بررسی وضعیت تئاتر شهرستانها
تئاتر شهرستان به عنوان یکی از اعضای بدنه تئاتر میتواند عامل تاثیرگذاری در رشد و اعتلای تئاتر یک کشور باشد. تئاتر شهرستانها در ایران با مشکلات بسیاری از جمله عدم حمایت مالی، نبود سالنهای مناسب و آموزش مواجه است.
سمانه سامانی: تئاتر شهرستان به عنوان یکی از اعضای بدنه تئاتر میتواند عامل تاثیرگذاری در رشد و اعتلای تئاتر یک کشور باشد.
تئاتر شهرستانها در ایران با مشکلات بسیاری از جمله عدم حمایت مالی، نبود سالنهای مناسب و آموزش مواجه است.
این گزارش وضعیت تئاتر در شهرستانها را بررسی میکند.
تئاتر ما افت کرده
رضا صابری مسئول انجمن نمایش مشهد نویسنده و کارگردان تئاتر در مورد وضعیت تئاتر در این شهر میگوید:« در حال حاضر انجمن بیش از 700 عضو دارد که تحت پوشش گروههای مختلف نمایشی قرار دارند علاوه بر این انجمن 2 سالن نمایشی دارد که یکی تالار هنر است که به کارهای تجربی اختصاص یافته و ظرفیتی حدود 100 تماشاگر دارد، همچنین تالار شهید هاشمینژاد در جنوب شهر با گنجایش 600 نفر.»
صابری میگوید:« سالنهای هلالاحمر، دانشکده رازی، دانشکده فنی و مهندسی، مشهد، تالار ابنهیثم و... نیز در مشهد فعال هستند که برای استفاده از آنها باید از طرف انجمن کرایه پرداخت شود.»
رضا صابری در مورد وضعیت تالارها میگوید:« متاسفانه هیچ کدام از این سالنها استاندارد نیستند به لحاظ سیستم نوری، صوتی و....»
صابری میافزاید:« در حال حاضر تئاتر ما به واسطه بودجه کم، از بین رفتن انگیزهها، نبود متن و کارگردانهای خلاق و مهاجرت بازیگران به تهران افت کرده است و متاسفانه 10 سالی هست که کارهای ضعیف به صحنه میروند. بیاعتنایی دولت به مقولات هنر باعث شده که بچههای تئاتر کمتوانترین قشر این مملکت باشند.»
مشکل ما دلار است
غلامرضا عزیزی، مسئول انجمن نمایش ارومیه میگوید:« در حال حاضر 11 گروه فعال در ارومیه مشغول به کار هستند که اکثراً هنرجو هستند، علاوه بر این 3 آمفی تئاتر فعال هستند که هیچ کدام از آنها از نظر نور، صدا، کیفیت ساختمان و فضاسازی ایدهآل نیستند.»
عزیزی در مورد مشکلات تئاتر شهرستان میگوید:« مشکل تئاتر ما بودجه است تا کی میتوان با عشق کار کرد. علاوه بر این مسئله آموزش در شهرستانها، تنبلی جوانهایی که به دنبال مطالعه و تحقیق نیستند از مشکلات تئاتر در شهرستانهاست.»
انجمن نمایش برای رفع این مشکلات اقدام به برگزاری کلاسهای آموزشی، اجرای نمایش، نمایش فیلم(نمایشهای خارجی و ایرانی)، تحلیل تئاتر، نمایشنامهخوانی، گفتوشنود با پیشکسوتان تئاتر کرده است.»
عزیزی در مورد استقبال مردم از تئاتر میگوید:« متاسفانه استقبال خوب نیست که این موضوع برمیگردد به نوع انتخاب، چرا که اکثر بچهها جشنواره زده شدهاند و مردم را فراموش کردند. علاوه بر این در این سالها مردم جنگزده شدهاند که این موضوع لطمه زیادی به تئاتر زده است. برنامههای تلویزیونی مردم را به سمت کارهای سادهپسند و عامهپسند کشانده است. من معتقدم اگر کار درست انجام شود و شاخصههای تئاتر حرفهای، تکنیک، بازی و متن خوبی داشته باشد مردم را جذب میکند.»
وانت و جشنواره نمایشنامهخوانی
محمد یزدی یکی از اعضای انجمن نمایش اراک و کارگردان تئاتر نیز در مورد وضعیت تئاتر شهرستانها میگوید:« در حال حاضر در اراک 2 یا 3 گروه فعال وجود دارند که بیشتر در زمینه کارهای کودک و مذهبی فعالیت میکند و این تمرکز به دلیل توجه مردم به این نوع کارهاست.»
یزدی نیز میگوید:« متاسفانه ارشاد زیاد به هنر تئاتر علاقهای نشان نمیدهد علاوه بر این افرادی که در شورای بازبینی مسئولیت بازبینی متنها را دارند کارشناس تئاتری نیستند و بیشتر آثار در این بخش حذف میشوند. همچنین در اراک سالنهای زیادی وجود دارد اما تنها یک سالن فعال است و ما در سال تنها 3 اجرای عمومی داریم. در صورتیکه توان بچههای اراک بیش از این حرفهاست. گروههای زیادی در اراک وجود دارند که هر گروه برای خود نویسنده، کارگردان و بازیگران مجزا دارد اما این گروهها کار نمیکنند و سالی یک بار بیشتر در جشنوارهها ظاهر نمیشوند. در حال حاضر در انجمن یک میلیون و دویست تومان بودجه داریم که علاوه بر این هر گروهی بخواهد اجرا داشته باشد باید 10 درصد از اجرا را به انجمن نمایش اختصاص میدهد. ما گاهی مجبور میشویم تا با فروش یک وانت جشنواره نمایشنامهخوانی برگزار میکنیم.»
یزدی در مورد استقبال مردم از تئاتر در اراک گفت:« استقبال مردم خیلی خوب است چرا که مردم تئاتر را میفهمند و تحلیل میکنند و به آن اهمیت میدهند.»
جشنواره و عقبماندگی تئاتر
گروه آزاد تئاتر شیراز یکی از گروههای فعال تئاتری شهرستانهاست که تا به حال در حدود 22 اجرا داشته است، آخرین کار این گروه رویای شب نیمه تابستان بود که در جشنواره فجر به روی صحنه رفت.
علی نقیرزاقی متولد 1323 فارغالتحصیل زبان فرانسه مسئول این گروه است و از سال 42 فعالیت هنری خود را آغاز کرده است.
رزاقی در مورد تئاتر شیراز میگوید:« ما هنرمندان خوبی در شیراز داریم اما مشکل اصلی ما سالن و درآمدها وزارت ارشاد توان پرداخت وجه برای نمایش را ندارد و یا وجه پرداختی آن قدر کم است که دست و دل هنرمندان به کار نمیرود. گروه آزاد شیراز برای اولین بار در ایران تهیه کننده تئاتر داشت و ما سعی کردیم هزینهها را تامین کنیم. هر چند ما در برخی کارها متضرر هم شدیم.»
رزاقی میگوید:« جشنوارهای شدن یکی از عوامل عقبماندگی تئاتر شده است چرا که در یک جشنواره یک یا دو نمایش موفق است اما دهها نمایش از حرکت باز میایستد.»
رزاقی در مورد سالنهای فعال شیراز میگوید:« ما یک سالن قدیمی(ابوریحان) داریم که هیچ کسی به عنوان تماشاگر به سراغ آن نمیرود. اما در سالن احسان که یکی از بهترین تالارهای ایران است به دلیل شاخصهایی که امروز برای مردم اهمیت دارد؛ تصویر و رنگ زیبا مورد استقبال قرار میگیرد که این استقبال به 4 هزار نفر هم رسیده است.»
نور، صوت، صحنه، دارد، ندارد
رضا خدادادبیگی رئیس روابط عمومی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان در مورد وضعیت تئاتر میگوید:« گروههای فعال تئاتری در شهر در چند زیرمجموعه انجمن نمایش زاهدان، انجمن نمایش عروسکی، انجمن نمایش طنز، حوزه هنری سازمان تبلیغات و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان(عروسکی، کودکان و نوجوانان) قرار دارند. علاوه بر این 6 سالن در زاهدان فعال هستند که هیچ کدام از آنها به طور کامل از لحاظ سیستم نور، صوت و صحنه استاندارد نیستند.»
خدادادبیگی در مورد مشکلات گروههای نمایشی در زاهدان میگوید:« کمبود مکانهای تمرین نمایش و سالن مناسب برای اجرای عمومی تئاترهای تمرین شده، کمبود هزینههای لازم برای تمرین و بر روی صحنه رفتن نمایشها، کمبود آموزشها و دورههای لازم ایجاد فاصله بین تئاتر شهرستانها و مرکز، قربانی شدن اجرای عمومی برای جشنوارهها و نبود سالنهای مناسب همچنین با توجه به هم مرز بودن با دو کشور ناامن افغانستان و پاکستان و هجوم بیش از حد محصولات صوتی و تصویری غربی کشاندن مخاطبان به سوی نمایش نیاز به سرمایهگذاری فرهنگی فراوانی دارد که این سرمایهگذاریها در استان صورت نگرفته است.»
خدادادبیگی بر این باور است که با توجه به مشکلات در چند سال اخیر وضعیت تئاتر زاهدان بهتر شده است و دو مجتمع فرهنگی بزرگ با سالنهای مناسب در حال احداث هستند.
تنها یک سالن نیمه کاره
محمدرضا وافری یکی از اعضای انجمن نمایش ایلام میگوید:« در حال حاضر گروههای تئاتری تنها در زمان جشنواره فعال هستند و ما تنها یک سالن نیمهکاره و در دست اقدام در ایلام داریم.»
وافری میگوید:« بعد از 22 سال درسال گذشته کار گیوههای زرین از گروه آسو از منطقه به فجر راه پیدا کرد اما با هیچ حمایتی از سوی استان روبرو نشد. بزرگترین مشکل ما عدم حمایت است چرا که اگر هر بازیگری حداقل حقوق را داشته باشد سالهای بعد هم به کار ادامه میدهد در حال حاضر فعالیتهای تئاتی استمرار ندارد.»
وافری میافزاید:« هر گاه میخواستیم اجرا داشته باشیم حتی با وجود تبلیغات ضعیف در یک تئاتر خیابانی 500 یا 600 تماشاگر داشتیم.»
متوسط به بالا، متوسط به پائین
یعقوب صدیقجمالی، نویسنده و کارگردان در مورد وضعیت تئاتر در تبریز میگوید:« در حال حاضر در تبریز 4 گروه فعال تئاتری و 5 سالن مستعد اجرا وجود دارد و ما در اینجا در حد یک شهرستان متوسط به بالا امکانات داریم و اجراها در حد متوسط به پایین چرا که ما امکان تداوم اجر نداریم و با گسستگی مواجه هستیم. گاهی خوب، گاهی بد.»
صدیقجمالی میگوید:« با توجه به تعداد خوب فارغالتحصیلان در تبریز، پیشکسوتها و نویسندگان بومی اگر مشکل حمایت مالی دولت حل شود تبریز میتواند در حوزه تولید یکی از سه شهر برجسته کشور در زمینه تئاتر باشد.»
سالنهای کتابخانه چند منظوره
ناصر ایزدفر، مسئول انجمن نمایش قزوین نیز در مورد وضعیت تئاتر قزوین میگوید:« در قزوین حدود 6 گروه حرفهای و 25 گروه نیمهحرفهای و جوان فعالیت میکنند که در 3 سالن نمایش که هیچ کدام مختص تئاتر نیستند و سالن کتابخانه که چند منظوره است، فعالیت میکنند.»
ایزدفر در مورد مشکلات تئاتر در قزوین میگوید:« مشکل اصلی ما نداشتن سالن اختصاصی است همچنین کمبود نویسنده نسبت به شهرستانهای دیگر….»
ناصر ایزدفر میگوید:«انجمن برای حل مشکل مالی، از اعضا حق عضویت میگیرد و سعی میکند با حق تدریس و بلیت فروشی هزینه را تامین کند.»
مسئول انجمن نمایش قزوین معتقد است:« اگر نمایش بتواند ارتباط درستی با تماشاگر داشته باشد و حداقل چیزهایی را بگوید که در سینما و تلویزیون نباشد میتواند با استقبال تماشاگر مواجه شود.»
اگر به همین منوال بگذرد هیچ اتفاقی نمیافتد
محمد عرباسدی مسئول انجمن شاهرود میگوید:« در شاهرود 3 گروه فعال وجود دارد و مهمترین مشکل ما عدم حمایت مالی است. مرکز هنرهای نمایشی برنامه خاصی برای شهرستانها ندارد و انجمنها در زمان منتظری به وجود آمدند اما مانند کودکی تازه متولد شده رها شد و هیچ حمایتی از آن صورت نگرفت.»
عرباسدی در ادامه میافزاید:« وزارت فرهنگ و ارشاد انجمنهای زیادی را در زیرمجموعه دارد و باید از نمایش در شهرستانها حمایت شود. چرا که شهرستانها از لحاظ اجرا و تمرین مشکل ندارند و تنها مسئله آنها مشکل مالی است. مشکلات شهرستانها برعکس مشکلات تهران است. باید گفت اگر وضعیت به همین منوال بگذرد هیچ اتفاقی نمیافتد.»
عرباسدی در مورد تماشاگران تئاتر میگوید:« ما یک سری تماشاگر خاص داریم که هر موقع تئاتر باشد میآیند اما عموم مردم بیشتر به کارهای طنز گرایش دارند و استقبالشان از کارهای جدی کمتر است.»
تئاتر قم سرآمد تئاتر کشور
کورش زارعی مسئول واحد نمایش حوزه هنری قم گفت:« در قم 7 یا 8 گروه فعال هنرجویی و 2 یا 3 گروه به شکل حرفهای کار میکنند. گروه تئاتر آئین فعالترین گروه در قم است علاوه بر این 2 سالن فعال در قم وجود دارد که هیچ کدام از آنها امکانات فنی ندارند و سالنها سالن اجتماعات هستند و نه تئاتر.»
زارعی در مورد مشکلات تئاتر شهرستانها میگوید:« تئاتر قم هم مانند همه شهرستانها مشکلات یکسانی دارد مانند مسئله مالی، بحث قراردادهای نامناسب با گروهها و کوچ کردن، هر چند در قم محدودیتهایی وجود دارد که هر نمایش امکان اجرا ندارد و گروهها باید این حساسیتها را در نظر بگیرند.»
زارعی میافزاید:« تئاتر قم سرآمد تئاتر کشور است چرا که حرفهای عمل میکنند به واسطه آدمهای حرفهای و بچههای دانشگاه. استقبال مردم هم خوب است. مردم در قم خیلی علاقهمند به تئاتر هستند و یکی از خوشبختیهای ما در قم استقبال مردم است.»
تالار ما دبستان زینب با عمق 5/2 متر
امیر سلطاناحمدی یکی از اعضای سابق انجمن نمایش محلات درباره وضعیت تئاتر در این شهرستان میگوید:« در محلات 3 یا 4 گروه فعال همیشه کار کمدی انجام میدهند و یک گروه مذهبی کار میکند، گروه بیدل نیز فعالیتش آزاد است.»
احمدی در مورد سالنهای فعال در محلات گفت:« ما تنها 1 سالن امتحانات در دبستان زینب داریم با سنی به عمق 5/2 متر و البته تا سال 79 یک سینما داشتیم که جشنوارههای داخلی را در آنجا برگزار کردهایم و پس از سال 79 به دلیل عدم استقبال مردم، سینما تعطیل شد.»
احمدی در مورد مشکلات دیگر تئاتر میگوید:« در شهرستان محلات حضور نویسنده و خلق متن تقریباً به حد صفر رسیده است و بازیگرها بیشتر دوست دارند برای کار به تهران بیایند. در مورد آموزش هم هر گاه کسی لیسانس میگیرد بیتوجه به رشته تحصیلی از او برای تدریس در انجمن دعوت میشود اما جوانها استقبال خوبی از آن دارند به خصوص در مورد کارهای عملی.»
احمدی میافزاید:« ما نیاز داریم از پایه کار کنیم و مردم را علاقهمند کنیم.»
تئاتر و مشکلات تکراری
محمد درند از اعضای انجمن نمایش کرمانشاه نیز میگوید:«در حال حاضر 12 گروه فعال در کرمانشاه وجود دارد و مشکلات اصلی ما در شهرستان نبود پلاتوی مناسب، نبود بستر مناسب برای آموزش، نبود سالنهای مناسب تئاتر و مشکلات تکراری دیگر است. کرمانشاه استعدادهای خوبی مثل دکتر خاکی دارد که باید این استعدادها را بارور کرد تا بیعلاقه یا مهاجر نشوند.»
درند میافزاید:« با توجه به اینکه منطقه ما 8 سال درگیر جنگ بوده است و مردم هم تنوع فکری میخواهند، آنها از نمایشهای طنز استقبال میکنند. باید گفت تئاتر مشتری خاص خودش را دارد هر چند ما مثل غذا خوردن به تئاتر احتیاج داریم. انجمن از سال گذشته یک سری اقدامات داشته تا بتواند برای استقبال بیشتر مردم بستر سازی کند.»