نگاهی به استندآپ کمدی در ایران (6)
جری ساینفلد چیزی غیر از کمدی بلد است
به نمونه های موفق دقت کن
ایران تئاتر- حسین هوشمند: شاید شما خیلی از کمدین های حال حاضر و کسانی دیگر در قید حیات نیستند را بشناسید اما جری ساینفلد موفق ترین کمدین زنده جهان است.
با توجه به برنامه comedy central که از بزرگترین برنامههای مختص استنداپ کمدی است جری ساینفلد دوازدهمین استنداپ کمدین بزرگ جهان به شمار میرود.
جرمی جری ساینفلد تهیهکننده نویسنده بازیگر و استنداپ کمدین آمریکایی است که شهرت وی به خاطر سریال سیت کام seinfeld است که از روی زندگی خودش ساخته شده است.
مهمترین جایزههایی که در طول عمرش به دست آورده:
دو سال (سال 1992 و 1993) بامزه ترین بازیگر مرد در برنامههای کمدی-موزیکال تلویزیون شناخته شد.
4 بار نامزد جایزه golden globe در بخش بهترین بازیگر نقش اول مرد شد و یکبار برنده جایزه شد.
جری ساینفلدی که وقتی ۲۱ سالش بود (سال ۱۹۷۵) و بهتازگی استنداپ رو شروع کرده بود و برای به دست آوردن روزی ۲۰ دلار دیوار هارو خراب میکرد سال ۲۰۰۲ دستمزد 5 میلیون دلاری برای هر اپیزود 22 دقیقهای فصل دهم جری ساینفلد را رد کرد چون زمانی بود که سالیانه 267 میلیون دلار درآمد داشت، یعنی دوسوم کل ثروتی که کلینت ایستوود و جک نیکولسون تا این لحظه از زندگیشان به دست آوردهاند. البته باید گفت که تخصصهای این بازیگران باهم فرق میکند، ولی اگر ساینفلد چیزی غیر از کمدی بلد باشد، آنهم پول است.
کمدیهای استندآپ، قراردادهای فروش برنامه به کانالهای دیگر و حضور در کمپینهای تبلیغاتی، ثروت او را تا دهها میلیون دلار افزایش دادهاند. ولی 950 میلیون دلار در ذهن نمیگنجد!
سال 2008 2009 2014 2018 با تورهای استنداپش چیزی بیشتر از 285 ملیون دلار به دست آورد و در این سالها بهعنوان پر درآمدترین کمدین جهان شناخته شد.
در کنار اینها به گفته مجله فوربز ارزش کالکشن 150 ماشینی که در زیرزمین خونهٔ خودش داره بالغ بر 1.5 ملیون دلاره.
راز موفقیت جری ساینفلد:
1- تمرین روزانه- او هر روز بیست الی سی دقیقه تمرین نویسندگی میکرد حتی سریال 9 فصله ساینفلد را هم خودش نوشت.
2- مواجه شدن با ترس ها- جری اوایل از اجرای متنش به شدت ترس داشت ولی الان حاضر نیست جوانتر شود و دوباره فرصت جوانی داشته باشه به گفته خودش اجراهای زیاد و گذر زمان چیزی بهش یاد داد که در جوانی هرگز نداشت.
3- بی همتا بودن- جری همیشه بر این نکته اصرار میکند که سعی کنید از دیگر کمدین ها متمایز شوید و سبک خودتون رو پیدا کنید و پرورش دهید، طوری که اگر کسی متن شما را بخواند بفهمد این متن شما است.
4- به نظرات منفی اهمیت نده- همیشه دو دسته از مردم اجرای شما را میبینند دسته اول کسانی که به شما میخندند و شمارا به ادامه کار دعوت میکنند و دسته دوم که فقط شما را نگاه میکنند و تو ذهنشان کشتن شمارا تصور میکنند ولی در آخر این شما هستید که اجازه میدهید یکی از آنها آینده شما را تعیین کنند.
5-عاشق کارت باش-اگر وقتی یک شوخی به ذهنتان میرسد و به شدت ذوق میکنید تا آن شوخی را برای مردم اجرا کنید، چیزی برای گفتن ندارم جز اینکه شما بهزودی موفق خواهید شد
نحوه آغاز استنداپ کمدی:
جری در یک خانواده عادی به دنیا آمد و هیچکدام از بستگانش انسان معروفی نبودند، ولی جری زندگی عادی رو نمیخواست وقتی تلویزیون یک برنامه کمدی داشت جلوی تلویزیون خشکش میزد و همهٔ آلبومهای کمدی زمان خودش رو داشت و همرو مطالعه میکرد و کمدین بودن به نظرش فوقالعاده بود.
یکی از دوستانش در سن ۲۱ سالگی اونو با کمدی استریپ آشنا کرد محلی مختص اجرای استنداپ کمدی بخصوص برای جوان های بی تجربه.
به حدی عاشق استنداپ کمدی بود که یک مدت طولانی هر شب در کمدی استریپ ها اجرا داشت و به گفته خودش روزها زندگی نمیکرد و دائماً منتظر شب بود تا خودش رو به بقیه نشان بده و دوست داشت مردم او را فقط باکارش قضاوت کنند نه بااخلاقش یا ظاهرش، فقط اینکه ازنظر بقیه بامزه باشد برای او کافی بود.
هر اجرای کمدی سوای اینکه در غالب استنداپ ارائه شود یا مجریگری برنامههای شبانه یک مبارزه است بین اجراکننده و حضارِ در سالن.
دیدگاه حضار قبل از شروع برنامه اینطور است که آیا میتوانی مرا بخندانی؟ و این برای استنداپ کمدینی مثل جری ساینفلد سختتر است چون باید تا آخر عمر خود در این مبارزه پیروز باشد.
محالِ کسی راجع به جری ساینفلد حرف بزنِ و میان حرفهایش به سریال seinfeld اشاره نکند.
سریالی که نویسنده اصلیاش خودش و لری دیوید بودن، بازیگر اصلیاش خود جری بود و حتی اسم سریال هماسم خود جری ساینفلد بود.
شاید فکر کنید فلسفه این سریال میل به دیده شدن جری ساینفلد بوده و هیچ موفقیتی به دست نیاورده، ولی در کمال ناباوری این سریال محبوبترین سریال سیت کام کل تاریخ تلویزیون شناخته شد و فصل 4 این سریال رکورددار پربینندهترین سریال سیت کام تلویزیونی تا همینالان است.
داستان این سریال راجع زندگی جری ساینفلد بهعنوان یک استنداپ کمدین هست که با دوستانش تو خونه خودش زندگی میکند و همدیگر رو تو یک کافه ثابت که نزدیک خانهشان هست ملاقات میکنند و بحثهای روزمره مردم در زندگی عادی رادارند و در اول هر قسمت از سریال یک استنداپ یکدقیقهای از جری ساینفلد پخش میشود که ادامهٔ سریال حول محور آن موضوع میچرخد. احتمالاً با محیطها و شخصیتهای این سریال یاد سریالهایی مثل فرندز و بیگ بنگ تئوری و آشنایی با مادر افتادید باید بگویم که همهٔ این سریالها ایده و طرح اصلی خود را از روی سریال seinfeld برداشتند.
این سریال سال 1989 شروع شد و در سال 1998 پایان یافت، بارها به جری پیشنهادهای کلان دادند که فصل دهم این سریال را بسازد اما به نظر جری راز موفقیت در برنامههای تلویزیونی این بود که هرگز بیشتر از چیزی را که مردم میخواهند بهشان نده وگرنه محبوبیتت سقوط میکند.
بعد از تمام شدن سریال، جری بازیگری در لسآنجلس را تعطیل کرد و دوباره به حرفه استنداپ کمدی پرداخت.
سختیهای استنداپ کمدی از دیدگاه جری ساینفلد:
جری همیشه به این مسئله اشاره میکند که خانواده او هیچوقت از کارش راضی نبود و تا یک مقطعی حتی نمیدانست کار جری دقیقا چیست و به او توجهی نمیکردند، خودش میگوید که من برای خانوادهام مثل یک راکون بودم، میدانست تو خونه حضور دارم ولی نمیدانست کجام و مشغول چه کاریم.
عجیب است اما باید بدانید که مردم همیشه از اجراهای وی استقبال نکردند و این میزان از محبوبیت بهسادگی به دست نیومده، سختترین زمان در هر کاری شروع آن کار است.
به گفته جری در زمان شروع استنداپ بسیاری از مردم به او گوشزد میکردند که تو بامزه نیستی و نباید این کار رو ادامه بدی حتی بعضیها دو سه دفعه حین اجرای استنداپش به سمت او لیوان پرت کردند و بعضیها به دنبال درگیری فیزیکی با وی بودند، اما عقیده او این است که نباید بیشازاندازه به حرف دیگران اهمیت دهید و سعی نکنید همه را بخندانید قطعاً کسانی هستند که حین اجرای شما حتی لبخند هم نمیزنند ولی این شما هستید که انتخاب میکنید به کدام دسته از حضار خود توجه کنید.
کافی است همینالان عبارتِ hate jerry seinfeld رو گوگل کنید و ببینید که این مرد بزرگِ کمدی چقدر مخالف دارد. درسی که خود من از این مسئله از جری یاد گرفتم اینه که حتی اگر به بزرگی جری ساینفلد باشی باز هم نمیتونی همهٔ مخاطبات رو از خوذت راضی نگه داری پس تلاش نکن که همه رو راضی کنی.
متن استنداپ جری ساینفلد چگونه است؟
هرچیزی که جری را اذیت میکند جری با دقت به آن مسئله فکر میکند و با کمدی اضافه کردن بهش آن مطلب رو به اجرا در میاره اگر در اولین اجراش مردم به آن شوخی خندیدند میفهمه که این مسئله بین مردم تا حدی مشترک است و در اجراهای بعدی هم از آن شوخی استفاده میکند.
جری همیشه به شوخی میگوید که اولین کلمه ای که من گفتم، بابا یا مامان نبود اولین چیزی که من گفتم این بود که ولم کنید.
هرچند این یک شوخی است اما به خوبی نشان دهنده سبک کمدی جری ساینفلد است، انقدر در زمان کودکی به او گفته شده که لامپو ول کن سقفو ول کن تلوزیونو ول کن که خود جری زبان باز کرده و گفته نه شما من رو ول کنید.
شوخی های جری از عمق اجتماع و روابط اجتماعی میجوشد، طوری که اگر به سوژه های جری در شوخی هایش دقت کنیم درمیابیم که چقدر باید ریز بین باشی و به چیزهایی که معمولا اهمیت ندارند فکر کنی؛ مثلا یک انسان عادی معمولا به نگهبان بینِ واگنهایِ هواپیما دقت نمیکند چه برسد به اینکه به ذهنیت آنها راجع مسافران فکر کنیم.
یا یک انسان عادی هرگز به تاثیر سیگار در برنده بودن یا بازنده بودن در بحث توجه نمیکند شاید به نظر هیچ ربطی به هم نداشته باشند اما جری ساینفلد مانند شما فکر نمیکند.
مانند این است که قبل از هر رفتاری که ببیند یک چرا میگذارد و به بررسی موشکافانه آن رفتار میپردازد به همین علت است که در ابتدای بسیاری از اجراهاش این سوال را میپرسد که... تا به حال به کسانی که فلان رفتار را انجام میدهند دقت کردید؟ یا تا به حال به کسانی که همیشه در حال آدامس جویدنند دقت کردید؟ و در ادامه از جهات دیگر این رفتارها را بررسی میکند که این پرسش ها به این علت است که سرنخی به بینندگان دهد تا ذهن مخاطب روی یک موضوع متمرکز شود.
جری ساینفلد به اندازه ای در این کار برجسته و معتبر است که یکبار رییس جمهورِ وقت باراک اوباما در برنامه او به نام comedians in car getting coffee بهعنوان مهمان حاضر شد و باهم گپ و گفتِ صمیمانه ای داشتند.
اگر بخواهیم کسی را در کشور خودمون مثال بزنیم تا جایگاه جری را در کمدیِ امریکا نشان دهیم شخصی جز مهران مدیری نمیتواند حق مطلب را ادا کند.
اگر جری در حرفه دیگری غیر از کمدی حرفه ای باشد آن حرفه تجارت و پول است. جری در تلویزیون با سریال seinfeld موفق بود در سینما با فیلم bee movie موفق بود و در تبلیغات های شرکت های بزرگی چون اپل و چندین شرکت دیگه هم نقش برجسته ای داشت.
جری در زندگی شخصی هم آدم شوخ طبعی است حتی دوستان صمیمی اش در زندگی شخصی کمدین هایی هستند که قطعاً اسمشان به گوشمان آشناست افرادی چون: لوییس سی کی، کریس راک، لری دیوید و جی لنو.
جری همیشه در حال به جا گذاشتن است چه اثارش در استنداپ کمدیهای مستقل خود چه آثارش در سینما و چه در تبلیغات و همیشه درحال اموزش و انتقال تجارب خود از کمدی به دیگر کمدینهاست، اینطور که حتی کمدین های بزرگی چون: ریکی جرویس، کریس راک، لوییس سی کی اذعان دارند که جری در جوانی مانند استادی برای آنها بود که سر هر پیچ ایستاده و به ما راه درست را نشان میدهد.
این روحیهٔ منتقل کردن و بجا گذاشتن از مصاحبه های هر شب جری در برنامه late night show هم مشخص است هربار که جری مصاحبه ای میکند یا در برنامه ای دعوت میشود سعی میکند رازهای موفقیت خودش را بیان کند تا دیگران از او یاد بگیرند.
* حسین هوشمند عضو دفتر تحقیق، پژوهش و تولید استندآپ کمدی با مدیریت امیر کربلایی زاده
منابع:
"Jerry Seinfeld". TV Guide. Archived from the original on June 21, 2013. Retrieved November 20, 2014
Weiner, Jonah (December 20, 2012). "Jerry Seinfeld Intends to Die Standing Up". The New York Times Magazine.
"Jerry Seinfeld films advertisement for Newcastle's Greater Building Society". Daily Telegraph. July 10, 2009. Archived from the original on July 11, 2009.
"A boy for Jerry". The Age. Melbourne. August 26, 2005.
Peterson, Todd (August 25, 2005). "Jerry Seinfeld & Wife Welcome Third Child – Birth, Jerry Seinfeld". People.com. Retrieved August 22, 2011
Cagle, Jess (September 26, 2007). "Jerry Seinfeld Goes Back to Work". Time. Retrieved October 2, 2010
Kalmen Seinfeld". Geni.com. Archived from the original on July 29, 2017. Retrieved July 29, 2017
-Forbes.com
-Reddit.com