کارگردان «جیغ جیغه با قاف» حاضر در هفدهمین جشنواره نمایش عروسکی در گفت‌وگو با ایران تئاتر
مهم‌ترین اصل در تئاتر عروسکی روبه رو کردن مخاطب با شگفتی است
کاوه مهدوی کارگردان نمایش «جیغ جیغه با قاف» معتقد است: مهم‌ترین اصل در نمایش عروسکی روبه رو کردن مخاطب با یک شگفتی است.
نمایش «جیغ جیغه با قاف» به نویسندگی و کارگردانی کاوه مهدوی، کاری از «گروه لحظه» است که در بخش صحنه‌ای هفدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران-مبارک به نمایش درخواهد آمد. امین وحیدی‌پور و رستا رضوی بازیگران و مینا مقام‌زاده، مریم روان‌سرشت و جلیل یوسفی عروسک‌گردان های این نمایش هستند. همچنین علی پورستوده، حسین جمشیدی، امیر میرزامهدی وعلی بروهان به عنوان صحنه‌گردان در این اثر حضور دارند. علی انوری آهنگساز و طراح صدا و امیرحسین شفیعی نیز مجری طرح «جیغ جیغه با قاف» هستند و ساخت عروسک‌های این اثر به عهده سپیده داداش‌پور بوده است.
نمایش «جیغ جیغه با قاف» داستان دو کودک است که با خانواده‌های خود کنار ساحلی آرام مشغول بازی هستند و در همین لحظه جنگی آغاز می‌شود. دشمن به ساحل حمله می‌کند،کودکان از ترس به دریا پناه می‌برند و مرغ دریایی ناجی آنها می‌شود.
کاوه مهدوی که علاوه بر نویسندگی و کارگردانی، طراحی عروسک و طراحی نور این نمایش را نیز بر عهده دارد، در گفتگو با ایران تئاتر در خصوص نحوه شکل‌گیری این اثر گفت: از چند سال پیش به شدت تمایل پیدا کرده بودم که اثری در زمینه تئاتر عروسکی را کارگردانی کنم. اگرچه در میان کارهای قبلی ام نمایش‌هایی بودند که در آنها از عروسک استفاده شده باشد، ولی اساساً تا بحال نمایش عروسکی کار نکرده بودم. با این حال همانطور که اشاره کردم همیشه به تجربه‌ای در این زمینه فکر می‌کردم و چندین اتود هم در ذهنم بود، اما تا حالا فرصتی دست نداده بود تا این اتودها را به سرانجام برسانم و اثری را روی صحنه ببرم یا در جشنواره شرکت بدهم. بالاخره چند ماه مانده به جشنواره هفدهم عروسکی بود که به یک ایده نهایی رسیدم و تصمیم گرفتم با این اثر در جشنواره شرکت داشته باشم. موسیقی و زبان بدن بازیگر گویای اتفاقات نمایش هستند. متن بی‌کلام نمایش به لحاظ دراماتیک اوج و فرودهای خود را دارد و برای مخاطب کاملا واضح است. متن باید حرف جهانی داشته باشد و فقط متعلق به منطقه جغرافیایی خاصی نباشد. سعی کردم در این نمایش نگاهی جهان شمول داشته باشم.
این هنرمند درباره تجربه کارگردانی اولین نمایش عروسکی خود بیان کرد: تمرینات زیاد باعث شده تا کیفیت این کار دست کم به لحاظ دیداری از آثار قبلی من بالاتر باشد. این جشنواره مکانی بسیار خوب برای تعامل فرهنگی بین کشورهاست. در همه جای دنیا به تئاتر عروسکی احترام گذاشته می‌شود و جریانی صلح‌آور، شادی‌آور و مفرح است. در ایامی که مشغول تمرین این کار بودم به تجربیاتی رسیدم که طی بیست سال کار بزرگسال هیچ وقت به آن دست پیدا نکرده بودم. مهم‌ترین اصل در نمایش عروسکی به نظر من روبه رو کردن مخاطب با یک شگفتی است که خوشبختانه این ویژگی در اغلب نمایش‌هایی که به این شیوه تولید می‌شوند وجود دارد. با این وجود خلاقیت هم در تولید تئاتر عروسکی نقش بسیار مهم و حیاتی را ایفا می‌کند.
مهدوی همچنین در ارتباط با ویژگی‌های محتوایی و ساختاری این نمایش تصریح کرد: در نمایش «جیق جیقه با قاف» علاوه بر بازآفرینی غفلت‌های پدر و مادرها نسبت به بچه‌ها، از جنگ و صلح نیز گفته می‌شود. جنگ سخت‌ترین اتفاق تراژیک برای کودکان است. آنها هیچ چیزی از دنیای اطراف نمی‌دانند و تازه در حال کشف هستند. اما گاهی در موقعیت جنگ قرار می‌گیرند و درکی از آن ندارند. «جیق جیقه با قاف» نمایشی بی‌کلام و مبتنی بر موسیقی است که این ویژگی را تا حدی مدیون خود جشنواره هستیم. به دلیل اینکه بازبینی آثار جشنواره امسال در دو مرحله پیش‌بینی شده بود، در طول آماده شدن اثر امکان مشورت‌هایی از طرف جشنواره فراهم شده بود. ایده برجسته شدن موسیقی در این نمایش هم در واقع در خلال همین مشورت‌ها بود که جدی‌تر شد و شکل کنونی اثر را پدید آورد. به همین دلیل از یک موسیقی‌دان و صداساز برجسته تئاتر دعوت کردیم تا در گروه اجرایی این نمایش حضور داشته باشد. با همه این‌ها از نظر فرمی برایم بسیار مهم بود که نمایش بی‌کلام باشد، چرا که از نظر من نمایش عروسکی زبانی بین‌المللی دارد و یکی از راه‌هایی که می‌تواند درک یک اثر عروسکی را در همه جای جهان امکان‌پذیر کند همین بی‌کلام بودن است. موضوع و داستان این نمایش هم با هدف پرداختن به یک مسئله جهانی یعنی جنگ و صلح شکل گرفت. در موضوع جنگ شاید تراژیک‌ترین عنصری که بتوان به سراغش رفت نوزاد یا کودک است؛ چرا که زمانی بسیار کوتاه است که به دنیا آمده و از آنچه در اطرافش می‌گذرد چیز زیادی نمی‌داند.
این کارگردان تئاتر درباره ظرفیت‌های تئاتر عروسکی در ارتباط با مخاطب بیان کرد: به دنبال سفرهایی که به چند کشور خارجی در یکی دو سال گذشته داشتم به شدت مصمم شده بودم کار عروسکی ارائه کنم. احساس کردم که دو عنصر در تئاتر هست که به شدت می‌تواند زبان بین‌المللی پیدا کند؛ یکی بی‌کلام بودن و دیگر عروسکی بودن. از کودک و نوجوان گرفته تا افراد کهنسال وقتی می‌بینند یک عروسک جان گرفته به راحتی یا آن ارتباط برقرار می‌کنند، دیگر فکر نمی‌کنند که تنها با یک عروسک روبه رو هستند و زمانی وارد زندگی آن عروسک می‌شوند خود به خود دچار هیجان می‌شوند. من فکر می‌کنم تئاتر عروسکی چه در بخش بزرگسال و یا کودک برای همه طیف‌های مخاطب جذابیت دارد و حتی مشاهده می‌کنیم که کارهای عروسکی کودک هم بعضاً مخاطب بزرگسال را به خود جذب می‌کند. در مقابل هم به همین شکل می‌تواند باشد و آثار عروسکی بزرگسال هم اغلب مورد توجه کودکان و نوجوانان قرار می‌گیرد. البته استثناهایی مثل آثار متعلق به ژانر وحشت هم در این میان می‌تواند وجود داشته باشد که ممکن است برای مخاطب کودک ناخوشایند به نظر آید. به عنوان نمونه درکار ما اگرچه لحظاتی تراژیک مربوط به جنگ را در خود دارد، اما خشونت را به نمایش نمی‌گذارد و مخاطب کودک هم می‌تواند به تماشای آن بنشیند.
این هنرمند در پایان سخنانش در خصوص مقبولیت نمایش عروسکی نزد هنرمندان عرصه تئاتر گفت: من فکر می‌کنم اگر جذابیت نمایش عروسکی ماندگار نبود، خیلی از جشنواره‌ها و رویدادهای مرتبط با آن قادر نبودند به فعالیت خود ادامه دهند و از رونق می‌افتادند. همه می‌دانیم که بعضی از جشنواره‌ها بعد از چند دوره برگزاری الان متوقف شده‌اند، در حالی که شخصاً کمتر جشنواره عروسکی را می‌بینم که فعالیتش متوقف شود. دلیل این امر همین استقبالی است که از طرف مخاطب برای نمایش‌های عروسکی صورت می‌گیرد. تئاتر عروسکی محل بسیار مناسبی است برای پرداختن به مسئله صلح و چون این مسئله‌ای جهانی است. اطمینان دارم که تئاتر عروسکی به این زودی‌ها نه تنها منسوخ نمی‌شود بلکه به نظر من قدرتمندتر نیز خواهد شد.
