گفت‌وگو با شبیه‌خوان و پژوهشگر باسابقه تعزیه
مهدی دریایی: تعزیه، هنری مردمی و ضامن بقای خویش است
مهدی دریایی، تعزیه‌خوان پیشکسوت و سرپرست گروه محبان اهل‌بیت (ع) گفت تعزیه هنری مردمی و خودجوش به شمار می‌آید که ضامن بقای خویش است.
به گزارش ایران تئاتر، ویژه‌برنامه «نوای عرشیان و مشق فرشیان» به همت اداره کل هنرهای نمایشی هم‌زمان با آغاز دهه اول ماه محرم از 28 تیر تا 6 مرداد 1402 در فضای باز مجموعه تئاتر شهر ساعت 19 تا 21 میزبان عزاداران حسینی است.
مهدی دریایی، تعزیه‌خوان پیشکسوت و سرپرست گروه محبان اهل‌بیت (ع) که فعالیت خود را از سال 1373 آغاز کرده است در این برنامه به اجرای مجلس تعزیه شهادت حضرت حر می‌پردازد.
دریایی با اشاره به آغاز فعالیت خود گفت: «من از سال 1368 به‌صورت رسمی با بچه‌خوانی در مجالس تعزیه به سرپرستی پدرم حضور داشتم و پس از تأسیس گروه نونهالان محبان اهل‌بیت (ع) در سال 1373 شهادت‌خوان این گروه که همه جوان و نوجوان بودند، شدم.»
او ادامه داد: «زمینه این نسخه از میر عزای کاشی است که روایت راهی شدن حر بن یزید ریاحی از کوفه برای ممانعت ورود امام حسین (ع) به این شهر است و در ادامه به توبه حر و شهادت این شخصیت اشاره می‌کند.»
این هنرمند افزود: «تعزیه از چهار منظر اعتقادی، تاریخی، نمایشی و صور خیال همیشه مورد توجه قرار داشته است.»
او گفت: «در بخش نمایشی و صور خیال سه عنصر اصلی و هفده عنصر فرعی در شبیه‌خوانی داریم. ما با این هنر سمعی و بصری می‌توانیم کارهای زیادی انجام دهیم که متأسفانه در سال‌های اخیر مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.»
این تعزیه‌خوان پیشکسوت با بیان اینکه ما این روزها تعزیه نمی‌خوانیم، بلکه شبیه تعزیه می‌خوانیم، توضیح داد: «متأسفانه در سال‌های اخیر تعزیه اصیل و واقعی در حال فراموشی است، درحالی‌که هیچ هنری مانند تعزیه نمی‌تواند به‌راحتی با مخاطب ارتباط برقرار کند.»
او ادامه داد: «پیتر بروک بر این باور بود که اگر روزی هنرهای آیینی دنیا به خطر بیفتد این تعزیه ایرانی‌هاست که آن را نجات می‌دهد. ما در تعزیه رنگ‌ها، نشانه‌ها، قراردادها و حتی آموزش مفاهیم دینی را داریم. تمامی نشانه‌هایی که ارزشمند است و بهترین راه برای ارتباط با مخاطبان به شمار می‌آید.»
دریایی افزود: «چند سالی است که سهواً یا عمداً شیوه‌هایی وارد تعزیه شده است که متأسفانه به چهارچوب این هنر ضربه می‌زند. این هنر چارچوب، قواعد و اصول خودش را داراست و برای شناخت بهتر آن نیازمند تحقیق، پژوهش و آموزش هستیم.»
این تعزیه‌خوان و پژوهشگر گفت: «جز قواعد و چارچوب‌های تعزیه که نیازمند بازنگری اصولی است، ارتباط این آثار با مردم دومین درجه اهمیت این هنر است.»
او ادامه داد: «تعزیه هنری مردمی و خودجوش است که ضامن بقای خویش است. شاید در دوره‌هایی به‌ویژه صفوی و ناصری حمایت‌های دولتی از آن شده باشد اما همواره این مردم بوده‌اند که برای حفظ و بقای آن تلاش کرده‌اند.»
دریایی ضمن تأکید بر این موضوع که تلفیق تعزیه با تئاتر اشتباه است، توضیح داد: «کلام منظوم عنصر اصلی تعزیه است و نباید آن را با سایر هنرها تلفیق کرد. طی سال‌های اخیر عده‌ای در تعزیه روضه می‌خوانند یا مداحی می‌کنند و یا نشانه‌هایی از نمایش غربی را وارد آن می‌کنند که به اصل و اساس این هنر آسیب می‌زند.»
او افزود: «این هنر می‌تواند بسیاری از مسائل و مشکلات اجتماعی را بیان کند. اگر ما به تعزیه بها بدهیم و طبق اصول و قواعد اساسی آن پیش برویم قطعاً شاهد رونق این هنر خواهیم بود و این موضوع نیازمند آموزش، تحقیق و پژوهش است.»
این شبیه‌خوان پیشکسوت با تأکید بر اینکه داشتن یک دپارتمان برای آموزش از آرزوهای دیرینه تمامی اهالی فعال در زمینه تعزیه است، گفت: «سال‌های قبل حداقل یک واحد تعزیه در دانشگاه داشتیم که آن هم حذف شده است و این نشانه بی‌توجهی به این هنر اصیل ایرانی و دیگر نمایش‌های آیینی و سنتی همچون نقالی، پرده‌خوانی و... است.»
او با اشاره به اینکه هنرمندان پیشکسوت و نسخه‌های قدیمی این هنر در حال از دست رفتن هستند، گفت: «وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و همچنین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سازمان‌هایی هستند که می‌توانند این هنر را از فراموشی و نابودی نجات دهند. ضرورت دارد مدیران و مسئولان دراین‌باره با برنامه‌ریزی و مشورت با اهل‌فن و کارشناسان تعزیه کار جدی و مؤثری را صورت دهند.»
