محمد نیازی در گفت و گو با ایران تئاتر مطرح کرد
در این روزگار هم نیاز به یک رنسانس داریم
ایران تئاتر: تئاتر در مشهد در سال های اخیر با ظهور نام های جدید و مستعد از رشد خوبی برخوردار بوده است. یکی از این نام ها محمد نیازی است. پیانیستولوژی روایتگر چالش ها وپیچیدگی های جدال سیاست، کلیسا وهنر در قالبی نمادین است و اینکه سرانجام رویای حکمرانی هنر در جهان چگونه خواهد بود.
نمایش پیانیستولوژی یک نمایش مبتنی بر ساختار موسیقیایی مثل کار قبلی نیازی یتیم خانه فونیکس است. نمایش هایی که اجراهای موفقی در شهر مشهد داشته اند و محمد نیازی را به عنوان یک کارگردان مستعد و خلاق به مخاطب معرفی کرده اند. نمایش آئینی راز روزبه، نمایش کمدی موزیکال آرایشگر و یتیم خانه فونیکس از جمله کارهای موفق محمد نیازی در صحنه تئاتر است. یتیمخانه فونیکس سال گذشته با فروشی بالغ بر یک میلیارد و 200میلیون ریال رکورد تئاتر مشهد را شکست و پس از آن در جشنواره بینالمللی تئاتر فجر حائز 7 کاندیداتوری و دریافت 5 جایزه جشنواره شد. امسال هم نمایش پیانیستولوژی پرافتخارترین نمایش سی و ششمین جشنواره بینالمللی فجر تئاترشناخته شد و جوایزی نظیر کسب تندیس نمایش برگزیده، کسب تندیس بهترین موسیقی، کسب تندیس بهترین طراحی صحنه، تقدیر شده در بخش کارگردانی، تقدیر شده در بخش بازیگری زن را به دست آورد. پیانیستولوژی روایتگر یک دگرگونی تاریخی است. طبق تاریخ، قرون وسطی پس از فروپاشی، جای خود را به یک جنبش فکری به نام رنسانس میدهد. جنبشی که عقل، حاکم مطلق آن بود. باخه، راهبهی بزرگ کلیسا و مسوول تفتیش عقاید، به صورت مخفیانه در حال تدوین نقشهای است که قرون وسطی را به همین مسیر بیاندازد. در طرفی دیگر، ایوان و یوهان، دو پیانیست چیرهدست، میخواهند کاری کنند که حکومت پس از قرون وسطی، به دست هنرمندان بیافتد. در این میان، زنی محسور در آینه نیز وجود دارد؛ ماریا، زنی که برای او هیچ چیز مهمتر از تداوم حکومت کلیسای ناب نیست. پیانیستولوژی؛ جدال آهنگین این فرامین فکری است. در پیانیستولوژی مهسا غفوریان، مهدی ضیاء چمنی، مجتبی شفیعی، میلاد قنبری با همراهی محمد ندرتی، امیرعطا صفرلی، حانیه طیبی، امین مشکلگشا، مریم تقدیسی، میلاد طاهرعزیزی، میلاد ادیب، محمدصادق غلامیان، سحر دولتآبادی، نوید عباسی و سجاد خسروی بازی میکنند. این نمایش به نویسندگی سهند خیرآبادی و تهیهکنندگی مسعود حکمآبادی در تماشاخانه ایرانشهر؛ سالن استاد ناظرزاده کرمانی روی صحنه رفته است. دیگر عوامل پیانیستولوژی عبارتند از: آهنگساز: میلاد قنبری، طراح صحنه: شهاب افتخاری، طراح گریم: امیرحسین غفاری، طراح لباس: زینب رشتی، طراح نور: محمد نیازی، ویدئو آرت: صادق طباطبایی، مدیرتولید: امیرمحمد فرمان، مدیر روابطعمومی: ندا کوهی، مدیر تبلیغات مجازی: امیر قالیچی. با محمد نیازی در باره اجرای نمایشش گفت وگویی انجام داده ایم.
نمایش پیانیستولوژی در تداوم نمایش قبلی شما کاری مبتنی بر موزیک وموسیقی است؛ آیا به اجرای نمایش های بیگ پروداکشن با ساختار موسیقیایی علاقه دارید؟
دغدغه اصلی گروه ما اجرای نمایش هایی مبتنی بر اپرا و موزیکال است و چند سالی است که روی این موضوع تمرکز داریم. موسیقی به عنوان اصلی مهم و تاثیرگذار در یک اثر موزیکال نقش بسزایی در شکل گیری درام و ریتم نمایش دارد. موسیقی بخشی از شخصیت پردازی کاراکترها را انجام می دهد و تنظیم آواز در این اثر بر پایه فضاسازی و ایجاد اتمسفر نمایش است.
در مشهد هم مخاطبان با نمایش های شما ارتباط خوبی برقرار کرده اند؟
بله، تماشاگران مشهدی با توجه به جذابیت های این ژانر از این نمایش ها استقبال خوبی انجام می دهند. نکته مهم دیگر بکر بودن ژانر موزیکال در ایران است که کمتر تئاتری ها به سراغش می روند.
دلیل اینکه در تئاتر کارگردانها کمتر به سراغ ژانر موزیکال می روند چیست؟
عمر تئاتر موزیکال در ایران کوتاه است و تولید این آثار سخت است و نیاز به گروهی دارد که به موسیقی شناخت کاملی داشته باشند و هم تئاتر را درست بشناسند تا بتوانند اجرای درستی از آواز ، اکت و بازی در صحنه عرصه کنند. شرایط موجود در کشورمان هم باعث می شود کارگردان ها کمتر تمایل پیدا کنند که به سمت این ژانر بروند. خوشبختانه گروه ما در مشهد توانسته چند نمایش خوب موزیکال تولید کند و بسیار هم مورد توجه مردم قرار گرفتند.
قرون وسطا و وقوع رنسانس فرهنگی در اروپای آن روزگار منبع خلق آثار ادبی و نقاشی درخشانی شده است و بن مایه نمایش شما هم مربوط به این دوران است؟
قرون وسطا حلقه واسط دوران قدیم به دوران جدید است.
یک جور عبور از سنت به مدرنیته در این دوران در اروپا به وجود آمد؟
بله، اروپا و دنیا از این دوران به بعد تغییرات زیادی به خودش می بیند. این دوران و شرایط موجودش جذابیت های دراماتیک زیادی برای خلق آثار مختلف در اختیار هنرمندان قرار داد. نام های بزرگ و ماندگاری در تاریخ هنر در این سالها خودشان را تثبیت و ماندگار کردند. نکته مهم دیگر در این بحث مابه ازا داشتن اتفاقات آن دوران با دوران معاصر در بحث تقابل خرد با جهل است. در روزگار فعلی جنگ و خون ریزی گسترش زیادی پیدا کرده و دنیا به سمت نابودی می رود و نیاز به یک رنسانس داریم.
آیا نمایش شما تقابل میان دو اندیشه هنرورزانه و منطق گرایی است؟
نمایش ما جدال میان فرامین فکری مختلف و تقابل بین جهان عقل و جهان هنر است و اینکه کدامیک از این جهان ها می تواند برای آینده بشر مفید تر باشد. تلاش کردم در اثرم جنگ و ریشه هایش را واکاوی کنم و تمی ضد جنگ را مورد توجه قرار دادم و جنگ را از یک زاویه تاریخی بررسی کردم. رسیدن به یک راه حل که چگونه می شود این جنگ ها رخ ندهد در ساختار و تم نمایش قابل مشاهده است.
نشان دادن اتفاقاتی که می تواند در دنیا با وقوع انقلاب هنری رخ بدهد نیز در مضمون نمایش به خوبی قابل مشاهده است؟
همینطور است و مطرح کردم که آیا انقلاب هنری رخ داده می تواند جلوی این اتفاقات ناخوشیاند و خون ریزی ها را بگیرد یا خیر.
آیا اعتقادی به قضاوت میان عقل و هنر هم دارید؟
من در نمایش به هیچ وجه از این دو جریان جانبداری خاصی نکردم و فقط مطرحشان کردم. مخاطب با دیدن نمایش کاملا مختار است که قضاوت خودش را داشته باشد.
در دو سال اخیر تئاتر مشهد در تئاتر فجر حضورهای موفقی داشته است و جوایز زیادی هم به دست آورده است. دلیل این رشد تئاتر در مشهد به چه عواملی مرتبط است؟
مشهد در تئاتر و موسیقی و سینما همیشه حضور اثر گذاری داشته و هنرمندان بزرگی را به جامعه هنری معرفی کرده است . در این شهر گروه های تئاتری متعدد و جوانان مستعد زیادی حضور دارند که می توانند آینده روشنی را برای تئاتر کشور رقم بزنند. جریان تئاتر در مشهد روند پویا و روبه رشدی دارد. این جوان های مستعد نیازمند حمایت بیشتری از جانب مدیران فرهنگی هستند. گسترش سالن های نمایشی می تواند انگیزه بیشتری برای تئاتر های مشهد ایجاد کند. البته تعدادی تماشاخانه خصوصی هم در مشهد فعالیت دارد.
آیا وجود این سالن های خصوصی به رشد تئاتر در مشهد کمک کرده است؟
بله، تئاتر برای رشد و تکامل نیاز به مکانی برای اجرا دارد. اغلب این سالن ها به گروههای نوپای تئاتری کمک کرده اند تا بتوانند آثارشان را در معرض دید مخاطب قرار بدهند و با بلیط فروشی کسب درآمد کنند . شورای شهر مشهد برنامه هایی برای رشد تئاتر تهیه و تدوین کرده و ما تئاتری ها منتظر عملیاتی شدن این طرحها هستیم.
گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی