه های تئاتر در فضای مجازی شده. سیمای همراه هم تکی میفروشد هم اشتراکی اما فیلما زیرساختش اشتراکی است. بنابراین آثار نمایشی هم می تواند در ارایه های اشتراکی مورد توجه قرار بگیرند. این همه تئاتر خوب روی صحنه رفته که می تواند بر اساس محتوایشان مورد توجه مخاطب قرار بگیرد. البته می دانم برخی صاحبان آثار که نمایشان گل کرده نگران هستند ارایه اینترنتی آثارشان ممکن است به آنها لطمه بزند و در اجرای زنده درآمد بیشتری دارند.
به نظرم از سال 94 که من درجریان هستم گویا صدا و سیما و نهاد های مختلف هرکدام می آیند و بخشی از اموری که به ارشاد مربوط است را برمیدارند و مدیران ارشاد فقط تماشا می کنند. در قالب طنز باید بگویم شاید یه روز درخت کارها اعتراض کنند به ارشاد که ما می کاریم ما برداشت می کنیم درخت های ما به کتاب تبدیل می شود چرا ارشاد باید مجوز بدهد و بعد مجوز این بخش هم به درخت کاران داده شود. ارشاد فراموش کرده IPTV   مربوط به حوزه تخصصی اش بوده و الان زیاد جدی نمی گیرد که  VOB  مال ارشاد است و به موقع کار لازم را انجام نمی دهد.  ارشاد در او تی تی هم همینطور است. الان مسئله این است که آیا ما باید در این حوزه صحبت کنیم یا دیگران. ماهیت ما باید مشخص شود. اگر دیگران قرار است صحبت کنند آیا حق و حقوق ما رعایت می کنند تا ما این مزرعه حاصل خیز را که برایش زحمت کشیدیم در اختیارشان قرار بدهیم؟ آیا باید بیایند روی زمین ما مدیریت کنند و به ما بگویند چکار بکنیم؟

رقیب تلویزیون فعالان فضای مجازی داری مجوز نیستند

در ادامه مهدی کوهیان مشاور حقوقی و عضو انجمن صنفی تماشاخانه‌های خصوصی گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی سیاست های هنرهای نمایشی را به این شرح تصویب کرد که « هدایت و نظارت بر اجراهای عمومی هنرهای نمایشی در سراسر کشور بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. این امر به منظور دستیابی، حفظ و صیانت اهداف فرهنگی و اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران انجام می پذیرد.»
اما ممکن است درمورد نوع هنرهاینمایشی مسئله وجود داشته باشد که باز آمده است:  مقصود از نمایش در این ضوابط اجرای هر گونه نمایش ایرانی و خارجی، از جمله نمایشهای مذهبی، سنتی، شادی آفرین و تفریحی با زمانها ی کوتاه و متوسط و طولانی است.
در ماده 2 آمده کلیه نمایش هایی که در تالارهای تئاتر یا تالارها و فضاهای دولتی و غیر دولتی به نمایش گذاشته می‌شود و یا به هر نحو در معرض استفاده عموم قرار می‌گیرد باید دارای پروانه نمایش از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد.
در تبصره 1این ماده گفته شده  مادام که در تهران، مرکز هنرهای نمایش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئولیت نظارت بر تالارهای نمایشی دولتی و غیر دولتی را به عهده دارد، شورای مرکزی نظارت بر نمایش عهده‌دار صدور پروانه خواهد بود.
متاسفانه با این همه اختیارات قانونی که به ارشاد داده شده وزارت ارشاد هیچ برنامه ای برای مثلا 10 سال آینده خود ندارد و نمی داند در این ظرف زمانی محصولات فرهنگی و شرایط اجتماعی در چه موقعیتی خواهد بود درحالی که به این امر مکلف شده است. از طرفی تلویزیون خودش یک رقیب برای تلویزیون های اینترنتی و وی او بی است و چطور می‌شود دادن مجوز توسط یک رقیب انجام شود. شاید امروز این مجوز ها را بدهد. اما در آینده وقتی ببیند اینها دارند رقیب جدی برای تلویزیون می شوند معلوم نیست چه خواهد کرد.

تلویزیون که عملکرد قابل دفاعی ندارد چطور وارد حوزه اختیارات ارشاد می شود؟

شما در این  سال ها بارها دیده اید که بخاطر برخی برنامه ها یا حتی سریال ها اعتراضات عمومی اتفاق افتاده و استان هایی به درگیری هایی کشیده شده است اما کدام یک از این حوادث برای اموری که ارشاد متولی دادن مجوز آن بوده اتفاق افتاده است؟  تلویزیون که در این زمینه نمی تواند از عملکرد خودش دفاع کند ، چطور وارد حوزه اختیارات ارشاد می شود؟
در این چند ماه تعطیلی به دلیل شیوع کرونا که مردم خانه نشین شده اند و به برنامه های تلویزیونی بیش از پیش نیاز دارند می شنویم تولیدات سریال ها کاهش یافته. درحالی تولید را کاهش داده‌اند که امسال سال جهش تولید نامگذاری شده.
ارشاد باید سیاست های خودش را در این خصوص اعلام کند بگوید امسال سال جهش تولید است ما این کمک ها را برای تولید آثار نمایشی خواهیم کرد.  
یک روزی در این کشور فیلم ها و سریال هایی تولید و در تیراژ میلیونی توزیع می شده الان فعالان فضای مجازی اگر بتوانند مخاطب هر اثر را به یک میلیون برسانند هنر کردند. این آثار همان آثار است حتی از نظر تیراژ سی دی ها فراگیر تر بودند اما چرا نگرانی ها بیشتر شده؟ یک اثر 4 میلیون تیراژ داشته اما این محدودیت ها را نداشته.
متاسفانه مدیران سیما نمی دانند رقیبشان فعالان فضای مجازی داری مجوز نیست بلکه شبکه ها ماهواره ای است. سریال شهرزاد روزهای دوشنبه توزیع می شد. خود کارشناسان سیما آمار درآورده بودند که بسیاری از شبکه های ماهواره ای سریال های روز دوشنبه خود را تغییر دادند به روز دیگر هفته چون می دانستند زمین می خورد.

این ها به درد تئاتر نمی خورد ، یک شورای نظارت تحت مدیریت ارشاد تشکیل شود!
صدری مهر: به نظرم این ها به درد تئاتر نمی خورد.  40 جلسه مشورتی با صدا و سیما و ارشاد و غیره در خصوص مباحث حقوقی برگزار شود هیچ فایده ای ندارد همانطور که تا الان نداشته است.
مهمترین راه حل به نظرم این است که یک شورای نظارت تحت مدیریت ارشاد تشکیل شود حالا می تواند نهاد های ذی صلاح  در آن نماینده داشته باشند و این شورا به هر اثری مجوز داد برای همه مورد قبول باشد و بدین ترتیب یکپارچه شود. از طرف دیگر می شود بایک برنامه ریزی گروه های تئاتری را یکپارچه کرد تا هر هفته در دوره‌های زمانی مشخص تئاتر آنلاین داشته باشیم. همچنین از طریق ارشاد و شهرداری فضاهای تبلیغاتی برای این نمایش ها فراهم شود تا اقتصاد آن رونق گرفته و رشد کند. اگر تبلیغات یک پارچه نباشد تئاتر نمی فروشد.  

در شرایط کرونایی توجه ویژه به اقتصاد هنرمندان کنیم

در پایان امیری گفت: کرونا همه فعالیت ها تئاتری را تعطیل کرده اما هزینه زندگی هنرمندان تعطیل نشده بنابراین از حاضرین این جلسه که از موثرین فعالان هنرنمایش در فضای مجازی هستید می‌خواهم در ادامه فعالیتشان توجه ویژه به اقتصاد هنرمندان بکنند.