در نشست «واکاوی ابعاد چالش آمار در تئاتر ایران» عنوان شد:
اردشیر صالحپور : بر اساس آمار میتوانیم بگوییم کاستیها کجاست
علی ایزدی : وضعیت آمار همیشه قائم به سلیقه بوده است
نشست تخصصی «واکاوی ابعاد چالش آمار در تئاتر ایران» و نقد و بررسی کتاب «چهل سال نمایش»، روز شنبه ۹ آذر در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور دکتر اردشیر صالحپور پژوهشگر و دکتر علی ایزدی مدیر طرحوبرنامه اداره کل هنرهای نمایشی و سیده راضیه یاسینی رئیس پژوهشکده هنر این پژوهشگاه و جمعی از پژوهشگران، اساتید دانشگاه و اصحاب رسانه برگزار شد.
به گزارش ایران تئاتر در ابتدای این نشت اردشیر صالحپور با اشاره به وضعیت آمار در ایران گفت: آمار در کشور ما چیزی در حد دروغ قلمداد میشود که این امر، اقتضای سنت، فرهنگ و نوع نگاه و تربیت ماست که آمار را بهدروغ وارد جامعه میکنیم. نگاه ما رویایی و خیالی است درحالیکه وقتی از آمار صحبت میکنیم، حتماً باید با گزارش دقیق، اصولی و بیگذشت و بیاغماض پیش رویم.
او در مورد ریشههای این مشکل در جامعه ایران افزود: برای پی بردن به ریشههای این مسئله، باید نگاه جامعهشناختی داشته باشیم. بهطورکلی نگاه و تبیین ما نسبت به جهان، یک نگاه سنتی است. وقتی در میان ما این نگاه سنتی حاکم است، ایراد و مشکلی که ایجاد میکند این است که میخواهیم آن را بهعنوان یکرویه مدیریتی نیز پیش بگیریم. بنابراین من مشکل عمده را نظام فرهنگ سنتی میبینم. به لحاظ تحلیل جامعهشناختی کشورهایی که انقلاب صنعتی را گذراندهاند به گونه دیگری است. اما ما یک جامعه سنتی هستیم که از مشخصات چنین جامعهای آن است که نظم خاصی وجود ندارد. بنابراین طبیعی است که در چنین جامعهای آمار نداشته باشیم.
بر اساس آمارها میتوانیم بگوییم کاستیهایمان کجاست
صالحپور به مشکل دیگر تهیه آمار بهخصوص در حوزه هنرهای نمایشی اشاره و عنوان کرد: اشکال دیگری که به این ماجرا وارد میشود آن است که وقتی وارد حوزه علوم انسانی میشویم، ما دیگر با صنعت فیزیکان و آمار فیزیکان دقیق مواجه نیستیم و همین مسئله مشکلات تهیه آمار را دوچندان میکند. از طرف دیگر نهتنها این آمار دقیق نیستند، بلکه متدیک نیز نیستند و در اختیار پژوهشگران قرار نمیگیرند تا مبنای پژوهشها باشند. ما بر اساس آمارها میتوانیم بگوییم کاستیهایمان کجاست و چه نقاط ضعف و قوتی داریم.
این مدرس تئاتر از کوتاه بودن مدت تصدی و انتصابها نیز بهعنوان بخش دیگری از دلایل ضعف آماری یادکرد و گفت: طول مدت مدیریتها بهویژه در اداره کل امور هنرهای نمایشی بهعنوان تجربه زیسته خود، بسیار کم و بین ۲.۵ تا ۳ سال است. واضح است که در مدیریتهای کوتاهمدت هیچ برنامه پایداری وجود نداشته و نمیتواند کارآمد باشد. لذا این مسئله یکی دیگر از دلایل مواجهه با چالش آمار است.
صالح پور با اشاره تاریخی به وجود لوحهای خشتی که در آن آمار کارگران تخت جمشید با ذکر جزئیات اشارهشده گفت: این اسناد نشان میدهد آمار چقدر اهمیت داشته و امپراتوری بزرگ هخامنشیان با ثبت همین آمار و ارقام به نظم مطلوب زمان خود رسیده است.
وی افزود: این ثبت آمار حتی در اسناد دوران قاجار نیز با دقت وجود داشته و این نشان میدهد برخلاف تصور شایع شده ما ایرانیان فقط علاقهمند به فرهنگ شفاهی نبودیم. بهتازگی جعبهای از اسناد مربوط به حفر اولین چاههای نفت در ایران مربوط به 111 سال قبل کشفشده که نشان میدهد انگلیسیها تمام ارقام اعداد این رویداد را با جزئیات تمام نوشته و حفظ کرده بودند و سؤال اینجا است که چرا این فرهنگ ثبت آمار که از 2500 سال قبل در هخامنشیان و حدود شش هزار سال در تمدن ایران وجود داشته برای ما کمرنگ شده و کشوری که یکدهم ما تاریخ ندارد بهخوبی به آن اهمیت میدهد؟
وضعیت آمار همیشه قائم به سلیقه بوده است
در بخش دیگری از این نشست علی ایزدی مدیر طرحوبرنامه اداره کل هنرهای نمایشی با اشاره به توجه بابلیان و آشوریان به موضوع آمار از نگاه تاریخی به این موضوع پرداخت و گفت: اولینبار در سال ۱۲۹۷ ه.ش به مسئله آمار بها دادند و در سال 1344 اداره امور عمومی و آمار راهاندازی میشود.
ایزدی یکی از مشکلات در این عرصه را مربوط به مرکز هنرهای نمایشی و بعدتر اداره کل هنرهای نمایشی و منتصبان آن دانست و ابراز کرد: اکثر افرادی که وارد این مرکز شدهاند، تئاتری نبودهاند. البته گاهی نیز افرادی بوده که کمک قابلتوجهی به این حوزه کردهاند. ما نیازمند آن هستیم که از آمار شناسنامهای به آمار تحلیلی و توصیفی برسم و خوشبختانه در حال حاضر آقای شهرام کرمی یکی دو سال اخیر که مدیر اداره کل هنرهای نمایشیشده تلاش کرده که وضعیت تئاتر توسعه یابد.
مدیر طرح و برنامه اداره کل هنرهای نمایشی با انتقاد از وضعیت آمار در ایران گفت: وضعیت آمار همیشه قائم به سلیقه بوده است نه قائم به سیستم که این مسئله به ۱۰ یا ۳۰ سال پیش برنمیگردد و ریشههای آن را باید خیلی عقبتر بررسی کرد. او همچنین به وضعیت استانها اشاره و خاطرنشان کرد: مشکل اصلی که در استانها داریم، آن است که اهرم اداری نداریم تا بتوانیم از آنها آمار بگیریم و هرزمان با آنها تماسی برقرار میشود، لب به گلایه و شکوه میگشایند که بهجای حل مشکلات مالی ما به دنبال گرفتن آمار هستید.
کتاب چهل سال نمایش پینوشت، پانویس و رفرنس ندارد
اردشیر صالح پور در بخش دوم این نشست بهنقد و بررسی کتاب «چهل سال نمایش» پرداخت و گفت: باوجود کاستیهایی که این کتاب دارد، اولین کتاب مدونی است که در حوزه آمار نمایش گردآوریشده است. البته با همه ویژگیهای مثبتی که دارد و اهمیتی که بهعنوان چهلسالگی انقلاب برای ما ایجاد کرده اما این کتاب چندان در قاعده کتاب پژوهشی جا نمیگیرد این اثر در برخی قسمتها دارای دقت است و با دقت وارد جزئیات شده ولی در برخی قسمتهای دیگر، مطالب بهصورت خیلی کلی گفتهشده است. کتاب چهل سال نمایش پینوشت، پانویس و رفرنس ندارد.
این پژوهشگر با اشاره به صفحه 48 کتاب که در آن نقلقولی از یکی از هنرمندان ذکرشده گفت: آمارها اغلب برحسب دانش شخصی نویسندگان آن تحلیل و بررسیشده است.
بی مهری کتاب به سالنامه تئاتر ایران، چشمانداز تئاتر ایران و سایت ایران تئاتر به عنوان منابع اصلی
صالح پور در بخش دیگری از نقد و بررسی کتاب «چهل سال نمایش» به اهمیت سه منبع اصلی این کتاب یعنی سالنامه تئاتر ایران، چشمانداز تئاتر ایران و سایت ایران تئاتر اشاره کرد و گفت: در این کتاب حدود 400 صفحه مستقیماً از آخرین سالنامه تئاتر ایران که توسط علیاکبر عبدالعلیزاده منتشرشده آورده شده است.
جریان تئاتر عروسکی باید به کتاب چهل سال نمایش افزوده شود
وی در ادامه با اشاره به 13 بخش این کتاب و اهمیت جریان تئاتر عروسکی پس از انقلاب اشاره کرد و گفت: به جریان تئاتر عروسکی در این کتاب پرداخته نشده است. اگر بخواهیم تئاتر بعد از انقلاب را بهعنوان شاخص مطرح کنیم، باید به تئاتر عروسکی اشارهکنیم. بعد از انقلاب با جهش چشمگیری در تئاتر عروسکی مواجه شدیم. ۲۷ سال است که جشنواره تئاتر عروسکی را برگزار میکنیم. درواقع جمهوری اسلامی ایران یک جریانی در تئاتر ایجاد کرد به نام جریان تئاتر عروسکی. بنابراین باید این بخش به کتاب افزوده شود. کتاب چهل سال نمایش آمار خوبی دارد ولی کامل نیست و باید هر بخش آن را به متخصصان وعدهای خاص سپرد تا به تحلیل بپردازند. معتقدم آمار و ارقام بدون تحلیل، آمار و ارقام طاقچهای است و در گام اول باید آماری باشد تا تحلیلی برای آنها ارائه شود.
وی در خاتمه با اشاره بهجای خالی این تحلیل در کتاب که «تئاتر انقلاب پس از چهل سال چه ویژگیهایی باید داشته باشد» گفت: هر فصل از این کتاب میتواند با حضور پژوهشگران هر موضوع به یک کتاب تبدیل شود و من امیدوارم در آینده این اتفاق بیافتد.
نام دو تن در فهرست اول این کتاب از قلم افتاد
در ادامه این نشست علی ایزدی بهعنوان یکی از مؤلفان به ذکر مشکلات موجود بر سر راه تألیف آثار پژوهشی در کشور و بهخصوص در تهیه و انتشار کتاب «چهل سال نمایش» پرداخت و گفت: آبان 97 پس از تهیه یک گزارش کلی از فعالیتهای اداره کل هنرهای نمایشی در چهل سال اخیر ایده تهیه یک کتاب 250 صفحهای داده شد اما با تلاش شبانهروزی گروه تألیف ازجمله منوچهر اکبرلو و کسانی که در ابتدای کتاب از آنها نامبرده شده این کتاب در دو جلد به چاپ رسید.
ایزدی حضور حسین مؤذن از مدیران سابق طرح و برنامه اداره کل هنرهای نمایشی در این نشست را مغتنم شمرد و گفت: نام دو تن از کسانی که سهم مهمی در به نتیجه رسیدن این کتاب داشتهاند در فهرست اول این کتاب از قلم افتاد که جا دارد همینجا از آقای دکتر مؤذن و آقای علی اکبر عبدالعلیزاده نام ببرم و امیدوارم در تصحیح و انتشار بعدی این مسئله اصلاح شود.جهل درصد از تامین مطالب کتاب برعهده آقای منوچهر اکبرلو بوده و متاسفانه این میزان که برخی عینا از سه منبع سالنامه تئاتر ، کتاب چشم انداز و سایت ایران تئاتر استفاده شده است.
پژوهشکده آماده همکاری در این خصوص هستیم.
در بخش دیگری از این نشست دکتر سیده راضیه یاسینی رئیس پژوهشکده هنر پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت ارشاد با اشاره به اینکه چهلمین سال انقلاب برای انتشار چنین کتابی قابلبرنامهریزی بود گفت: انتشار این کتاب در نوع خودش قابلتقدیر است و میشد از چند سال قبل برای انتشار آن برنامهریزی کرد.
وی با شاره به ظرفیت محدود زمانی تهیه و انتشار کتاب گفت: این کتاب برای زمانی که گروه داشته خوب است و ما توصیه میکنیم با یک بازنگری این کار انجام شود و ما در پژوهشکده آماده همکاری در این خصوص هستیم.