در حال بارگذاری ...

”پرندگان اینگونه کشته خواهند شد”؛ همکاری مشترک نویسنده ایرانی با کارگردان لهستانی

نمایشنامه "پرندگان اینگونه کشته خواهند شد" نوشته حامد داراب و با ترجمه مینا ایلچیان، از سوی امیلیا بتلجسکا، کارگردان سرشناس لهستانی و با حضور بازیگران نام آشنای تئاتر ملی ورشو تا ۲۲ ماه می ۲۰۱۴ برابر با ۱ خردادماه ۹۳ در لهستان اجرا می شود.

"حامد داراب" در گفت و گو با سایت ایران تئاتر، با بیان اینکه این نمایش با عنوان "دو زندگی" در لهستان به صحنه رفته، اظهار کرد: این نمایشنامه سه شخصیت دارد؛ شخصیت اول داستان، انسانی دو بعدی است؛ به همین دلیل بنابر تصمیم کارگردان نمایش، با نام "دو زندگی" به صحنه رفت.
نویسنده نمایشنامه "پرندگان اینگونه کشته خواهند شد" این اثر را روایتگر داستان زنان روزگار خود دانست و خاطرنشان کرد: این نمایشنامه نیم نگاهی روانکاوانه به مسائل، مشکلات و مصائبی دارد که زنان جامعه ما و جهان را دربرمی گیرد و درباره یک نفر است که دو شخصیت دارد. در واقع این سه پرسوناژ، دو بعد از شخصیت یک نفرند که برای ارتباط بهتر با مخاطب در پرسوناژهای جداگانه شکل گرفته اند و دیالوگ و مونولوگ هایی را بیان می کنند.
وی با اشاره به اینکه نمایشنامه تنها با انگیزه های متنی نوشته نشده، اذعان کرد: با توجه به گستره مفهومی که نمایش دارد، نمایشنامه تنها با انگیزه متنی نوشته نشده است؛ در واقع با توجه به پساتجددگرایی، تلاش شده فرم و ساختار در اثر نقش به سزایی داشته باشد.
داراب در خصوص اجرای اثرش از سوی امیلیا بتلجسکا، کارگردان این نمایشنامه در لهستان و بهره گیری از نظراتش در پرداخت و اجرای این نمایش، توضیح داد: این ارتباط در چند گفت و گویی که با ایشان داشتم، بود و شکل مستمری نداشت. طی صحبت هایی که داشتیم، نگاه این کارگردان به دیدگاه من بسیار نزدیک بود. فضای آثارم به رغم مطالعات و رشته تحصیلی ام حول کارهای پساتجددگرایانه می چرخد؛ کارهایی که شاید اعجاب انگیز باشند. برای این نمایشنامه دستور کار خاصی ننوشتم. خانم بتلجسکا همین نوع برداشت را داشتند و فرم پساساختاری را در نظر گرفتند، با صحنه ساده ای که نشان دهنده سردی حس بازیگر نقش اول است و نمایانگر شخصیت سرکوب شده، سرخورده و افسرده آن است. به وسیله عکس ها و تصاویر ویدئویی که از کار دیدیم، از اجرای آن رضایت کامل دارم. این کارگردان توانست به خوبی نمایش را به صحنه بیاورد و استقبال و بازخورد بسیار خوبی از سوی مخاطبان از کار شده است.
وی با تاکید بر اینکه به درجه مفهومی یک اثر معتقد است، بیان کرد: دخالت نویسنده در اجرای یک اثر الزامی نیست؛ یا آنکه کارگردان آن چیزی را به صحنه ببرد که مدنظر نویسنده بوده است. من از جمله افرادی ام که با این نگاه مخالفم. بسیار خوب است که یک اثر مدرنیستی رو به تعالی، یا مدرنیستی متوسط با هماهنگ شدن نویسنده و کارگردان اتفاق افتد، اما مولف، مادامی که نمایشنامه ای را می نویسد، با آن فضای ساختاری و مفهومی، در خدمت کارگردان و شخصی است که می خواهد آن را دراماتورژی کند. هر کس می تواند به نوعی کار را به صحنه ببرد. من به درجه مفهومی یک اثر اعتقاد دارم. اگر یک نمایشنامه نویس اثری را نوشته باشد که در حوزه نوعی از مفاهیم خاص فلسفی، اعتقادی قرار دارد، کارگردان مجاز نیست، ذات آن مفهوم را تغییر دهد. باید حساس باشیم به این که نمایشنامه نویس با چه نگاه ویژه ای اثر را نوشته و چه مفهومی را می خواسته منتقل کند. اگر قرار باشد متن محور باشیم، این موضوع تئاتر را از فضای چندمحوری و چند گفتمانی، که خاصیت تئاتر مدرن و پسامدرن جهانی است، دور می کند.
این منتقد و نمایشنامه نویس با تاکید بر اینکه در نمایشنامه هایش سعی می کند رویکردی جهانی داشته باشد، اذعان کرد: سعی کردم در نمایشنامه "پرندگان اینگونه کشته خواهند شد" دو وجه از جهان را در تقابل با یکدیگر قرار دهم. دلیل اصلی آنکه مخاطبان به سمت این آثار می روند، آن است که تنها به مسائل پیرامونم و ایرانیزه کردن آن توجه نکردم. وضعیت زنان تنها مربوط به یک مقطع زمانی نیست و هر قشری می تواند با آن ارتباط برقرار کند. به عنوان نویسنده ای که اثرم را برای ملیت های متفاوت می نگارم، باید گستره بازی را در نظر گرفته و چیزی را بنویسم که قابل پذیرش باشد.
داراب، جهانی نشدن ادبیات نمایشی ایران و فاصله آن را با آثار جهانی نیازمند آسیب شناسی دانست و تشریح کرد: چهره ها و افراد شاخصی در ادبیات نمایشی ما وجود دارند؛ اما دلیل دیده نشدنمان در عرصه جهانی می تواند در دو مسئله باشد؛ نخست تاثیر ادبیات غرب بر نویسندگان معاصر ایرانی که آن ها را تحت سیطره و تاثیرپذیری بسیار شدید قرار داده و مسئله دیگر آن است که فضای جهانی را مورد توجه قرار نمی دهیم و گستره مخاطبانمان را محدود به منطقه و یا کشورمان می بینیم؛ در نتیجه مولفه نوشتار جهان شمول، از آثارمان دور می شود. توجه نمی کنیم اگر اثرمان بخواهد ترجمه و اجرا شود، تا چه اندازه با واژگان، تصاویر، حس آمیزی، نوع چیدمان نور و صحنه ارتباط برقرار می کند.
وی در پایان با اشاره به پژوهشی با عنوان "نمایشنامه نویسی در دوره قاجار"، که در دانشگاه کمپلوتوسه اسپانیا ارائه کرده، تصریح کرد: این پژوهش نشان می دهد، در این دوره تاریخی نویسندگان و نمایشنامه نویسانی که گام های نخست را در ایران برمی داشتند، تحت تاثیر فضای اجتماعی خودشان و مولف بودند. همین مولفه سبب می شد افرادی مانند میرزا مکلم خان بنویسند و آثارشان در گستره وسیعی از دنیا ترجمه شده و به صحنه روند.