شطرنج هنرهای نمایشی ایران با کرونای مخوف
هنری که بارها کیش شد اما مات نه

ویروس کرونا از همان نخستین روزهای سال ۱۴۰۰ خورشیدی شمشیر را برای تئاتر ایران از رو بست و موجبات تعطیلی سالن‌های تئاتر و لغو تمام نمایش‌هایی که برای اجرا در طول تعطیلات نوروزی برنامه‌ریزی شده بودند را فراهم آورد. در نخستین روزهای فروردین ماه امسال به دلیل بالا رفتن تعداد نمونه‌های ابتلا به کووید ۱۹ و شدت یافتن همه‌گیری این ویروس وضعیت تهران و چندین شهر دیگر ایران در حالت نارنجی قرار گرفت. از آنجا که در آن زمان تئاتر در ردیف مشاغل و کسب و کارهای گروه ۳ طبقه‌بندی می‌شد، قرار گرفتن تهران در وضعیت نارنجی موجب تعطیل شدن سالن‌های تئاتر و لغو هر ۱۲ نمایشی که برای اجرا در تعطیلات نوروزی برنامه‌ریزی شده بودند، گردید.

اگرچه بسته شدن سالن‌های تئاتر در طول تعطیلات نوروزی فرصت تماشای نمایش‌ را از علاقه‌مندان هنرهای نمایشی گرفت، اما پس از پایان تعطیلات بار دیگر درهای سالن‌های نمایش به روی مردم باز شد. از همان آغاز سال جدید رایزنی‌های متعددی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ستاد ملی مقابله با کرونا برای تغییر جایگاه تئاتر از مشاغل گروه ۳ به مشاغل گروه ۲ انجام گرفت که نتایج مثبت و موفقیت‌آمیزی به همراه داشت. کسب و کارهای گروه دو در شرایط نارنجی کووید 19 نیز می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند. از همین رو سالن‌های تئاتر از روز ۱۲ فروردین ماه بار دیگر درهای خود را به روی مردم گشودند تا برای نخستین بار در سال ۱۴۰۰ میزبان علاقه‌مندان هنرهای نمایشی باشند.

 

 دست و پنجه نرم کردن تئاتر ایران با ویروس کرونا در فصل بهار

باز شدن درهای سالن‌های تئاتر به روی علاقه‌مندان هنر در نخستین روزهای سال ۱۴۰۰ کمتر از یک هفته دوام یافت. در هفته سوم فروردین ماه امسال وضعیت کووید ۱۹ در تهران از رنگ نارنجی به قرمز تغییر یافت و مشاغل گروه ۲ نیز مانند مشاغل گروه ۳ مشمول تعطیلی شدند. به این ترتیب از روز ۱۷ فروردین ماه درهای سالن‌های تئاتر بار دیگر به روی مردم بسته شد و نمایش‌های روی صحنه اجازه اجرا نیافتند؛ امری که حدود یک ماه یعنی تا روز ۱۸ اردیبهشت ماه به درازا انجامید. پس از آن نیز اگرچه با مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا فعالیت سالن‌های تئاتر از سر گرفته شد، اما برخی از گروه‌های نمایش به دلیل ایجاد وقفه در تمرین‌هایشان ناگزیر از به تعویق انداختن زمان اجرای نمایش‌های خود شدند. به عنوان مثال اجرای نمایش «دکتر نون» هادی مرزبان که قرار بود در اردیبهشت و خرداد ماه به روی صحنه برود، به دلیل لغو تمرین‌های گروه این نمایش در فروردین و اردیبهشت ماه، به تعویق افتاد.

تعطیلی مداوم و مکرر سالن‌های تئاتر در کنار لزوم تعهد به پروتکل‌های بهداشتی نظیر استفاده از ۵۰ درصد ظرفیت سالن‌های نمایش موجب شد که بسیاری از گروه‌های تئاتر در ماه‌های نخست سال ۱۴۰۰ با شک و تردید به حضور مجدد روی صحنه بنگرند. با این حال مدیر کل هنرهای نمایشی یعنی قادر آشنا در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰ خبر از آن داد که طرح حمایت از ۵۰ درصد ظرفیت خالی اجرای گروه‌های تئاتر، که در سال ۱۳۹۹ اجرا شده بود، در سال ۱۴۰۰ نیز اجرا می‌شود و تا پایان شهریور ماه ادامه خواهد داشت. بر اساس این طرح اداره کل هنرهای نمایشی بر مبنای قیمت بلیت ۳۰ هزار تومان و بر اساس تعداد بلیت فروخته شده برای هر نمایش، به اندازه ۵۰ تا ۷۰ درصد از کل رقم به دست آمده، از آثار نمایشی حمایت می‌کرد. البته این رقم به تهران اختصاص داشت و قیمت بلیت در شهرستان‌ها حداکثر ۲۰ هزار تومان در نظر گرفته شده بود.

در مجموع فصل بهار سال ۱۴۰۰ با تعطیلی سالن‌های تئاتر آغاز شد و با گشودن درهای تماشاخانه‌ها به روی مردم پایان یافت. سالن‌های تئاتر از اواسط اردیبهشت ماه تا اواخر خرداد ماه به کار خود ادامه دادند و میزبانی از تماشاگران و گروه‌های نمایش بلاتکلیف را از سر گرفتند.

 

کرونای هفت سر و تئاتر دوست داشتنی در فصل تابستان

در ابتدای تابستان سال ۱۴۰۰ درهای سالن‌های تئاتر به روی مردم باز بود. با این حال آغاز موج پنجم شیوع ویروس کرونا در هفته نخست تیر ماه که با همه‌گیری سویه جدید این ویروس یعنی دلتا همراه بود، موجب قرار گرفتن نام تهران و ۹۱ شهرستان دیگر ایران در لیست وضعیت قرمز بحران کووید ۱۹ گردید. به این ترتیب از روز ۱۳ تیر ماه درهای سالن‌های تئاتر بار دیگر به روی علاقه‌مندان هنرهای نمایشی بسته شد. در طول این ماه علاوه بر چالش ویروس کرونا چالش دیگری به نام قطعی مکرر و طولانی مدت برق نیز گریبان تئاتر ایران را گرفت و موجب ایجاد اخلال در تمرین گروه‌های تئاتر شد. این دو چالش در کنار گرمای بیش از حد هوا تابستان جهنمی و ناامیدکننده‌ای را برای اهالی تئاتر ایران رقم زد.

با وجود تمام مشکلاتی که به آن اشاره شد برگزار کنندگان بیست و سومین جشنواره تئاتر دانشگاهی ایران تصمیم گرفتند این جشنواره را حتی بدون حضور مخاطب ادامه دهند و آن را به تعویق نیاندازند. دلیل آنها برای انجام این کار آن بود که هیچ تضمینی مبنی بر بازگشایی سالن‌های تئاتر تا پایان تیر ماه وجود نداشت و مشخص نبود در ماه‌های آینده تغییری در وضع موجود ایجاد شود. در اواخر تیر ماه مدیرکل هنرهای نمایشی یعنی قادر آشنا از تخصیص یافتن کمک هزینه حمایتی به منظور جبران بخشی از خسارت‌ گروه‌های تئاتر مورد تایید اداره کل هنرهای نمایشی که در دو هفته پایانی تیر ماه اجرای آثار خود را با پیروی از دستورالعمل ستاد ملی مبارزه با کرونا لغو کردند، خبر داد. بر اساس گفته‌های او مبلغ ۳۰ تا ۵۰ میلیون ریال به گروه‌های نمایش تهران و مبلغ ۲۰ میلیون ریال به گروه‌های نمایش دیگر استان‌ها اختصاص یافت تا پس از شناسایی آنها و میزان زیانی که تحمل کرده‌اند، به آنها پرداخت شود.

 

تعویق رویدادهای هنری مرتبط با تئاتر در فصل گرما

تعطیلی سالن‌های تئاتر در مرداد ماه سال ۱۴۰۰ ادامه یافت و موجب خانه‌نشین شدن فعالان عرصه هنرهای نمایشی گردید. شیوع سویه جدید ویروس کرونا که دلتا نام داشت سبب‌ساز تعطیلی کامل مشاغل و کسب و کارها از ۲۵ تا ۳۰ مرداد ماه شد که فعالیت سالن‌های تئاتر را نیز در بر می‌گرفت. در این میان روند تعطیلی‌های مکرر در عرصه هنرهای نمایشی تنها به تماشاخانه‌‌ها محدود نشد و به رویدادهای هنری مختلف تسری یافت. ترکش بحران کووید ۱۹ در فصل تابستان موجب لغو برگزاری بیستمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی در مرداد ماه شد و این رویداد هنری تا آذر ماه سال ۱۴۰۰ به تعویق افتاد تا در فصل پاییز به صورت نیمه مجازی و از طریق پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران برگزار گردد.

یکی دیگر از رویدادهای هنری مرتبط با تئاتر که در طول تابستان امسال تحت تاثیر بحران ناشی از شیوع موج پنجم ویروس کرونا قرار گرفت نخستین جشنواره آموزشی تئاتر پنجمک بود که برگزاری آن از روز ۷ مرداد ماه آغاز شد. با این حال شیوع موج پنجم ویروس کرونا نه تنها موجبات برگزاری این جشنواره به شکل محدود را فراهم آورد، بلکه در نهایت آن را نیمه‌تمام باقی گذاشت. در واقع برگزار کنندگان جشنواره تئاتر پنجمک به دلیل شدت یافتن بحران کووید ۱۹ و فرا رسیدن ایام سوگواری محرم تصمیم گرفتند اجرای برخی از آثار حاضر در این رویداد هنری، بخش نمایشنامه‌‌خوانی و برگزاری مراسم اختتامیه جشنواره را به زمان دیگری موکول کنند.

در آغاز شهریور ماه امسال دولت جدید به طور رسمی جای دولت پیشین را گرفت و محمد مهدی اسماعیلی به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی کار خود را آغاز کرد. او در بدو نشستن بر صندلی وزارت یکی از اولویت‌های اصلی خود را رسیدگی به عوارض ناشی از شیوع ویروس کرونا بر اصحاب فرهنگ و هنر و رسانه عنوان کرد. در همان روزها صندوق اعتباری هنر از ثبت‌نام ۲۷ هزار عضو هنرمند خود برای بهره‌مندی از مرحله نخست طرح واکسیناسیون ویروس کرونا خبر داد. در هفته دوم شهریور ماه  نیز رضا بصیرت مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی ایران اعلام کرد که کمک هزینه مصوب شورای حمایت و همچنین کمک هزینه جبران ضرر و زیان ناشی از بهره‌مندی از ظرفیت ۵۰ درصدی سالن‌های نمایش به دلیل شیوع ویروس کرونا (که در مجموع رقم سیزده میلیارد ریال بوده)، به طور کامل به نمایش‌های حرفه‌ای و نیمه حرفه‌ای اجرا شده در سالن‌های تئاتر خصوصی و دولتی شهر تهران طی پنج ماه نخست سال ۱۴۰۰ خورشیدی، پرداخت شده است.

 

تابش کورسوی امید در پایان فصل تابستان

در روزهای پایانی تابستان امسال بالاخره تهران و ۲۰ استان دیگر ایران از وضعیت قرمز بحران کووید ۱۹ خارج شدند و وضعیت آنها به رنگ نارنجی تغییر یافت. از همین رو بسیاری از سالن‌های نمایش تهران و سایر شهرستان‌های ایران از ۲۸ شهریور ماه امسال فعالیت خود را از سر گرفتند. به این ترتیب تابستان جهنمی و پر فراز و نشیب تئاتر ایران در سال ۱۴۰۰ با امید به آینده و آمدن روزهای بهتر پایان یافت.

یکی دیگر از رخدادهای مهم و قابل ذکر روزهای پایانی تابستان امسال تقدیر از حمیدرضا میرزایی‌زاده هنرمند گنبدی بود. او که یک پرستار بازنشسته به شمار می‌رود و سابقه فعالیت در حوزه نمایشنامه‌نویسی، کارگردانی و بازیگری تئاتر را دارد، در طول دوران شیوع ویروس کرونا به روستاهای اطراف گنبد می‌رفت و به آن دسته از بیماران مبتلا به کووید ۱۹ که توان پرداخت هزینه‌های درمان و خدماتی نظیر تزریقات را نداشتند، خدمات بهداشتی رایگان ارائه می‌کرد.

در مجموع می‌توان تابستان را بدترین فصل سال ۱۴۰۰ برای تئاتر ایران نامید. در این فصل علاوه بر رخدادهایی که به آنها اشاره شد جامعه هنری ایران تعداد قابل توجهی از اعضای خود را به دلیل ابتلا به ویروس کرونا از دست داد.

 

وضعیت دست و پنجه نرم کردن تئاتر ایران با ویروس کرونا در فصل پاییز

برخلاف دو فصل بهار و تابستان سال ۱۴۰۰ فصل پاییز امسال با تعطیلی سالن‌های نمایش آغاز نشد و تماشاخانه‌ها در ماه نخست این فصل همچنان باز بود. با فرا رسیدن فصل خزان فرایند واکسیناسیون مردم نسبت به دو فصل آغازین سال پیشرفت محسوسی کرد و هنرمندان نیز توانستند واکسن کرونا دریافت کنند. در این میان اقداماتی نیز برای تسریع این امر صورت گرفت. به عنوان مثال در هفته پایانی مهر ماه یک دستگاه اتوبوس اورژانس تهران در میدان آزادی مستقر شد و خانواده اهالی فرهنگ، هنر و رسانه توانستند همراه با پرسنل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تمام رده‌های سنی واکسن کرونا را در کنار برج آزادی دریافت کردند.

با این حال ابتلای بازیگران یا عوامل تولید برخی از آثار نمایشی به کووید 19 موجب لغو اجرا یا به تعویق افتادن آنها می‌شد. به عنوان مثال اجرای نمایش «فقط یک دقیقه طول می‌کشه» به کارگردانی علی تدین صدوقی که قرار بود از روز دوم آبان ماه آغاز شود، به دلیل ابتلای یکی از بازیگران آن به ویروس کرونا حدود یک ماه به تعویق افتاد. از سوی دیگر برخی از هنرمندان تئاتر که در طول تابستان و در زمان اوج موج پنجم شیوع ویروس کرونا به این ویروس مبتلا شده بودند، توانستند در فصل پاییز پس از بهبود نسبی فعالیت هنری را از سر بگیرند. یکی از این افراد علی یداللهی کارگردان تئاتر بود که در تیر ماه به سویه دلتا ویروس کرونا مبتلا شد و پس از درگیر شدن ۸۰ درصد از ریه‌اش در بخش آی‌سی‌یو بیمارستان بستری گردید. با این حال او توانست بر کووید ۱۹ غلبه کند و در میانه‌های آبان ماه حضور در تمرینات تئاتر را از سر بگیرد.

با ادامه یافتن روند واکسیناسیون و فروکش کردن موج پنجم شیوع ویروس کرونا در فصل پاییز چندین رویداد هنری تئاتر از جمله پانزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان، بیستمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی و همچنین جشنواره‌های استانی تئاتر که در عمل پیش‌زمینه چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به شمار می‌رفتند، با پیروی از پروتکل‌های بهداشتی و برخورداری از خصلت غیر متمرکز برگزار گردید.

در همین زمان از سوی اداره کل هنرهای نمایشی و بانک مرکزی اعلام شد که مهلت ثبت‌نام و پرداخت تسهیلات برای کسب و کارهای آسیب دیده از بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا در حوزه‌های مختلف فرهنگ و هنر تا پایان فصل پاییز یعنی روز ۳۰ آذر ماه تمدید شده است. در واپسین ماه پاییز سال ۱۴۰۰ قادر آشنا مدیر کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست خبری سی و یکمین جشنواره تئاتر خراسان رضوی به اعلام این نکته پرداخت که تئاتر و هنرهای نمایشی در میان حوزه‌های مختلف فرهنگی و هنری بیشترین آسیب را در دوران شیوع ویروس کرونا متحمل شده است. او همچنین در آخرین روز آذر ماه از لغو محدودیت سالن‌های نمایش برای میزبانی از علاقه‌مندان تئاتر خبر داد و تایید کرد که تماشاخانه‌ها می‌توانند از صددرصد ظرفیت خود استفاده کنند. به این ترتیب پاییز امسال برای هنرمندان و فعالان تئاتر با شرایط بهتری نسبت به دو فصل بهار و تابستان به پایان رسید.

 

جدال تئاتر ایران با ویروس کرونا در فصل زمستان

پس از پایان فصل پاییز و ورود به فصل پایانی سال در شرایطی که برخی از اهالی تئاتر تصور می‌کردند روزهای سخت برای هنرهای نمایشی دیگر به پایان رسیده است و می‌توان آمدن روزهای بهتری را انتظار کشید، سویه جدیدی از ویروس کرونا به نام امیکرون شیوع پیدا کرد و همه‌گیری کووید ۱۹ وارد فاز تازه‌ای شد. این امر روند آماده‌سازی فعالان تئاتر برای برگزاری بزرگ‌ترین رویداد نمایشی سال یعنی جشنواره تئاتر فجر را تا حد قابل توجهی تحت تاثیر قرار داد و نگرانی‌ها برای لغو یا به تعویق افتادن این رویداد هنری سالانه را دوچندان ساخت. با این حال چهلمین جشنواره تئاتر فجر لغو نشد و با به‌کارگیری تمهیدات لازم برگزار گردید. از میان این تمهیدات می‌توان به گرفتن تست کرونای رایگان از ۲۵۰ هنرمند و کادر اجرایی جشنواره تئاتر فجر اشاره کرد. همچنین در ثبت‌نام اهالی رسانه برای حضور در این رویداد هنری بر ضرورت ارائه کارت واکسن کرونا تاکید شده بود و مانند سال گذشته پلتفرم مجازی تلویزیون تئاتر ایران به یاری مسئولان برگزاری جشنواره شتافت تا با پوشش کامل بخش‌های مختلف این رویداد هنری از حضور بیش از اندازه و غیر ضروری افراد در سالن‌های نمایش جلوگیری به عمل آید. یکی دیگر از اقدامات انجام شده در این زمینه استفاده از تنها سی درصد ظرفیت سالن‌های نمایش برای میزبانی از آثار حاضر در جشنواره بود.

با وجود تمهیدات اتخاذ شده توسط مسئولان برگزاری چهلمین جشنواره تئاتر فجر ویروس کرونا اهالی تئاتر را آسوده‌خاطر نگذاشت و در کار آنها خلل ایجاد کرد. به عنوان مثال دو نمایش «اتاق» و «اسطرلاب ۲/۱» به دلیل ابتلای تعدادی از عوامل تولیدشان به ویروس کرونا از حضور در جشنواره فجر انصراف دادند. موضوع نمایش اتاق به حمایت و قدردانی از کادر درمان اختصاص داشت و کارگردان ۳۶ ساله آن ساشا کشوادی در روز ۹ آبان ماه امسال یعنی تنها دو روز پیش از آنکه این نمایش را در مقابل چشمان تماشاگران به روی صحنه ببرد به دلیل ایست ناگهانی قلبی بدرود حیات گفت. علاوه بر آثار یاد شده نمایش «بعد از افتادن» و رادیو تئاتر «سووشون» نیز بنا به دلایل مشابهی در جریان برگزاری چهلمین جشنواره تئاتر فجر به روی صحنه نرفتند و اجرای آنها لغو شد.

 

دوچندان شدن شدت سرما با سویه جدید کووید ۱۹

در همان حول و حوش برگزاری چهلمین جشنواره تئاتر فجر برگزاری مجمع عمومی و انتخابات خانه تئاتر که قرار بود روز ۲۳ بهمن ماه صورت گیرد، به دلیل محدودیت‌های ناشی از شیوع موج جدید ویروس کرونا لغو شد و زمان آن به تعویق افتاد. افزون بر آن در همان روزها اعلام شد که زمان برگزاری بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان به اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ موکول شده است. این جشنواره قرار بود اسفند ماه سال ۱۴۰۰ در شهر همدان برگزار گردد.

علاوه بر رویدادهای یاد شده برگزاری مراسم اختتامیه و بخش‌های نیمه تمام نخستین جشنواره آموزشی تئاتر پنجمک که قرار بود در هفته نخست اسفند ماه امسال انجام شود نیز بار دیگر لغو شد و زمان برگزاری آن به تعویق افتاد. همان گونه که در سطور پیشین متن پیش رو اشاره شد این جشنواره در تابستان امسال به شکل نیمه‌تمام برگزار گردید که دلیل نیمه‌کاره ماندن آن شیوع سویه دلتا ویروس کرونا بود. 

همه‌گیری سویه امیکرون ویروس کرونا خیلی زود به میزبانی سالن‌های نمایش از آثار نمایشی با ظرفیت کامل و صددرصد پایان داد. از اواسط فصل زمستان با تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا قرار بر این شد که محدودیت‌های کرونایی به تماشاخانه‌‌ها باز گردد و سالن‌های نمایش بار دیگر با ۵۰ درصد ظرفیت خود به کار ادامه دهند. به طور کل در طول سال ۱۴۰۰ روزهای انگشت‌شماری وجود داشت که در آنها سالن‌های نمایش با ظرفیت کامل و صددرصد از آثار نمایشی و تماشاگران میزبانی کردند. در واقع تنها در فصل پاییز امسال بود که سالن‌های تئاتر توانستند با ظرفیت کامل به کار ادامه دهند.

 

داس کرونا بر جان گنجینه هنرهای نمایشی

در بخش پایانی این مطلب از آن دسته بخشی از هنرمندان و فعالان تئاتر ایران  را یاد می‌کنیم که در طول سال ۱۴۰۰ خورشیدی دستان بی‌رحم کووید ۱۹ آنها را برای همیشه از خانواده هنری این سرزمین جدا کرد. گزارش کامل از درگذشتگان پیشتر در ایارن تئاتر منتشر شده است.

رحمت‌الله کرمی از مدیران فرهنگی باسابقه استان مرکزی بود که در ۱۹ فروردین ماه سال ۱۴۰۰ به دلیل ابتلا به ویروس کرونا در بیمارستان سینا اراک چشم از جهان فرو بست.

علیرضا موسوی بازیگر جوان تئاتر که تنها ۲۲ سال داشت در ۱۱ اردیبهشت ماه امسال در اثر عوارض ریوی و کلیوی ناشی از ابتلا به کووید ۱۹ درگذشت.

سیامک افسایی نویسنده، کارگردان و بازیگر شناخته شده تئاتر تبریز پس از ۱۰ روز بستری شدن در بیمارستان ۲۹ بهمن تبریز به دلیل ابتلا به ویروس کرونا عاقبت در روز ۱۳ اردیبهشت ماه امسال به دیار باقی شتافت.

بیژن افشار بازیگر ۵۵ ساله تئاتر، سینما و تلویزیون که از روز ۶ اردیبهشت ماه به دلیل ابتلا به کووید ۱۹ در بیمارستان بستری شده بود در روز ۲۰ اردیبهشت ماه زندگی را بدرود گفت.

حسین بلنده کارگردان و بازیگر دزفولی تئاتر، سینما و تلویزیون در روز ۲۱ اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰ به دلیل ابتلا به ویروس کرونا درگذشت.

عظیم اسدی هنرمند پیشکسوت و نام‌آشنای تئاتر اردبیل نیز یکی دیگر از هنرمندانی بود که در اردیبهشت ماه امسال در اثر ابتلا به ویروس کرونا زندگی را بدرود گفت. او در هنگام مرگ ۶۳ سال داشت.

امیرمسعود بیگدلی هنرمند ۴۳ ساله تئاتر اهواز در روز ۶ خرداد ماه امسال به دلیل ابتلا به کووید ۱۹ چشم از جهان فرو بست و دو روز بعد در قطعه هنرمندان آرامستان اهواز آرام گرفت.

علی مرادخانی معاون سابق امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیر موزه موسیقی پس از یک ماه دست و پنجه نرم کردن با ویروس کرونا در روز دوشنبه ۱۷ خرداد ماه سال ۱۴۰۰ عاقبت تسلیم مرگ شد. او در سن ۶۳ سالگی بدرود حیات گفت.

ابراهیم مطیعی کارشناس هنرهای نمایشی و پیشکسوت ۷۳ ساله تئاتر کرمانشاه که به ویروس کرونا مبتلا شده بود در روز ۱۷ خرداد ماه به دیار باقی شتافت.

اصغر ملت‌خواه مشهور به شهاب ملت‌خواه نویسنده و کارگردان پیشکسوت تئاتر مشهد روز ۱۱ تیر ماه امسال به دلیل ابتلا به کووید ۱۹ در سن ۶۹ سالگی درگذشت.

ملیحه کوشا بازیگر تئاتر سیستان و بلوچستان در روز ۲۵ تیر ماه امسال در اثر ابتلا به ویروس کرونا چشم از جهان فرو بست.

محمدجواد جمشیدی اردکانی از پیشکسوتان تئاتر سپیدان استان فارس که شاعر و عضو هیات مدیره گروه تئاتر صبا به شمار می‌رفت، روز ۱۰ مرداد ماه سال ۱۴۰۰ به دلیل ابتلا به ویروس کرونا در سن ۶۰ سالگی زندگی را بدرود گفت.

آیدین الفت طراح و کارگردان تئاتر و مهندس صدا روز ۱۴ مرداد ماه امسال در اثر ابتلا به ویروس کرونا دیده از جهان فرو بست. او در هنگام مرگ ۴۸ سال داشت.

سید احمد حسینی هنرمند پیشکسوت تئاتر شهرستان کردکوی و از فعالان هنرهای نمایشی استان گلستان در مرداد ماه سال ۱۴۰۰ به دلیل ابتلا به کووید ۱۹ درگذشت و روز ۲۱ مرداد ماه در قطعه ۳۰۷ بهشت زهرا به خاک سپرده شد. مراسم چهلمین روز درگذشت این هنرمند که با اوج شیوع موج پنجم ویروس کرونا هم‌زمان شده بود توسط بازماندگان او برگزار نشد و اعضای خانواده این هنرمند گلستانی هزینه برگزاری مراسم ختم را صرف خرید ۱۱۴ جلد کتاب و اهدای آن به بوستان کتاب برای استفاده کودکان نمودند.

علی سلیمانی طراح، کارگردان و بازیگر تئاتر و بازیگر سینما و تلویزیون ایران در روز ۴ مرداد ماه امسال به ویروس کرونا مبتلا شد و خیلی زود در اثر عوارض ناشی از بیماری راهی بیمارستان گردید. سرانجام کووید ۱۹ در روز ۲۱ مرداد ماه امسال این هنرمند ۵۰ ساله را از جامعه هنری ایران جدا کرد.

سید شاهرخ فهیم و امیرحسین هنرمند دو تن از پیشکسوتان نمایش‌های رادیویی و تلویزیونی استان قم بودند که در نخستین روزهای شهریور ماه امسال در اثر ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست دادند.

نگین کتویی‌زاده هنرمند بوشهری تئاتر و رادیو پس از چندین هفته جدال با بیماری کرونا عاقبت در روز ۹ شهریور ماه امسال تسلیم بیماری شد و از دنیا رفت.

ملوک طلوع‌نژاد هنرمند پیشکسوت تئاتر و سینما و تلویزیون که اهل استان گلستان بود و یکی از اعضای گروه نمایش رادیو گلستان به شمار می‌رفت پس از چندین روز بستری شدن در بیمارستان به دلیل ابتلا به ویروس کرونا سرانجام در روز ۲۰ شهریور ماه چشم از جهان فرو بست.

سیامک اطلسی کارگردان، بازیگر و دوبلور پیشکسوت و شناخته شده ایرانی روز ۴ مهر ماه در سن ۸۵ سالگی به دلیل عوارض ناشی از ابتلا به کووید ۱۹ به جهان ابدی پر کشید.

عزت‌الله مهرآوران نمایشنامه‌نویس، کارگردان و بازیگر تئاتر و همچنین بازیگر سینما و تلویزیون ایران که در روز ۴ مهر ماه به دلیل عوارض ناشی از ابتلا به ویروس کرونا در بیمارستان بستری شده بود پس از ۱۲ روز دست و پنجه نرم کردن با این ویروس سرانجام در ۱۶ مهر ماه سال ۱۴۰۰ زندگی را بدرود گفت.

حسین معتمدی هنرمند اهل قلم ۸۲ ساله شهر ساری و از پیشگامان تئاتر استان مازندران که در پاییز امسال برای درمان سنگ کلیه راهی بیمارستان شده بود در همان محل به ویروس کرونا مبتلا شد و در میانه‌های آبان ماه امسال به دیار باقی شتافت.

شهریار تیمورپور از طراحان چهره‌پردازی تئاتر ایران که یکی از همکاران سابق واحد گریم تئاتر شهر به شمار می‌رفت، روز ۲۱ دی ماه امسال در سن ۶۵ سالگی به دلیل عوارض ناشی از ابتلا به کووید ۱۹ دار فانی را وداع گفت.

سعید تشکری داستان‌نویس و نمایشنامه‌نویس ۵۸ ساله اهل قوچان در روز ۱۸ بهمن ماه سال ۱۴۰۰ به دلیل ابتلا به ویروس کرونا حین عمل جراحی از دنیا رفت.

در میان هنرمندان و فعالان تئاتر ایران کسانی نیز بودند که در طول سال جاری فرزندان خود را با دستان بی‌رحم کووید ۱۹ از دست دادند. یکی از این افراد فرشید تمری نویسنده، کارگردان و مدرس تئاتر اهل خراسان رضوی بود که در روز ۲۷ مرداد ماه امسال پر کشیدن فرزند جوانش محمدرضا تمری پس از ۱۰ روز مبارزه با ویروس کرونا را به نظاره نشست.

آرمان هژیرآزاد فرزند کاظم هژیرآزاد و زویا امامی (بازیگران تئاتر، سینما و تلویزیون) که خود در وادی هنر فعال بود و نوازنده تار و سه‌تار به شمار می‌رفت نیز یکی دیگر از کسانی است که در هفته نخست شهریور ماه امسال به دلیل ابتلا به کووید ۱۹ چشم از جهان فرو بست.

علاوه بر افرادی که به نام آنها اشاره شد بسیاری دیگر از هنرمندان و فعالان تئاتر ایران نیز  در طول سال ۱۴۰۰ خورشیدی به دلیل ابتلا به ویروس کرونا راهی جهان ابدی شدند و نامشان در این مطلب از قلم افتاده باشد.بار دیگر یادآور می شود گزارش کاملی با این موضوع پیشتر در ایران تئاتر منتشر شده است.

 

امید برای آغاز سالی نکو در عرصه هنرهای نمایشی

مقابله تئاتر ایران با ویروس کرونا در سال ۱۴۰۰ را می توان به بازی شطرنج تشبیه کرد. امسال در بازی شطرنج با کرونا تئاتر ایران بارها کیش  شد؛ اما به طور کامل از صفحه شطرنج خارج نگردید و به حرکت در خانه‌های سپید و سیاه ادامه داد.

حال که در روزهای پایانی سال به سر می‌بریم و قرن چهاردهم خورشیدی در حال پیوستن به تاریخ است، هنرمندان و فعالان تئاتر ایران آرزو دارند با آغاز قرن جدید تعداد خانه‌های سپید این بازی شطرنج بیشتر از خانه‌های سیاه آن باشد و هنگام حرکت در این خانه‌ها زحمت و مرارت و رنج کمتری را نسبت به سال گذشته تحمل کنند. مسلما تحقق بخشی از این آرزو به همت، تلاش و همراهی مسئولان فرهنگی و مدیران هنری کشور بستگی دارد.