کارگاه نمایش‌نامه‌نویسی «رضا گشتاسب» برگزار شد

به گزارش خبرنگار ایران تئاتر از فارس، انجمن هنرهای نمایشی فارس با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس و همراهی شهرداری شیراز در راستای توانمندسازی بیش از پیش نمایش‌نامه‌نویسان فارسی، در حاشیه جشنواره نمایش‌نامه‌نویسی فارس، کارگاه‌های نمایش‌نامه‌نویسی را برگزار کرد.

این کارگاه‌ها در دوره ۴ روزه با مدیریت مؤسسه فرهنگی و هنری بهونه و تدریس رضا گشتاسب در روزهای ۸ تا ۱۱ مهرماه جاری برگزار شد و پیام لاریان در روزهای ۲۲ تا ۲۵ مهرماه جاری کارگاه برگزار می‌کند.

رضا گشتاسب که تدریس دوره نخست را با عنوان «نمایش‌نامه‌نویسی، قدم زدن در دنیای ناشناخته‌ها، روایت‌شناسی و شناخت مواد» بر دوش داشت، در این دوره ۴ روزه به بیان شیوه‌های داستان‌سازی پرداخت.

گشتاسب، تم، موضوع، پلات، متن و پایان را بخش‌های داستان دانست و گفت: گمان نکنید که یک سری قواعد مقدس و جزمی وجود دارند که نمی‌توان از آن عبور کرد؛ اینگونه نیست و باید تجربه شخصی خود را با توجه به دانسته‌هایی که دارید به کار ببندید.

وی مخاطابان نمایش‌نامه را ۳ دسته عامه مردم، روشنفکران و خویشتنی دانست که گاه با سلقیه‌های دیگر هم‌خوانی دارد و گاه ندارد و بیان داشت: هر ۳ مخاطب ارزش ویژه خود را دارند و نباید تنها از یک زاویه و برای یک دسته به آفرینش اثر دست زد؛ بلکه دسته اول تضمین درآمدزایی، دسته دوم تضمن قالب و دسته سوم آفرینش هنری را به دنبال خواهد داشت.

این نمایش‌نامه‌نویس با بیان اینکه ۲ دسته مخاطب داریم که یکی می‌خواهد از ظاهر داستان به پایان آن پی ببرد و دسته دیگر کنجکاوانه در پی کشف نیت نویسنده و کارگردان است، دراماتورژی را حلقه رابط بین مبدأ و مقصد دانست و افزود: درام بر پایه وحدت و یکپارچگی همه عناصر از آغاز تا پایان شکل می‌گیرد که همه عناصر و رویدادهای آن بهم مربوط هستند و چیزی اضافی در آن دیده نمی‌شود؛ بلکه همه با هم و در ارتباط علّی و معلولی با یکدیگر داستان را روایت می‌کنند.

این هنرمند هنرهای نمایشی نویسنده را کسی دانست که باید مطالعات بسیار داشته باشد تا بتواند نوشتاری پرمایه بیافریند و بیان کرد: در سینما این کارگردان است که زاویه دید را مشخص می‌کند اما در نمایش این مخاطب است که در زاویه دیدگاهی خود می‌نشیند پس در هنگام نوشتن نمایش‌نامه بایستی دقت بیشتری داشته باشیم تا تماشاچی بتواند رویداد اصلی خود را بدرستی گزینش کند و این چیزی مگر تجربه نیست.

گشتاسب تفاوت نمایش‌نامه‌نویسی کهن و نوین را در جابجایی پلات با بازیگر دانست و گفت: برای رسیدن به داستان باید وضعیت اولیه را از تعادل خارج کنیم تا به وضعیت ثانویه و با بهم‌ریختگی و عدم تعادل در هر وضعیت، وضعیت دیگری را آفرید. ریتم داستان هم باید مناسب باشد. اگر ریتم کند را به کار می‌بریم برای آن است که مخاطب را به دقت بیشتر وادار کنیم و اگر ریتم تند باشد، مخاطب تنها به عبور موقعیت خواهد پرداخت.

وی معتقد است که اگر جامعه‌ای داستان خوب نداشته باشد، نشان دهنده این است که آن جامعه رو به اضمحلال می‌رود و نویسندگان را به خوب شنیدن، خوب دیدن و خوب خواندن دعوت کرد افزود: تیپ‌شناسی افراد و گونه‌های روایت‌شناسی ما را در نوشتن یک داستان و نمایش‌نامه خوب، کمک بسیاری خواهد کرد.

در پایان این دوره که روز جمعه یازدهم مهرماه جاری در تالار حافظ اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس برگزار شد، از رضا گشتاسب تقدیر بعمل آمد.

عکس: محمد مهدی اسد زاده