گفتگوی ایران‌تئاتر با زهرا شاهین‌فر کارگردان حاضر در جشنواره«تهران-مبارک»
بازخوانی متفاوت نمایشی از اثر مشهور صادق هدایت
انسجام جشنواره بی‌شک نتیجه پیگیری‌های زنده یاد گلزار محمدی است
بازخوانی متفاوت نمایشی از اثر مشهور صادق هدایت/ تمرین و آماده‌سازی نمایش در سایه کرونا 2
بازخوانی متفاوت نمایشی از اثر مشهور صادق هدایت انسجام جشنواره بی‌شک نتیجه پیگیری‌های زنده یاد گلزار محمدی است 3
بازخوانی متفاوت نمایشی از اثر مشهور صادق هدایت/ تمرین و آماده‌سازی نمایش در سایه کرونا 3
بازخوانی متفاوت نمایشی از اثر مشهور صادق هدایت/ تمرین و آماده‌سازی نمایش در سایه کرونا 5
زهرا شاهین‌فر که کارگردانی نمایش«داش آکل» را در بخش صحنه‌ای بزرگسال هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران ـ مبارک به عهده دارد، این نمایش را بازخوانی متفاوتی از این اثر مشهور در بستر مشروطه و در فضای سیاسی دوره قاجار توصیف کرد.
به گزارش ایران تئاتر، نمایش «داش آکل» از تهران در بخش صحنه‌ای هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران – مبارک که از 10 تا 17 اسفند برگزار می‌شود،حاضراست.شما می‌توانید از طریق پلتفورم‌های اعلام شده به‌ویژه تلویزیون تئاتر ایران این نمایش را به تماشا بنشینید.
به این بهانه با زهرا شاهین‌فر، کارگردان این نمایش گفت‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
«داش آکل» اقتباسی نمایشی از اثر مشهور صادق هدایت است، روند اقتباس توسط خودتان به انجام رسید؟
خیر، باقر سروش نویسنده این نمایش است که براساس ایده‌هایی که هر دوی ما داشتیم و صحبت‌هایی که پیرامون این اثر شد سعی کردیم به چیز جدیدی برسیم و هدف ما این بود که بازخوانی متفاوتی از اصل اثر در این نمایش داشته باشیم.
گره‌هایی که در داستان اصلی وجود داشت تنها به قضیه عشق و عاشقی مربوط می‌شد و ما سعی کردیم از این مسئله به عنوان یک باور و فرهنگ قدیمی دور شویم و روند داستان نمایش را بر بستر سیاسی و مقارن با دوره مشروطه به پیش ببریم. براین‌اساس یک گروه مشروطه‌خواه در نمایش وجود دارد که در مقابل این فرهنگ سنتی و جهالت حاکم بر آن ناشی از خفقان دوره سلطنت قاجار می‌ایستد و تلاش ما این بود تا دغدغه‌هایی به این شکل را به داستان نمایش اضافه کنیم.
این نمایش ویژه شرکت در این دوره از جشنواره عروسکی تولید شد؟
بله، از صفر تا صد این نمایش ویژه این جشنواره تولید شد. زمان بسیار کوتاهی داشتیم اما با پشتکار و دلسوزی عوامل گروه و با وجود همه سختی‌ها این کار به جشنواره رسید.
امسال وضعیت نامتعارفی بر همه مناسبات از جمله فرهنگی و هنری متأثر از کرونا حاکم بود، با این اوضاع روند تمرینات شما چگونه مدیریت شد؟
در ابتدای امر من به عنوان کارگردان تصمیم گرفتم تا در حد توان همه امور مربوط به کارگردانی را خودم به انجام برسانم و حتی از در اختیار گرفتن دستیار و منشی صحنه اجتناب کردم تا مگر بر تعداد عوامل اجرایی گروه اضافه نشود که ریسک ابتلا و خطر شیوع بیماری را در روند تمرین تشدید می‌کرد.
در ادامه چاره‌ای جز اضافه شدن افرادی به گروه نبود به ویژه در زمان ضبط صدا که البته حضور صداپیشگان عروسک‌ها نیز مدیریت شد و روند تمرین تا پیش از ضبط حتی‌المقدور از راه دور و با واتساپ و مواردی از این دست به انجام می‌رسید و البته برنامه ضبط صدا هم با آفیش نوبتی و محدود صداپیشگان به انجام رسید. موضوع عروسک‌گردانی نیز مسئله دغدغه دیگر من بود که برای تسریع در روند کار و با توجه به فضای محدودی که برای حرکت عروسک‌ها داشتیم، اج، از عروسک‌گردان حرفه‌ای و باسابقه و در عین حال جوان و پُرانرژی استفاده کردم که مخاطرات آماده سازی نمایش در فضای کرونا به حداقل برسد.
تکنیک عروسکی نمایش شما چیست و در روند تولید نمایش از مشاورت و هدایت چه کسانی این استفاده کردید؟
این نمایش از تکنیک عروسک سایه بهره‌مند است. خود من با وجود آنکه فارغ التحصیل این رشته هستم اما هیچگاه کار عروسکی نکرده بودم که برحسب تصادف با استاد عادل بزدوده آشنا شدم که در این زمینه یعنی نمایش عروسک سایه، جزو سرآمدان هستند. واقعیت این است که من آموزش کار با عروسک سایه از سطح مبتدی را زیر نظر ایشان فراگرفتم و تصورم این بود که می‌توان با فانتزی موجود در چنین تکنیک عروسک‌گردانی مخاطب را مجذوب و مسحور نمایش کرد.
مخاطب عام بر این باور است که نمایش عروسکی مخاطب خاص خود را دارد که قشر سنی کودک و نوجوان است، شما هم چنین نظری دارید؟
خیر، مثل این است که بگوییم بزرگسالان کارتون و انیمیشن نگاه نمی‌کنند در حالیکه تجربه نشان داده است با وجود داشتن محتوا و قصه‌ای جذاب و گیرا اتفاقاً انیمیشن برای بزرگسالان بسیار جذابتر است. در مورد نمایش عروسکی نیز قضیه به همین منوال است. شخصاً به‌ویژه در مورد عروسک سایه و همانطور که عرض کردم فانتزی که به شکل دوبعدی بر روی پرده ایجاد می‌کند باورم این است که مباحث بسیار جدی و موضوعات مربوط به بزرگسالان را با نفوذ کلام و اثربخشی بیشتری می‌توان تبدیل به نمایش عروسکی کرد.
در شرایط کرونا جشنواره فاقد حضور گروه‌های خارجی است و علاوه بر آن قرار است فیلم آثار نمایشی در فضای مجازی به اشتراک گذاشته شود. یکی از این بسترها، "تلویزیون تئاتر ایران" است که قرار است در پخش فیلم اجرای آثار جشنواره به کار آید. شما چه نظری در این مورد دارید؟
من از این تمهید استقبال می‌کنم حتی اگر کرونا را هم پشت سر بگذاریم برای فراگیر شدن تئاتر در ایران ساز و کار مؤثری است به شرط آنکه به شکل کلی جایگزین اجرای زنده نمایش نشود که ماهیت تئاتر به زنده بودن آن است.
در مجموع با وجود تلاش و تمرین چند ماهه یک گروه نمایشی انتظار می‌رود که اثر تولید شده برای طیف وسیعی از مخاطبان اجرا شود که عملاً به دلیل کمبود سرانه فضای نمایشی و هزینه‌بر بودن نقل و انتقال گروه‌های نمایشی به اماکن و شهرهای مختلف این امر میسر نیست و لذا با استفاده از اجرا در فضای مجازی این فرصت به وجود می‌آید که افراد و مخاطبان بیشتری کار را دیده از آن بهره‌مند شوند و گروه را با نقد و پیشنهادات سازنده خود به خوبی هدایت کنند.
یکی از دلایل به تعویق افتادن برگزاری این دوره از جشنواره، ضایعه درگذشت زنده‌یاد گلزار محمدی؛ دبیر این دوره از جشنواره بود. به شخصه با ایشان تعامل و برخورد کاری در روند آماده سازی نمایشتان برای شرکت در جشنواره داشتید؟
خیر، بیماری ایشان در همان ماه‌های اول به جریان افتادن امور اجرایی جشنواره تشدید شده بود و ما زمانی در روند تولید نمایش قرار گرفتیم که از حضور فیزیکی این مرحومه بی بهره ماندیم تا اینکه متأسفانه از بین ما رفتند اما انسجام خوبی که تا به این لحظه در امور مربوط به جشنواره شاهد آن هستیم بی‌شک نتیجه همدلی و دلسوزی و پیگیری‌های ایشان حتی در همان دوران بیماری است. پس از این ضایعه هم شاهد پیگیری‌های خوب و بی‌نقص مسئولان دبیرخانه و ستاد برگزاری جشنواره هستیم و در شرایطی که همچنان سایه کرونا و مخاطرات آن نگرانی ایجاد کرده و در روزهای پیانی سال هستیم اما آرامش و تومأنینه‌ای در رفتار مسئولان اجرایی وجود دارد که موجب دلگرمی گروه‌های شرکت کننده در جشنواره است.
