یادی از بزرگانی که دیگر در کنار ما نیستند

سال 98 در حالی به پایان می‌رسد و آرام آرام سال 99 شروع شدکه خیلی از بزرگان تئاتر را دیگر در کنار خود نمی بینیم. بزرگان و هنرمندانی که با آنها کار کرده‌ایم، خندیده‌ایم، استرس کشیده ایم، غمناک شده ایم، آموخته‌ایم، بزرگ شده ایم و گاه، بیش از آن که در کنار عزیزانمان باشیم؛ کنار آنها بوده ایم. آن قدر به هم و دیدن روزانه یکدیگر عادت کرده بودیم که پرکشیدن غیرمنتظره تک تک شان را باور نداشتیم و شاید هم هنوز باور نداریم. روزهای پایانی سال برایمان فرصتی شد تا یادی کنیم از بزرگان هنر تئاتر که روزگاری چراغ تئاتر ایران با شور و شوق آنها روشن شد و امروز توانمندی‌هایشان، کوله بار پر از تجربه‌شان و همه آموزه‌هایشان بدرقه راه ما برای روشن ماندن این چراغ است.

 

جمشید مشایخی

جمشید مشایخی زاده ۶ آذر ۱۳۱۳ در تهران و درگذشته ۱۳ فروردین ۱۳۹۸ تهران بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون بود. وی برگزیده ششمین دوره همایش چهره‌های ماندگار و دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر بود. مشایخی دارای تحصیلات ناتمام در رشته تئاتر است. وی سال ۱۳۳۶ به استخدام اداره تازه تأسیس هنرهای دراماتیک درآمد و به عنوان بازیگر کار خود را در برنامه نمایشی کانال سوم غیردولتی آغاز کرد. اولین فعالیت هنری وی بازی در تله‌تئاتر بعد از سی سال به کارگردانی علی نصیریان در سال ۱۳۳۹ بوده‌است و با ایفای نقش در فیلم کوتاه جلد مار هژیر داریوش به همراه فخری خوروش جلوی دوربین رفت. از آثار او می‌توان به شازده احتجاب، کمال الملک و هزار دستان اشاره کرد. او در سال ۱۳۶۳، بابت بازی در دو فیلم گل‌های داوودی و کمال‌الملک، برندهه سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر شد. از نمایش‌های مهم او بازی در نقش بزرگ آقا در نمایش میراث کارِ بهرام بیضایی در تالار ۲۵ شهریور در آذر ماه ۱۳۴۶ بود. 

 

محمود عالیشوندی

محمود عالیشوندی مدیرکل اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس، سحرگاه جمعه 16 فروردین‌ بر اثر گازگرفتگی درگذشت. او پیش از آن، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد بود و افزون بر این، سوابقی همچون مدیر گروه هنر مرکز تحقیقات صدا و سیما، مدیرکل آموزش صدا و سیما، مدیرکل آموزش و پژوهش استان‌های صدا و سیما، مدیر بانک اطلاعات تولید سیما و قائم مقام صدای و سیمای کرمانشاه را در کارنامه فعالیت‌های اجرایی خود داشت. او از 22 آذر 90 تا 21 مرداد 91 مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس بود. عالیشوندی کارشناس ارشد ادبیات نمایشی از دانشگاه هنر تهران، مسئول آموزش تئاتر معاونت آموزشی حوزه هنری، روابط عمومی دفتر نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه هنر، مدیر نظارت و ارزیابی سیمای استان های صدا و سیما، دبیر شورای فرهنگ عمومی استان یزد، رئیس هیات تکواندو استان یزد، معاون فرهنگی ستاد احیا امر به معروف و نهی از منکر استان یزد، دبیر شورای فرهنگ عمومی استان فارس، نویسنده و تهیه کننده برنامه امام(ره) از منظر هنر، نویسنده، پژوهشگر و تهیه کننده برنامه فاصله را کم کنیم، طراح صحنه فیلم آخرین نبرد، نویسنده مجموعه تلویزیونی هتل دریایی، نویسنده مجموعه تلویزیونی امداد جنگل، نویسنده و کارگردان مجموعه پرچم انتظامات، سابقه تدریس در دانشگاه های هنر اراک، تهران، خبر شیراز، هنر شیراز و امام خمینی (ره) شیراز، دبیر جشنواره خوشنویسی رضوی یزد، دبیر جشنواره فیلم فجر فارس، دبیر کنگره بین المللی سلمان فارسی، دبیر شورای طرح و برنامه ی سیمای مرکز فارس، مسئول بخش مشاوره روانشناسی دانشگاه باهنر و مدیریت روابط عمومی سازمان مدیریت صنعتی نمایندگی فارس نیز بوده است. 

 

بهاره شفیعی سروستانی

بهاره شفیعی سروستانی متولد 1356 در شیراز و فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد رشته کارگردانی تئاتر از دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر تهران بود. وی در سال‌های 1394 تا 1396 معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس را بر عهده داشت و سابقه کارگردانی و اجرای نمایش‌هایی همچون جن‌زدگان، زمین در استان لرستان، نگارش مجموعه تلویزیونی کسوف، تدریس رشته نمایش در دانشکده‌های هنر و خبر فارس، چاپ و انتشار کتاب کوتوله‌ها و سه نمایش همراه را در کارنامه هنری و اجرایی خود داشت. او سحرگاه جمعه 16 فروردین‌ بر اثر گازگرفتگی درگذشت. 

 

مرتضی خمسه‌ای(شیخ احمد خمسه)

مرتضی شیخ احمد خمسه‌ای فرزند احمد خمسه‌ای و برادر رضا خمسه‌ای است که از سال ۱۳۲۰ زمانی که ۴ سال داشت پای خیمه پدر شروع به آموختن این هنر کرد. احمد خمسه‌ای معروف به حاج احمد خمسه از بزرگ‌ترین و تأثیرگذار ترین هنرمندان خیمه شب بازی در تاریخ تئاتر ایران است و سال‌های زیادی را در کنار دو فرزندش خیمه این هنر را برپا کرده است. بعد از درگذشت رضا خمسه‌ای در سال ۹۲، برادرش(مرتضی خمسه‌ای) تنها بازمانده این شیوه نمایش ایرانی از خانواده‌ی خمسه‌ای است که با وجود بیماری و سختی‌های کار به این راه ادامه داده است. آخرین بازمانده خانواده خیمه‌شب‌بازان قاجاری 26 فروردین 1398 درگذشت.

 

علی غلامی 

علی غلامی متولد خرداد ماه ۱۳۳۰ آبادان در انستیتو مربیان امور هنری تهران در رشته کارگردانی تئاتر تحصیل کرده و دارای مدرک درجه ۲(کارشناسی ارشد) کارگردانی تئاتر بود. وی عضو پیوسته انجمن نویسندگان و منتقدان خانه تئاتر کشور از بدو تاسیس پس از انقلاب بوده و نویسندگی و کارگردانی، بازیگری تئاتر، رادیو، تلویزیون، سینما از دیگر فعالیت‌های این هنرمند بود. همه فرزندان من به کارگردانی زاون قوفاسیان در ۱۳۶۲، سفرغریب به کارگردانی ایرج صغیری، هویت به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا، سفرشبانه به کارگردانی خسرو معصومی، شمارش معکوس به کارگردانی اکبرحر، دکل کار حسن برزیده، کیمیا به کارگردانی احمدرضا درویش، جوانمرد به کارگردانی جمشید آهنگرانی و مسافر کار جواد اردکانی از جمله فیلم‌هایی است که غلامی در آن‌ها نقش آفرینی کرد. وی همچنین در سریال‌های تلویزیونی «هترین سال‌های زندگی به کارگردانی ابراهیم کیانی، زمان شوریدگی به کارگردانی محمدعلی نجفی، بال‌های خیس کار عباس رنجبر، سایه سارمهر به کارگردانی عبداله باکیده و یک تیر و ۲ نشان ساخته حسین میهن‌دوست ایفای نقش کرده است. این هنرمند پیشکسوت اردیبهشت 98 به علت سکته مغزی در آبادان در گذشت.

 

پرویز بهرام

پرویز بهرام متولد 4 مرداد 1312 در تهران و درگذشته 6 خرداد 1398 است. او فعالیت خود را از اواخر دهه 20 آغاز کرده بود. بهرام پیش از اینکه دوبلوری را آغاز کند، وکیل دادگستری بود. او در دبیرستان خاقانی با مرحوم حمید سمندریان دوست بود و هر دو به کلاس آقای عبد الحسین نوشین می‌رفتند و از همان‌جا کار تئاتر را شروع کرد و در دبیرستان هم در رینگ بوکس نمایشنامه اجرا می‌کرد. سال ۱۳۲۴ هوشنگ لطیف‌پور که با جعفر والی در لاله زار فعال بودند؛ روزی بر حسب تصادف با یکدیگر دیدار می کنند و به محض اینکه صدای مرحوم بهرام را می شنود او را به دوبلاژ بردند. پرویز بهرام از سال 93 با بیماری سرطان دست و پنجه نرم کرد و در نهایت در منزل خود دار فانی را وداع گفت. پرویز بهرام در طول بیش از نیم قرن فعالیت حرفه‌ای، در دوبله و گویندگی فیلم‌های زیادی حضور داشته است. دوبله‌ی نقش‌هایی چون درک در مجموعه پلیسی درک، کِرِس در سریال بازرس، نیکول پدر مارکو در سریال مارکوپولو، ابوموسی اشعری در سریال امام‌علی (ع) و گویندگی در مستندهایی چون جاده ابریشم، مسلمانان و کارآگاه کاستر را به یادگار گذاشته است. در دوبله فیلم اتللو با بازی سرگئی باندارچوک که توسط هوشنگ لطیف‌پور در اوایل دهه ۱۳۳۰ خورشیدی انجام شد؛ با فرستادن نمونه صدا از چندین گوینده به مسکو، صدای پرویز بهرام توسط کارگردان فیلم و همچنین شخص سرگئی باندارچوک برای این نقش(اتللو) انتخاب شد.

 

قاسم غریفی

قاسم غریفی متولد سال ۱۳۳۰ در خرمشهر و دارای مدرک کارشناسی هنر بود و به کارگردانی، نمایشنامه‌نویسی، طراحی صحنه و بازیگری هم اشتغال داشت. او از ۲۰ سالگی کار ترجمه را با دو زبان انگلیسی و عربی آغاز کرد و ترجمه‌هایش از نمایشنامه‌های عشق در سال ۶۱ و تراژدی مرد شیرخرما فروش فقیر در سال ۶۲ با کارگردانی خودش در مجموعه تئاتر شهر اجرا شدند. این مترجم علاوه بر ترجمه انگلیسی متون ادبیات نمایشی، از نویسندگان نامدار عرب چون توفیق الحکیم و سعدالله ونوس پایه‌گذار تئاتر مدرن سوریه ترجمه کرده است. غریفی معتقد بود آثار خوب ادبیات داستانی و ادبیات نمایشی جهان به دلیل کمیاب‌بودن و نداشتن ترجمه‌های خوب، در بازار نشر کشور کمیاب شده‌اند. کارگردانی نمایشنامه به زبان ساده، عشق و دو نمایشنامه دیگر، شمس و قمر: نمایشنامه آفتاب و مهتاب، تراژدی مرد شیره خرما فروش فقیر و دو نمایشنامه دیگر و الکترا برخی از کتاب‌هایی هستند که با ترجمه غریفی عرضه شده‌اند. او از ۳ سال پیش دچار سکته مغزی و بستری شد؛ در نتیجه عوارض این بیماری، این مترجم ۱۱ خرداد 1398 چشم از جهان فرو بست.

 

یوسف جاوید

یوسف جاوید متولد سال 1352 در اردبیل و از هنرمندان برجسته تئاتر، تلویزیون، رادیو و سینمای این استان بود. جاوید یکی از بازیگران با استعداد تئاتر و تلویزیون اردبیل بود و به همین دلیل او را بیشتر به عنوان بازیگر می‌شناختند، در حالی که خود معتقد بود کار اصلی او طراحی صحنه تئاتر است و جوایزی را هم در این زمینه کسب کرده بود. فعالیت این هنرمند در تئاتر طی سال‌ها در زمینه‌های بازیگری، کارگردانی و طراحی صحنه و لباس بوده است. در مدیوم تلویزیون و سینما نیز یوسف جاوید نویسندگی، کارگردانی، تصویر برداری، بازیگری، تدوین، طراحی صحنه و لباس را تجربه کرده بود. یوسف جاوید سابقه طولانی در بازیگری مجموعه‌های تلویزیونی داشت، از برنامه‌های سیمای اردبیل در دهه 60 تا سریال‌های سالانه شبکه سبلان در دهه‌های 80 و 90 از جمله تجربه‌های بازیگری جاوید بودند که او را به عنوان بازیگر بین مردم معروف و محبوب کرده بود. او در دهه هفتاد در کار خود به اوج رسیده بود و نقطه عطف کارنامه بازیگری او را می‌توان در همان سال‌ها با بازی در مجموعه نوروز 76 و 77 به کارگردانی داریوش کاردان پیدا کرد. یوسف جاوید به دلیل بیماری روز 21 خرداد 1398 دارفانی را وداع گفت.

 

علی تفضلیان

علی تفضلیان پیشکسوت تئاتر استان قم و برنده چندین جایزه از جشنواره تئاتر فجر مرداد 98 درگذشت. تفضلیان از پیشکسوتان هنر نمایش قم بود که فعالیت‌های خود را در این زمینه پیش از انقلاب اسلامی آغاز کرده‌ و موسس انجمن تئاتر استان و نخستین رئیس این انجمن بوده‌ است. وی با رویکردی علمی به تئاتر به تربیت هنرجویان متعددی پرداخت که برخی از آنها از سرشناسان و مسئولین هنر تئاتر کشور به شمار می‌آیند. وی به‌ خاطر دریافت جوایز متعدد بازیگری و کارگردانی تئاتر از جشنواره‌های ملی از جمله جشنواره تئاتر فجر چهره‌ شناخته شده‌ تئاتر استان قم به حساب می‌آید. تفضلیان همچنین مدیر و معلم هنر و ورزش مدرسه خاتم الانبیاء و رئیس هیأت بسکتبال قم نیز بوده‌ است.

 

حسینعلی طباطبایی

حسینعلی طباطبایی متولد ۱۳۱۱ در تهران بود. او در سال‌های دهه ۲۰ خورشیدی همزمان هم درس زبان و ادبیات فرانسه خوانده و هم در رشته دندان پزشکی تحصیل کرد و در اداره هنرهای دراماتیک مشغول به کار بود و در عین حال آثار نمایشی متعددی را برای اجرا در تلویزیون ترجمه کرد که به صورت برنامه زنده توسط کارگردانان و بازیگران برجسته تئاتر کشور از جمله عباس جوانمرد، علی نصیریان، عزت الله انتظامی و جمشید مشایخی اجرا می‌شد. در سال ۱۳۴۳ برای گذراندن یک دوره کارگردانی عازم کشور فرانسه شد و پس از بازگشت به کشور به مدیریت تئاتر نوبنیاد سنگلج منصوب شد. کمی بعد برای گذراندن دوره خارج از مرکز به استان خوزستان اعزام شد؛ در همین دوره ماموریت بود که در شهر اهواز نمایشنامه‌های متعددی را کارگردانی کرد و دوره‌های آموزشی ارزشمندی را برای هنرجویان تئاتر اهواز برگزار کرد. در سال‌های دهه ۴۰ حضور طباطبایی در استان خوزستان موجب رونق و اعتلا اهواز و تربیت بسیاری از هنرمندان آن منطقه شد. هنرمندانی چون رضا فیاضی، حمید لبخنده و رضا خندان از شاگردان او بودند. پس از بازگشت از خوزستان در سال ۵۳ به دعوت بهرام بیضایی مشغول به تدریس در دانشگاه نیز شد. نقش مراکز آموزش تئاتر در تحول و گسترش هنر نمایش ایران و ترجمه آثاری چون تئاتر و مسائل اساسی آن اثر میشل ویینی، خاموشی دریا اثر ژان برولر(ورکور)، فراموش شدگان اثر لوئیس بونوئل و بازی کشتار اثر اوژن یونسکو(ترجمه مشترک با داوود رشیدی) بخشی از تالیفات حسینعلی طباطبایی بود. او مرداد 98 در سن ۸۷ سالگی بر اثر کهولت سن درگذشت.

 

داریوش اسدزاده

داریوش اسدزاده زاده ۱ آذر ۱۳۰۲ در کرمانشاه و درگذشته ۳ شهریور ۱۳۹۸ تهران هنرپیشه تئاتر، فیلم و سریال بود. او در ۲۰ سالگی وارد زمینه بازیگری شد و در مقام بازیگر، نویسنده و کارگردان در تئاتر نصر(تئاتر تهران) فعالیت کرد. نخستین بازی حرفه‌ای او بر صحنه تئاتر در سال ۱۳۲۱، در نمایشی به نام لیلی و مجنون کمدی به نویسندگی و کارگردانی معزدیوان فکری بود. در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ در بیش از پنجاه فیلم سینمایی ایفای نقش نمود. او همچنین در سال ۱۳۳۵، از طرف اداره کل هنرهای زیبای ایران برای بزرگترین جشنواره بین‌المللی تئاتر به پاریس فرانسه فرستاده شد و به مدت سه ماه به پژوهش و مطالعه پرداخت. پس از بازگشت به ایران، از طرف رادیوی ایران دعوت بکار شد. از آنجایی که او به تئاتر علاقه زیادی داشت؛ به نویسندگی و کارگردانی نمایشنامه‌هایی چون ازدواج فوری، سه زندانی، هنرپیشه، پرواز دخترها و میشل استروگف و مسیو ژوزف که شمار آن‌ها به ۲۰ نمایشنامه می‌رسد و ایفای نقش در ۲۰۰ نمایش پرداخت. در بازدیدی که هنرمندان آمریکایی از تئاترهای ایران داشتند؛ هنر او(کارگردانی، نویسندگی و بازیگری) در دید آن‌ها بی‌همتا آمد و در سال ۱۳۴۶ به دعوت یک شرکت فیلم‌سازی آمریکایی در شهر مینیاپولیس، رهسپار آمریکا شد و در فیلم در آمریکا اتفاق افتاد به ایفای نقش پرداخت و علاوه بر آن در نوشتن فیلم‌نامه فیلم با جواد قائم‌مقامی(کارگردان فیلم) مشارکت کرد. او در سال ۱۳۵۱ به عضویت هیئت مدیره سندیکای سینمای ایران درآمد. در سال ۱۳۵۵ برای مطالعه و پژوهش در امور تئاتر به همراه خانواده‌اش به آمریکا رهسپار شد و در سال ۱۳۶۵ پس از ده سال زندگی در آمریکا به ایران بازگشت و در دو سریال سمندون و خانه سبز شرکت داشت. از دیگر آثار او می‌توان به بازی در فیلم کوتاه دایره، اثر محمد شیروانی و برگزیده منتقدان بین‌المللی جشنواره کن در ۱۹۹۹ اشاره کرد. فعالیت او در دهه ۱۳۹۰ متمرکز بر نوشتن کتاب‌هایی درباره تاریخ تئاتر در ایران و تاریخ تهران بود. او در دوران زندگی در آمریکا، پژوهش‌هایی در دانشگاه انجام داد و دوره‌هایی را طی کرد که مدرک معادل آن از سوی دانشگاه تهران به عنوان دکترا در رشته ادبیات هنر ارزیابی شده‌است. او ۳ شهریور ۱۳۹۸ در سن ۹۵ سالگی درگذشت.

 

صادق توکلی

صادق توکلی بازیگر پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون در آثاری همچون ایران برگر، مسیر عشق/مسافر کربلا، یک کوچه گل، شام عروسی، آبی مثل دریا، دفتری از آسمان، ایران سرای من است، آژانس شیشه‌ای، کمین، عشق گمشده، خانه قمرخانم، بی‌تا، شهر گناه، عیاران و بوی غریب پاییز به عنوان بازیگر حضور داشته است. او شهریور 98 دار فانی را وداع گفت.

 

مهدی علیمحمدی

مهدی علیمحمدی زاده ۴ فروردین ۱۳۰۴ در تهران گوینده پیشکسوت رادیو و دوبلور چهارشنبه 13 شهریورماه 98 در سن 95 سالگی درگذشت. او حضور در دنیای هنر را از سال 1340 آغاز کرد و بعد از حضور در تئاتر به دنیای رادیو و سپس عرصه دوبله وارد شد. داستان شب برنامه ای با صدای مهدی علیمحمدی در رادیو بود که یکی از برنامه های ماندگار او به شمار می‌رود. او فارغ‌التحصیل هنرستان عالی هنرپیشگی در رشته تئاتر و دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر دانشگاه تهران در رشته بازیگری بود. نخستین کار دوبله مهدی علیمحمدی در فیلم آنورادها بود. خانواده دکتر ارنست، نویسندگان بزرگ جهان، ربکا و نیک و نیکو از جمله آثاری هستند که او مدیریت دوبلاژ آن‌ها را بر عهده داشته‌است.

 

ابراهیم سعدالهی

ابراهیم سعدالهی اگرچه فعالیت در حوزه سینما را از سال ۱۳۷۲ با کودکانی از آب و گل آغاز کرد اما حضورش بر صحنه تئاتر، ۳۰ سال پیش از آن و از ۱۳۴۲ آغاز شد. زمانی که تا به امروز آن مرحوم را در مقام یکی از صاحبان جایگاه در تئاتر کرمانشاه نگاه داشت. او همواره در حوزه تدریس نیز فعال بود و بعد از انقلاب هم نویسندگی و کارگردانی تئاتر را در کنار شاگردانش ادامه داد. از آثار تصویریاو می‌توان به چریکه هورام و سریال قصه‌های لب رود اشاره کرد. سعدالهی مهر 98 چشم از جهان فروبست.

 

ابراهیم آبادی

ابراهیم‌آبادی زاده ۲۴ مرداد ۱۳۱۳ در تبریز و درگذشته ۹ آبان ۱۳۹۸ در تهران بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون بود. او در دوره ای یک ساله زیر نظر داویدسون و کوتکیم بی شرکت کرد؛ سپس به هنرستان هنرپیشگی رفت و زیر نظر اساتیدی همچون علی‌اصغر گرمسیری و هوشنگ سارنگ هنرستان را به پایان رساند. برای ادامه تحصیل به شهر پراگ در کشور چکسلواکی رفت و پنج سال بعد، در مقطع کارشناسی کارگردانی نمایش و بازیگری از آکادمی هنرهای دراماتیک فارغ‌التحصیل شد. آبادی هم‌زمان در تئاترهای حرفه‌ای نیز کار کرد. او پس از ۱۴ سال از چکسلواکی به ایران بازگشت و در اداره برنامه‌های تئاتر و خانه نمایش استخدام شد و در شماری از مراکز استان‌های کشور(۷ سال در ارومیه، ۱ سال در گرگان و ۸ سال در تبریز) مشغول به فعالیت هنری بود. آبادی در همه آن شهرها، اقدام به برپایی کلاس‌ها و گروه‌های تئاتری کرده و نزدیک به ۶۰ نمایشنامه به کوشش گروه‌های پدیدآورده، برپا کرد. او در سال ۱۳۷۲ از تئاتر بازنشسته شد و چندین بار ناظر جشنواره تئاتر در تهران و شهرستان‌ها بود. وی چهار دوره، جزء هیئت برگزارکننده جشنواره شهیدان محراب در تبریز بود و برای شرکت‌کنندگان، دوره فشرده تئاتر تشکیل می‌داد. همچنین چهار دوره، عضو شورای مرکزی انجمن بازیگران سینمای ایران در خانه سینما و چهار دوره داور فیلم‌های سینمای ایران در جشن خانه سینما بود. آغاز فعالیت او در تئاتر در سال ۱۳۳۲ با بازی در نمایش حقه باز اتفاق افتاد و در تمام سال‌های فعالیت حرفه‌ای خود علاوه بر فعالیت در تئاتر، در فیلم‌ها و سریال‌های زیادی بازی کرد که از آن جمله می‌توان به فیلم‌های عطر کافور عطر یاس، توکیو بدون توقف، صد سال به این سال‌ها، سریال‌های مختارنامه، پاورچین، شب دهم و معصومیت از دست رفته اشاره کرد. او 9 آبان 98 به علت ابتلا به بیماری شش از دنیا رفت.

 

نصرت کریمی

نصرت‌الله کریمی زاده ۱ دی ۱۳۰۳ تهران بود. دوره متوسطه را تا سیکل اول در هنرستان صنعتی تهران گذراند و دیپلم متوسطه را از هنرستان هنرپیشگی دریافت کرد. او پس از سه­ سال یعنی از سال ۱۳۱۷ تا ۱۳۲۰ به­­ تحصیل در زمینه هنرهای نمایشی، چهره‌پردازی، و طراحی صحنه، در تنها آموزشگاه تئاتر تهران پرداخت. مهم‌ترین استاد و راهنمای او در آن سال­­‌ها عبدالحسین نوشین بود. نوشین همچنان به عنوان بنیان­گذار تئاتر مدرن ایران مورد احترام است. کریمی از سال ۱۳۱۹ به­ بعد به­ عنوان بازیگر، چهره‌پرداز و طراح صحنه در تماشاخانه‌های مختلف تهران به کار پرداخت. نصرت‌الله کریمی در سال ۱۳۲۳ به گروه­ تئاتر نوشین پیوست و تا سال ۱۳۳۱ همچنان در این گروه عضویت داشت و درنمایشنامه­­‌های گوناگونی از جمله دختر شکلات­­ فروش و اوژنی گرانده به ایفای نقش پرداخت. در سال ۱۳۳۹ برای تکمیل تحصیلات خود به ایتالیا رفت و آنجا با کمک سفیر آن هنگام ایران، دستیار سوم ویتوریو دسیکا شد. پس از آن برای آموختن عروسک‌گردانی به پراگ رفت و پس از گذراندن دوره پنج‌ساله رشته کارگردانی سینما و تلویزیون، یک سال نیز دوره فنی فیلم‌های عروسکی را گذراند و با مدرک کارشناسی ارشد فارغ‌التحصیل شد. نصرت‌الله کریمی پس از چند سال کار تئاتر و دوبله فیلم‌های خارجی به همراه حسین سرشار و فهیمه راستکار در اردیبهشت ۱۳۴۳ به ایران بازگشت و رشته عروسک‌گردانی را در دانشکده هنرهای دراماتیک دانشگاه تهران را بنیان نهاد. در همان سال به دعوت وزارت فرهنگ و هنر مسئولیت کارگاه نقاشی متحرک(پویانمایی) را به عهده گرفت و در آنجا فیلم‌های زیاد پویانمایی و عروسکی ساخت که در بایگانی وزارت ارشاد موجود هستند. این فیلم‌ها دل موش پوست پلنگ(نخستین فیلم عروسکی ایران)، شکار ماه، باباکرم، تعصب، سلسله مراتب، خروس بی‌محل، آدم شاخ درمیاره، پیدایش آتش و آقای شاکی هستند. از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۸ نیز با ساخت مجموعه تلویزیونی در تلویزیون مشغول به کار بود و بعد به ساخت فیلم سینمایی روی آورد و با فیلم‌های درشکه‌چی و محلل وارد سینمای ایران شد. بیشتر شهرت نصرت‌الله کریمی به‌دلیل بازی در سریال دایی‌جان ناپلئون در نقش آقاجان و نیز آثار سینمایی است که با سه عنوان نویسنده، کارگردان، و بازیگر در آن‌ها حضور داشته‌است. او صبح روز ۱۲ آذر ۱۳۹۸ در سن ۹۵ سالگی در تهران درگذشت.

 

عبدالرضا حیاتی

عبدالرضا حیاتی، نمایشنامه‌نویس، کارگردان و بازیگر تئاتر متولد اول فروردین ۱۳۳۲ در اهواز بود. حیاتی از پیشکسوتان شعر، داستان و نمایشنامه‌نویسی استان خوزستان بود که علاوه بر سرودن اشعار انقلابی و دفاع مقدسی با نگارش بیش از ۵۰ نمایشنامه به عنوان یکی از نمایشنامه‌نویسان استان خوزستان و کشور مطرح شد. آثار وی در اکثر جشنواره‌های کشوری و استانی جوایز متعددی را دریافت کرد. نمایشنامه‌های بوی خوش جنگ، قاصدک‌ها، فرشته‌ای با بال شکسته، کارون شط رازها، آی آدم‌ها، سه دیدار در فلق، فصل سبز دیدار، مسیح می‌گرید، بچه برک، آنکه گفت نه، بچه‌های زهرا، شنل قرمزی و تارنواز از جمله آثار این پیشکسوت است. حیاتی از مدرسان بازیگری و نمایشنامه‌نویسی استان بود و اکثر هنرمندان فعلی هنر نمایش اهواز از نظرات تئوری و عملی این استاد بهره‌مند می‌گرفتند. او به غیر از نمایشنامه‌نویسی در شاعری، نقاشی، خوشنویسی و مدیحه‌سرایی توانا بود و در امر داوری هنرهای مختلف سمعی و بصری صاحب نظر و اندیشه است. حیاتی از بنیانگذارن حوزه هنری استان خوزستان بود که 3 دی 1398 درگذشت.

 

شهلا ریاحی

قدرت‌الزمان وفادوست معروف به شهلا ریاحی زاده ۱۷ بهمن ۱۳۰۵ در تهران و درگذشته ۱۰ دی ۱۳۹۸ هنرپیشه سینما، تئاتر و تلویزیون بود. او با ساخت فیلم مرجان، اولین کارگردان زنِ سینمای ایران شد. ریاحی بنا به خواست و راهنمایی همسرش اسماعیل ریاحی، که خود از شیفتگان تئاتر بود، به صحنه تئاتر تهران راه یافت و برای اولین بار معزالدیوان فکری در نمایشنامه‌ای به نام سیاست هارون‌الرشید نقش اول دختر نمایش را به او داد. او با کار سوم و چهارم در دنیای محدود تئاتر آن زمان به عنوان بازیگری محبوب و سرشناس مورد توجه قرار گرفت. ریاحی سینمای حرفه‌ای را سال ۱۳۳۰ با فیلم خواب‌های طلایی به کارگردانی معزالدیوان فکری تجربه کرد.

 

امیرکاووس بالازاده

امیر کاووس بالازاده نویسنده، پژوهشگر تئاتر، مدرس و اسطوره شناس، از اساتید و پژوهشگران شناخته دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی بود که سال ها به عنوان هیات علمی در این دانشکده فعالیت داشت. بالازاده پژوهشگر و مدرس اسطوره شناسی و فرهنگ عامه بود. او از شاگردان زنده‌یاد دکتر مهرداد بهار بود و کتاب مهر و داد و بهار: یادنامه دکتر مهرداد بهار به کوشش او منتشر شده است. از دیگر تالیفات منتشر شده او می‌توان به جنگ نمایش اسطوره، پسر شهرزاد، موسم نور، فرهنگ یک جلدی فارسی معین و فرهنگ نام ایرانیان اشاره کرد. او در کتابخانه شماره 9 و 19 کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آموزش دیده و فارغ التحصیل کارشناسی ارشد فرهنگ و زبان‌­های باستانی از دانشگاه تهران بود. او همچنین خبرنگار برگزیده، پژوهشگر و استادی نمونه بود که جدای از نگارش کتب و پژوهش پیرامون اساطیر و نمایش­های ایرانی همچون اسطوره و ذهن اسطوره­ پرداز و نسخه ­های واتیکان، پیرامون نسخ موجود تعزیه در کلیسای واتیکان، به عنوان شخصیتی تأثیرگذار، توانست داوری رساله ­های معتبر فراوان در سمت استاد راهنما، مشاور و داور، به تربیت شاگردانی بپردازد که خود هم­‌اکنون از اساتید دانشگاه هستند و خودش به عنوان شناسنامه و سند هویت ملی ایران زمین، جریان­‌ساز فرهنگی ماندگار، لقب گیرد. او ۲۴ دی ماه به دلیل بیماری سرطان دار فانی را وداع گفت.

 

مهناز سبزیچی 

سمیه(مهناز) سبزیچی متولد 29 آذر 1364 در اراک و دیپلم بازیگری تئاتر بود. او فعالیت خود را از سال 80 شروع کرد. از اجراهای او می‌توان به پرواز را به خاطر بسپارید، مسیح موعود، سکوت، مکبث بیچاره، سیاه و غزال، کوچه عشق، غروب سرد مشدی، شب واقعه، بازار رضا، تولد، برمودا، گاوچران و فمنیست دوآتیشه، نگاه سرخ، شناسنامه، بانوی بی نشان، ماوصل ما جدا و گوش بزرگ دیوار اشاره کرد. سبزیچی 25 دی ماه 1398 پس از تحمل حدود دوسال بیماری سرطان درگذشت.

 

ولی‌الله شیراندامی

ولی‌الله شیراندامی زاده ۳ فروردین ۱۳۱۰ مرو و درگذشته ۱۱ بهمن ۱۳۹۸ تهران بود. شیراندامی دارای لیسانس تئاتر از دانشکده هنرهای زیبا از دانشگاه تهران و همچنین دارای مدرک درجه یک کارگردانی از وزارت ارشاد ایران بود که معادل دکترا می‌باشد؛ بود. او در بیش از ۳۰ نمایش، بازیگری و کارگردانی کرد. وی در تعدادی از سریال‌های تلویزیونی مانند اشک تمساح(احمد نجیب‌زاده ۱۳۶۲) و مختارنامه(داوود میرباقری ۱۳۸۸–۱۳۸۲) نیز نقش آفرینی کرده‌است.

 

سیدمصطفی سعیدی

سیدمصطفی سعیدی، پیر سخنوران و نقالان و مناقب‌خوانان بود که از ۹ سالگی نزد سیدمهدی صفری‌پور، در همدان مداحی و ذاکری را فراگرفت. در دوازده سالگی با مرشد کرم اصفهانی آشنا شد و نقل و سخنوری را از او آموخت. از هفده سالگی به طور جدی در قهوه‌خانه حاج عباس شاخه‌نبات در بروجرد به نقل پرداخت، سپس به ملایر رفت و در قهوه‌خانه مشهدی ولی زرگران کارش را ادامه داد. سال‌ها در قهوه‌خانه‌های مختلف فعال بود و در سال ۱۳۸۰ به عنوان استاد برتر داستان‌گزاری ایران در جشنواره موسیقی آئینی مورد تجلیل ملی قرار گرفت. اسفند ۹۶ نام سعیدی به عنوان گنجینه زنده بشری در فهرست حاملان میراث فرهنگی ناملموس ثبت شد. او که از استادان و هنرمندان عرصه نقالی، شاهنامه‌خوانی و مناقب‌خوانی بود که طی دهه‌های گذشته حضور فعالی در این حوزه‌ها داشته؛ 2 اسفند 98 در بروجرد چشم از جهان فروبست.

 

رضا زمانزاده

رضا زمانزاده نمایش را از دوران مدرسه آغاز و از بازیگران با سابقه نمایش شهرستان ایذه بود که از سال 1370 تاکنون فعالیت های مستمر و حضورهای مختلفی در جشنواره های تئاتر به عنوان بازیگر و کارگردان در حوزه ی هنرهای نمایشی داشت. در اواخر ماه صفر امسال و در هنگام اجرای مراسم تعزیه مرحوم رضا زمانزاده متوجه درد شدیدی در ناحیه چشم خود گردید و بعد از مراجعه به پزشک متوجه وجود تومور مغزی شدند. زمانزاده از چهره های محبوب حوزه طنز بوده و با خلق کاراکتری شوخ سال ها برای مردم بر روی صحنه اجرای نمایش داشته و متاسفانه با توجه به اینکه دوران بیماری وی بسیار کوتاه بوده فرصت بروز خلاقیت های بیشتر را طی چند ماه گذشته از ایشان گرفت و سرانجام صبح ششم اسفندماه 98 صحنه را برای همیشه ترک و به دیار باقی شتافت.

 

ملکه رنجبر

ملکه رنجبر فرزند عبادالله رنجبر هنرمند تئاتر گیلان 10 شهریور ۱۳۱۷ در رشت متولد شد. تحصیلات خود را تا مقطع سوم متوسطه در رشت و همدان ادامه داد و پس‌ از آن زیر نظر پدرش تعلیم بازیگری دید. رنجبر از سن شش‌سالگی با ایفای نقش کوزت در نمایش بینوایان فعالیت خود را آغاز نمود. سپس در سال ۱۳۲۷ به تهران عزیمت نمود و به ادامه بازیگری در تئاتر سعدی پرداخت. ملکه رنجبر از بدو افتتاح تلویزیون با اجرای برنامه‌های زنده به همکاری با آن سازمان پرداخت و در سال ۱۳۳۵ کار در رادیو را شروع کرد. از مهمترین فیلم‌هایی که او بازی کرده می‌توان به اعتراف(مجید فهیم خواه) و دو فیلم ابوالحسن داوودی یعنی مرد بارانی و نان و عشق و موتور ۱۰۰۰، و چپ دست ۱۳۸۴ به کارگردانی (آرش معیریان) اشاره کرد. او سابقه بازی در سریال داستان یک شهر اصغر فرهادی را هم دارد. او ۸ اسفند در سن 81 سالگی درگذشت.

 

علی ابوالحسنی

علی ابوالحسنی زاد ۱۳۵۱ در کرمانشاه و درگذشت ۱۰ اسفند ۱۳۹۸ در تهران بازیگر تئاتر و تلویزیون و مجری بود. ابوالحسنی فارغ‌التحصیل لیسانس رشته بازیگری از دانشگاه هنر و معماری بود. وی فعالیت خود را به‌صورت جدی از سال ۱۳۶۹ از انجمن نمایش کرمانشاه شروع کرد و سپس وارد بازیگری شد و مدتی هم به اجرای برنامه‌های تلویزیونی پرداخت. وی بازیگر مجموعه‌های طنز تلویزیون در دهه ۷۰ بود. سریال جُنگ ۷۷ به کارگردانی مهران مدیری از مهم‌ترین کارهای تلویزیونی او به‌شمار می‌آید که در سال ۱۳۷۷ از شبکه سوم سیما پخش می‌شد. وی در دهه ۸۰ از فضای طنزهای تلویزیونی فاصله گرفت و به اجرا و برنامه‌سازی به‌خصوص در شبکه‌های استانی روی آورد. این بازیگر در روز شنبه ۱۰ اسفند ۱۳۹۸ به دلیل عارضه قلبی در بیمارستان قلب امیرآباد تهران درگذشت.

 

جعفر کاظمی

جعفر کاظمی نویسنده و کارگردان از رزمندگان دوران دفاع مقدس و رئیس سابق ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان‌های ورامین و قرچک بود که 13 اسفند 98 در اثر عارضه ریوی درگذشت. 

 

گلزار محمدی

گلزار محمدی متولد 1356 و دبیر هجدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران - مبارک، دانش‌آموخته کارشناسی ارشد تئاتر بود. او کارگردانی چندین نمایش عروسکی چون ملک جمشید و غول، تیبا و تیبوتی و پهلوان پنبه را در کارنامه داشت. این هنرمند، از سال ۱۳۹۶ تاکنون رئیس انجمن نمایشگران عروسکی خانه تئاتر بود. محمدی که پس از مدتی مبارزه با بیماری سرطان و بستری شدن در بیمارستان، به خانه پدری‌اش در سنندج منتقل شده بود؛ 18 اسفند چشم از جهان فروبست.  

 

 

از دیگر هنرمندان تئاتری که در سال 98 از میان ما رفته‌اند؛ می‌توان به مسعود عابدینی از قم، سعید مصباحیان بازیگر 42 ساله مهدی‌شهری، علی راحتی، آرش نیک‌سیرت و جمشید مددی از افراد با سبقه اداره تئاتر و اداره کل هنرهای نمایشی اشاره کرد.