در حال بارگذاری ...
گفت‌وگو با کارگردان نمایش «تالاب هشیلان» حاضر در فجر 38

تئاتر کمتر به خشونت علیه زنان پرداخته است

ایران تئاتر: نمایش «تالاب هشیلان» به کارگردانی نوشین تبریزی روز پنجم(۱۴ بهمن) سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ساعت ۱۷:۳۰ و ۱۹:۳۰ در بخش غیر رقابتی در تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر به صحنه می رود. به همین بهانه گفت‌وگو با کارگردان این نمایش را بازنشر می کنیم.

تئاتر اجتماعی یکی از گونه‌های حائز اهمیت تئاتر است که خالق اثر و نویسنده با طرح مسائل و چالش های اجتماعی تلاش می کنند تا آنها را در پیش چشم مردم و متولیان قرار بدهند. نوشین تبریزی هم در نمایش تالاب هشیلان با پرداختن به مسئله خشونت علیه زنان تلاش می کند تا با طرح موضوع نظرها را به این چالش بزرگ جلب کند. نوشین تبریزی در این سالها به خصوص در عرصه نویسندگی و بازیگری حضور تاثیر گذاری داشته است. مغازه خودکشی و گنجفه از جمله کارهای مهم تبریزی در حوزه نویسندگی، کارگردانی و بازیگری هستند. نمایش تالاب هشیلان به تهیه‌کنندگی محمدعلی محمدی یک درام خانوادگی است که در جشنواره نمایشنامه خوانی مولوی مقام اول نویسندگی را کسب کرده است. با نوشین تبریزی درباره اجرای نمایشش گفت وگویی انجام داده ایم.

 

در سال‌های اخیر شما بیشتر به عنوان نویسنده و بازیگر در تئاتر فعالیت دارید و کمتر به کارگردانی پرداخته اید؛ آیا همچنان دغدغه کارگردانی برایتان جدی است؟

با توجه به شرایطی که برای روی صحنه اجرا کردن یک نمایش وجود دارد فکر می کنم از این به بعد بازیگری برایم در اولویت باشد؛ زیرا شرایط اجرای تئاتر با توجه به چالش های موجود بسیار دشوار و سخت است. الان هم شاید بعد از خاتمه اجرای تالاب هشیلان تا مدت زیادی به سمت کارگردانی نروم.

 

خیلی از کارگردان‌ها همسو با نقطه نظرات شما معتقدند که شرایط تولید تئاتر باعث شده که قسمت عظیم انرژی و تمرکزی که کارگردان باید صرف کیفیت کارش کند؛ معطوف به رفع و رجوع مسائل حاشیه‌ای می شود. شما چقدر به این مسئله اعتقاد دارید؟

من هم چنین نظری دارم؛ در کنار این بحث وجود این چالش ها باعث می شود ذوق و شوق کارگردان از بین برود.

 

آیا نمایش تالاب هشیلان را می توانیم یک درام عاشقانه اجتماعی بدانیم؟

نمایش یک درام اجتماعی است و از چند بعد باید آن را بررسی کرد و تنها وجوه عاشقانه‌اش مطرح نیست. بیشترین تمرکز موضوعی نمایش بر روی مسائل زنان و خشونت علیه آنها استوار است. علی رغم اینکه شخصیت اصلی نمایش دختر جوانی است که عاشق می شود؛ اما این دختر مورد خشونت قرار می گیرد. خشوتی که فرا گیر و گسترده است و از جانب خانواده، شوهر و اجتماع به او تحمیل می شود. این امر باعث می شود تمرکزمان به صورت گسترده ای روی خشونت علیه زنان متمرکز بشود.

 

معمولا در کارهای قبلی شما مثل گنجفه هم زنان تاثیر مهمی روی خلق درام داستان نمایش دارند؟

برای من جنسیت شخصیت‌های آثارم اولیت اصلی نیستند. خیلی ها به من این انگ را می زنند که تفکراتم فمینیستی است؛ در حالی که اصلا اینگونه نیست.

 

اگر پرداختن به حقوق زنان در یک چارچوب درست و منطقی مطرح شود؛ می تواند یک ویژگی برای خالق اثر باشد؟

اصلا فمینیست نیستم. فکر می کنم این تفکر از جایی که شروع شده و به پایان رسیده و ما باید تفکری را بشناسیم و بعد از آن عبور کنیم و حرف جدیدی را مطرح کنیم و اگر بخواهیم مدام حرف ها و ایده های کهنه و قدیمی را تکرار کنیم، عایدی برای مخاطب بعد از دیدن نمایش وجود نخواهد داشت. یادم می آید در ضمن اجرای نمایش محبوبه ها که به عنوان نویسنده و بازیگر حضور داشتم عده ای به من می گفتند که متنت ضد مرد است و عده ای دیگر می گفتند ضد زن نوشته ای. البته تعداد دوستانی که اذعان داشتند من ضد زن نوشته ام خیلی زیادتر بود. به نطرم هر دو دیدگاه درست نبود و برای من انسان مهم است.

 

در همین نمایشی که اشاره کردید یک تعادل درست و قابل توجیه درباره نقد شخصیت مرد نمایش و شخصیت های زن نمایش وجود دارد؟

در آثارم تلاش می کنم قضاوتی نداشته باشم. من موقعیت و کنش شخصیتها را نشان می دهم و به مخاطب می گویم این دریچه باز شده و تو نگاه کن و قضاوتت را انجام بده که چه کاری درست و چه کاری نادرست است. حتی در کارهای تاریخی مثل گنجفه و طعم آلوی جنگلی هم دریچه ای را باز کردم و به مخاطب گفتم خودش درباره بن مایه نمایش تجزیه و تحلیل داشته باشد. در تالاب هشیلان هم این کار را انجام دادم و به مخاطب گوشزد کردم که نگاه کند که دارد چه اتفاقی رخ می دهد.

 

آیا انتخاب اسم نمایش فقط جنبه زیبایی‌شناسی دارد و یا در خدمت ارائه مفهوم نمایش به مخاطب است؟

به روال طبیعی اسم نمایش ارتباط مستقیمی با موضوع و فضای نمایش دارد. همیشه نامی را که برای کارهایم انتخاب می کنم به طور حتم با فضا و درون مایه نمایشم در ارتباط است. در محبوبه ها و بوتولیسم که آنها را نوشته بودم و ژاله صامتی و سیما تیر انداز روی صحنه اجرایشان کرده بودند؛ بازهم نام این آثار مرتبط با مضامین نمایش ها بود و به نظرم مخاطب باید خودش به دیدن نمایش بیاید و وجه تسمیه استفاده از نام تالاب هشیلان را ببیند.

 

به نظر شما دلیل رشد خشونت در جامعه علیه زنان چیست؟

چند روز قبل یکی از خبرنگاران از من پرسید که شما تالاب هشیلان را ده سال قبل نوشته اید و چه چیزی باعث شده که بعد از گذشت این همه سال به فکر اجرایش افتادید و آیا به تغییراتی که در این یک دهه رخ داده توجه نداشتید؟ و من پاسخ دادم در این بحث تغییرات زیادی به وجود نیامده است و بنابراین نمایش را روی صحنه آورده ام. هنوز هم  روزانه در خبرها درباره خشونت اخبار زیادی منتشر می شود و هنوز هم بستر سازی درستی برای رفع این معضل انجام نشده است و اگر هم کاری انجام شده خیلی کم رنگ بود. معتقدم خشونت نسبت به دهه های قبل بیشتر نشده است؛ اما چون با رشد تکنولوژی از طریق فضای مجازی روبه رو هستیم این خبرها بیشتر منعکس می شود. در تئاتر متاسفانه کمتر به سراغ نشان دادن این مسائل رفته ایم.

 

به چه دلیل تئاتر کمتر به سراغ چنین موضوعی رفته است؟

به هر حال خط قرمزهایی در این حوزه وجود دارد و از طرفی در این سالهای اخیر سطح سلیقه مخاطب پایین آمده و با هر ترفندی دوستان می خواهند نمایش کمدی را روی صحنه اجرا کنند تا بفروشد و مردم بروند به دیدنش و فقط سرگرم بشوند و تفکری هم پشت کار نیست. بنابراین وجه اقتصادی آنقدر مهم شده است که تمام کلیت تئاتر تحت تاثیرش قرار گرفته و سایر ژانرها مورد بی اعتنایی قرار گرفته اند. البته منظورم نیست که فقط تلخی و واقعیت های صرف را نشان بدهیم و من در کارهایم تلاش می کنم تعادلی بین این قضیه و وجود پاساژهای جذاب وجود داشته باشد.

 

گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی




نظرات کاربران