مهدی صالحیار نویسنده و کارگردان نمایش خیابانی «مام»:
مخاطبان امروزی نمایش‌های هویتی و فرهنگی را می‌پسندند
مهدی صالحیار نویسنده و کارگردان نمایش خیابانی «مام» با اشاره به با اشاره به انواع جنگ‌های روانی و فرهنگی که در دنیای امروزی وجود دارد گفت نمایش‌هایی با موضوعات دفاع از خاک، دفاع از میهن و دفاع از هویت و فرهنگ هر کشور جزو نمایش‌های جذاب و مخاطب‌پسند است.
به گزارش ایران تئاتر، نمایش خیابانی «مام» به نویسندگی و کارگردانی مهدی صالحیار، روز پنجشنبه (۶ بهمن) اولین اجرای خود را در جشنواره فجر تجربه کرد.
صالحیار در مورد قصه و درون مایه نمایشنامه «مام» گفت: «این نمایش از یک قصه بومی و محلی بسیار قدیمی برداشته شده است که روایتی مربوط به اتحاد مردم در منطقه آذربایجان است؛ زمانی که دشمنان می‌خواهند خاک و مزارع مردم آن مناطق را غصب کنند. این نمایش به صورت فرم اجرا می‌شود و کاری موزیکال و شاد است که مخاطب‌پسند خواهد بود.»
او دلیل این را که چرا به سراغ این نوع نمایشنامه رفته است، این‌گونه گفت: «در این گونه نمایشی پتانسیل‌های باارزش فیزیکال حضور دارند، من نیز برای چندمین بار است که این گونه نمایش‌ها را اجرا می‌کنم و تا پیش از این ۷ یا ۸ نمایش به این شیوه اجرایی دارم. در کل به دنبال موضوعاتی هستم که بتوانم آن‌ها را با این زبان، ژانر، سبک و سیاق اجرا کنم. از طرف دیگر موضوعاتی که دغدغه مردم در دفاع از خاک، میهن، هویت و فرهنگ هر کشور است با توجه به فضاهایی که در کل دنیا از نظر تقابل‌های سیاسی، روانی، فرهنگی و... به وجود آمده است، جذاب و مخاطب‌پسند خواهد بود.»
صالحیار درباره تفاوت متن نمایشنامه صحنه‌ای و خیابانی توضیح داد: «متن تئاتر خیابانی یا محیطی از نظر شکل، شمایل و خاستگاه شبیه نمایشنامه صحنه‌ای است اما چند تفاوت دارد، نمایش خیابانی خیلی گزیده‌گوست و سریعا بر سر اصل مطلب می‌رود و زمان زیادی مثل نمایش صحنه‌ای ندارد؛ در عین حال که خلاصه‌گویی نمایش خیابانی لازم است جذابیت‌هایی نسبت به نمایش صحنه‌ای داشته باشد تا یک مخاطب گذرا را سریعا جذب خود کند و قابل درک و ساده برای عموم مردم باشد.»
او افزود: «در اجرای نمایش خیابانی نمی‌توانیم نمایشی برای افراد حرفه‌ای تئاتر در نظر بگیریم، قطعا تعدادی مخاطب عمومی داریم که باید همین که با او ارتباط برقرار کردید سریع مطالب و مفاهیم مورد نظر شما را درک کنند و به اصل موضوع نمایش پی ببرند.»
صالحیار در خصوص محل‌های مختلف اجرا در تئاتر خیابانی هم گفت: «ما هنگام نوشتن نمایشنامه محیطی، مفهوم و موردی را در نظر می‌گیریم که در فضای باز قابلیت اجرا داشته باشد اما کارگردان با توجه به امکانات و موقعیت اجرای نمایش می‌تواند، تغییراتی را در متن انجام دهد. همچنین اگر از قبل، محل اجرا برای نویسنده مشخص باشد او می‌تواند متن خود را بر اساس موقعیت اجرا تولید کند یا کارگردان بر اساس شرایط اجرایی آن را تغییر دهد تا متناسب با فضا قابلیت اجرا داشته باشد.»
این نویسنده و کارگردان در مورد تفاوت اجرای نمایش خیابانی در فضاهای مختلف شهری هم افزود: «در اجرا در فضاهای باز جذب مخاطب خیلی راحت‌تر از اجراهای صحنه‌ای است و نمایش شدیدا مخاطب خود را جذب می‌کند. ولی در نمایش صحنه‌ای این مخاطب است که به سمت تئاتر می‌رود.»
صالحیار با بیان اینکه سختی کار برای بازیگر خیابانی بیشتر است، گفت: «بازیگری که در صحنه است از بعضی امکانات بهره می‌برد ولی در خیابان و اجراهای باز امکاناتی وجود ندارد که همین مسئله کار بازیگر را سخت‌تر می‌کند و او باید از توانایی بالایی در بیان، حس، گفتار و تمرکز برخوردار باشد.»
او ادامه داد: «بنابراین ما در تئاترهای میدانی و فضای باز طبیعتا با مشکلاتی از جمله اتفاقاتی که در پیرامون اجرا می‌افتد سرو‌کار داریم که باید هنگام اجرا بازیگر و کارگردان بر اساس مسائل موجود تمهیداتی برای مدیریت کار در فضای باز داشته باشند.»
این هنرمند تصریح کرد: «متأسفانه یکی از مشکلاتی که سال‌های سال است وجود دارد این است که توزیع بسته‌های حمایتی در شهرستان‌ها خیلی کم اتفاق می‌افتد و چون تئاتر خیابانی فروش بلیت ندارد و متکی به اسپانسر خصوصی یا حمایت‌های دولتی است، وقتی اسپانسر خصوصی و حمایت دولتی اتفاق نمی‌افتد طبیعتا اجراها یا انجام نمی‌شود یا با تعداد کم خواهد بود.»
او همچنین گفت: «برای اجراهای خیابانی مردم را عادت به دیدن تئاتر خیابانی نداده‌ایم چون برای تئاترهایی که در خیابان اجرا می‌شود نیاز است که مخاطب به تئاتر عادت کرده باشد و شرایط و چارچوب تماشا را آموخته باشد. وقتی اجرای عموم اتفاق نیفتاده و مردم عادت نکرده باشند در اجراها مشکل‌های فراوانی به وجود می‌آید و گاهی ارتباط با تماشاگر اتفاق نمی‌افتد و تئاترها به آن کیفیتی که باید برسند، نمی‌رسند.»
کارگردان نمایش خیابانی «مام» ادامه داد: «یکی دیگر از تفاوت‌های اجرا در شهرستان‌ها و تهران بحث مجوز گرفتن اجراهاست، وقتی کاری می‌خواهد در فضای باز اجرا شود به دلیل اینکه کارشناسان ادارات ارشادی که باید مجوز بدهند، نسبت به شرایط خیلی واقف نیستند یا قانون‌شان تعریف نشده است، با نامه‌نگاری‌هایی که با اماکن انجام می‌شود، در نهایت می‌گویند این امکان وجود ندارد. این شرایط در شهرستان‌ها سبب شده است کیفیت اجراها و تعدد در اجراها تحت تأثیر این رویکرد و شرایط قرار بگیرد؛ تقریباً ۹۰ درصد شهرستان‌ها این مشکلات را دارند.»
نویسنده و کارگردان حاضر در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ادامه داد: «برای تماشاگران در تهران و محوطه‌های فرهنگی آن که عادت به اجراهای خیابانی دارند آن فضاهای اجرای خیابانی عجیب نیست؛ بنابراین کیفیت کار و تعدد آثار در تهران بهتر و بیشتر خواهد بود.»
صالحیار گفت: «سالیان سال است که درخواست می‌کنیم یک دستورالعملی، قانون و شرایطی در ادارات وجود داشته باشد تا فعالیت‌های میدانی و اجرای نمایش محیطی در فضای باز و تئاترهای این حوزه بیشتر مورد حمایت قرار بگیرد و بودجه‌های فرهنگی تعریف شده در ادارات و شهرداری‌ها به شکل صحیح تقسیم شوند، بودجه‌ها عموماً به آن شکل و شمایلی که باید، به دست هنرمندان نمی‌رسد و گاهی گروه‌های حرفه‌ای‌تر و تخصصی‌تر که این کار را انجام می‌دهند خیلی از این بودجه‌ها نصیب‌شان نمی‌شود.»
نمایش خیابانی «مام» روز ششم و نهم (پنجشنبه ساعت ۱۴.۳۰) و شنبه (۸ بهمن‌ماه، ساعت ۱۴) در پهنه رودکی مقابل تالار وحدت اجرا می‌شود.
