تحلیل آماری نوزدهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی:
151نمایش در 10 بخش به روی صحنه رفتند
ایران تئاتر- علی رحیمی: نوزدهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی در ۱۰ بخش صحنه ای(تولیدات جدید)، صحنهای(مرور)، صحنه ای(دانشجویی)، صحنه ای(میهمان)، آیین ها و بازی ها، پژوهش(سمینار)، نقالی، جوانه های نمایش ایرانی، عروسکی سنتی(خیمه شب بازی) و شبیه خوانی و با حضور ۱۵۱ نمایش از ۲۲ استان از ۱۹ تا ۲۶ مردادماه برگزار شد.
نوزدهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی به منظور اشاعه زمینههای مناسب پژوهشی در بررسی ریشههای نمایش ایرانی و نمایشهای سنتی سایر ملل، حفظ و ثبت میراث کهن نمایشی ایران زمین و بهره بردن از این دستاوردها برای بنیان تئاترملی با شعار «نمایش سنتی فرصتی برای تئاتر معاصر ایران»، همزمان با اعیاد سعید قربان و غدیر برگزار شد.
در این جشنواره که در 10 بخش صحنه ای(تولیدات جدید، مرور، دانشجویی و میهمان)، آیین ها و بازی ها، پژوهش(سمینار)، نقالی، جوانه های نمایش ایرانی، عروسکی سنتی(خیمه شب بازی) و شبیه خوانی برگزار شد، 151 نمایش به اجرا در آمد.
تحلیل آماری بخش های جشنواره
نوزدهمین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی در 10 بخش به شرح زیر به اجرا در آمد:
1) بخش صحنه ای(تولیدات جدید)
در بخش صحنه ای یا تخت حوضی (بخش ویژه استاد علی نصیریان) که با هدف حفظ و ترویج نمونههای اصیل نمایشهای تختحوضی به اجرا در می آید، 193 اثر (106 اثر از تهران و 89 اثر از سایر استان ها) به جشنواره ارسال شد.
هیئت داوران متشکل از بهزاد فراهانی، حسین کیانی، خیرالله تقیانیپور، ابراهیم گلهدارزاده و علی شمس پس از بررسی آثار، 76 اثر (46 اثر از تهران و 29 اثر از شهرستان ها) را جهت بازخوانی انتخاب کردند که در نهایت 22 اثر (13 اثر از تهران و 9 اثر از شهرستان ها) به بخش نهایی راه یافتند.
2) بخش صحنه ای(مرور)
بخش مرور نوزدهمین جشنواره آیینی و سنتی(یادواره زندهیاد سعدی افشار) با هدف ارائه کارنامه دو ساله تئاتر کشور در حوزه نمایشهای آیینی، سنتی اجرا شده در بازه زمانی 11 شهریور 1396 تا 30 اردیبهشت 1398 را در برمی گرفت.
در این بخش هیئت داوران جشنواره متشکل از ابراهیم گلهدارزاده، علی شمس و خیرالله تقیانیپور، پس از بررسی 66 اثر ارسالی از هنرمندان(22 اثر از تهران و 44 اثر از شهرستانها) و نیز 19 اثر راه یافته از جشنواره سیاه بازی مازندران (3 اثر تهران و 16 اثر شهرستان ها) در نهایت 10 اثر (5 اثر از شهرستان ها و 5 اثر از تهران) را برای اجرا در بخش نهایی انتخاب کردند که در طول برگزاری جشنواره به اجرا درآمدند.
3) بخش صحنه ای (دانشجویی)
بخش دانشجویی شامل نمایشهای دانشجویی تولید شده در دانشکدههای تئاتر کشور با الهام از نمایشهای آیینی ـ سنتی است. در این بخش 13 اثر(10 اثر از تهران و 3 اثر از شهرستانها) به دبیرخانه ارسال شد که در نهایت 5 اثر به بخش نهایی راه یافتند.
4) بخش صحنه ای (میهمان)
براساس اطلاعات به دست آمده، ۱۱ نمایش برای اجرا در بخش میهمان این رویداد دعوت شده بودند.
آثار بخش صحنه ای میهمان جشنواره عبارتند از: «آژی دهاک» نوشته بهرام بیضایی و به کارگردانی علیرضادریابیگی، «تنها یک زمین داریم» سرپرست گروه حمیدرضا اردلان، «خفتگان چشمباز» به نویسندگی و کارگردانی جواد انصافی، «داماد» به نویسندگی و کارگردانی مرضیه آزادی خالص، حسن محمد حسینی، «سنو» از بهبهان نوشته اشکان لدنی، یاسین پارسامنش و به کارگردانی یاسین پارسامنش، «کشتی نوح» نویسندگی گروهی و به کارگردانی مریم معترف، «مجلس مارگیری» نوشته مهدی صفاری و به کارگردانی امین سالاری، «مضحکه بادسوار» به نویسندگی و کارگردانی هما جدیکار، «ناقالدی» به نویسندگی و کارگرانی بابک عینی، «طربنامه شهر هرت» به نویسندگی و کارگردانی حسینعلی عمادی، هادی کیانی و «غول غولانی» به نویسندگی و کارگردانی هواس پلوک
5) بخش آیین ها و بازی ها
بخش معرکهها،آیینها و بازیهای نمایشی (یادواره استاد محمود استاد محمد) که با هدف شناسایی، حفظ و احیای معرکهها، آیینها و بازیهای نمایشی که قابلیت اجرا در فضای باز و مکانهای تجمع عموم را دارند، در دو گروه: «آیینها، معرکه ها و نمایشهای میدانی» و « بازیهای قهوهخانهای» به اجرا در آمدند.
در این بخش ابتدا 54 اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شد که هیئت داوران (اردشیر صالحپور، علیمحمد رادمنش و حسین جمالی) در نهایت 22 اثر (2 اثر از تهران و 20 اثر از شهرستان ها) را انتخاب کردند.
6) پژوهش(سمینار)
بخش پژوهش(سمینار) دعوت از تمامی پژوهشگران داخلی و خارجی در حوزه نمایشهای آیینی، سنتی و حول محورهایی همچون اصول و قواعد نقل و نمایش ایرانی، ویژگیهای نقل در ایران و سرزمینهای همجوار، نقل و روایتگری در ایران (ناشناختهها)، ارتباط متقابل میان شبیهخوانی و سایر هنرها، معرفی شبیهنامهنویسان مناطق و نواحی گوناگون کشور، جایگاه اسطوره، عرفان و فلسفه در نمایش سنتی و ... برگزار شد.
در این بخش لاله تقیان، حمیدرضا اردلان و محمدحسین ناصربخت پس از بررسی 45 موضوع ارسالی (28 اثر از تهران و 17 اثر از شهرستان ها)، 32 اثر را برای حضور در بخش بازخوانی چکیده مقالات معرفی کردند. هسئت داوران پس از بازخوانی این آثار، در نهایت 20 اثر (13 مقاله و 7 پوستر) را برای حضور در بخش نهایی معرفی کرده بودند.
7) نقالی و روایت های ملی
بخش نقالی و روایتهای ملی (یادواره مرشد ولیاله ترابی)، به منظور حمایت از فعالان عرصه نقالی و روایتگری (انواع نقلهای سنتی اعم از موسیقایی، تصویری، نمایشی و...) برگزار شد.
در این بخش 34 اثر (11 اثر از تهران و 23 اثر از شهرستان ها) به دبیرخانه جشنواره ارسال شد که پس از داوری 15 اثر به بخش نهایی راه یافته بودند.
8) جوانه های نمایش ایرانی
بخش جوانه های نمایش ایرانی (ویژه استاد هنگامه مفید) با هدف حفظ و ترویج نمونههای اصیل نمایشهای آیینی و سنتی و انتقال تجربه کهن به نسل جدید در موضوعات نقل و روایتگری کودکان و نوجوانان، شبیهخوانی، قصهگویی و نقالی و نقاشی و عروسکسازی با موضوعات ملهم از فرهنگ و ادبیات عامیانه ایران فراخوان داد.
در این بخش 77 اثر (36 اثر از تهران و 41 اثر از استان ها) به دبیرخانه معرفی شدند که در نهایت هیئت داوران متشکل از افسانه زمانی، هادی عامل و مهدی صفارینژاد 30 اثر (12 اثر از تهران و 18 اثر از شهرستان ها) به بخش نهایی راه یافتند.
9) عروسکی سنتی(خیمه شب بازی)
نمایشهای عروسکی سنتی (یادواره استاد کاکامحمد شیرازی) به منظور حمایت از فعالان عرصه نمایشهای عروسکی سنتی(خیمه شب بازی، جی جی وی جی، خم بازی، صندوق بازی و...) و با ارسال 15 اثر (12 اثر از تهران و 3 اثر از استان ها) به دبیرخانه فعال شد.
پس از داوری این آثار توسط افسانه زمانی، هادی عامل و مهدی صفارینژاد، در نهایت 9 اثر (5 اثر از تهران و 4 اثر از استان ها) به بخش نهایی رسیدند.
10) شبیه خوانی
بخش شبیهخوانی جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی با عنوان یادواره مرحوم «هاشم فیاض» با هدف تولید مجالس جدید و ترویج نمونههای اصیل شبیهخوانی با ارسال 27 اثر (8 اثر از تهران و 19 اثر از استان ها) به دبیرخانه فعال شد.
در این دوره از جشنواره مهدی لطفی، سید عظیم موسوی و محسن هاشمی بررسی و انتخاب آثار بخش شبیهخوانی را برعهده داشتند که در نهایت هشت اثر را برگزیدند.
تحلیل احوالی جشنواره
• براساس برآورد آثار جشنواره، جشنواره با حضور هنرمندان 23 استان (تهران، خراسان رضوی، خراسان شمالی، بوشهر، کرمانشاه، زنجان، سمنان، هرمزگان، گیلان، گلستان، مازندران، کردستان، آذربایجان شرقی، خوزستان، البرز، فارس، اصفهان، همدان، یزد، مرکزی، ایلام و قزوین) به اجرا در آمد.
• 544 اثر برای شرکت در جشنواره اعلام آمادگی کردند که سهم هنرمندان تهرانی 236 اثر و سهم سایر استان ها 308 اثر بودکه پس از بررسی از طریق هئیت های داوری در نهایت 151 اثر به بخش نهایی راه یافتند. از این تعداد آثار سهم هنرمندان تهرانی 72 اثر و سهم هنرمندان سایر استان ها 79 اثر بود.
• در بحث کارگردانی (آثار بزرگسال) 86 اثر توسط کارگردانان مرد و 43 اثر توسط کارگردانان زن به اجرا در می آمد.
• در بحث مقطع تحصیلی، بیشترین کارگردانان دارای تحصیلات در مقطع کارسناشی ارشد بودند.
براساس آمار 4 نفر دارای تحصیلات در مقطع دکتری، 68 نفر دارای تحصیلات در مقطع کارشناسی ارشد، 19 نفر دارای تحصیلات در مقطع کارشناسی، 4 نفر دارای تحصیلات در مقطع کاردانی، 12 نفر دارای تحصیلات در مقطع دیپلم و 22 نفر نیز محصل بودند.
• از نظر سنی، مسن ترین فرد شرکت کننده در جشنواره 68 سال و خردسال ترین فرد شرکت کننده در جشنواره 7 سال داشت.