گفت‌وگو با کارگردان «بازگشت به خان نخست»
داریوش نصیری: تماشاگر باید خودش را در پیکره و معنای اثر پیدا کند
داریوش نصیری، کارگردان نمایش خیابانی «بازگشت به خان نخست» بر این باور است که ارتباط مخاطبان با نمایش‌های صحنه‌ای و خیابانی زمانی شکل می‌گیرد که تماشاگر خودش را در پیکره و معنای اثر پیدا کند.
به گزارش ایران‌تئاتر، نمایش خیابانی «بازگشت به خان نخست» به کارگردانی داریوش نصیری از روز پنجشنبه سوم تا روز یکشنبه ششم اسفند ساعت 17 در محوطه تئاتر شهر میربان علاقه‌مندان است.
«بازگشت به خان نخست» اثر برگزیده بخش دانشگاهی چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر است که پیش از این نیز به همت اداره‌کل فرهنگی اجتماعی دانشگاه امیرکبیر در این دانشگاه اجرا شده است.
این نمایش هم اکنون برای دور سوم در محوطه مجموعه تئاتر شهر و به مناسبت نیمه شعبان در حال اجراست.
داریوش نصیری، کارگردان این اثر با اشاره به موضوع نمایش گفت: «بازگشت به خان نخست» به نقض قوانین انسانی از خلقت آدم تا انسان‌های معاصر اشاره دارد و همچنین به مسائلی چون آموزش، اقتصاد، ازدواج و خانواده، نقدی بر بوروکراسی اداری می‌پردازد.»
او با تاکید بر دلایل انتخاب سوژه‌های استفاده شده در کار، افزود: «تئاتر خیابانی برای مردم است و باید سوژه‌ها از دل جامعه گرفته شده و به آن‌ها بازگردد. این سوژه همچون آینه‌ای است که مردم خود را در آن می‌بینند و به واسطه آن اتفاقات برای‌شان ملموس‌تر خواهد شد.»
این هنرمند با بیان اینکه موتور مولد نمایش خیابانی نقد اجتماعی است، گفت: «محتوای نمایش‌های خیابانی همیشه دغدغه مردم بوده است و نقدهای اجتماعی، فرهنگی، هنری و سیاسی را شامل می‌شود. در بسیاری از موارد شاهد عدم ارتباط مخاطبان با نمایش‌های صحنه‌ای و خیابانی هستیم و ایراد کار آنجاست که تماشاگر خودش را در پیکره و معنای اثر پیدا نمی‌کند. آنجاست که باید دید آیا این تئاتر به نام مردم است یا برای مردم؟»
او تاکید کرد: «این تصور نادرستی است که بچه‌های نمایش خیابانی به دلیل فقدان سالن در خیابان اجرا می‌کنند. در حالی که همه فعالان عرصه نمایش خیابانی مهارت بازیگری، تمرکز، بیان و بدن بسیار قوی دارند.»
نصیری ادامه داد: «ما کتاب‌های اندکی در زمینه نمایش خیابانی داریم. کتاب‌های ترجمه شده نیز براساس معیارهای نمایش در غرب است و در صورت استفاده حتما نیاز به بومی‌سازی دارند.»
این هنرمند با اشاره به تفاوت تئاتر در خیابان و تئاتر خیابانی گفت: «مولفه‌هایی در نمایش خیابانی وجود دارد که کاملا تفاوت تئاتر خیابانی و تئاتر در خیابان را به نمایش می‌گذارد. اگر نمایشی قابلیت اجرا روی صحنه را دارد یعنی به معنای واقعی برای اجرای خیابانی تولید نشده است و همان تعریف اجرا در خیابان به آن تعلق می‌گیرد. اولین مولفه تئاتر خیابانی جذب مخاطب توسط نمایش است برعکس نمایش صحنه‌ای که مخاطبان در فضایی مشخص به انتظار شروع اثر می‌نشینند. همچنین در بخش صحنه‌ای امکانات و ادواتی وجود دارد که هنرمندان در بخش خیابانی از آن‌ها بی‌بهره هستند.»
تفاوت مخاطب با تماشاگر چیست؟
او با اشاره به تفاوت مخاطب با تماشاگر توضیح داد: «مخاطب یک تماشاگر تربیت شده است و تماشاگر کسی است که هر چیزی را به تماشا می‌نشیند. با این نگاه مولفه‌هایی چون نقد اجتماعی، پرداختن به دغدغه‌های افراد و به‌روزرسانی متون گذشته در فضای جدید می‌تواند در تربیت مخاطب موثر باشد. ما در تولیدات نمایشی باید به این موضوع که جامعه هدف و مخاطب ما چه کسی است، فکر کنیم و دغدغه‌های او را بشناسیم.»
کارگردان نمایش «بازگشت به خان نخست» ادامه داد: «در نمایش خیابانی تماشاگر ما عبوری است و قرار هم نیست به مسائل سخت و سنگین و فلسفی بپردازیم. به همین دلیل باید دغدغه او و زبانی که برای مدتی او را با خود همراه کند، مورد توجه قرار دهیم. نمایش باید تاثیرگذار باشد و این تاثیرگذاری هرچند اندک، ارزشمند است. قطعا قرار نیست یک اثر هنری حتما در مخاطب تحولی ایجاد کند، همین که یکی از اعضای گروه نمایش را نیز با خود همراه کرده و در روند زندگی‌اش موثر باشد، گام قابل توجهی برداشته شده است.»
کارگردان نمایش «بازگشت به خان نخست» گفت: «بازتولید انرژی در تئاتر یکی از مقوله‌های بسیار مهم تئاتر امروز دنیاست که در نمایش «بازگشت به خان نخست» نیز به آن توجه شده است و از دیگر سو فضای کمدی انتقادی اثر باعث حضور مخاطبان برای تماشای نمایش می‌شود.»
«بازگشت به خان نخست» شاکله دانشجویی دارد
او توضیح داد: «بازگشت به خان نخست» شاکله دانشجویی دارد و پس از حضور در جشنواره تئاتر فجر در یک فضای دانشگاهی هم اجرا شد که اتفاق خجسته‌ای بود. اجرای ما در محوطه تئاترشهر کاملا دلی و خودجوش است و تمامی اعضای گروه براساس ارادت به ساحت ولیعصر (عج) و برای شادی‌بخشی در فضای جامعه آن را اجرا می‌کنند. بازیگران این اثر نمایشی ۵۰ دانشجو از مقاطع کارشناسی تا دکترا از شهرهای مختلف و دانشگاه‌های هنری هستند.»
این کارگردن با اشاره به شیوه‌های اجرایی اثر هم گفت: «ما در اجرا از شیوه‌های نمایش ایرانی همچون نقالی، معرکه‌گیری، تخت حوضی و شیوه‌های برشت، گرتوفسکی و نمایش شورایی بهره می‌بریم. و هر آن چیزی که هنرجویان در دانشگاه به صورت تئوری و نظری مطالعه کرده‌اند در این نمایش به صورت عملی و اجرایی به آن پرداخته می‌شود.»
نصیری در پایان با قدردانی از تمامی عوامل و همراهانی که از ابتدای تمرین‌ها تا دور سوم اجرا با گروه همراه بوده و هستند، گفت: «محتوای یک اثر نمایشی باید دغدغه مشترک هنرمند و مخاطب باشد و امیدوارم که نمایش ما توانسته باشد تا حدی به این دغدغه‌ها اشاره کرده و در کنار فرهنگسازی، لبخند را بر لب مخاطب بنشاند.»
گفت‌وگو: نگار امیری
