رویدادهای هفته به روایت ایران تئاتر
از درخواست کارگردانان تا گلایه های حسین پارسایی
ایران تئاتر- رضا آشفته: کانون کارگردانان خانه تئاتر با ارائه بیانیه ای از دولت در زمینه بودجه درخواست شفافیت کرد که این حرکت می تواند ضرورت حضور اصناف را برای بهبود و پیشرفت اوضاع اثبات گرداند که این رویداد در هفته گذشته بسیار مهم بود و علاوه بر آن توسعه تالار سنگلج از سوی رییس شورای شهر تهران مورد تاکید واقع شد که پیگیری های پس از این می تواند به این خواست مهم را به سرانجام برساند.
همچنین در هفته پیش، اجرای نمایش سعدی در بنگلادش خبرساز شد و نادر برهانی مرند، نصرالله قادری و علاالدین قاسمی درباره مسائل تئاتر اظهار نظر کردند و مژگان خالقی از جمله کارگردانانی است که در این دو سه سال اخیر با اجراهای چشمگیرش جلب توجه کرده که از 22 شهریور کار دیگری را در تماشاخانه ایرانشهر به صحنه می برد اما حسین پارسایی در فضای مجاز از اینکه نگذاشته اند به مناسبت ایام محرم کاری را به صحنه بیاورد و طبق روال سالهای گذشته نذرش را ادا کند، گلایه کرده است.
رویدادها
درخواست کانون کارگردانان خانهی تئاتر از دولت: کانون کارگردانان خانهی تئاتر در آغاز طراحی، برنامه ریزی و اولویت بندی بودجه سال 1399 خطاب به دولت و مجلس شورای اسلامی بیانیه ای منتشر کردند و نقطه نظراتشان را مطرح کردند.
در بخشهای از این بیانیه آمده است: «پس بالاخره چه زمانی قرار است بیتوجهی به تئاتر پایان یابد؟ لبخندها و شعارهای پشت تریبونها را باور کنیم، یا بیتوجهی و عملکردها نسبت به فرهنگ و هنر را؟
یکجانبهنگر و غیرمنصف نیستیم و نمیگوییم هرگز فرازی نبوده، یا حسننیت و تلاشی، اما نتایج و برآیندهای حمایت از تئاتر، مطلقاً نا امیدکننده و یأسآور است!
حتی با گذشت چندین دهه،ارائهی یک آمار و اطلاعات درست از وضعیت تئاتر تحقق نیافته تا مبنایی علمی و قابلاستناد، برای هر گفتوگو و مفاهمه باشد و سنگ محکی برای تشخیص عملکرد و نتایج حاصل از آن.
چرا نباید مثل بسیاری امور دیگر، که بهدرستی و دقت، آمار و اطلاعاتی دقیق در مورد آنها وجود دارد، در مورد تئاتر به آمار دسترسی وجود داشته باشد؟! چند سالن تئاتر داریم؟ چند صندلی؟ چند عنوان تئاتر در سال اجرا میشود؟ چند اجرا؟ چند ساعت تولید؟ چند هنرمند؟ چه تعداد تماشاگر؟ چه میزان بهرهوری؟ چه میزان حمایت؟ چند دانشجو و چند فارغالتحصیل؟ چه میزان گسترش بازار کار و تولید؟ چه میزان اشتغالزایی؟چه میزان گردش مالی؟ چه میزان بودجه و امکانات دولتی و عمومی و خصوصی؟ چند کتاب و پژوهش و مقاله؟ و...
بالاخره بودجهی دولتی تئاتر چقدر است؟ در چه نسبتی و در تطابق با چه دادههایی تعیین میشود؟ چه سرانهای دارد؟ بابت هر شهروند؟ هر تماشاگر؟ هر تولید و اجرا؟ هر گروه و هنرمند؟ هر ساعت تولید فرهنگی؟ تئاتر چقدر در سبد فرهنگی خانوار، مورد حمایت قرار میگیرد؟
حالا گذشته از عدم وجود مبانی علمی و درست در تعیین میزان بودجه، افزایش آن در نسبت با دیگر موضوعات، در تمام این سالها چقدر بوده است؟ یا افزایش آن در نسبت با تورم سالیانه؟ آیا هرگز چنین موضوعاتی بررسی کارشناسانه شده است؟!
آیا هرگز بخشهای اصلی متولی تئاتر، اهمیت و ضرورت و کارکردهای امروزین تئاتر در جوامع پیشرفته را مورد بررسی و توجه قرار دادهاند؟ علاوه بر درک و دریافتی شخصی و عمیق از ماهیت این هنر و اهمیت و ضرورت و نقش کاربردی آن در مناسبات نوین بشری و اجتماعی، تلاشی برای شناساندن ابعاد پیچیده و متعدد آن به دیگر مسئولان و تصمیمگیرندگان، در خود دولت و دیگر قوا و نهادهای حاکمیتی، انجام گرفته است؟
آیا میدانید تنها در ظاهر، ارقام بودجهی تئاتر را هر سال اندکی افزایش میدهید، اما در حقیقت بهشکلی مستمر، بودجه و اعتبارات تئاتر کاهش پیدا کرده است؟
آیا میدانید هیچ نسبت منطقی مابین بودجهی تئاتر و واقعیت و قابلیتهای فعالیتهای تئاتری وجود ندارد؟ آیا میدانید همان بودجهی اندک هم در گذر از پیچ و خمهای بروکراتیک، به تئاتر نمیرسد؟ آیا میدانید مابین بودجهی مصوب مجلس و بودجهی ابلاغی وزارتخانه، تفاوتی فاحش وجود دارد؟ آیا میدانید مابین همان بودجهی ابلاغی، با بودجهی تخصیص دادهشده، تفاوتی عمده وجود دارد؟ آیا میدانید تمام بودجهی تخصیصی، مستقیماً به بخشهای تأثیرگذار و تولید تئاتر نمیرسد؟ آیا میدانید آمار و اطلاعاتی شفاف در مورد چگونگی هزینهی همین بودجه منتشر نمیشود؟ آیا میدانید ماهیت تصمیمگیری در مورد نحوهی هزینهی بودجه نامشخص است؟ آیا میدانید بخشهایی از همان بودجهی مختصر هم در فرآیندهای اداری کسر میشود؟
آیا میدانید بودجهی حمایت از تئاتر در کشور چقدر بوده و در قیاس با بسیاری از سرفصلهای بودجهای، چه درصد و نسبتی دارد؟!»
توسعه تالار سنگلج: رییس شورای شهر تهران حدود یک ماه پس از حضور اولش در تماشاخانه سنگلج، بر پیگیری توسعه این تماشاخانه از سوی شورای شهر تهران تاکید کرد.
صبح روز دوشنبه 11 شهریورماه با حضور محسن هاشمی رییس شورای شهر تهران در تماشاخانه سنگلج، اجرایی شدن طرح توسعه این تماشاخانه مطرح و پیگیری شد.
این طرح در 10 سال اخیر توسط عزتالله انتظامی، داود رشیدی و هنرمندان و مدیران این تماشاخانه از شهردار وقت تهران مطالبه و پیگیری شده و شامل تغییر کاربری و الصاق ساختمان جنبی تماشاخانه سنگلج به آن و ساخت یک تماشاخانه بلک باکس، چند پلاتوی تمرین و موزه تئاتر ایران است که به رغم قولهای مساعد از مراجع ذیربط هنوز اجرایی نشده است.
در دیدار با محسن هاشمی که اواخر تیرماه هم به این مجموعه رفته بود، پریسا مقتدی مدیر تماشاخانه سنگلج، احترام برومند، بهزاد فراهانی، هادی مرزبان و اتابک نادری (مدیر پیشین این تماشاخانه) حضور داشتند و پس از بیان تاریخچه طرح توسعه و یادآوری نامه درخواست اتابک نادری (طراح این پروژه) و هنرمندانی همچون عزت الله انتظامی، داود رشیدی و جمشید مشایخی از محمدباقر قالیباف (شهردار سابق تهران) و موافقت او مبنی بر عملی شدن این پروژه، جزئیات دقیقی از چگونگی اجرایی شدن این طرح گفته شد.
هاشمی نیز که پیشتر و در اولین حضور خود در تماشاخانه سنگلج، موافقت خود را در انجام این پروژه اعلام کرده بود، ضمن برشمردن اهمیت تماشاخانه سنگلج بهعنوان یکی از مکانهای مهم هنری شهر تهران و خاستگاه هنرمندان بزرگ هنر تئاتر، پیشنهاد دیداری با پیروز حناچی، شهردار تهران و طرح و پیگیری موضوع توسط تماشاخانه سنگلج در خصوص سرعت بخشیدن به انجام این پروژه را داد و تصریح کرد که شورای شهر تهران به طور جدی پیگیر اجرای این پروژه فرهنگی خواهد بود.
یادمان ها
اجرای سعدی در بنگلادش: با مشارکت رایزنی فرهنگی ایران و وزارت فرهنگ بنگلادش، زندگی سعدی شیرازی، شاعر کشورمان توسط گروه «چاندراکالا» در سالن اصلی تئاتر آکادمی شیلپاکالا روی صحنه رفت.
آیین افتتاحیه تئاتر سعدی با حضور خالد، وزیر فرهنگ بنگلادش، سید محمد مهدی حسینیفائق، سرپرست رایزنی فرهنگی ایران، مامون الرشید، رییس گروه چاندراکالا، غلام قدوس، رییس نظارت بر گروههای فرهنگی و هنری بنگلادش و کمال بایزید، دبیرکل فدراسیون تئاتر بنگلادش برگزار شد.
ک. ام خالد، وزیر فرهنگ بنگلادش نیز در سخنانی، اجرای این نمایش برای نخستین بار در بنگلادش را افتخار آفرین خواند.
وی با اشاره به حکایات سعدی که در خاطرات کودکی وی نقش بسته، اظهار کرد: سعدی شخصیتی بیگانه در میان ما نیست و حکایات و اشعار وی به عنوان پند و دعا در میان مردم ما زنده است.
مامون الرشید، رییس گروه چاندراکالا با اشاره به نحوه آمادهسازی این تئاتر و شیوه اجرای آن (سبک سولو)، این نوع اجرا را جزو نمایشهای دشوار دانست و گفت: برنامه ریزی برای معرفی این تئاتر در سایر کشورها انجام شده و در ماههای آینده در کشور هند اجرا خواهیم داشت.
اجرای تئاتر سعدی پس از اهدای لوح تقدیر به رایزنی فرهنگی ایران در بنگلادش به روی صحنه رفت. این اجرا در 14 پرده انجام شد که طی آن زندگانی سعدی و حکایات اخلاقی وی در مدت زمانی حدود 70 دقیقه به نمایش درآمد.
چهره ها
نادر برهانیمرند: این نمایشنامه نویس میگوید: به دلایل بسیاری در حوزه نمایشنامهنویسی خیلی توانمند نیستیم.
این نویسنده و کارگردان تئاتر در نشست رسانهای اولین جشنواره نمایشنامهنویسی اقتباسی «گام دوم» که در نگارخانه رضوان مشهد برگزار شد، بیان کرد: علیرغم اینکه ما در حوزه ادبیات داستانی، ید طولایی داریم، در حوزه نمایشنامهنویسی خیلی توانمند نیستیم و یکی از دلایل وجود این جشنواره، رفع نواقصی از این دست است.
او افزود: در تمام کشورهایی که هنرهای تجسمی بالندهای دارند و اساسا هنر کنشگر است، اقتباس جاری است. ما سنت اقتباس را خیلی زنده و پویا نداریم و باید اعتراف کنیم که بلدش نیستیم. این تعداد کفایت نمیکند و در حال حاضر جریان پویایی در تئاتر نیاز داریم. گمان میکنم جشنواره «گام دوم» تاثیرات شگرفی در حوزه اقتباس خواهد گذاشت.
برهانی مرند با بیان اینکه در طرحهای رسیده جای امیدواری است، ادامه داد: اما باید بگوییم یک اقتباسگر در وهله اول باید نمایشنامهنویس خوبی باشد؛ نمایشنامهنویس مبتدی اقتباسگر قهاری نخواهد شد و باید از دانش کافی و وافی برخوردار باشد. باید معرفت رمانشناسی داشته باشیم و بتوانیم آنالیز کنیم، به همین دلیل به دوستان خودم در ستاد این جشنواره توصیه میکنم که حداقل در بقیه راهی که پیش رو داریم به این خلا هم فکر کنیم که چگونه میشود به دانش و تکنیکهای اقتباس مجهز شد و شاید لازم باشد در ادامه راه به این ماجرا فکر کنند تا شرکتکنندگان را تا حدی که بتوانیم کمک کنیم.
او افزود: نشستهای پژوهشی در این جشنواره را الزامی میدانم و حالا که استان خراسان بانی ماجرا است بهتر است در این حوزه هم فعالیت کند تا شرکتکنندگان از برکاتش بهرهمند شوند. مطمئنم که در گامهای بعدی یکی از بهترین جشنوارهها خواهد بود، چون مسئله را خوب شناسایی کردهاند.
نصرالله قادری: نصرالله قادری میگوید: ضعف عمده ما در گیتی تئاتر آشنا نبودن با شعر است.
این نویسنده و کارگردان تئاتر در نشست رسانهای اولین جشنواره نمایشنامهنویسی اقتباسی «گام دوم» با هدف تولید متون اقتباسی، که در نگارخانه رضوان مشهد برگزار شد، بیان کرد: از منظر عمده نظریهپردازان، ادبیات سه رکن رمان، شعر و درام است و مشکلترین بخش آن، ادبیات دراماتیک یا درام است.
او افزود: ضعف عمدهای که در گیتی تئاتر ما مشاهده میشود به هزار و یک دلیل و مهمترین دلیل این است که با شعر آشنا نیسیتم و نوشتن ساده مد شده است. ضعف بیان داستان درام وجود دارد و مخاطب ما با دروغ بزرگی که به آن هنر گفته شده روبهرو است. ظرفیت سالن تئاتر یونان ۲۰ هزار تماشاگر بوده است که به معنای برای عموم بودن تئاتر بودها ست، اما اکنون اینطور نیست.
قادری با اشاره به اینکه اولین قدم مثبت این جشنواره اقتباس از آثار ایرانی و غربی است، گفت: دومین حسن این جشنواره این است که از ابتدا از کسانی که شرکت میکنند، نمایشنامه نخواستهاند. قرار بر این بوده است که در قدم اول آثار را بفرستند و در صورت تایید، ادامه کار را ارسال کنند. شرکتکنندگان باید به امر اقتباس بپردازند که حتما از منابعی باشد که شورای سیاستگذاری جشنواره تایید کرده و اگر شورا تایید کرد بر اساس منبع بنویسند.
این مدرس تئاتر بیان کرد: اولین لازمه یک کار نویسنده رقابت است؛ رقابت و نه حسادت. در شهری این جشنواره را برگزار کردیم و شرکتکنندگان برای جایی مینویسند که آدمی به نام حکیم توس در آن است. خلق هنر و صنعت تنها با الهام و ناخوداگاه جمعی امکانپذیر است.
او ادامه داد: در طرحهایی که بررسی کردیم، چند نقطه قوت وجود داشت، بعد از اینکه بخش زیادی از متون بررسی شد، متوجه شدیم جوانگرایی در این جشنواره وجود دارد و جوانان مینویسند، نکته دیگرحضور بسیار فعال خانمها بود و سومین نکته این است که تمام این نمایشنامهنویسان کسانی هستند که در رشتههای فنی مهندسی هستند و وارد این رشته شدهاند. گروه دیگر افرادی هستند که در این حوزه به صورت حرفهای کار میکنند.
قادری خاطر نشان کرد: در دنیایی که تئاتر حرفهای کار میشود بنگاههایی هستند که تولیدیاند و فقط خط داستان را میخرند و مبلغی میدهند. در «گام دوم» نمیتوانیم توقع جهانی داشته باشیم و اعجاز بیافرینیم. باید تاکید کنم که اینطور نیست و هنرمندان ایرانی از کتابهای دشواری اقتباس کردهاند. به جرأت میتوانم بگویم کارهایی که شرکتکنندگان ارسال کردهاند ضعیفتر از نمونههای جهانی آنها نیست.
علاءالدین قاسمی: یک تعزیهخوان قدیمی با اشاره به اینکه در تهران حمایتی از تعزیه نمیشود، ابراز امیدواری کرد تا در خواست علی نصیریان که مدتی قبل در جشنواره نمایشهایی ایینی و سنتی مبنی بر اختصاص مکانی به این نوع نمایشها مطرح کرد، محقق شود.
علاءالدین قاسمی در خانوادهای تعزیهخوان بزرگ شده و در کنار پدربزرگ و داییهای خود این هنر را آموخته است.
این هنرمند که بیش از ۶۰ سال است تعزیهخوانی میکند و موافقخوان است، در گفتوگویی با ایسنا، درباره فعالیت خود در ایام محرم گفت: امسال برای تعزیهخوانی دهه محرم به سیرجان آمدهایم و این دومین حضور من در این شهر است و اولین تعزیهخوانی من در سیرجان مربوط به بیست سال پیش است. سالهای گذشته اکثرا ایام محرم را در تهران تعزیه میخواندم.
او افزود: همچنین برای ماه صفر با یکی از دوستانم که تعزیهخوان است و در شهرداری کار میکند مراسمی به نام «تکیه دولت» در تهران ترتیب دادهایم.
قاسمی درباره وضعیت تعزیه بیان کرد: در تمام طول سالهایی که من مشغول تعزیهخوانی هستم به این هنر توجهی نشده است، حتی بعد از اینکه به ثبت جهانی رسید وضعیت آن تغییری نکرد. تعزیه بیشتر در شهرستانها حمایت میشود و در تهران حمایت چندانی از آن وجود ندارد و هیچ جایی برای اجرای تعزیه در طول سال نداریم آن هم با وجود درخواستهای زیادی که در این باره شده است.
این هنرمند که اجراهای متعدد تعزیه را در دیگر کشورهای جهان هم تجربه کرده است، ادامه داد: همین اواخر هم آقای نصیریان در جشنواره آیینی و سنتی اختصاص مکانی برای تعزیه را درخواست کردند و امیدوارم این اتفاق هر چه سریعتر رخ دهد.
مژگان خالقی: نمایش «امشب اینجا» به نویسندگی و کارگردانی مژگان خالقی از ۲۳ شهریور در تماشاخانه ایرانشهر به صحنه میرود و پیش فروش بلیت این اثر نمایشی نیز آغاز شده است.
«امشب اینجا» عنوان جدیدترین تجربه مژگان خالقی در زمینه نویسندگی و کارگردانی تئاتر است که توسط محمد چرمشیر دراماتورژی شده است. این اثر نمایشی که موضوعی اجتماعی با محوریت زنان دارد، در شکل روایت، ساختار و طراحی اجرا، تجربهای متفاوت در کارهای واقعگراست.
«امشب اینجا» با حضور میترا حجار، هانا کامکار، آریان رضایی و ترلان پروانه از ۲۳ شهریور در سالن سمندریان تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه میرود. این نمایش ساعت ۱۹:۳۰ اجرا میشود.
حسین پارسایی: حسین پارسایی کارگردان تئاتر در اینستاگرام خود از نذر عاشورایی اش که نتوانسته ادا کند، نوشت.
در پست اینستاگرامی حسین پارسایی آمده است:
آقا جان سلام
شرمنده ام، نشد... نخواستند!
چند روزی است دلم بهاری است. هر سال همین موقع ها بی آنکه بدانم یا بخواهم نگران می شوم، دلشوره می گیرم، ویران می شوم...
یک بار دور، دورها، از مرز مهران تا گنبد و بارگاه بهشت گونه ات پیاده همه راه را به شوق دیدارت گریستم. همه ی راه را از سیاهی شب تا سپیدی صبح با خود زمزمه می کردم همه ی آن چیزی را که شاید ذره ای از دریای بی کران شما بر ما جاری شود و ببارد...از غریبه ی شام- دردانه ات، از بانوی آب و آئینه - مادرت، از سردار مهر و ماه- برادرت، از خواهرانه به وقت خیزران- خواهرت...
آقا جان آن روز در بین الحرمین عرض کردم من هر بار، هر سال، همین وقت ها عبّاس را می بینم که از شوق حضور مادرتان، دست و پا و تن گم کرده، هزار قطره آب شده است. و شما را که بر فراز نیزه ای، قرآن می خواندید... من کربلا را هفتاد و دو بار مرور کردم و هرگز...هرگز به جز زیبایی ندیدم.
پ.ن: چند سالی است که می خواهم نذر عاشورایی ام را ادا کنم، نمی شود. امسال عزمم را جزم کردم قصه آن آقای بلند قامت نینوا را در قالب یک تریلوژی بسازم، نشد...نخواستند! باز هم توفیق یار نشد.
فریاد زدم: هَل مِن ناصر یَنصُرُنی...
تیترها
1. «چشم مرکب» در تدارک اجرا بر صحنه تئاتر سپند
2. اجرای یک نمایش مستند درباره سیمین دانشور و هرتا مولر
3. آغاز «عصر تجربه» تئاتر مستقل تهران از 24 شهریور
4. ادامه اپرای «حلاج» پس از محرم و صفر
5. اجرای نمایش «هوشنگ لاکپشته» در مرکز تئاتر کانون