شناخت ظرفیتهای تئاتر استانها و تاثیر آن بر کیفیت تولیدات نمایشی
پیشکسوتان تئاتر؛ ظرفیتی عظیم و فراموش شده استان ها
ایران تئاتر- حسین سینجلی: استفاده از تجارب هنرمندان پیشکسوت تئاتر در استان ها، ظرفیت غنی و تاثیرگذاری ست که ضرورت دارد گروههای تئاتری فعال در شهرستانها در جهت افزایش کیفی آثار خود ضمن برقراری تعامل با آنها از سالها تجربه این افراد بیشترین بهره را ببرند.
درگذشته تجمیع و تمرکز امکانات تئاتری در تهران با انتقاد به حق هنرمندان فعال تئاتر در سایر استانهای کشور همراه بود. از برگزاری انواع جشنوارههای مهم و معتبر تئاتری گرفته تا وجود سالنهای تازهساز و به روز و همچنین کثرت هنرمندان باسابقه و مطرح ساکن تهران و... همگی باعث شده که فعالان تئاتر در دیگر استانها، به جای تمرکز بر کار خود و تولید آثارشان، نگاهشان به امکانات و داشتههای گروههای تهرانی باشد و همواره با گلایه از نبود امکانات در استانهایشان؛ یا راهی تهران بشوند یا به مرور دست از ادامه فعالیتهای هنریشان کشیده و عطای فعالیتهای تئاتری خود را به لقایش بفروشند و راه دیگری را در پیش بگیرند.
در این میان بوده و هستند گروههای تئاتری که طی این سالها با به جان خریدن همه مشکلات موجود و علیرغم تمام کمبودها، از پای نایستادند و با نیرویی که تنها از عشق به تئاتر میتواند نشات بگیرد آثار نمایشی ِباکیفیت و ماندگاری را خلق کردند. برای این ادعا کافیست نگاهی به اسامی نمایشهایی که در این سالها توسط گروههای تئاتر شهر های مختلف تولید شده و موفقیتهای متعددی که توانستند در بسیاری از جشنوارههای منطقهای، کشوری و بینالمللی از آن خود کنند، انداخت.
به عبارتی دیگر دستیابی به چنین موفقیتهایی توسط گروههای تئاتری فعال در استانهای کشور مصداقی عینیست برای آن مثال قدیمی که میگوید؛ «واژه ناامیدی برای تئاتریها معنا ندارد».
اما از آنچه ذکر شد و حرفهای مثبت و امیدوارانهای که طرح کردیم با آنچه که در عمل هنرمندان تئاتر در شهرستانها با آن مواجه هستند، فاصله بسیار است. در واقع اینکه هر کدام از ما چقدر میتوانیم در برابر تمام مشکلاتی که هنرمندان تئاتر استانها هر روز با مواجه هستند دوام آوریم و با صبوری متنی را به صحنه برسانیم و به شخصیتهای یک نمایشنامه جان بخشیم، نکتهای ست که نباید از آن غافل شد. چراکه صبوری و نجابت هنرمندان تئاتر در شهرستانها و اینکه آنها این توانایی را دارند که با وجود امکانات کمی که دارند کماکان آثار نمایشی خوبی را تولید کنند، از مسئولیتی که مدیران و مسئولان فرهنگی هنری کشور در زمینه توسعه زیرساختهای سختافزاری تئاتر استانها دارند نه تنها نمیکاهد که برعکس با وجود چنین هنرمندانی مسئولیت آنها را چندین برابر میکند.
در واقع هدف از نگارش این سطور؛ نه تعریف و تمجید بیدلیل از هنرمندان فعال و موفق تئاتر استانهاست و نه گلایهی تکراری از کمبود هاست. آنچه که این واژهها را کنار یکدیگر نشاند، یادآوری نکتهای و یا بهتر است بگوییم یادآوری ظرفیت ارزشمندیست که به نظر میرسد هنرمندان تئاتر در شهرستانها تاکنون آنطور که باید و شایسته است از آن در جهت تقویت آثار نمایشی خود، به اندازه کافی بهره نبردند. اما این ظرفیت مورد نظر چیزی نیست جز استفاده از تجارب هنرمندان پیشکسوت تئاتر شهرستانهاست که به دلیل نبود تعامل میان گروههای تئاتری و هنرمندان پیشکسوت، فرصتی برای انتقال تجارب خود نمییابند و عموما در تنهایی ناخواستهای روزگار را سپری میکنند. در حالیکه هر کدام از این هنرمندان پیشکسوت به خودی خود میتوانند یک مشاور هنری ارزشمند برای گروههای تئاتری استانها باشند. ظرفیتی که پشتوانهای به اندازه چندین دهه تجربه را یک جا با خود دارند و بهترین کسانی میتوانند باشند که در تعامل با کارگردانهای جوان تئاتر در استانها میتوانند قطعا بر افزایش کیفی آثار تولید شده تاثیری محسوس بگذارند.
شاید هم بهتر باشد حرف اصلی را با طرح چند سوال ساده بیان کرد. آیا واقعا گروههای جوان تئاتر در استان اردبیل از تجارب هنرمندانی همچون استاد حسن نجفلو (حسن آرتیست، بنیانگذار تئاترنوین اردبیل)، استاد داودجلایی (باغبان تئاتر اردبیل) و استادناصر جعفری (پدر مهربان تئاتر اردبیل) بهره جستند؟ آیا تئاتریهای فعال در استان گیلان پای حرفها و صحبتهای هنرمندانی چون استاد سیدامیر فخرموسوی نشستهاند؟ هنرمندان تئاتر در استان مرکزی چقدر از پرکارترین تعزیهخوان و مخالفخوان اهل تفرش یعنی یوسف شاهحسینی در زمان حیاتش استفاده کردند؟ تئاتریهای استان اصفهان تاکنون چقدر از تجارب پیشکسوتی همچون نصرالله وحدت بهره برده یا از سعید محقق بازیگر پیشکسوت تئاتر و سینمای اصفهان در آثارشان استفاده کردند؟ رضا کمال علوی هنرمند پیشکسوتی تئاتر مشهد که چندی پیش چشم از جان فروبست آیا تجربیاتش را در اختیار جوانهای تئاتر مشهد قرار داد؟ رضا حسینی با کارگردانی بیش از 50 نمایش امروز به چند گروه تئاتری در استان خراسان رضوی مشاوره میدهد؟ جایگاه هنرمندان پیشکسوتی همچون عطاءالله صفر پور و احمدرضا اسعدی در تئاتر امروز استان گلستان کجاست؟ آیا گروههای تئاتری در استان گلستان از آن همه تجارب محمدهادی نامور راد بهره لازم را بردند؟ گروههای تئاتر در کرمان یادشان هست که چندی پیش پیشکسوتی همچون محمد یزدی نژاد و مهدی ارمز را ازدست دادند؟ گروههای بوشهری آیا درسی از محمد ابراهیم زاده مطلق گرفتند؟ فعالان تئاتر استان کردستان چقدر از تجربه های هنرمندانی همچون علیرضا حنیفی و توفیق ملکی استفاده میکنند؟ و...
مخلص کلام، شایسته نیست که نام هنرمندان پیشکسوت تئاتر استانها را تنها زمانی شنید که قرار است برای پُر شدن کنداکتور جشنوارهای چند دقیقهای را نیز به تجلیل از آنها اختصاص داد و دیگر هیچ یادی از آنها نکرد تا روز وداع آخر.