گفتوگو با شبیه‌خوان پیشکسوت
علی قویدل: ورود مداحی به اصالت تعزیه ضربه می‌زند
علی قویدل، شبیه‌خوان با سابقه، باور دارد مداحی در متن و موسیقی، کاملاً با تعزیه متفاوت است و استفاده از آن در اجراها، باعث شده تا از اصالت تعزیه کاسته شود.
به گزارش ایران تئاتر، علی قویدل، شبیه‌خوان پیشکسوت شهرستانِ سبزوار (خراسان)، فعالیت خود را از ۶۵ سال پیش با بچه‌خوانی در تعزیه آغاز کرده و در دوران جوانی به زنانه‌خوان روی آورده است. او هم اکنون به عنوان زنانه‌خوان و اولیاخوان، در گروه‌های مختلف به شبیه‌خوانی می‌پردازد که در دهه اول محرم امسال، به عنوان عضو مهمان گروه خیبر به سرپرستی قوام‌الدین قاسمی، در شهرستان شهریار، تعزیه‌خوانی کرد.
قویدل، در قالب دوازدهمین رویداد صاحبدلان، روز جمعه چهارم شهریور، با اجرای تعزیه حضرت علی‌اکبر(ع)، به همراه گروه خیبر در محوطه باز تئاتر شهر میزبان علاقه‌مندان حسینی خواهد بود.
به همین مناسبت با او درباره فعالیت‌‌هایش در عرصه تعزیه به گفتوگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.
تعزیه‌خوانی را با اجرای چه نقش‌هایی آغاز کردید؟
تعزیه‌خوان‌های پیشکسوت همیشه می‌گویند که ما از علی‌اصغرخوانی شروع کردیم، این یک اصطلاح است به این معنا که اکثر افرادی که به تعزیه‌خوانی مشغول هستند از بچه‌خوانی و خواندن نقش‌هایی چون حضرت رقیه(س)، حضرت سکینه(س)، دو طفلان مسلم(ع) و دیگر نقش‌های کودک در واقعه کربلا فعالیت‌شان را شروع کرده‌اند. من نیز ابتدا به بچه‌خوانی در تعزیه پرداختم.
در حال حاضر شبیه‌خوان چه نقش‌هایی هستید؟
اکثر تعزیه‌خوانان باسابقه و قدیمی در شهرهای مختلف تهران، تفرش، اصفهان، قم و مشهد من را به‌عنوان زنانه‌خوان می‌شناسند. من حدود ۶۵ سال است که در تعزیه حضور دارم و البته در حال حاضر در نقش‌هایی چون اولیاخوان نیز به شبیه‌خوانی می‌پردازم.
از زنانه‌خوانی تعزیه برایمان بگویید.
در انواع هنرهای نمایشی ایرانی ازجمله تعزیه با توجه به معذورات شرعی از گذشته تاکنون از حضور زنان استفاده نمی‌شود. به همین دلیل از زن‌پوش که در تعزیه به آن زنانه‌خوان گفته می‌شود برای بازی در نقش زنان بهره می‌بردند. شبیه‌خوانان تعزیه در زنانه‌خوانی با صدای زیر و ظریف با استفاده از چادر یا برقع به ایفای نقش‌هایی چون حضرت زهرا(س) و حضرت زینب(س) و دیگر زنان تأثیرگذار مذهبی می‌پردازند.
تعزیه در حال حاضر چقدر با تعزیه‌هایی که در گذشته اجرا می‌شد، شباهت دارد؟
این روزها آنچه به نام تعزیه اجرا می‌شود، دیگر تعزیه نیست. تعزیه قوانین، راه و حرمت خاص خودش را دارد اما متأسفانه برخی از دوستان نه طبق قوانین تعزیه پیش می‌روند و نه به فکر حفظ حرمت این هنر هستند. افرادی که اخیراً وارد تعزیه شده‌اند شناخت زیادی نسبت به این هنر ندارند و گاهی ناآگاهانه باعث لطمه زدن به این هنر و کم شدن ارزش آن می‌شوند.
فاصله گرفتن از تعزیه‌های گذشته به دلیل تغییر در نسخه‌های تعزیه است یا شیوه اجرایی؟
نسخه‌های تعزیه تغییر نکرده است اما متأسفانه اجراگران و شیوه‌های اجرایی تغییر کرده است؛ به‌طور مثال این روزها بیشتر در تعزیه به مداحی می‌پردازند و نمی‌توان تشخیص داد چه کسی تعزیه می‌خواند و چه کسی مداحی می‌کند.
به نظر شما علت این رویکرد به دلیل همپوشانی و حضور پایه‌ای و موثر موسیقی در مداحی و تعزیه است؟ به تعبیری، ورود مداحی به تعزیه متاثر از بخش موسیقایی آن محسوب می‌شود؟
خیر، موسیقی بخش جدایی‌ناپذیر تعزیه است. قطعاً اگر تعزیه‌خوانان موسیقی ندانند، نمی‌توانند به اجرا بپردازند اما مداحی در متن و موسیقی کاملاً با تعزیه متفاوت است و استفاده از آن باعث شده تا از اصالت تعزیه کاسته شود.
