لب کلام هنرمندان در گفتوگوهای هفته 25
همین میزان خبر به اهالی تئاتر امید میدهد
ایران تئاتر- عباس عبدالعلیزاده: هفته گذشته سالگرد شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی بود و برنامه های متنوع ای به این منظور برگزار شد. خوشبختانه هفته گذشته از شدت خطرات و مرگ و میر ناشی از گسترش ویروس کرونا کاسته شده اما متاسفانه هنوز میزان آن نزدیک به ۱۰۰ نفر در روز است، مدیرکل هنرهای نمایشی خبر از احتمال بازشدن سالن ها داده و دبیر جشنواره تئاتر فجراحتمال اجرای برخی آثار بصورت زنده را دور از دسترس نمیداند. جشنواره تئاتر سردار آسمانی به مدد فضای مجازی علاوه بر استان کرمان از سراسر کشور قابل مشاهده بود. اوضاع اجرای تئاتر آنقدر بد است که همین میزان خبر به اهالی تئاتر امید میدهد.
هفته گذشته ایران تئاتر نیز گفت و گوهای متنوعی را منتشر کرد. گفت و گوهایی با موضوع سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و هنرمندانی که در این حوزه و تئاتر مقاومت فعالیت کردند، صحبت با هنرمندان درباره برنامه های اجرایی آن ها پس از بازگشایی سالن ها، گفت و گو با کارگردان، بازیگر و برخی دیگر از عوامل نمایش مستند سرباز و... از جمله گفت و گوهای این هفته ایران تئاتر بود که در بخش گفت و گوها قابل روئیت است.
متن مهمترین گفت و گوهای کوتاه و بلندی که هفته گذشته با موضوع هنرهای نمایشی روی خروجی خبرگزاریها و سایت ها منتشر شده را در بخش «لب کلام» بصورت خلاصه آوردهایم تا مخاطب این متن در دنیای پرسرعت امروز درجریان مهمترین بخشهای آن قرار بگیرد. بدیهی است علاقمندان برای خواندن مشروح گفت و گوها می توانند به منبع مطلب هر گفت و گو مراجعه کنند.
سیروس کهورینژاد: لزوم نگاه واقعبینانه به اسوههای ملی
سیروس کهورینژاد بازیگر و کارگردان تئاتر همزمان با ایام نخستین سالگرد شهادت سردار سلیمانی درباره جای خالی مفاخر و قهرمانان ملی در عرصه هنرهای نمایشی و چالشهای پرداختن به چنین مضامینی گفت: پرداختن به زندگی مفاخری مانند سردار سلیمانی مانند آثاری است که درباره دفاع مقدس شاهد بودیم به این ترتیب که در اوایل این اتفاق شاهد تولید آثاری اغراقآمیز بودیم که در برخی مواقع غیرقابل باور بودند اما در هرچه زمان گذشت با آثاری واقعبینانه و انسانیتر روبرو شدیم که مخاطبان ارتباط بیشتری با آنها برقرار میکردند.
لب کلام
پرداختن به شخصیتهایی چون شهید سلیمانی میتواند به عنوان اسوههای فرهنگی و اجتماعی جدا از مسایل سیاسی که در صدر اخبار وجود دارند، مورد پژوهش قرار گیرد.
هر انسانی نیازمند است به همنوع خودش کمک کند و در این راه مجبور است تاوان هم پس دهد اما بر اساس این ویژگی برخی از آدمها برای رسیدن به اهداف خود و در برابر خدمتی که به دیگر همنوعانشان میکنند تاوان سنگینی پس میدهند.
این افراد لحظه به لحظه امتحانهای سنگینی از سر میگذرانند و در این راه به فولادهای آبدیده تبدیل میشوند.
وظیفه هنرمند است که به معرفی فعالیتها و شیوه زندگی آنها بپردازد تا الگوی قهرمانی و اسوه بودن را به مخاطبان بشناسانند.
درست پرداختن به این افراد و توجه به جوانب مختلف یک شخصیت اهمیت بهسزایی دارد.
اگر تنها بخواهیم به جنبههای مثبت یک شخصیت توجه کنیم، برای مخاطبان قابل باور نخواهد بود چون هر انسانی دارای ضعف است و از بدو بشریت تا الان هیچ انسانی به تکامل مطلق نرسیده است.
این مفاخر در راه به تکامل رسیدن انسان کارهای مفیدی انجام دادهاند اما اگر تنها به یک جنبه از شخصیتشان بپردازیم راه را اشتباه رفتهایم.
وقتی قهرمان ما دچار نقطه ضعفی است و تلاش میکند این خصوصیت را برطرف کند، آن وقت است که تبدیل میشود به یک شخصیت انسانی و جذاب و اینجا است که مخاطب با او همذاتپنداری کرده و باورش میکند.
هنرمندان مناسب این کار برای خلق آثار هنری پیش قدم شوند و ما فرد مناسب این کار هم کم نداریم.
هنرمندانی که جرات کنند و بخواهند در این زمینه دست به تولید بزنند، اگر دلایل کافی برای پرداختن به این مضامین داشته باشند اجازه کار هم پیدا میکنند.
امیدوارم به سردار سلیمانی و کارهای که ایشان کردند در این مدار تبلیغاتی و خبری ظلم نشود و مورد استفاده ابزاری قرار نگیرند.
شهرام کرمی : نقش جشنواره «سردار آسمانی» در ارتقای فرهنگ مقاومت
شهرام کرمی داور بخش نمایشنامهنویسی جشنواره تئاتر «سردار آسمانی» با اشاره به تنوع و نوآوری در پرداختن به موضوع سردار سلیمانی از نقش این رویداد در ارتقای فرهنگ مقاومت گفت: سابقه ادبیات نمایشی این جشنواره که جزو یکی از اولین برنامههای ملی حوزه هنرهای نمایشی با محوریت شخصیت سردار سلیمانی است با استقبال بسیار خوبی روبرو شده، بهطوری که در دومین دوره ۸۵ اثر نمایشی را در بخش نمایشنامهنویسی مورد بررسی قرار دادیم.
لب کلام
برخی نویسندگان که سالها در حوزه درامنویسی فعالیت داشتند به این جشنواره متون جدید ارائه کردند.
تعدادی دیگر از آثار هم به هنرمندان جوان و دانشجویان تئاتر اختصاص دارد.
خوشبختانه آثار این بخش از تنوع بسیار خوبی برخوردار بود و هر یک از هنرمندان نگاه متفاوتی به موضوع جشنواره داشتند بهطوریکه نوآوریهای موجود در آثار باعث نامزد شدن بسیاری از متون شد.
برپایی دومین دوره جشنواره «سردار آسمانی» و تولید آثار هنری باارزش، آغاز مسیر توجه به مضمون قابلاهمیتی چون شخصیت سردار سلیمانی است.
در آستانه شهادت یکی از بزرگترین سرداران ایران هستیم که بهعنوان یک واقعه ملی و پراهمیت، همیشه در خاطر مردم خواهد ماند و فقدان وی غم و اندوهی در دل همه هممیهنان به جا گذاشته است.
خلق آثار هنری میتواند وجوه مختلف این شخصیت بزرگ و نحوه تأثیرگذاری وی را به مخاطب انتقال دهد و با خلق نمایش در ذهن آنها ماندگار شود.
بیش از سی سال از واقعه جنگ تحمیلی گذشته و نسل جدید در برابر این واقعه، حافظه قابل رجوعی ندارند. زیرا جوانان بیست ساله درگیر جنگ تحمیلی نبودهاند و صرفاً بهعنوان یک رویداد تاریخی با آن برخورد میکنند.
هرچه ما از جنگ هشتساله فاصله میگیریم طبیعی است که نگاه هنرمندان جوان به این موضوع نگاهی تاریخی میشود و این در حالی است که مفهوم مقاومت بسیار گسترش پیدا کرده است.
ما مضمون دفاع مقدس و مقاومت را تنها مختص به برهه جنگ تحمیلی نمیدانیم بلکه این موضوع تبدیل به یک فرهنگ شده.
این فرهنگ در رویدادهای مختلف مثل جنگ تکفیریها و رشادتهای مدافعان حرم گسترش پیدا کرده است.
هنر بعد از انقلابمان مبتنی بر مفهوم دفاع مقدس، مقاومت و ایثار است و کارهایمان در این ژانر رشد خوبی داشته است.
قطعاً جشنواره یکی از عناصر مهمی است که به رشد و ارتقای فرهنگ مقاومت کمک میکند.
وظیفه جشنوارههای تئاتری ایجاد فرصت برای هنرمندان است تا در زمینه جریانهای هنری متناسب با ارزشها و فرهنگ جامعه فعالیت کنند.
سعید خیراللهی : نقش «تئاتر خیابانی» در از بین بردن ابهامات پساکرونا
سعید خیراللهی عضو هیات انتخاب بخش ویژه «سرباز انقلاب» (نمایشهای خیابانی) سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر با اشاره به نقش تئاتر خیابانی در زنده نگه داشتن تئاتر کشور گفت: ما باید در این مقطع آرامآرام روی تئاتر خیابانی سرمایهگذاری کنیم؛ کرونا علاوه بر اینکه عزیزان و دوستان بسیاری را از ما گرفت با ترسی هم ما را روبرو کرده است که نمیدانیم در دوران پساکرونا چه کار خواهیم کرد؟ هنوز این ترس و ابهام بین مردم وجود دارد و فکر میکنم یکی از راه کارهای پیش رو برای از بین بردن این ترس حرکتهای فرهنگی و هنری در جامعه است که در حوزه تئاتر هم تئاتر خیابانی چنین رویکردی را میتواند داشته باشد.
لب کلام
تئاتر خیابانی از نظر زبان و تمرین شرایط آسانتری دارد و میتوان با سرمایه گذاری بر این حوزه، جشنواره تئاتر فجر را به رونق سالهای پیش برگزار کرد.
اولویت اول بخش ویژه «سرباز انقلاب» نگاه به سیرت شهدا و در راس آن سردار شهید قاسم سلیمانی است.
بسیاری از هنرمندان با تمام سختیهای موجود نمایشهای را تولید کردهاند که نشان دهنده اهمیت داشتن این حوزه برایشان است.
وقتی با معضل بزرگی چون کرونا روبرو هستیم، چارهای جز آنلاین برگزار کردن جشنواره نداریم.
آنلاین بودن جشنواره باعث میشود تا بقای گروهها و فعالان حوزه تئاتر تداوم پیدا کند.
شغل من تئاتر است و ۱۰ ماه میشود که بیکارم، حتی به حسی رسیده بودم که فکر میکردم آیا بار دیگر امکان فعالیت دوباره را پیدا خواهم کرد یا خیر.
جشنواره تئاتر «مقاومت» هم تجربه خوبی بود و هرچند با سختی برگزار شد اما نور امیدی را در دل هنرمندان حوزه تئاتر روشن کرد.
موافقم که جشنواره برای ادامه حیات تئاتر باید به هر صورت و شکلی برگزار شود تا چراغ تئاتر روشن بماند.
نمیدانیم تا چند ماه دیگر این شرایط ادامه خواهد داشت و نمیتوان تئاتر را به حال خود رها کرد.
برگزاری جشنواره تئاتر فجر با این روال نور امیدی به دل هنرمندان برای تشکیل گروهها و اجرای دوباره تئاتر میبخشد.
لیلی عاج : با شناخت و دانش ورود کنیم
لیلی عاج نویسنده، کارگردان و مدرس تئاتر درباره جای خالی مفاخر و قهرمانان ملی در عرصه هنرهای نمایشی و چالشهای پرداختن به چنین مضامینی عنوان کرد: کهن الگوی «قهرمان» از آغاز زندگی بشر تا امروز وجود داشته و همچنان با ما نفس میکشد. هر چند گمان میرود بشر امروز به واسطه زیست در جهانی که پیوسته در حال دگرگونی است کمتر توجه و نیازی به اسطورهها داشته باشد اما اسطوره «قهرمان» به وضوح دارای جاذبه ای شگفت انگیز است و اهمیت روانی فوقالعاده ای دارد. لب کلام
«قهرمان»، تجلی آرزوهای بشری برای غلبه بر مشکلات و موقعیت های دشوار است.
این قهرمان در بزنگاه های فرهنگی و سیاسی میتواند خونی تازه در رگ ها جاری و حس غرور و افتخار را برانگیزد.
بیدلیل نیست که تمام جوامع و صاحبان قدرت پیوسته در حال قهرمانسازی یا معرفی و بازشناسی قهرمانان خود هستند یا حتی در بزنگاه هایی قهرمان با صاحبان قدرت زاویه و چالش پیدا میکند.
اساساً پرداختن به قهرمانان و قهرمانسازی در صورت ارتباط با مخاطب میتواند بسیار لذت بخش باشد.
رسیدن به چنین نقط های بسیار دشوار است و سختی های خودش را دارد.
«قهرمان» ساختن در جهان درام کار بسیار دشواری است و حداقل خود من کمتر اثر معاصر وطنی را سراغ دارم که قهرمانسازی ایده آلی داشته باشد.
رفتن سراغ چنین مضامینی به دلیل دشواریهایی که دارد از عهده یکی مثل من برنمی آید چون پرداختن به برخی سوژههای خاص نیازمند تجربه و دانش است تا قهرمانسازی به درستی در جهان متن دراماتیک اتفاق بیفتد.
برای نگارش متن قطعاً باید از نگاه احساسی به مساله فارغ شوم چون هرچقدر عقلانیت وجود داشته باشد شاید نمایشنامهای که مینویسم بتواند کارکرد دراماتیک خودش را درست انجام دهد.
برای نگارش متونی با این مضامین و مشخصاً درباره سردار سلیمانی باید فاصلهای اتفاق بیفتد تا به شناخت عمیقتری برسم چون کارهای احساسی و لحظهای کردن قطعاً میزان خطا را بالاتر میبرد.
زمانی که از سردار سلیمانی به عنوان یک فرمانده نام می بریم بر عقلانیت ایشان صحه گذاشتهایم از همین رو برای پرداختن به چنین شخصیتی نیازمند این هستیم که با دقت تمام به سوژه نگاه کرده و با زاویه دید مناسب و حتی متفاوت و با وسواس کار کنیم.
به عنوان مثال پرداختن صرف به بیوگرافی فردی مثل سردار سلیمانی مسالهای است که اغلب به آن آگاهی دارند و با چندین ساعت جستجو و خواندن چند کتاب میتوان به دادههای کاملی دست پیدا کرد.
نمایشنامه «کجایی ابراهیم؟» که درباره شهید ابراهیم هادی نوشته شده است اثری اقتباسی است که زمان را پشت سر گذاشته است به این معنی که نه تنها از زمان شهادت ابراهیم هادی مدت زمان زیادی گذشته است بلکه از نگارش متن تا زمان اجرای عمومی اثر نیز یک سال سپری شد.
در طول این یک سال من توانستم نسبت به حساسیت سوژه بررسیهای مورد نظر را انجام دهم و با فاصله گرفتن، روی کیفیت اجرای نمایش تمرکز کنم.
پرداختن به چنین موضوعاتی ساحت حساسی است و باید با شناخت درست به موضوع ورود کنیم.
مهر
محسن حسینی: از سالنهای بسته بیرون بیاییم
محسن حسینی هنرمند پیشکسوت تئاتر معتقد است تئاتر در شرایط کرونا باید به اجراهای خیابانی و شناسایی ظرفیتها و محوطههای باز جدید با شرایط ویژه این ایام گرایش یابد. این بازیگر و کارگردان تئاتر با بیان این که تئاتر یک فرآیند جمعی است و با فضای آنلاین همخوانی چندانی ندارد، گفت: من با تئاتر آنلاین موافق نیستم و هیچوقت خودم فیلم تئاتر ندیدهام اما شرایط امروز و کرونا ما را مجبور به تغییراتی کرده است. با این حال پیشنهاد میکنم امسال جشنواره تئاتر فجر با توجه به شیوع کرونا از سالنهای بسته بیرون بیاید و در فضاهای باز متفاوت و متنوعی آثار را اجرا کند. برای مثال تجربه من در اجرای اثری در فضای پشت موزه هنرهای معاصر مجاور پارک لاله تهران بسیار خوب بود.
لب کلام
در بهترین حالت امکان استفاده از نیمی از ظرفیت سالنهای تئاتر وجود دارد که در ارتباط با سالنهای کوچک تئاتر عملا نمیتوان میزبان تماشاگران زیادی بود.
بهتر است امسال اتاق فکری تشکیل شده و پیشنهاداتی برای بردن تئاتر به فضاهای بیرونی و بهترین شیوه اجرای آنها مطرح شود.
من 5 ماه در ایام کرونا در آلمان بودم و ترفندها و تمهیدات خوبی را در برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری در این کشور دیدم که میتوان در ایران هم اجرایی کرد.
حضور چهرههای شاخص تئاتری در بخش خیابانی و دعوت از گروههای شناخته شده برای اجرای تئاتر در جشنواره مخاطبان این هنر را جذب میکند.
میتوان در محوطه تئاتر شهر و فضاهای باز دیگر چادرهای بزرگی را با سیستم تهویه هوای مناسب طراحی و بنا کرد و در آنها به اجرای تئاتر پرداخت.
این اتفاق نه تنها در ایام کرونا که بعد از آن نیز ادامه دار خواهد بود. صحنه و سن تئاتر این روزها باید انعطاف پذیر و همراه باشد.
عمدتا موضوعات و قصههایی برای آن انتخاب شده که از فرهنگ ما دور بوده است و باید برای جذب مخاطبان از فضاهای استودیویی بیرون بیاید.
هیچ ایرادی ندارد که تئاترها با کیفیت درلوکیشنهایی ویژه ضبط و تدوین شوند و فیلم آنها برای پخش در اختیار تلویزیون قرار بگیرد.
اجرای همه این ایدهها البته نیاز به هزینه و انرژی دارد اما نتیجهبخش و تاثیرگذار است.
میتوان حتی خروجی آثار را در بعد بینالمللی نیز عرضه کرد.
جشنواره آوینیون فرانسه اساسا پیش از پیدایش کرونا با همین راهکارهای اجرای تئاتر در محوطههای بیرونی و خیابان مردم و مخاطبان را به وجد آورده است.
از این فرصت ایجاد شده و شرایط خلوت میتوان برای سوژهیابی و دراماتورژی در عرصه تئاتر نیز بهره برد.
اینکه در حال حاضر چه موضوعاتی مورد نیاز است که به واسطه آن بتوان به مردم امید بخشید.
رضا بابک: داشتن هوای پاک و سالم اولین حق هر انسانی است
رضا بابک هم مانند بسیاری از مردم در دوران کرونا، خانهنشینی اختیار کرده ولی همه کمحوصلگی او به دلیل خانهنشینی نیست. او از وضعیت آب و هوای تهران و محیط زیست آن انتقاد بسیار دارد. رضا بابک که تا چندی پیش از درگذشت پیاپی دوستان و همکارانش اندوهگین بود، حالا از آلودگی هوای تهران و وضعیت محیط زیست کشورمان غم و غصه و البته گله بسیار دارد.
لب کلام
داشتن هوای پاک و سالم اولین حق هر انسانی است که متاسفانه ما از این هم، بیبهرهایم.
مدیرانی که این گونه تیشه به ریشه این شهر زدهاند، دلشان برای بچههای خودشان نمیسوزد که باید در این هوای ناسالم نفس بکشند؟! به هر حال همه ما از یک هوا تنفس میکنیم.
همه کارخانههای تهران سوخت مازوت استفاده میکنند. مازوت در تمام دنیا منسوخ شده ولی در کشور ما این گونه رایج است!
ما برای نسل آینده چه گذاشتهایم؟ کدام جنگل؟! کدام دریا؟ کدام کوه؟ همه چیز را نابود کردهایم و به جای همه اینها یک دریاچه مصنوعی در چیتگر ساختهایم! این شد مسئولیت اجتماعی در قبال یک کشور؟!
جنگلهای ما در حال از بین رفتن است. بخشی به دلیل عملکرد نامطلوب مسئولان است. بخشی به دلیل بی توجهی مردم و بخشی هم به دلیل سودجویی عدهای فرصت طلب که تنها به فکر منافع اقتصادی خودشان هستند.
روزگاری بین شهرهای ما فاصله بود ولی حالا هیچ فاصلهای نیست چراکه همه درختان را بریدهاند و به جایش ساختمانها و برجهای سر به فلک کشیده بنا کردهاند و این هم نتیجهاش!
زمانی اگر قرار بود جادهای کشیده شود، در محدوده جنگل ساخته نمیشد ولی حالا به راحتی لودر میاندازند، درختان را نابود میکنند.
چه بسیار زمانها که آثار ارزشمند میراث فرهنگیمان را هم از بین میبرند، فقط به این دلیل که حاضر نیستند کمی آن طرفتر جاده بکشند! کدام مردمی با سرزمین خود چنین میکنند.
آدمیزاد فکر میکند بر همه موجودات تسلط دارد اما وای به روزی که خشم طبیعت دامن آدمها را بگیرد!
رضا فیاضی: جمال جمالو و یک گپ خوشمزه
رضا فیاضی که چندی پیش در فیلم تئاتر «من دونالد ترامپ نیستم» بازی کرده بود، میگوید در حال حاضر توزیع این فیلم تئاتر در کشورهای دیگر از طریق سایت آمازون در حال انجام است ولی فعلا برنامه مشخصی برای اکران آن در ایران وجود ندارد. او در این فیلم تئاتر نقش «دونالد ترامپ» رییس جمهوری پیشین امریکا را بازی کرده است. او همچنین برنامه جذابی با عنوان «جمال جمالو و یک گپ خوشمزه» در دست دارد.
لب کلام
این فیلم تئاتر به زبان انگلیسی ضبط شده و صحبتهایی درباره دوبله آن به زبان فارسی مطرح بود ولی این صحبتها هنوز به نتیجه قطعی نرسیده است.
به دلیل همهگیری کرونا، فعلا شرایط برای اجرای صحنهای تئاتر فراهم نیست، از طراحی و ساخت یک عروسک جنوبی با نام «جمال جمالو» و ساخت برنامهای با عنوان «جمال جمالو و یک گپ خوشمزه» خبر میدهد.
برنامهای با عنوان «جمال جمالو و یک گپ خوشمزه» به سفارش منطقه آزاد کیش ساخته شده، عروسک «جمال جمالو» در قالب یک مصاحبهگر با فعالان حوزههای فرهنگی هنری مربوط به کودکان گفتگو میکند.
چهرههایی مانند مریم سعادت، مجید قناد، داود کیانیان، منوچهر اکبرلو، محمد اعلمی، جواد انصافی و ... که همه آنان در حوزه تئاتر کودک و عروسکی و همینطور برنامههای تلویزیونی مربوط به کودکان فعال هستند، در گفتگو با «جمال جمالو»، تاریخچهای از فعالیتهای حرفهای خود را تشریح میکنند.
در واقع این عروسک از طریق گفتگو با این چهرهها وارد زندگی حرفهای آنان میشود و به نوعی تاریخچه شفاهی فعالیت آنان نیز ثبت و ضبط میشود.
این چهرههای فرهنگی توضیحاتی درباره ورود خود به این حوزه ارایه میدهند. بخشهایی از زندگی آنان را میبینیم و برای هر یک از آنها بحر طویلی سروده شده است.
همراه با اینها شعر و موسیقی هم داریم تا برنامه هم مناسب گروه سنی بزرگسال باشد و هم کودکان از آن بهرهمند شوند.
این برنامهها همانطور که درباره زندگی حرفهای این چهرههاست، جنبه سرگرمی و تفریحی هم دارد تا صرفا یک برنامه خشک نباشد.
به عنوان نمونه بیشتر مردم جواد انصافی را با نقش «عبدلی» میشناسند درحالیکه او تجربیات بسیار متنوعی در حوزه نمایشهای ایرانی و سیاهبازی دارد و در این زمینه پژوهشهای زیادی هم انجام داده است.
ما هم در برنامه خود به این وجه از شخصیت او میپردازیم و جالب است که با همان لباس شخصیت «سیاه» در برنامه حضور دارد.
ما این برنامهها را به سفارش منطقه آزاد کیش ضبط کردهایم ولی هنوز درباره چگونگی پخش آن اطلاع دقیقی ندارم.
به احتمال قوی این برنامهها در فضای مجازی پخش خواهد شد و امیدوارم پخش خوبی داشته باشد چون به نظرم اتفاق خوبی در ساخت آن افتاده است.
ایسنا