گفت‌وگو با طراح و کارگردان «به دنبال دروغگو»
رامین دولت‌آبادی: انتقاد به زبان کمدی، راه رفتن روی لبه تیغ است
رامین دولت‌آبادی، طراح و کارگردان نمایش «به دنبال دروغگو» استفاده از ژانر کمدی را برای بیان حرف‌ها و بیان انتقادات، راه رفتن روی لبه تیغ می‌داند.
نگار امیری: سالن یک تماشاخانه ارغوان این روزها میزبان نمایش «به دنبال دروغگو» به نویسندگی دیمیتریس پساتاس با ترجمه کریم عظیمی‌جحین و طراحی و کارگردانی رامین دولت‌آبادی است.
این نمایش روایتگر داستان نماینده‌ای است که برای انجام کارها و اموری که به او محول شده است، به یک ماشین دروغ‌ساز احتیاج دارد.
مضمون جهان‌شمول این اثر باعث شده است تا بتوان آن را به‌تمامی جوامع بشری فارغ از هر مرز و جغرافیایی تعمیم داد. نمایشی که با بیانی طنازانه به آدم‌هایی اشاره دارد که یا در حال دروغ گفتن به یکدیگر هستند یا در حال دروغ شنیدن.
اجرای این نمایش بهانه‌ای شد تا به گفت‌وگوی کوتاهی با رامین دولت‌آبادی، کارگردان این اثر بپردازیم.
شرایطی که ما به‌عنوان شهروندان ایرانی با آن مواجهیم، چقدر در انتخاب متن «به دنبال دروغگو» دخیل بوده است؟
جامعه ما همیشه تحت تأثیر سیاست بوده و هست، طبعاً نمایشنامه‌ای که پی‌رنگ اصلی آن مبنی بر سیاست و شرایط روز جامعه است، می‌تواند موردتوجه جامعه قرار بگیرد و به همین دلیل نیز این اثر را برای اجرا انتخاب کردم.
برای اجرای نمایش چرا به سمت ایرانیزه کردن کاراکترها نرفتید؟ قطعاً با توجه به مضمون کارهمراهی بیشتری از سوی مخاطبان دریافت می‌کردید.
نمایشنامه «به دنبال دروغگو» دارای بخش‌هایی است که تا حدودی مطابق با آنچهدر جامعه و فرهنگ ایرانی می‌گذرد، نیست و به‌نوعی خارج از عرف است. طبق این تعریف ایرانیزه کردن اثر، مخاطبان را در روند داستان دچار سردرگمی می‌کرد. بر این اساس دلیلی بر ایرانیزه کردن ندیدیم و سعی کردیم بیشتر بر هدف نمایشنامه تمرکز داشته باشیم تا ایرانیزه کردن و محوریت قرار دادن آیتم‌های کمدی کار.
فکر می‌کنید پرداختن به معضلات سیاسی، اجتماعی به زبان طنز چقدر می‌تواند در آگاهی تماشاگر مؤثر باشد و او را به‌سوی درک عمیق‌تر معضلات راهنمایی کند؟
انتقاد کردن شیوه‌های مختلفی دارد، یکی از شیوه‌های مرسوم، کمدی انتقادی است. نمایش کمدی معمولاً قشر بیشتری از جامعه را در برمی‌گیرد. برای همین نظر شخصی بنده این است که انتقاد به شیوه کمدی تأثیر بیشتری دارد؛ البته سختی‌های خود را نیز داراست.
زمانی که شما یک اثر نمایشی در قالب کمدی را برای بیان حرف‌های‌تان در نظر می‌گیرید، باید در نظر داشته باشید که روی تار مو یا بهتر است بگویم لبه تیغ در حال حرکت هستید. اگر بخواهید صرفاً از کمدی خنده بگیرید، بار انتقادی نمایش از بین می‌رود و اگر بخواهید صرفاً انتقادتان را به نمایش بگذارید، مخاطب را از همراه شدن با کار دور کرده‌اید. بر این اساس باید از تمام ابزارها به‌درستی استفاده کنید.
من در نمایش «به دنبال دروغگو» سعی کردم با استفاده از سکوت‌ها، آکسان‌گذاری‌ها و میزانسن‌ها بخش انتقادی نمایشنامه را برجسته کنم و در جاهایی از انتقاد خارج شده و صرفاً موقعیت کمدی را خلق کنم تا پس از آن درک مفهوم نمایش راحت و به‌سادگی قابل‌درک باشد.
از بزرگ‌ترین چالشی که در تهیه و تولید نمایش با آن مواجه بودید، بگویید.
برای هر کارگردانی اولین چالش بعد از انتخاب متن و عوامل، بحث اقتصادی و انتخاب سالن اجراست. ازآنجایی‌که هزینه‌های پیش‌تولید بسیار بالا رفته است، تهیه و تولید نمایش بسیار سخت‌تر شده است. بعد از رفع کردن مشکلات مالی، بحث انتخاب سالن مناسب مطرح می‌شود. سالن‌هایی که اکثراً یا پر هستند و یا هزینه‌های بسیار سنگینی باید برای اجاره آن‌ها پرداخت و یا با شرایطی معمولاً یک‌طرفه درصدی توافقی صورت بگیرد. امیدوارم هرچه زودتر مدیریتی شکل بگیرد و تعداد سالن‌های استاندارد برای اجرا بیشتر شود.
قطعاً ما برای بخش مالی و حتی داشتن حداقل‌های استاندارد برای نمایش، باید نظارت‌‌های درست و کاملی داشته باشیم تا بخشی از مشکلات هنرمندان حل‌وفصل شود.
البته مشکلات خیلی زیاد است، مشکلاتی که بارها و بارها گفته شده است و تمام دوستان تئاتری به آن‌ها آگاه هستند. به نظرم دیگر تکرار کردن‌شان اضافه‌گویی است فقط مثل همیشه امیدواریم که مشکلات هر چه زودتر رفع شوند.
