افت و خیزهای تئاتر ناشی از افت و خیزهای جامعه است

به گزارش ایران تئاتر سمینار علمی پژوهشی یک روزه «تئاتر پس از انقلاب اسلامی» روز شنبه ششم بهمن ماه به همت دبیرخانه سی و هفتمین جشنواره تئاتر فجر برگزار شد. این نشست علمی پژوهشی با صحبت های شهرام کرمی، مدیر کل هنرهای نمایشی، آغاز شد.

شهرام کرمی پس از خیر مقدم به حضار، صحبت درباره تئاتر پس از انقلاب اسلامی را این چنین آغاز کرد:«این موضوع پژوهشی می‌تواند برای کنکاش بهانه و شروعی باشد و انشالله این سمینار بابی خواهد بود برای ارزیابی و نگاه به تئاتر در بستر انقلاب اسلامی.»

او ادامه داد:«ما در طول سال‌های گذشته مقالات و تحقیقات زیادی درباره سال‌های پس از انقلاب از سوی پژوهشگران و هنرمندان داشته‌ایم و تنوع این تحلیل ها چراغی است برای ادامه دادن بهتر در این عرصه. باعث افتخار است که در چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی در مسیر ادامه دادن هنر اسلامی هستیم. در واقع این از ثمرات انقلاب است که تئاتر به شکل واقعی خود یعنی هنر، تبدیل شد و مهم‌ترین اتفاق خوب، مردمی شدن تئاتر در این روزهاست.»

کرمی با اشاره به چهل سال افت و خیز هنر و تئاتر پس از انقلاب به خصوص با توجه به پستی‌ها و بلندی‌هایی که کشور از سر گذراند و یادآوری 8 سال دفاع مقدس گفت:«پس از انقلاب در سال 60 تئاتر ما هویت خودش را پیدا کرد و این حیرت انگیز است که تئاتر ایران چگونه در بحبوحه جنگ راه خودش را پیدا کرد و ادامه داد به طوری که سال‌های طلایی تئاتر ایران را می‌توان از سال 60 تا 70 شمسی دانست. درست در زمانی که ما درگیر جنگ تحمیلی بوده‌ایم.»

مدیرکل هنرهای نمایشی در این رابطه در ادامه گفت: «خوشحالیم که در سی و هفتمین سالگرد جشنواره فجر هستیم. زمانی که انقلاب به تثبیت خودش رسید و تئاتر ایران هویتش را پیدا کرد. ما در سال 59، 21 نمایش به روی صحنه داشتیم که تا سال 60، به 36 نمایش بدل شد. در چند سال نخست انقلاب تئاتر بازتاب شرایط انقلابی بود و آثار به موضوعات جنگ و افت و خیزهای مردمی اشاره می‌کردند. سال 60 دوره طلایی و شکوفایی تئاتر ایران آغاز شد و تئاتر آیینی، تئاتر عروسکی، گسترش تئاتر عمومی، افزایش کیفیت آموزش تئاتری کشور و انجمن‌های نمایشی در سرتاسر ایران از دستاوردهای این دوره است.»

او افت و خیزهای تئاتر را ناشی از افت و خیزهای جامعه دانست و از آنجایی که تئاتر وابسته به شرایط اجتماعی و برآورده کردن نیازهای روز جامعه ش هست، این بستر اجتماع است که سیر آن را تعیین می‌کند. او روش تحلیل سیر تئاتر را در تحلیل شرایط اجتماعی دانست. 

او در ادامه به شش دستاورد مهم انقلاب اسلامی در حوزه تئاتر اشاره کرد: « نخستین جنبه پراهمیت تئاتر بعد از انقلاب، مردمی شدن این هنر است. اگر پیش از انقلاب تئاتر جنبه روشنفکری و مخاطبین خاص خود را داشت، پس از انقلاب به شکلی وسیع در سراسر کشور وجهه مردمی پیدا کرد. دومین دستاورد افزایش هنرجویان تئاتر است. با گسترش مراکز آموزشی تعداد فارغ‌التحصیلان و کارشناسان تئاتر افزایش یافته است. هر ساله بین 1700 تا 2000 هنرمند تئاتر از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند و این به معنی گسترش جامعه تئاتر است که البته این مسئله که چقدر می‌توان از آن‌ها بهره برد پرسش قابل بررسی‌ای است ولی روند رشد جامعه تئاتری غیر قابل انکار است.»

شهرام کرمی در ادامه دستاوردهای انقلاب اسلامی گفت:«گسترش سالن‌های نمایشی یکی دیگر از دستاوردهای انقلاب است. ما 1225 سالن نمایشی در سرتاسر کشور داریم که این به نوبه خود رقم قابل توجهی است و در دوران انقلاب دسترسی به آن ممکن شده است. هرچند که همچنان با توجه به تراکم جمعیت بالأخص در شهرستان‌ها نیاز احساس می‌شود ولی نظر به اینکه احداث سالن‌های جدید زیر ساخت‌ها و زمان ویژه‌ای نیاز دارند انقلاب اسلامی در این زمینه پرافتخار عمل کرده است و نمی‌شود از این افزایش سالن چشم پوشی کرد. علاوه بر این جشنواره‌های متعددی که برگزار می‌شوند رونق این هنر را بیشتر کرده‌اند. در کشور سالانه 82 جشنواره تئاتری برگزار می‌شود که البته در مورد آن حرف و انتقاداتی نیز هست. انتقادات به تخصیص جشنواره به هنر برای هنر بودن و جدا شدن تئاتر از مردم اشاره دارد ولی واقعیت امر این است که ما پس از انقلاب گسترش ویژه‌ای داشتیم و حتی اگر تعدد این جشنواره‌ها آفت باشد، جشنواره‌های کلیدی مثل فجر، تئاتر عروسکی، جشنواره آیینی سنتی، کودک و نوجوان و حتی سایر جشنواره‌هایی که به واسطه محل‌های دیگر برگزار می‌شوند مثل سوره مهر یا کانون پرورش فکری کودک و نوجوان، به پیشبرد هنر تئاتر کمک شایانی کرده‌اند.»

او در ادامه پس از یادآوری حضور تئاتر امروز ما در بسترهای بین‌المللی از این دستاورد به عنوان مهم‌ترین دستاورد یاد کرد:«ارتباطات بین‌المللی تئاتر کشور ما از دهه هفتاد آغاز شد و منجر به فعالیت گسترده در این زمینه شد. هنرمندان کشورمان در یک روند مثبت و مؤثر تئاتر ایران را به در مقایسه با تئاتر باقی کشورها، در یک جایگاه فاخر قرار دادند. شاید ما از نظر زیرساخت‌ها و امکانات و افراد فنی همچنان دچار مشکل هستیم ولی حضور هنرمندان ایرانی در سطح بین‌المللی نمایانگر آن است که به لحاظ فکری کاملاً همپا هستیم و حضور این هنرمندان بدون وابستگی دولتی و با تلاش خود هنرمند در عرصه بین‌المللی رقم خورده است و این مسئله نوید بخش استقلال هنرمندان به خصوص در بخش بین‌الملل است.»

شهرام کرمی  در خصوص آخرین دستاورد انقلاب اسلامی در زمینه تئاتر و  تنوع آثار، توضیح داد: «در راستای گسترش انواع و اقسام تئاتر در جهان ما توانستیم از این اتفاق در کشورمان نیز بهره بگیریم. تئاتر خیابانی نمونه بسیار خوبی برای این اتفاق مبارک است که شکل گرفته و در مسیر پیش می‌رود. هر چند سرمایه‌ها و زیر ساخت‌ها هنوز محدودند ولی تئاتر انقلاب میراث دار تفکر انسانی بود.»