گفتوگو با مسعود احمدی کارگردان حاضر در نهمین تئاتر صاحبدلان
ضرورت دارد نمایشهای موضوعی از کلیشهها فاصله بگیرند
مسعود احمدی کارگردان نمایش «سال گذشته در حرم» به ایران تئاتر گفت: در پرداختن به مضامین و موضوعات خاص جشنواره ها ضرورت دارد تا از نگاه های ساده انگارانه و کلیشه ای پرهیز شود.
مسعود احمدی کارگردان نمایش «سال گذشته در حرم» که در بخش صحنه ای نهمین دوره تئاتر صاحبدلان روی صحنه رفت، در گفت و گو با ایران تئاتر در خصوص مضمون و درونمایه این اثر بیان کرد: «سال گذشته در حرم» با اشاره ای به حادثه انفجار در حرم مطهر امام رضا (ع) در سال 1373 شکل گرفته و به والدین جوانی می پردازد که دختر خردسالشان را در این حادثه از دست داده اند و مادر در اثر این فقدان دچار تالمات روحی شدید و فراموشی شده است. نمایش در این موقعیت شکل می گیرد که پدر به توصیه پزشکان مادر را بعد از مدت ها به محل حادثه آورده تا با دیگر با آنچه او را به این ورطه کشانده روبه رو شود و اتفاقاتی را که بر او گذشته به خاطر بیاورد. زن در نهایت قادر می شود تا اندازه ای آن وقایع را به یاد بیاورد اما این به خاطرآوردن حادثه هم نمی تواند بهبودی برای او به دنبال داشته باشد.
احمدی در ادامه در خصوص ویژگی های اجرایی این اثر اظهار کرد: در شیوه اجرای این نمایش تلاش کردیم تا بیش از هر چیز با فضاسازی به نحوی که با موقعیت داستان نمایش پیوند و هماهنگی وجود داشته باشد عمل کنیم. در حقیقت نوعی جریان سیال ذهن را در روایت و نحوه پیشبرد درام به کار گرفتیم که با استفاده از عناصری خاص فضای ذهنی شخصیت های نمایش را می سازند. اگر بخواهم روشن تر در این ارتباط توضیح دهم باید بگویم اصلی ترین عناصر در طراحی صحنه نمایش «سال گذشته در حرم» 30 عدد لامپ را می بینیم که در حقیقت به ساختار ذهنی شخصیت زن نمایش اشاره دارد و با روشن و خاموش شدن های این لامپ ها تماشاگر به گونه ای دقیق تر احوالات و شرایط ذهنی او را درک می کند.
این کارگردان تئاتر در ارتباط با نحوه پرداخت و زاویه نگاه خود به مضمون این نمایش گفت: احساس می کردم مضامینی که به مضامینی چون معجزات و شفا گرفتن ها در اماکن متبرکه متمرکز است پیش از این بارها و بارها در آثار نمایشی تکرار شده و حتی می شود گفت به گونه ای نخ نما شده جلوه می کنند. وقتی در طرح موضوعات و مضامین به شعارزدگی می رسیم باید این نکته را در نظر داشته باشیم که حتی اگر مخاطب خیلی هم با اثر همذات پنداری کند، متوجه خواهد شد که یک جای کار اشکال دارد. واقعیت این است که نمایش های ما از مدت ها پیش می بایست از نگاه های کلیشه ای و شعاری فاصله می گرفته است. امروز دست اندرکاران جشنواره های موضوعی هم اذعان دارند که در پرداختن به مضامین و موضوعات خاص جشنواره ها و رویدادهایی از این دست ضرورت دارد تا از نگاه های ساده انگارانه و کلیشه ای پرهیز شود و از زوایای خلاقانه تر و دارای ظرافت های بیشتر به موضوعات نگاه کرد. این رویکرد نه تنها در ارتباط با جشنواره های موضوعی بلکه در رخدادهای کلان تر تئاتری چون جشنواره فجر هم می بایست دنبال شود؛ چرا که بعضاً نگاه های ساده انگارانه در نمایش های موضوعی را در این رخدادها هم شاهد هستیم.
کارگردان نمایش «سال گذشته در حرم» در بخش پایانی سخنانش نیز در ارتباط با تجربه اجرای این اثر در نهمین دوره تئاتر صاحبدلان گفت: در مجموع استقبال خوبی از اجراهای این نمایش صورت گرفت. برای اجراهایمان نیاز به یک سالن بلک باکس داشتیم که خوشبختانه این امکان در سالن استاد سپاسدار شیراز محقق شد و توانستیم نمایش را به مخاطبین شهرمان ارائه دهیم؛ هرچند اجراهای محدودی از این نمایش داشتیم. اما نکته ای که در این ارتباط وجود دارد این است که به دلیل همان نگاه تا اندازه ای کلیشه ای و ساده انگارانه که در تولیدات نمایشی موضوعی ما مشاهده می شود، باعث شده تا تماشاگران و مخاطبین حرفه ای تئاتر نسبت به برچسب های مضمونی واکنش نشان دهند و اثار ارائه شده در رویدادهایی از این دست را آثاری سفارشی بدانند و در نتیجه رغبت چندانی به تماشای این دست آثار از خود نشان ندهند. خوشبختانه تئاتر صاحبدلان در این زمینه تدبیری به خرج داده که آثار ارائه شده در این رویداد فراتر و گسترده تر از شکل و شمایل جشنواره ای و متمرکز در یک زمان و مکان محدود به مخاطب ارائه می شوند، اما با این حال چنان که پیشتر اشاره کردم ضرورت دارد تا نسبت به رفع سوءتفاهم ها در نسبت با نمایش های موضوعی تدبیرهایی اندیشیده شود تا این دست آثار نمایشی نیز بتوانند مخاطب خود را در گستره ای بزرگ تر و به گونه ای فراگیرتر پیدا کنند.
گفتنی است؛ نمایش «سال گذشته در حرم» سال گذشته در جشنواره تئاتر رضوی که از سوم تا نهم شهریورماه 97 در شهر بجنورد مرکز استان خراسان شمالی برگزار شد، موفق به کسب جوایز متعددی از جمله در بخش های کارگردانی، طراحی صحنه، نویسندگی نمایشنامه، بازیگری زن، بازیگر خردسال، همچنین طراحی پوستر شده بود.