بیست نکته از بیست سالگی جشنواره نمایش های آیینی و سنتی (3)
عمری که به ترویج آموزش و پژوهش نمایش ایرانی گذشت
ایران تئاتر – رضا حسینی: در مطلب پیش رو در قالب بیست نکته مروری بر بخشهای آموزشی و پژوهشی دورههای گذشته و جاری جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی خواهیم داشت .
دوره اخیر جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی در 14 آذر ماه امسال آغاز به کار کرد و به این ترتیب عمر دورههای برگزاری این رویداد هنری به رقم بیست رسید. به همین مناسبت ایران تئاتر قصد دارد در قالب سلسله مطالبی با عنوان «بیست نکته از بیست سالگی جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی» به نکات مهم دورههای پیشین این رویداد هنری بپردازد و جزئیات قابل اعتنای دورههای بیستگانه این جشنواره را در قالب بیست نکته برای مخاطبان تئاتر بازگو کند.
بر همین اساس در این مطالب به سراغ بخشهای آموزشی و پژوهشی دورههای بیستگانه جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی میرویم و بیست نکته مهم در رابطه با آنها را مرور خواهیم کرد.
نکته اول: غیبت بخش آموزشی و پژوهشی
نخستین دوره از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی به شکل بسیار سادهای برگزار شد و خبری از بخشهای آموزشی و پژوهشی در آن نبود. در این دوره از جشنواره تنها یازده نمایش که همگی از درونمایه سنتی و تخت حوضی بهره میبردند، برای مخاطبان جشنواره به نمایش درآمدند و در مجموع بخشهای فرعی و جنبی این رویداد هنری بسیار اندک بود.
نکته دوم: نخستین گامهای آموزشی
در دومین دوره از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی مسئولان برگزاری سعی کردند در کنار بخش اصلی جشنواره تا حدی به بخشهای آموزشی و پژوهشی نیز توجه نشان دهند. اگرچه دومین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی از وجود بخش پژوهشی بیبهره بود، اما در خلال آن تعدادی کارگاه آموزشی برگزار گردید. در میان آنها میتوان به کارگاه آموزشی سعید خاکسار در مورد رقص سنتی، کارگاه آموزشی وحید ترحمیمقدم در مورد بدن و بیان، کارگاه آموزشی داوود فتحعلیبیگی در مورد مبانی سیاهبازی و نمایشهای سنتی، کارگاه آموزشی قطبالدین صادقی در مورد ادبیات نمایشی و همچنین دو کارگاه آموزشی مشابه دیگر که توسط منوچهر یاری و محمود عزیزی برگزار شدند، اشاره کرد.
نکته سوم: پرداختن به تاریخچه نمایش سنتی
در سومین دوره از برگزاری جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی نیز مانند دوره قبل اجرای بخشهای آموزشی و پژوهشی شکل منظمی نداشت و برگزاری آن به صورت پراکنده و جسته و گریخته انجام شد. در این دوره از جشنواره علی نصیریان در مورد تاریخچه نمایشهای سنتی به ایراد سخنرانی پرداخت. علاوه بر آن چندین جلسه بحث و گفتگو با موضوع نمایشهای ایرانی نیز در سالن شماره 2 تئاتر شهر برگزار شد. به غیر از موارد یاد شده جنبه های آموزشی و پژوهشی قابل توجه دیگری در سومین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی قابل مشاهده نبود.
نکته چهارم: یکسان نسبت به دوره قبل
چهارمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی از نظر برخورداری از بخشهای آموزشی و پژوهشی تفاوت چندانی با دوره قبل نداشت. در این دوره از جشنواره تعدادی برنامه هماندیشی در قالب جلسات بحث و گفتگو برگزار شد که جنبههای مختصری از آموزش در برخی از آنها قابل مشاهده بود. موضوع اصلی این جلسات بحث و گفتگو در مورد نمایشهای ایرانی بود و بین گروههای شرکت کننده، دانشجویان و هنرمندان در سالن شماره 2 تئاتر شهر برگزار شد.
نکته پنجم: ادامه یافتن جلسات هماندیشی
در این دوره از جشنواره نیز مانند دوره قبل جلسات بحث و گفتگو در سالن شماره 2 تئاتر شهر برگزار شد. موضوع اصلی این جلسات قالبهای نمایش ایرانی بود. در مجموع به غیر از این جلسات برنامه شاخص دیگری که بتوان در آن جنبههای مشخصی از بحث آموزش یا پژوهش را مشاهده کرد، در پنجمین دوره از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی وجود نداشت.
نکته ششم: برگزاری سمینار نمایشی
در ششمین دوره از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی سمینارهایی پیرامون نمایش سنتی برگزار شد که موضوع آنها در مورد زیر و بم این قبیل نمایشها بود. این سمینارها در قالب جلسات سخنرانی برگزار گردید. علاوه بر آن جلسات نقد و بررسی نمایشهای حاضر در جشنواره نیز به شکل منظم برپا بود که مانند دورههای قبل در سالن شماره 2 تئاتر شهر برگزار میشد.
نکته هفتم: جدی شدن بحث پژوهش
در هفتمین دوره از برگزاری جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی برپایی جلسات سخنرانی در مورد نمایشهای ایرانی شکل جدیتری به خود گرفت و جزئیات پژوهشی این جلسات برجستهتر از قبل شد. در این دوره از جشنواره 6 سمینار پژوهشی در مورد نمایشهای سنتی ایرانی (به خصوص تعزیه) برگزار شد که موضوع اصلی و سخنرانان آنها به این شرح بود: «ادبیات تعزیه» با سخنرانی عنایتاله شهیدی، «پیش واقعه در تعزیه» با سخنرانی مصطفی مختاباد، «پیشینه روایی تعزیه» با سخنرانی پرویز زاهدی، «تاثیر متقابل تعزیه و موسیقی مازندران و پیش واقعه در تعزیه» با سخنرانی جهانگیر نصیر اشرفی، «جنبههای نمایش روستایی از نگاه مردمشناسی» با سخنرانی محمد میرشکرایی و «تطبیق و تفاوت تئاتر سنتی و حرفهای» با سخنرانی قطبالدین صادقی. این سمینارها در سالن شماره 2 تئاتر شهر برگزار گردید و راه را برای جدیتر شدن هرچه بیشتر بخش پژوهشی در دورههای بعدی جشنواره باز کرد. در واقع میتوان گفت که سنگ بنای وجود بخش پژوهشی در جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی از دوره هفتم این رویداد هنری به شکل جدی گذاشته شد.
نکته هشتم: پررنگ شدن جایگاه سمینارهای پژوهشی
در هشتمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی بخشی به نام گردهمایی بررسی نمایشهای سنتی و آیینی در قالب سلسله برنامههای سخنرانی سه روزه برگزار شد. در هر روز از این همایش سه برنامه سخنرانی وجود داشت و در مجموع گردهمایی بررسی نمایشهای سنتی و آیینی از 9 برنامه سخنرانی برخوردار بود. در روز نخست این گردهمایی جلسات سخنرانی «تعامل هنرمند و مخاطب در نمایشهای سنتی و آیینی» با سخنرانی رحیم نجفی برزگر، «واقعهخوانی و بررسی و تحلیل تاریخی – هنری نمایشهای تعزیه، تختحوضی، خیمهشببازی و نقالی» با سخنرانی مصطفی مختاباد و «ضرورت تئاتر در ایران» با سخنرانی علی نصیریان برگزار شد. روز دوم این گردهمایی به «نقش و کاربرد موسیقی در تعزیه» با سخنرانی عنایتالله شهیدی، «نمایش ایرانی» با سخنرانی «رضا کرم رضایی» و «شکلهای نمایش سنتی» با سخنرانی قطبالدین صادقی اختصاص داشت. در روز سوم نیز سه همایش «معینالبکاء دیروز، کارگردان امروز» با سخنرانی محمود عزیزی، «پیشینههای اسطورهای تعزیه» با سخنرانی پرویز زاهدی و «نقد نمایش های سنتی – آیینی» با سخنرانی همایون علیآبادی برگزار گردید. به این ترتیب وجود بخش جنبی با درونمایه پژوهش و آموزش در این دوره از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی تا حدی پررنگتر از دورههای قبل شد.
نکته نهم: کالبدشکافی تعزیه
در نهمین دوره از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی چندین جلسه سخنرانی با موضوع تعزیه برگزار شد و افرادی نظیر جابر عناصری، بهرام بیضایی و لاله تقیان به ایراد سخنرانی در رابطه با این موضوع پرداختند. در همین راستا فیلم مستند «تعزیه به روایت دیگر» ساخته پرویز جاهد نیز در طول برگزاری این دوره از جشنواره به نمایش در آمد. علاوه بر آن برگزاری جلسات بحث و گفتگو پیرامون مسائل و موضوعات متفاوتی نظیر «جایگاه نمایشهای سنتی و آیینی در دروس دانشگاهی» و «بررسی نمایشهای سنتی – آیینی» نیز از دیگر بخشهای این جشنواره بود که رنگ و بوی آموزش و پژوهش تا حدی در آنها وجود داشت.
نکته دهم: نخستین حضور یک پژوهشگر خارجی در جشنواره
دهمین دوره از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی نخستین دوره این رویداد هنری بود که در آن از حضور یک پژوهشگر خارجی در جلسات سخنرانی استفاده شد. در این دوره از جشنواره همایشی با عنوان جلسات سخنرانی پیرامون نمایشهای ایرانی برگزار گردید که موضوع آن به نقالی اختصاص داشت. این همایش سه سخنرانی مجزا را در بر میگرفت که یکی از آنها توسط ایرانشناس آمریکایی لهستانیتبار پیتر چلکوفسکی ایراد شد. موضوع سخنرانی و پژوهش او «بررسی تطبیقی توراندخت پوچینی و نقالی ایران» بود. دو سخنران دیگر حاضر در این برنامه پژوهشگران ایرانی بودند و موضوع مورد بحث آنها «نقل و نقالی در ایران و علت تفاوت نقلها با داستانهای واحد در مناطق مختلف کشور» با سخنرانی محمدرضا درویشیپور و «تحقیق مربوط به نقل فاطمه و مسکین از ساری» با سخنرانی عسکری آقاجانیان را در بر میگرفت.
نکته یازدهم: بازگشت به دورههای نخست
یازدهمین دوره جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی به لحاظ برخورداری از برنامههای آموزشی و پژوهشی کمرونقتر از دورههای پیشین بود و از این نظر تا حد محسوسی به نخستین دورههای این رویداد هنری شباهت داشت. تمرکز اصلی این دوره از جشنواره بر اجرای نمایش بود و بحث آموزش و پژوهش جایگاه چندانی در آن نداشت.
نکته دوازدهم: برگزاری جشنواره به شکل بینالمللی
دوازدهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی نخستین دوره از این رویداد هنری بود که به شکل بینالمللی برگزار شد. از همین رو در کنار آثار نمایشی ایرانی آثاری از سایر کشورهای جهان نیز به این دوره از جشنواره راه یافت. به این ترتیب میتوان گفت که تمرکز بخش مهمی از این جشنواره بر اجرای درخور بخش بینالملل و برگزاری بهینه آن قرار داشت. به همین دلیل مسئولان برگزاری این دوره از جشنواره مجال چندانی برای پرداختن به بخشهای آموزشی و پژوهشی نیافتند. مقاله «گونههایی از نمایش ایرانی» که با تلاش فرخ غفاری، آربی آوانسیان و لاله تقیان تهیه شده بود و در دوازدهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی ارائه گردید، جزو معدود فعالیتهای پژوهشی این دوره از جشنواره به شمار میرفت.
نکته سیزدهم: نخستین سمینار بینالمللی نمایشهایآیینی و سنتی
نخستین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی در سیزدهمین دوره از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی برگزار شد و به بخش پژوهشی این رویداد هنری نظم و سازمان دوچندانی بخشید. از همان دوره سیزدهم تاکنون بخش پژوهشی جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی در قالب سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی برگزار میشود و برگزاری آن از حالت جسته و گریخته و غیرمنظم خارج شده است. در نخستین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی 37 مقاله پژوهشی ارائه شد که 26 عنوان از آنها در داخل ایران تهیه شده و 11 عنوان نیز حاصل تلاش پژوهشگران خارجی یا ایرانیان ساکن در سایر کشورهای جهان بود. در واقع این یازده مقاله پژوهشی از سوی کشورهای خارجی در سیزدهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی شرکت داده شده بود. در این دوره از جشنواره دو کشور ژاپن و فنلاند تنها کشورهای خارجی بودند که بیش از یک مقاله ارائه دادند. هر دو کشور مذکور با دو مقاله پژوهشی در سیزدهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی حضور یافتند. با این اوصاف تعداد کل کشورهای خارجی شرکت کننده در نخستین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی به 9 کشور رسید. 26 مقاله پژوهشی ایرانی که در این دوره از جشنواره ارائه شد عبارت بودند از:
- کاربرد نقالی ایران در رسانههای جدید نوشته گیتی نیوندی
- درام و پریودهای ریتمیک موسیقی نوشته محمدرضا آزادهفر
- تاویل زمان و زبان بازیگران سیاه در نمایشهای سنتی ایران نوشته حمیدرضا اردلان
- مجالس نقالی و پردهخوانی و دکوپاژ سینمایی نوشته محمدرضا اصلانی
- بحر طویل در روزگار صفوی و تاثیر در سنتهای تعزیه نوشته کاووس بالازاده
- اهمیت میراث فرهنگی و معنوی نوشته لاله تقیان
- آیین، نمایش و موسیقی در نسبت با روشها و باورهای مردم در نواحی ایران نوشته محمدرضا درویشی
- نمایش عروسکی سنتی و جدید نوشته جواد ذوالفقاری
- کارکردهای نمایشی آیین زورخانه نوشته هایده صیرفی، امیر حسینی و فتحاله حداد
- بداهه یا کلیشه: بحثی در نشانههای زبانی و نمایشی نمایشهای سنتی ایرانی نوشته فرزان سجودی
- تاویل و تطبیق آیینهای نمایشی بارانخواهی در ایران نوشته پوپک عظیمپور
- بررسی تطبیقی آیینهای مرگ در ایران پیش از اسلام در تعزیه نوشته بهروز غریبپور
- تطابق زبان و حرکت در نمایشهای تخت حوضی نوشته داوود فتحعلیبیگی
- ویژگیهای دگرپذیری فضای معماری آیینی ایران نوشته محمدمنصور فلامکی
- بررسی مقایسهای فلسفه تعزیه و تراژدی نوشته تاجبخش فناییان
- نشانهها در نقل ایرانی نوشته محمدحسین ناصربخت
- نقالی حماسی در ایران و جنبههای نمایشی آن نوشته سهیلا نجم
- آیینهای نمایشی ترکمن نوشته مجید تکه
- نمایشهای سنتی کرمانجهای شمال خراسان نوشته کلیمالله توحدی
- جیجیویجی و ریشههای پیدایش نوشته علیرضا حیدرپور فرد
- رویکرد نمایشی هنر عاشیقی نوشته عاشیق ایمران حیدری
- بررسی کاربردی آیینهای حماسی کرد نوشته علی ظهیرنیا
- اندیشههای دیرپای نمایشی نوشته ابوذر آستانی
- بررسی سه آیین نمایشی در ایران نوشته سمیرا دانیال
- کارکرد قراردادهای زمانی، مکانی در شبیهخوانی نوشته علیاصغر دشتی
- خیر مقدم در نمایش تخت حوضی نوشته محسن سراجی
یازده مقاله پژوهشی ارائه شده در این دوره از جشنواره از سوی کشورهای خارجی نیز به قرار زیر بود:
- نسبت میان تفکر و زبان با سنت و آیین از وجهه نظر تفکر پست متافیزیک نوشته حجت اسدیان (فنلاند)
- زبان مخفی عروسکهای دستکشی نوشته استفانو جونکی (ایتالیا)
- تئاتر سنتی تاجیکستان نوشته نظام جاناف (تاجیکستان)
- آیینهای نمایشی نوروز در افغانستان نوشته محمدجواد خاوری (افغانستان)
- ریشههای ترادیسیون کانتاستوریا و پیجنت نوشته کلر دولان (آمریکا)
- هنرهای نمایش مردمی و جشنوارههای سنتی در ژاپن نوشته هیوکی ساتورو (ژاپن)
- نمایش آیینی کوتل (مراسم عزاداری) نوشته احمد سالار (عراق)
- میتولوژی تطبیقی باسک، ارمنی و ایرانی در حوزه آیینهای نمایشی نوشته واهان سارکیسیان (ارمنستان)
- قرهگوز در بورسا نوشته اوگور سلیکول (ترکیه)
- نمایش عروسکی سنتی ژاپنی بونراکو نوشته ایجیما میتسورو (ژاپن)
- نمایشهای آیینی کاله والا و اتیمولا شناسی نوشته پانو هاکولا (فنلاند)
نکته چهاردهم: ارائه بیشترین مقالات پژوهشی
در جریان برگزاری چهاردهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی دومین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی برگزار شد که در قالب آن 41 مقاله پژوهشی ارائه گردید. با این حساب و بر اساس اطلاعات موجود، تا امروز این دوره از جشنواره در قیاس با سایر دورهها بیشترین مقالات پژوهشی ارائه شده را به خود اختصاص داده است. در کنار برگزاری سمینار یاد شده «کارگاه نمایشهای آیینی عروسکی ایران» نیز توسط هما جدیکار برگزار گردید تا مخاطبان این دوره از جشنواره در کنار بخش پژوهشی شاهد وجود بخش آموزشی باشند. از میان 41 مقاله پژوهشی ارائه شده به چهاردهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی 28 عنوان از سوی ایران و 13 عنوان توسط کشورهای خارجی ارائه شده بود. در این دوره از جشنواره دو کشور آلمان و آمریکا تنها کشورهای خارجی بودند که بیش از یک مقاله ارائه دادند. هر دو کشور مذکور با دو مقاله پژوهشی در چهاردهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی حضور یافتند. به این ترتیب در مجموع 11 کشور خارجی در دومین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی شرکت کردند. مقالات ایرانی عرضه شده به این سمینار عبارت بودند از:
- شیء و زمان در آیین نوشته حمیدرضا اردلان
- از پولچینلی تا مبارک نوشته مهناز اسماعیلی
- بیان تصویری در نمایشهای آیینی – سنتی ملل نوشته کامران افشار مهاجر
- بنیانهای موسیقایی در نمایشها و آیینهای ایرانی نوشته محمدجواد بشارتی و الهام تفرشیان
- یاریگری در مازندران نوشته حسن دولت آبادی
- بررسی نقاط مشترک میان نمایشهای سنتی در آسیا نوشته لاله تقیان
- آیینهای سنتی و نمایشی مردم ترکمن صحرا نوشته مجید تکه
- تصویرهای نمایشی بافتههای آیینی در ایران و ژاپن نوشته مژگان جهان آرا
- ناشناختههای تعزیه سیار اراک نوشته سمیرا دانیال پیغمبر
- ورود موتیفهای آیینی به آثار پیتر شومان – تئاتر نان و عروسک نوشته پوپک عظیمپور تبریزی
- آیین و نمایش عروسکی نوشته جواد ذوالفقاری
- طریقالبکاء و تعزیه نوشته داوود فتحعلیبیگی
- فیروز مقدس نوشته سودابه فضائلی
- جنبههای آیینی و نمایشی در مثنوی مولوی نوشته بخشعلی قنبری
- نمایش در فرهنگ مردم پیش از اسلام در ایران نوشته محمد میرشکرایی
- آیین و مراسم هیلو زرنا نوشته حمید علیزاده
- زنان آیینی و آیینهای زنانه در بوشهر نوشته جهانشیر یاراحمدی
- دئیشمه عاشیقها (رزم ادبی نقالان ترک) نوشته امیر سهرابی
- آواهای آفرو بوشهری (موسیقی و نمایشهای آیینی و سنتی آفریقا در بوشهر) نوشته محسن شریفیان
- آیین نمایشی الله الله حسین وینه نوشته فریدون ولایی
- معرفی و بررسی سه شیوه اجرایی تعزیه سیار نوشته علی عزیزی
- اتنوفوتوگرافی از پردهخوانی ایران نوشته لیلا نقلی
- نمادها و نشانهها در نمایشهای شادیآور ایرانی نوشته محمدحسین ناصربخت
- ترانه نمایشهای پیشپردهخوانی در تئاتر ایران (1320 – 1332) نوشته اردشیر صالحپور
- صور نمایشی لالاییهای ایران نوشته اتابک الیاسی، مهسا وحدت و پروین بهمنی
- کارکردهای نمایشی آیین زورخانه نوشته هایده صیرفی، امیر حسینی و فتحاله حداد
- کاربرد آیینهای نمایشی در سینما نوشته محمدرضا اصلانی
- نمایش آیین و سنت بر جای مانده از خدایان محتضر در ایران و جهان نوشته رقیه بهزادی
13 مقاله ارائه شده توسط کشورهای خارجی در این رویداد هنری نیز از این قرار بود:
- پست اتیمولوژی واژگان نمایش، آیین و تئاتر نوشته حجت اسدیان (فنلاند)
- تانزانیا، سرزمین آواها و آیین نوشته شریفه اسماعیل مناپ (تانزانیا)
- عروسکهای شالاکو و آیینهای قرن نوزدهم در آمریکا نوشته جان بل (آمریکا)
- تفاوت در ساختار دو نوع نمایش عروسکی دستکشی و نخی (با مثالهایی از پولچینلا، جیجیویجی و خیمهشببازی) نوشته استفانو جونکی (ایتالیا)
- قراگوز: نمایش سنتی ترکان نوشته اسرا دوغان (ترکیه)
- نمایش عروسکی در هند نوشته سوباش کومار (هند)
- نمایشهای محلی و آیینی مردم ترکمن در کشور ترکمنستان نوشته چاری محمد مرادف (ترکمنستان)
- لالایی بیان جهانی عشق و آرامش نوشته اریک هلیستا (نروژ)
- تئاتر در بافت آیینی و معنوی: نمونههایی از ژاپن، چین، هند و بنگلادش نوشته کریستینا نیگرن (سوئد)
- آیینهای نمایشی نوروز در افغانستان نوشته شیرجان وزیری (افغانستان)
- قیاس اسطورهها در خاور و باختر از منظر دیدگاه مادی به تاریخ نوشته هاشم هاشمی (آلمان)
- دو تجربه تئاتر آیینی و معاصر: عشای طغیان از تئاتر نان و عروسک و مجموعههای کانتاستوریا نوشته کلر دولان (آمریکا)
- نیایش جدایاسامی: ملاحظاتی در باب جشن و آیین نوشته فرانک هایدمن (آلمان)
نکته پانزدهم: ادامه یافتن سمینار بینالمللی نمایشهایآیینی و سنتی
مخاطبان پانزدهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی شاهد برگزاری سومین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی در این دوره از جشنواره بودند. در این سمینار 36 مقاله پژوهشی ارائه گردیدد که 20 عنوان آن از سوی ایران و 16 عنوان توسط کشورهای خارجی شرکت داده شده بود. در سومین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی 11 کشور خارجی حضور داشتند. از میان این کشورها 3 کشور ایتالیا، هند و آمریکا جزو آن دسته از کشورهای خارجی بودند که در این سمینار بیش از یک مقاله ارائه دادند. کشورهای آمریکا و ایتالیا هر کدام 3 مقاله پژوهشی در سیزدهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی ارائه دادند و کشور هند با 2 مقاله در این رویداد هنری حاضر بود. 8 کشور دیگر نیز هر کدام با یک مقاله در سومین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی حضور یافتند. مقالات پژوهشی ارائه شده توسط ایران در این سمینار به شرح زیر بود:
- تاثیرپذیری ساختار دراماتیک از موسیقی نوشته محمدرضا آزادهفر
- تاثیر نمایشهای آیینی و سنتی در شکلگیری تئاتر با هویت ملی نوشته محمود عزیزی
- تحول نمایشهای شادیآور ایرانی در دوره قاجار نوشته محمدحسین ناصربخت
- آواتار یا تجسد موجودات اساطیری در شرق و غرب نوشته رقیه بهزادی
- تقلید، کمدی ایرانی نوشته اردشیر صالحپور
- شیء، نشانه، معنا در آیینهای چوپانی و کشاورزی با تمرکز بر جستجوی معنای باروری و حیات دوباره نوشته پوپک عظیمپور
- نقالی، نمایش قهوهخانهها نوشته لاله تقیان
- اشکال و مراحل گوناگون در آیین سرسپاری نحلههای باطنی جهان نوشته سودابه فضائلی
- نمایشهای شادیآور جنوب نوشته جهانشیر یاراحمدی
- محمد حسن بیگ در گزینی تعزیهسرای ترک نوشته داوود فتحعلیبیگی
- بررسی تحلیلی و خاستگاه شناختی آیینهای نمایشی سنتی ایرانیان و ارمنیان با نگاهی ویژه به دو آیین بارداوار و درن دز نوشته محمد عارف
- یک نمایش، دو چهره نوشته قطبالدین صادقی
- بررسی تاثیر هنر نقاشی بر گونه نمایشی پردهخوانی نوشته رامتین شهبازی و محمد هاشمی
- نمایش آیین پهلوانی ژاپنی نوشته مژگان جهانآرا
- زنان بوشهر در سوگوارههای محرم نوشته میترا خواجهئیان و اشرف سلطانینیا
- رفت وبرگشتهای بین آیین و تئاتر معاصر نوشته حمید اعتمادی تودشکی
- زمان پست متافیزیکی در ذکر دراویش کرد نوشته حمیدرضا اردلان
- آسیبشناسی موسیقی تعزیه نوشته علی عزیزی
- از انگارههای آیینی تا نمایشهای سنتی نوشته ابوذر آستانی
- پیشینه نمایش عروسکی در ایران بر اساس مستندات تازهای از جیرفت نوشته امیر سهرابی
16 مقاله پژوهشی ارائه شده از سوی کشورهای خارجی در این سمینار نیز از قرار زیر بود:
- نسبت میان «طئاتر» و آیین با حال حیرت و هیبت در تفکر پست – متافیزیک نوشته حجت اسدیان (فنلاند)
- کانتاستوریا و آیینهای مدرنیسم نوشته جان بل (آمریکا)
- تکامل آیینهای سنتی به هنرهای نمایشی تئاتر معاصر آسیای میانه نوشته کی. آرتیکوف (ازبکستان)
- نمایشهای آیینی آوانگارد برمه، هندوستان و اندونزی با الهام از عنوان مقاله پیتر چلکووسکی نوشته امی ترومپتر (آمریکا)
- تولد کاراگوز نوشته چنگیز ازک (ترکیه)
- پورنا کالاشا – آیینهای جام فراوانی نوشته پروفسور کریتی کومار ترویدی (هند)
- رویکردهای معاصر در خصوص شیوه سنتی و آیینی نوشته مایکل گرین (کانادا)
- خاصیت تئاتری آیین در میان کالاشاهای هندوکش نوشته آگوستو اس. کاکوپاردو (ایتالیا)
- نمایشهای نقابی کره نوشته دو یونگ کیم (کره)
- کارگاه تئاتر اسباب بازی نوشته ترودی کوهن (آمریکا)
- سهگانه عراق نوشته شما زیدی (هند)
- از خاطرات شفاهی تا اجراهای نمایش: ماجرای ماسکا، جادوگر روستایی ایتالیایی نوشته لیا زولا (ایتالیا)
- وایانگ فرا سنتی در اندونزی امروزی نوشته متیو ایساک کوهن (انگلستان)
- بازنگری تاثیر فنون اجرایی تعزیه بر هنرهای نمایشی معاصر ایران نوشته لیلیان آنژو (آلمان)
- از سنت کمدیا دل آرته تا تئاتر معاصر نوشته اعضای گروه تئاتر کوچک میلان (ایتالیا)
- نگاهی به عناصر آیین در اجرای مدرن اپرا و انواع مرتبط تئاتر موسیقیایی روی صحنههای غربی نوشته نیل وندرلیندن (هلند)
نکته شانزدهم: تثبیت حضور پژوهشگران خارجی در جشنواره
برگزاری چهارمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی در شانزدهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی رقم خورد و در این دوره نیز مانند سه دوره قبل سمینار مذکور مهمترین بخش پژوهشی جشنواره به شمار میرفت. این سمینار بار دیگر میزبان مقالات پژوهشی از ایران و سایر نقاط جهان بود. در پایان این دوره از جشنواره تعداد 14 مقاله از مجموعه مقالات ارائه شده در سمینار بینالمللی در قالب یک جلد کتاب منتشر شد. از میان این 14 اثر تحقیقی 8 عنوان به مقالات ایرانی اختصاص داشت و 6 عنوان نیز مقالات پژوهشی خارجی حاضر در چهارمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی بود. سوای این آثار مقالات خارجی و داخلی دیگری نیز در سمینار مذکور ارائه شد که در نهایت به شکل کتاب منتشر نگردید. از میان این آثار تحقیقی میتوان به مقالههای «خاستگاه آیین نمایشی و جامعه مدرن» نوشته محمود عزیزی و «اسطورهها و آیینهای تشرف در جهان تشرفزدا» نوشته بهمن نامورمطلق از ایران و همچنین مقاله «تئاتر و آیین بر اساس تئوری و آثار گروتوسفکی» نوشته مارکو دمارینز از ایتالیا اشاره کرد. 8 مقاله ایرانی چاپ شده در کتاب چهارمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی از این قرار بود:
- آیینهای وَر نوشته سودابه فضایلی
- حقیقت پیدایی «میدان»، «میان» و «دئنا» نوشته حمیدرضا اردلان
- سپیدبازی نوشته محمدحسین ناصربخت
- از میان دو انگشت نوشته لاله تقیان
- مقدمهای بر بوگاکو نوشته مژگان جهانآرا
- مطالعهای بر بازی زبانی مرکز – حاشیه در نمایش آیینی – سنتی تخت حوضی نوشته محمد هاشمی و رامتین شهبازی
- سایکو درام در بازیهای نمایشی زنانه نوشته ناهید حجازی
- نقش پوشی به جای مکان در بازیهای نمایشی ایرانی نوشته رسول نظرزاده
6 مقاله پژوهشی خارجی چاپ شده در این کتاب نیز به شرح زیر بود:
- «چرا؟» نوشته کلاوس لانگ
- کوبا، ادغام فرهنگ آفریقایی و اروپایی نوشته یو آندرس بسرامندز
- موسیقی شامانیکی، مراسمی معنوی برای روح نوشته اوکسانا دابژسکایا
- قزاقهای نکراسوفی: محافظان فرهنگ کهن روسی در ترکیه مسلمان نوشته نیکلای دنیسف
- آتش و معنای آن در زندگی التاییها نوشته راویل لیرو
- یلنا گولینا؛ یگانه نماینده فرهنگ مرسوم قزاق – نکراسوف نوشته آناستازیا نووسلووا
نکته هفدهم: برگزاری کارگاه آموزشی با حضور اساتید خارجی
در هفدهمین دوره از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی تعدادی کارگاه آموزشی در تهران و منظقه آزاد اروند (آبادان) برگزار شد تا کیفیت بخشهای آموزشی این دوره از جشنواره در سطحی برتر از دورههای قبل قرار گیرد. اکثر کارگاههای آموزشی مهم این دوره در شهر تهران برگزار شد و مجریان بسیاری از آنها اساتید خارجی بودند. به بیان دقیقتر در هفدهمین دوره از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی 7 کارگاه آموزشی مهم در تهران برگزار شد که مدرسان 6 مورد از آنها اساتید غیر ایرانی بودند. لیست کارگاههای آموزشی برگزار شده در دوره هفدهم جشنواره از این قرار بود:
- کارگاه نمایشنامهنویسی و فیلمنامهنویسی با نگاه به سینمای هند و آیینها با آموزش آتول تیواری (هندوستان)
- کارگاه تاویل سازهای کوبهای ژاپن بوگاکو و ارائه متد برای پژوهش در باب سنج و دمام با آموزش مژگان جهان آرا (ایران)
- کارگاه مشاهده، کشف و انتقال دادههای دیواری روی کاغذ با آموزش سم ازارت (بلژیک)
- کارگاه تکنیکهای روز تصویربرداری با آموزش فلیکس لوبرت (آلمان)
- کارگاه صداهای طبیعی و شهری با آموزش گئورگ نوسامبر (اتریش)
- کارگاه بدن بازیگر – یک درام برانگیخته بر اساس شیوه گروتوفسکی با آموزش سیمونا سالا و یاروسلاو فرت (لهستان)
- کارگاه نگاهی به وایانگ با آموزش ماده سی دیا (اندونزی)
در هفدهمین دوره از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی علاوه بر کارگاههای یاد شده پنجمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی نیز با معرفی 32 مقاله پژوهشی برگزار شد. از میان این آثار تحقیقی تعداد 22 مقاله به ایران تعلق داشت و 10 مقاله پژوهشی نیز از سوی سایر کشورهای جهان به این سمینار ارائه شده بود. در پنجمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی 9 کشور خارجی حضور داشتند که تنها لهستان با بیش از یک مقاله پژوهشی (دو مقاله) در این رویداد هنری شرکت کرده بود. 8 کشور دیگر تنها با یک مقاله پژوهشی در این دوره از جشنواره حضور یافته بودند. نام 22 مقاله ایرانی ارائه شده در پنجمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی از این قرار بود:
- بدل پوشی نوشته داوود فتحعلیبیگی
- مطالعه رابطه فرهنگ و طبیعت از منظر نشانهشناسی در اجرای شاهنامهخوانی نوشته رامتین شهبازی
- بررسی مفهوم زمان در متون و اجرای شبیهخوانی نوشته صدیقه جمشیدی
- بررسی ساختارهای موجود در شبیهنامهها با نگاهی بر ساختارهای چهارگانه متداول نوشته الهام ذوالفقاریان
- بررسی تطبیقی شبیهخوانی دوره قاجار با نگاه به دراماتورژی و کارگردانی نوشته رضا کوچکزاده
- نطق ناطق در مجالس تعزیه نوشته مهدی دریایی
- هه لپه ر کی در مریوان نوشته کریم خاوری
- هه لپه ر کی در مریوان نوشته حسین احمدی
- نسخههای تعزیه به عنوان نمایشنامه نوشته لاله تقیان
- تندیسکهای ونوس نوشته سودابه فضائلی
- آیین یزلهگری نوشته محمد مظفری
- پله پله تا نیاز نوشته شکوفه ماسوری
- زبان، ویرانی تجربه و نقالی نوشته سجاد یاری
- بازشناسی آیینهای آیفتمندی در گیلان با رویکرد ویژه به «خور ده تاوه» و «کتره گیشه» نوشته رضا عاشوریفر
- معرفی نمونههایی از علمهای به کار رفته در مراسم آیینی در آسیا نوشته مژگان جهان آرا (ایران و ژاپن)
- معرفی و بررسی سندی مکتوب پیرامون حضور موثر و محوری نقش سیاه در نمایشهای ایرانی دوره قاجار نوشته محمدحسین ناصربخت
- معرفی و بررسی سندی مکتوب پیرامون حضور موثر و محوری نقش سیاه در نمایش های ایرانی دوره قاجار نوشته نیایش پورحسن
- پیکرههای جیرفت به مثابه یکی از کهنترین نشانههای تکامل نمایش عروسکی نوشته امیر سهرابی
- نشانهشناسی تصاویر ظروف هنری جیرفت نوشته علی عباسی
- بازی و سرگرمی در دوران آغاز شهرنشینی در شرق ایران نوشته سید منصور سید سجادی
- کنار صندل جیرفت شهری در آغاز دوران شهرنشینی نوشته یوسف مجیدزاده
- آیین و روش ترانس مدرن نوشته حمیدرضا اردلان
نام 10 مقاله پژوهشی خارجی حاضر در این سمینار نیز به شرح زیر بود:
- فعالیتهای روایی – نمایشی در هندوستان و گرایشهای آیینی نوشته آتول تیواری (هندوستان)
- انسان، شهر و معماری آیینی روی کاغذ نوشته سم ازارت (بلژیک)
- مخته و یو (سنت سوگواری زنان و مردان) نوشته ابوطالب مظفری (افغانستان)
- ذات تئاتر و نسبت آن با آیین نوشته حجت اسدیان (فنلاند)
- آیینها، رویکرد نمایش و اتنوموزیکولوژی: یک رویکرد نوشته دکتر فرانک الیور زایبت (آلمان)
- اصطلاحات آیینهای نمایشی عروسی تاجیکان نوشته روشن رحماناف (تاجیکستان)
- ابزار و معانی – صدا به مثابه تنها شاخه موسیقی نوشته گئورگ نوسبامر (اتریش)
- تکنیکهای منابع، منابع تکنیک و رویکردهایی در خصوص انسانشناسی تئاتر گروتوفسکی نوشته یاروسلاو فرت (لهستان)
- بدن بازیگر – یک درام برانگیخته نوشته سیمونا سالا (لهستان)
- نمایش سایهای در بالی (وایانگ) نوشته استاد ماده سی دیا (اندونزی)
نکته هجدهم: افزایش تعداد مقالات پژوهشی جشنواره
برگزاری ششمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی در هجدهمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی رقم خورد. در این سمینار 40 مقاله پژوهشی ارائه گردید که 30 عنوان از سوی ایران و 10 عنوان توسط کشورهای خارجی تهیه و تنظیم شده بود. در ششمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی 9 کشور خارجی حضور داشتند. از میان این کشورها تنها هلند بود که در این سمینار بیش از یک مقاله (دو مقاله) ارائه داد و 8 کشور دیگر هر کدام با یک مقاله در ششمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی حضور یافتند. در این دوره از جشنواره علاوه بر بخش پژوهشی بخش آموزشی نیز وجود داشت که شامل دو کارگاه آموزشی بود. برخلاف دوره قبل هیچکدام از گردانندگان این کارگاهها اساتید خارجی نبودند و هر دو کارگاه آموزشی توسط اساتید ایرانی برگزار شد. این دو کارگاه «فنون نقالی و شیوه روایت شاهنامه» و «موسیقی توصیفی شبیهخوانی» نام داشت و مدرسان آن به ترتیب سید مصطفی سعیدی و سید محسن هاشمی بودند. مقالات پژوهشی ارائه شده توسط ایران در ششمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی به شرح زیر بود:
- ابعاد زیباشناختی و جامعهشناختی میر نوروزی نوشته قطبالدین صادقی
- نمایش نگارههای جام ارجان با تاکید بر نقوش لایه چهارم نوشته غزال رحمانپور
- در باره گفتوگو در روایتگری ایرانی نوشته فرهاد مهندسپور
- ساز و کار بازنمایی تخیل در نقالی بر اساس آرای ژیلبر دوران نوشته رامتین شهبازی
- مطالعه تطبیقی فن خطابه ارسطو (کتاب سوم) و فتوتنامه سلطانی (باب ششم) نوشته لیلی عاج
- بررسی جنبههای روانشناختی اجتماعی نقلهای زنانه با نگاهی به «بنملی» نوشته نیره مردی
- معرفی کهنترین گزارش مکتوب از یک نمایش معرکهگیری در ایران نوشته شهرام زرگر
- جستاری در باب مناقشه واژه مسخره نوشته بهزاد آقاجمالی
- دگردیسی جن از ساحت معنایی به تجسمی تصویری و عاملی نمایشی در تعزیه و پردهخوانی نوشته مسعود شیربچه و معصومه حسنزاده
- جستجوی ردپای اسب در اسطوره / افسان شبیهخوانی نوشته شکوفه ماسوری
- آموزش نمایشهای سنتی نوشته لاله تقیان
- تعزیه: ذوب شدگی نشانههای قراردادی در نشانههای متعالی نوشته علی عباسی
- داستانهای شیعه و متون تعزیه نوشته حسین اسماعیلی
- هفت منظر نمادین شبیهخوانی نوشته اردشیر صالحپور
بازیابی قراردادهای تئاتری در نمایشهای سنتی ایرانی: ضرورتها، موانع و راهکارها نوشته مهدی حامد سقایان- فنون پرورش نمایشگر در نمایشهای ایرانی نوشته یدالله آقاعباسی
- ندبه تعزیه بر مشروطهای که نبود نوشته امیر کاووس بالازاده
- حماسه ایرانی و میراث کهن نمایشی در کره و ایران (گزارشی از پروژه مشترک کوشنامه) نوشته غزل اسکندرنژاد
- ریشهشناسی (Heritage) و میراث و نسبتهای آن با فقدان، شبیه و عروسک نوشته حمیدرضا اردلان
- واکاوی مولفههای باختینی در نمایش میر نوروزی بر اساس مفهوم کارناوال نوشته خسرو سینا و مهدی مرادی
- تجزیه و تحلیل فرآیند «روایتمندی نقلی» در نمایشنامه «جمعهکشی» اسماعیل خلج: به سوی یک الگوی دراماتیک ایرانی نوشته امین عظیمی
- معرکه حقهبازی (شعبدهبازی) گونهای از نمایشهای شادیآور ایران نوشته امیر سهرابی
- بررسی کرسیبازی طالقان استان البرز با تکیه بر شرایط اقلیمی و کشاورزی منطقه نوشته محمدرضا آزادفر
- بررسی شبیهخوانی واقعه عاشورا به عنوان الگویی از یادگیری مشاهدهای نوشته پروانه احمدی
- مطالعه مولفههای بومی مجالس تعزیه استان بوشهر نوشته جهانشیر یاراحمدی
- نقل و روایتگری حماسههای دینی در سنت و آیینهای نمایشی کردها نوشته رحمان هوشیاری
- بررسی ارتباط مخاطب با تعزیه از منظر کارکردهای قوه مدرکه ابن سینا نوشته صدیقه جمشیدی
- نگاه آنتروپولوژیک (مردم شناسی) به نمایش عروسکی سنتی شیراز (جیجیبیجی) نوشته مریم شاهدی باغخندان
- کنکاشی در تاثیر نگرش تکساحتی بر تحولات نقشپوشیهای زنانه در مجالس شبیه و تخت حوضی دوران قاجار نوشته عسل عصری ملکی
- آیین در آیین نوشته مهدی دریایی
10 مقاله پژوهشی خارجی حاضر در ششمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی نیز از این قرار بود:
- ارزیابی فرهنگ و آداب و رسوم جنوب صحرا در هنرهای نمایشی شمال آفریقا، شرق میانه و جنوب آسیا نوشته وان در لیندن (هلند)
- مراسم آیینی در اتیوپی نوشته زلالم تفری (اتیوپی)
- خودانگیختگی در نمایشهای آیینی نوشته ترلان رسولاف (جمهوری آذربایجان)
- مقایسه سیاه پرتغالی در آثار کلاسیک پرتغالی و سیاه ایرانی در نمایشهای سنتی ایرانی نوشته صبری ذکری (پرتغال)
- معانی چهارچوب (زوایای) تئاتر پویا و تعامل تئاترهای سنتی و مدرن نوشته هریستو استویچف (بلغارستان)
- بهکارگیری هنرهای رزمی مالایا در تمرین تئاتر و بازیگری بازیگر نوشته زینال عبداللطیف (مالزی)
- صفحاتی از تاریخچه تئاتر سایه در ارمنستان نوشته آرمن کایراکسیان (ارمنستان)
- ضرباهنگ حضور، در باره فرایند گردآوری عروسکها و ملاقات با فریتز فی جونیور نوشته دیمیتری یاگنو (بلژیک)
- پروژه بانک اطلاعات وایانگ و تکنیکها و شکلهای نمایش عروسکی نوشته یانکر اتو یوهانس نوشته ارنست وان در میدن (هلند)
- دبیر کلی یونیما به مدت 8 سال تجربهای بینظیر و پربار بود نوشته ژاک ترودو (کانادا)
نکته نوزدهم: حضور پررنگ پژوهشگران ایرانی
در نوزدهمین دوره از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی هفتمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی برگزار شد. به این سمینار در مجموع 40 مقاله ارسال شده بود که 37 عنوان از آنها مورد پذیرش قرار گرفت. با این حال در پایان این دوره از جشنواره تنها 20 مقاله در کتاب مربوط به هفتمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی چاپ شد. تمام این مقالهها از ایران در سمینار یاد شده شرکت داشتند و در ادامه به نام آنها اشاره خواهد شد.
- سیاستگذاری نمایش سنتی در تئاتر معاصر ایران نوشته محمدرضا رسولی و پریسا کیومرثی
- درآمدی بر مبانی اقتصاد تعزیه با نگاه به تکایا و مجالس تعزیه در شهرستان تفرش و روستاهای مجاور نوشته مرجان پورغلامحسین و محمدرضا حیدری
- پیامدهای بسط شاکله بدنی شبیهخوان/ مخاطب در شبیهخوانی نوشته شهاب پازوکی و حسنعلی پورمند
- شناخت اصول و قواعد روایت در داستان رستم و سهراب و ... نوشته داریوش نصیری و محمدحسین ناصربخت
- آق حسین کاشی نمونه تقلیدهای ولایتی یا کمدی سپید در کاشان نوشته مهدی صفارینژاد
- حافظ و تعزیه نوشته مهدی دریایی
- نقش و جایگاه زنان حکایتخوان در نقل و روایتگری فولکلور مناطق کردنشین نوشته رحمان هوشیاری
- بررسی تطبیقی شهادت حضرت عباس (ع) در مجموعه نسخ لیتن با داستان زریر در شاهنامه فردوسی نوشته فرهاد بردباری و مهدی پوررضائیان
- بررسی کارکرد دراماتیک آیرونی در نمایشنامه زلیخانامه اثر داوود فتحعلیبیگی نوشته لیلی عاج
- بررسی روایت در شبیهنامه نوشته الهام ذوالفقاریان
- بررسی وجوه اشتراک و افتراق نگارگری ایرانی و نمایش ایرانی با نگاهی بر نمایش تعزیه نوشته مژده علیزاده
- رابطه دیالکتیکی مکان – فضا و اجرای تعزیه با تمرکز بر دو مکان اجرای تعزیه در اصفهان نوشته زهرا علوی و رفیق نصرتی
- پیرمردی – خرده نمایش شادیآور جزیره هرمز نوشته امین سالاری
- اقتصاد تعزیه با بررسی موردی گروه تعزیه تکیه ارجمان شهرستان اقلید با قدمت اجرا از دوره قاجار نوشته صدیقه جمشیدی
- بررسی جایگاه زنان در نمایش عروسکی سنتی ایران نوشته سلما محسنی اردهالی
- بررسی جلوههای عشق در تعزیه عاشورایی نوشته زهرا حاجی احمدی
- چگونگی بازتاب نقش نقال (گوسان) به عنوان سرخوان در نمایش سور کاروانی رابرچره رابچری گیلان نوشته رضا عاشوریفر
- مطالعه ظرفیتهای طنز در طومارهای نقالی نوشته سعید وفائی
- بررسی عناصر اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) در بحر طویل شمر مجالس تعزیه شهادت حضرت عباس و قمربنی هاشم نوشته شکوفه ماسوری
- مفهوم تئاتر سنتی در تئاتر معاصر نوشته سعید کاظمیان و مهناز عبدبهزاد
نکته بیستم: روشن نگاه داشتن چراغ بخش پژوهشی جشنواره در دوران پسا کرونا
هشتمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی از تاریخ 14 تا 16 آذر ماه امسال در جریان برگزاری بیستمین دوره از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی برگزار شد. در این سمینار 53 عنوان از مقالههای ارسالی پذیرفته شده بود که 37 مقاله از این آثار پژوهشی در جریان برگزاری جشنواره یعنی روزهای چهاردهم تا شانزدهم آذر ماه امسال ارائه گردید. 28 عنوان از این مقالههای پژوهشی از جانب ایران و 9 عنوان نیز از سوی سایر کشورها ارائه شده بود. در مجموع 7 کشور خارجی در هشتمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی شرکت داشتند. از میان این کشورها تنها فرانسه بود که با بیش از یک مقاله پژوهشی (سه مقاله) در این سمینار حضور داشت. 6 کشور دیگر شرکت کننده در این سمینار تنها یک مقاله پژوهشی ارائه نمودند. نام 28 مقاله ایرانی ارائه شده در این سمینار به شرح زیر است:
- در باب آیینیت در تعزیه نگاهی پدیدارشناسانه نوشته سجاد یاری و حمیده تیموری
- تبارشناسی اسطوره ضحاک در ادبیات نمایشی ایران نوشته مجید لکی سهلوانی
- تداوم هنر گوسان در خراسان شمالی نوشته علی عابدی
- جهان گسترده نمایش ایرانی تا جنوب شرق آسیا نوشته محمود دهقان هراتی
- بررسی رویکردهای عجایبپردازی و گروتسک در مجالس شبیهخوانی با نگاهی بر نظریات ولفگانگ کایزر و میخائیل باختین نوشته علی عزیزی
- مطالعه تطبیقی مضامین نگارههای حاج محمد هراتی و نگارههای نقالی نوشته شیرین هرابی، شکوفه ماسوری و جهانگیر رمضانی نمین
- نقش و تاثیر سنت در آثار علیرضا نادری نوشته بابک عینی
- بررسی جنبههای دراماتیک و نمایشی افسانه ملمداس نوشته علیرضا داوردی
- سیستم ژوکر بوال و تئاتر ترنس مدرن حمیدرضا اردلان در اجرای عروسی خون لورکا نوشته علی زمانی
- بررسی ساختار روایی شبیه «سرگذشت شیرافکن» بر اساس جابهجایی نقش کنشهای الگوی «گرماس» نوشته لیلی عاج و شهرام زرگر
- بهرهگیری از قابلیتهای نمایشی نمایشهای شادیآور زنانه در بازنمایی عوامل ایجاد کننده اختلاف زوجین نوشته عسل عصری ملکی
- بررسی متن خسرو و قباد وردیدک و شناسایی بازیهای نمایشی طرح شده در آن نوشته میر محمدرضا حیدری
- کار بازیگر وزیدن است نوشته ابراهیم گلهدارزاده
- بررسی جامعه شناسی شخصیت های نمایش عروسکی خیمهشببازی پهلوان کچل بر اساس رویکرد بازتاب لوکاچ نوشته فهیمه میرزا حسینی
- مطالعه ظرفیتهای تعزیه عاشورایی در تولید قالبهای کوتاه رادیویی نوشته زهرا حاجی احمدی
- پژوهش نشانهشناسانه در خصوص عناصر موجود در کوسهبرنشین نوشته فرحناز غلام پورکاشی و میر محمدرضا حیدری
- مقایسه تطبیقی آیینهای درمانی سنتی با سایکودرام با نگاهی ویژه به زار گوات پریخوانی نوشته الهام ذوالفقاریان
- بررسی عناصر نقل و روایت در شروه و آوازهای آیینی جنوب ایران نوشته محمد مظفری
- بررسی تطبیقی نبرد رستم و اشکبوس با رزم علی بن ابیطالب و عمرو بن عبدود نوشته داوود فتحعلیبیگی
- شیوههای گوناگون بیان گوی و جاندارپنداری اشیا و پیکرهها در دستهرویهای محرم نوشته سلما محسنی اردهالی
- سیر تحول اپرا در ایران بر اساس مخاطرات میرزاده عشقی نوشته اردشیر صالحپور
- نقش جلال ستاری در ارتقا مطالعات دانشگاهی نوشته محمدحسین ناصربخت
- بازخوانی آثار تئاتری جلال ستاری نوشته لاله تقیان
- پیچ و تاب عشق با زنجیر عدالت نوشته سودابه فضائلی
- دیالوگ میان هویت ملی و هویت فرهنگی نوشته محمدرضا اصلانی
- درباره جلال ستاری نوشته جمشید ملکپور
- گفتگو با جلال ستاری نوشته ناصر فکوهی
- زبان آیینی و تباینهای دستور زبان نوشته حمیدرضا اردلان
در پایان این مطلب میتوانید نام 9 مقاله پژوهشی خارجی ارائه شده در هشتمین سمینار بینالمللی نمایشهای آیینی و سنتی را مشاهده کنید:
- تمایز میان علم در حوزه زبانشناسی لانگ – رنج ایران با علم (به عنوان Science) در برهوت حوزههای شورت – رنج غربستان نوشته حجت اسدیان (فنلاند)
- در جستجوی ایران باستان، در «پارسیان» آیسخولوس (آشیل) نوشته شهریار بهشتی (فرانسه)
- بررسی تطبیقی ترجمه نمایشنامه «پارسیان» اثر آیسخولوس (آشیل) نوشته سیلویا کر (فرانسه)
- جایگاه و تاثیر فرهنگ سنتی و آیینی در جامعه مدرن نوشته آذر کاظمی (فرانسه)
- درک هنر و فرهنگ کره از طریق مناسبتهای آیینی و هنرهای نمایشی نوشته هائه جین هوانگ (کره)
- استمرار اقدام به تغییر – زمانبندی در طراحی آیینهای معاصر نوشته ایوان پراودیک (صربستان)
- مجموعه تئاتر سنتی – انستیتوی بینالمللی تئاتر (ITI) نوشته لوان ختاگوری (گرجستان)
- تئاتر روزمره، یک هرمنوتیک از فضا نوشته دانی گینبروزا (اسپانیا)
- داستانهای درونی و ساختههای نوستالژی نوین در اجراهای بانوان سبک چائو نوشته گوری نیلاکانتان مهتا (هند)
در مطالب بعدی ایران تئاتر به بیان نکات مهم دیگری در مورد دورههای پیشین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی در قالب مجموعه بیست نکته از بیست سالگی جشنواره خواهیم پرداخت.