«نبض» اثری درباره موسیقی درمانی حول تفکر بوعلی سینا است
اعتقاد ندارم درمتن کودک باید از کلمات ساده استفاده کرد

نسرین خنجری هنرمند با سابقه تئاتری سالهاست که حضور موثری در تئاتر کودکان و نوجوانان در بحث نویسندگی و کارگردانی دارد و از آثار بزرگان ادبی نظیر صمد بهرنگی اقتباس های موفقی داشته است. وی کارشناس معماری و کارشناس ارشد کارگردانی نمایش، فارغ التحصیل از دانشکده‌ سینما و تئاتر دانشگاه هنر تهران است. از کارهای چاپ شده او می توان تئاتر نزد زرتشتیان ایران، نمایشنامه آرش، نمایشنامه ماه پیشونی چنین بود…!، نمایشنامه مهمان جامانده و نمایشنامه کلاغها، عروسکها و آدمها را نام برد. خنجری جوایز زیادی ازجمله جایزه‌ مسابقه‌ نمایشنامه‌نویسی از سیزدهمین جشنواره‌ بین‌المللی نمایش عروسکی تهران مبارک، جایزه‌ نمایشنامه‌نویسی برای نمایشنامه عروسکی مهمان جامانده در دوازدهمین جشنواره بین المللی تئاتر عروسکی دانشجویان، جایزه برتر نمایشنامه نویسی و کارگردانی برای نمایش من و لوبیای سحرآمیز در نخستین جشنواره تئاتر شهر را به دست آورده است. وی عضو مجمع جهانی نمایشگران عروسکی(یونیما)، انجمن نمایشگران عروسکی خانه تئاتر و مرکز ملی اسیتج ایران است. با نسرین خنجری درباره نوشتن نمایشنامه ای بر اساس زندگی ابوعلی سینا گفت و گویی انجام داده ایم.

 

ایده اصلی شکل گیری نوشتن نمایشنامه ای درباره ابوعلی سینا چگونه به وجود آمد؟

از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پیشنهاد نوشتن متنی بر اساس یک شخصیت یا فرهنگ ایرانی به من داده شد و در جلساتی که داشتیم قرار شد من نمایشنامه ای درباره بوعلی سینا بنویسم؛ شخصیتی که مورد علاقه من هم بود.

 

برای شما جذابیت بوعلی سینا به واسطه دانش پزشکی او بود و یا دلائل دیگری هم وجود داشت؟

برای من بحث تز موسیقی درمانی که توسط بوعلی سینا ارائه شده بود جذابیت زیادی داشت. بوعلی سینا در چند اثرش به تاثیرات برخی از نغمه های موسیقی برای درمان تعدادی از بیماری ها اشاره می کند؛ متن نمایش را هم حول همین محور نوشتم. بنابراین نمایشنامه الزاما زندگی نامه بوعلی سینا نیست. در نمایشنامه پسربچه ای دیداری با بوعلی سینا در یک دوره تاریخی دارد. پسرک دنبال دوای دردش است و با بوعلی سینا مرتبط می شود.

 

 ساختار نمایش نامه روایت غیر خطی و سیال ذهن است؟

نه، ساختار متن خطی است و شخصیتی داریم که به دنبال حل مشکل خود است.

 

 به نوعی تقابل شخصیت پسربچه با ابوعلی سینا شاکله اصلی درام است؟

بیشتر بحث دیدار مطرح است تا تقابل.

 

 برای نوشتن نمایشنامه به منابع مکتوب موجود درباره بوعلی سینا مراجعه داشتید؟

یک سری جستجو در منابع موجود و خود آثار بوعلی سینا داشتم و بخش موسیقی درمانی آثارش، رساله نبض و کتاب قانون منبع عمده رجوع من بود.

 

آیا نوشتن نمایشنامه درباره شخصیت های معروف تاریخی نسبت به نوشتن نمایشنامه هایی درباره آدم های معمولی دشوارتر است؟

نکته مهم این است که نویسنده باید بداند بر اساس چه دلیلی به سراغ نوشتن در باره یک چهره مهم و معروف تاریخی می رود و اینکه از چه زاویه ای قصد ورود دارد. اینکه زندگی نامه شخصیت مورد نظر را بنویسید به یک تخصص خاص نیاز دارد و چالش های خاص خودش را هم دارد و به گونه ای با زندگی شخص مورد نظر برخورد می کنید که دارای نقاط عطف باشد و در اصل زندگی نامه را دراماتیزه می کنیم. نوع دیگر کار این است که مثل من نویسنده قصد نوشتن بیوگرافی نداشته باشد. بدین منوال که شخصیت اصلی نمایشنامه من بوعلی سینا نیست؛ بلکه شخصیت اصلی پسر بچه ای است که به دنبال حل مشکلش است و در این مسیر با بوعلی سینا آشنا می شود. البته در متن با یک سری از رویکردهای این دانشمند – پزشک شهیر ایرانی هم آشنا می شویم تا مخاطب کودک در حین دیدن نمایش اطلاعاتی درباره بوعلی سینا به دست بیاورد و شاید هم علاقمند شود بعد برود و بیشتر درباره زندگی و آثار بوعلی سینا بخواند.

 

برای نمایشنامه چه نامی انتخاب کرده اید؟

نام نمایش نبض است که بر اساس نام یکی از رساله های بوعلی سینا انتخاب شده است. روایت هایی درباره بوعلی سینا وجود دارد که چنان پزشک خبره و باهوشی بوده که با گرفتن نبض آدمها نوع بیماریشان را تشخیص می داده است و درمانشان می کرده است.

 

نکته مهم درباره آدم های باهوش و هنرمند وجود یک نوع شوریدگی و سرگشتگی است. شما چقدر در خلق اثرتان به این مسئله توجه داشتید؟

همانطوری که اشاره کردم بوعلی سینا آدم باهوشی بوده است و در کنار هوشش قریحه شوخ طبعی داشته و من از آن استفاده کردم. بخش هایی هم از شخصیت بوعلی سینا وجود دارد که مناسب طرح برای مخاطب کودک نیست.

 

آیا برای نوشتن متن رجوعی به سریال این سینا ساخته کیهان رهگذر داشتید؟

نه، رجوعی به این سریال نداشتم و بیشتر تمرکزم روی مطالعه منابع موجود در باره ابن سینا بود.

 

آیا در متن از تبحر بوعلی سینا در طب سنتی که حتی در قرن اخیر هم برخی از آثارش در دانشگاه های معتبر اروپایی تدریس می شود استفاده ای انجام دادید؟

در حد چند دیالوگ به این بحث پرداخته می شود که او بزرگترین پزشک شرق و غرب در آن دوران بوده است و از کتاب هایش در دانشگاه های اروپایی تدریس می کرده اند.

 

آیا در حین نوشتن متن نمایشنامه تلاش کردید با زبانی ساده و قابل فهم برای مخاطب کودک بنویسید؟

نمایشنامه برای مخاطب کودک و نوجوان نوشته شده است و البته این اعتقاد را ندارم که اگر برای کودک متن می نویسم لزوما باید از لغات و کلمات ساده استفاده کرد. موقعی که به نوار قصه خروس زری پیرهن پری احمد شاملو که در دوران کودکیم گوش می دادم برمی گردم که بسیار هم اثر موفقی بود و کودکان بسیاری با آن ارتباط برقرار کردند، الان که دوباره نوار را گوش می کنم تازه برخی از لغات و واژه های اشعارش را متوجه می‌شوم که در کودکی معنایشان را نمی دانستم؛ اما این باعث نمی شد که معنی کلی متن را درک نکنم. در واقع گوش دادن این اثر باعث شد که من در دوران کودکیم با یک سری از کلمات جدید زبان فارسی آشنا بشوم. بنابراین اعتقاد زیادی ندارم که در نوشتن متن های کودک حتما باید از کلمات ساده و کودکانه استفاده کرد .اما متن کودک باید سلیس و روان باشد تا کودک ترغیب به دنبال کردن جمله بشود و کلیت ماجرا را بفهمد.

 

آیا شخصیت پسر بچه نمایش متعلق به دوران بوعلی سینا است؟

نه، متعلق به این دوره و زمانه است؛ مثل بچه های امروزی حرف می زند و بنابراین کلامش برای کودکان قابل فهم است و شخصیت دیگری در متن وجود دارد که همراه پسر بچه است و او هم امروزی حرف می زند. تنها در ملاقات با بوعلی سینا و هم عصرانش از مدل کلمات تاریخی استفاده شده البته از کلمات عجیب و غریب استفاده نشده است.

 

وضعیت اجرای نمایش نبض در چه مرحله ای است؟

متن آماده اجرا است و تحویل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شده است؛ اما هنوز زمان دقیق اجرای نمایش به دلیل شیوع کرونا مشخص نیست.

 

آیا علاقه ندارید خودتان نمایش را کارگردانی کنید؟

به کارگردانی علاقه دارم و تجربیات خوبی هم دارم؛ اما درباره نبض فقط بحث نوشتن متن مطرح شد و البته اگر کانون پیشنهاد کارگردانی کار را بدهد از آن استقبال می کنم.

 

گفت و گو از احمد محمد اسماعیلی