آیین اختتامیه هفتمین دوره جشنواره نمایشنامه‌خوانی مرکز تئاتر مولوی برگزار شد

به گزارش ایران تئاتر، آیین اختتامیه هفتمین دوره جشنواره نمایشنامه‌خوانی مرکز تئاتر مولوی، با عنوان (یادمان استاد پری صابری)، شب گذشته چهارشنبه ۲۱ خردادماه ۱۴۰۴ در سالن اصلی تئاتر مولوی برگزار شد.

در این مراسم هنرمندان و پژوهشگرانی از جمله، فرهاد ناظرزاده‌کرمانی، عرفان ناظر، اردشیر صالح‌پور، فارس باقری، حمیدرضا افشار، نرگس یزدی، محمدحسن خدایی، آرش فلاحت‌پیشه، احسان فلاحت‌پیشه، روح­‌الله نصرتی (معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران)، مجید سرسنگی (معاون فرهنگی و اجتماعی سابق دانشگاه تهران و مشاور فعلی رئیس دانشگاه در امور فرهنگی و اجتماعی)، ناصر حبیبیان، علی مهرانی‌، الهام ابراهیمی، فرشاد فرشته حکمت، محمد عسگری، یدالله‌ وفاداری و… حضور داشتند.

اختتامیه هفتمین دوره جشنواره نمایشنامه‌خوانی مرکز تئاتر مولوی با قرائت کلامی از آیات قرآن کریم و سرود ملی ایران آغاز شد.

کیوان ساکت‌اف اجرای این مراسم را برعهده داشت.

در این مراسم، روح‌الله نصرتی، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران، در سخنانی کوتاه به اهمیت این رویداد هنری پرداخت. 

او با ابراز خوشحالی از حضور در جمع هنرمندان جوان و پیشکسوت، گفت: «بسیار خوشحالم که در جمع هنرمندان گرامی در دانشگاه تهران حضور دارم. از همه شما که دعوت ما را پذیرفتید، صمیمانه سپاسگزارم. یاد و خاطره استاد پری صابری را گرامی می‌داریم و امیدوارم راه ایشان در ارتقای هنر نمایش ادامه یابد.»

وی در ادامه با اشاره به جایگاه ویژه مرکز تئاتر مولوی افزود: «مرکز تئاتر مولوی یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های تئاتری کشور بوده و نقش برجسته‌ای در توسعه هنر نمایش در تهران و کشور ایفا کرده است. اهمیت این مرکز تنها در چارچوب دانشگاه تهران محدود نمی‌شود، بلکه در سطح ملی و حتی بین‌المللی نیز تأثیرگذار بوده است. این فضا به‌عنوان یک سرمایه فرهنگی، جایگاهی ممتاز در عرضه و پرورش هنرهای نمایشی دارد.»

معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران همچنین تأکید کرد: «ما باید با حمایت از رویدادهای هنری و فعالیت‌های دانشجویی در حوزه نمایشنامه‌خوانی، این سرمایه فرهنگی را حفظ و تقویت کنیم. از زحمات تمامی دانشجویان، هنرمندان، هیئت داوران محترم و به‌ویژه پیشکسوتان عرصه هنر و فرهنگ سپاسگزاری می‌کنم.»

در پایان، نصرتی با تجلیل از مدیریت و تلاش‌های انجام‌شده برای بازسازی و پویایی دوباره تالار مولوی، ابراز امیدواری کرد که این مرکز همچنان مأمنی برای رشد و شکوفایی استعدادهای جوان در عرصه نمایش باقی بماند.

فرهاد ناظرزاده کرمانی، پژوهشگر و استاد پیشکسوت تئاتر، در مراسم اختتامیه جشنواره مولوی با بیان احساسات خود گفت: «بسیار هیجان‌زده هستم؛ چرا که در این مراسم چهره‌های بسیاری از فرزندان معنوی‌ام را می‌بینم که مدت‌ها بود از آن‌ها بی‌خبر بودم. این دیدار برای من بسیار پرشور است و باعث شده آنچه می‌خواستم بگویم تا حدی در ذهنم عقب بنشیند.»

او سپس درباره جایگاه آموزش تئاتر در تاریخ و نقش دانشگاه‌ها گفت: «دانشگاهی که اینجا حضور داریم، جایگاه بسیار معتبری در آموزش هنر دارد. آموزش تئاتر در جهان به اشکال مختلفی انجام گرفته است. در قدیمی‌ترین شکل آن، در یونان باستان، کشیشان آموزش هنر را بر عهده داشتند. تئاتر، در اصل هنری دینی بوده؛ هرچند محتوای آن همیشه دینی نبوده است. اما کسی که از این هنر حمایت می‌کرد، اغلب وابسته به پرستشگاه‌ها بود.»

وی در ادامه سه شکل تاریخی آموزش تئاتر را برشمرد: «شکل دوم، شیوه “مرشد و نوچه” است؛ در ایران این سنت از نقالی و تعزیه گرفته تا نمایش‌های آیینی مانند سیاه‌بازی را شامل می‌شود. یک نوآموز به استاد می‌پیوندد و در نهایت جانشین او می‌شود.

شکل سوم، به دوران رنسانس در اروپا برمی‌گردد. هم‌زمان با دوره صفویه در ایران – که می‌دانید شکسپیر و شاه‌عباس تقریباً هم‌عصر بودند – آکادمی‌های هنری در ایتالیا شکل گرفتند. نمونه معاصر این شیوه، آموزشگاه‌هایی مانند آموزشگاه زنده‌یاد حمید سمندریان است که هنرجویان بسیاری را پرورش دادند.»

ناظرزاده کرمانی با تاکید بر برتری آموزش دانشگاهی گفت: «اما مهم‌ترین و کامل‌ترین شکل آموزش تئاتر، آموزش دانشگاهی است. چرا؟ چون چهار ستون مهم در آن وجود دارد:۱. آموزش رسمی، ۲. پژوهش، ۳. تولید و اجرا (نمایشگری)،۴. و ارزیابی (سنجش). این چهار عنصر در کنار هم باعث می‌شوند تئاتر دانشگاهی تبدیل به سرچشمه‌ای برای رشد تئاتر کشور شود.»

وی در ادامه تئاتر دانشگاهی را یکی از خاستگاه‌های اصلی نخبگان هنری دانست و افزود: «تئاتر دانشگاهی، به‌سرعت به تئاتری نخبه‌گرا و پیشرو تبدیل شده است. در حالی‌که بسیاری از نمایش‌های بیرون ممکن است ظاهری پرزرق و برق داشته باشند، اما لزوماً تئاتر به معنای واقعی نیستند. تئاتر باید مانند چراغی باشد که بر فرهنگ جامعه نور بتاباند و مانند آینه‌ای عمل کند که حقیقت را بازتاب می‌دهد.»

او سپس درباره نقش روشنفکری در هنر توضیح داد: «روشنفکر، به تعریفی ساده، کسی است که تحصیل‌کرده است و برای بهبود وضعیت جامعه تلاش می‌کند. هنرمند نیز باید روشنفکر باشد؛ هنرمند بی‌سواد، نمی‌تواند تأثیرگذار باشد. او چراغی خواهد بود با نور ضعیف. هنرمند، اگر درس‌خوانده و آگاه نباشد، بهتر است سراغ پیشه‌های دیگر برود.»

در پایان، استاد ناظرزاده کرمانی با نگاهی به آینده تئاتر ایران گفت: «مشکل امروز تئاتر دانشگاهی ما، ناپیوستگی با دبیرستان و دبستان است. ما رشد کمی داشته‌ایم اما برای رشد کیفی، باید از دل همین دانشگاه‌ها، نسل جدیدی از هنرمندان درس‌خوانده، متفکر و نوآور بیرون بیاید. من همیشه گفته‌ام آینده‌ی بسیار روشنی برای تئاتر ایران متصورم. شاید خودم با توجه به سن و سالم آن روز را نبینم، اما شما قطعاً آن را خواهید دید.»

او سخنانش را با قدردانی از برگزارکنندگان و حاضران به پایان رساند.

در ادامه از هیات ارزیابی و داوران متشکل از ناصر حبیبیان، علی مهرانی‌، فارس باقری، عرفان ناظر، مرتضی میرمنتظمی، نرگس یزدی، الهام ابراهیمی، عباس جمالی تقدیر شد.

همچنین از ستاد اجرایی که متشکل از سبحان نجفی، علی شاه‌نقی، امیرسلطانی، محمد منتظری، آنیتا مددی، محمد فریمانی، حسین فیروزی، میلاد طهماسبی، علی صمدی تقدیر به‌عمل آمد.

در ادامه اجرایی مستند درباره پری صابری اجرا شد و مستندی از پری صابری پخش شد.

حمیدرضا افشار، پژوهشگر و فعال حوزه نمایش، در این مراسم با اشاره‌ای به یکی از اجراگران جشنواره آغاز کرد: «یکی از جمله‌های بسیار زیبایی که امشب از زبان یکی از اجراگران نمایشی، شنیدم این بود که گفت: «من پری صابری هستم.» همین جمله برای من الهام‌بخش بود که از منظری دیگر به موضوع تئاتر و جایگاه خانم پری صابری نگاه کنم؛ از منظر تاریخ اجتماعی.»

وی با نگاهی انتقادی به وضعیت تاریخی تئاتر در ایران گفت: «در طول حدود صد سالی که از ورود جدی تئاتر به جامعه ما می‌گذرد، این هنر همواره با موانع و چالش‌های گوناگونی مواجه بوده است؛ و متأسفانه امروز، این مشکلات نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه در برخی موارد، تشدید شده‌اند. البته قصد ندارم صرفاً درباره کمبودها و فقدان‌ها صحبت کنم؛ چرا که همه ما آن‌ها را به‌خوبی می‌شناسیم. آنچه کمتر به آن توجه شده، بحث امکان است. اینکه در بستر همین فقدان‌ها، چه امکاناتی وجود داشته یا می‌تواند ایجاد شود.»

افشار با اشاره به اهمیت کنشگری اجتماعی در تحولات فرهنگی و هنری اظهار داشت: «در جامعه ما، تنها کسانی توانسته‌اند از دل گسست‌های اجتماعی به پیوست‌های مؤثر برسند که نقش عاملان اجتماعی را ایفا کرده‌اند؛ کسانی که در کنار دانش تخصصی، کنشگری فعال اجتماعی داشته‌اند. متأسفانه در تئاتر ایران، ما از مطالعات بین‌رشته‌ای غفلت کرده‌ایم. امیدوارم در دوره‌های تحصیلات تکمیلی، به‌ویژه در مقطع ارشد، این خلأ کمتر شود و رابطه میان تئاتر، سیاست و اقتصاد با جدیت بیشتری بررسی شود.»

وی با مرور تاریخی بر دهه‌های اثرگذار در تئاتر ایران گفت: «در دهه‌های ۳۰، ۴۰ و به‌ویژه ۵۰، افرادی بودند که از مقام یک هنرمند صرف فراتر رفتند و تبدیل به کنشگران اجتماعی شدند. آن‌ها توانستند رابطه‌ای سیال و مؤثر میان مردم، جامعه، و قدرت سیاسی حفظ کنند. اگر پای یکی از آن‌ها در دیوان دولت نبود، امکان ایجاد تغییر در شرایط اجتماعی و به‌ویژه در تئاتر فراهم نمی‌شد.»

او در ادامه به نقش پری صابری اشاره کرد: «خانم پری صابری، به‌واسطه روابط و جایگاهی که در دوران تحصیل در فرانسه با مسئولان دانشگاهی داشت، این توانایی را پیدا کرد که فراتر از موانع رسمی، اقدام به تأسیس تالاری نماید که امروز همچنان چراغش روشن است؛ تالاری که از یک فضای محدود – آشپزخانه یا انبار – در دانشگاه تهران شکل گرفت و به مرکزی برای نمایش و آموزش تئاتر بدل شد.»

افشار در بخش دیگری از سخنانش، ضمن اشاره به فراموشی برخی تلاش‌های مؤثر در تئاتر معاصر، افزود:  خوشبختانه دانشگاه تهران با مدیریت‌های پیوسته، توانست این میراث را حفظ کند. به‌ویژه در دهه ۹۰، با تلاش‌هایی که از سوی مدیرانی همچون مجید سرسنگی صورت گرفت، احیا و بازسازی این فضا ممکن شد.»

او در پایان گفت: «کارگاه نمایش یکی از نهادهایی بود که با همین روحیه کنشگری اجتماعی آغاز شد و نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری جریان‌های نوین در تئاتر ایران داشت. امیدوارم این مسیر با نگاهی آگاهانه به گذشته و افقی روشن برای آینده ادامه یابد.»

مجید سرسنگی سخنران بعدی این برنامه بود، وی ضمن تشکر از مدیر مرکز تئاتر مولوی گفت: بخشی از دانشجویان دهه شصت در این جمع حضور دارند که خاطرات متعددی از این مجموعه تئاتری دارند. امیدوارم شما دانشجویان پیش‌گام، امید خود را از دست ندهید، من هم با دکتر ناظرزاده کرمانی موافق هستم و آینده خوبی را برای تئاتر این دانشگاه متصور هستم، اما به شرطی که مسیر خود را عوض کنیم.

وی افزود: رئیس دانشگاه هاروارد که حدود ۲۰ سال ریاست این دانشگاه را عهده‌دار بود، پس از اتمام دوران مدیریت کتابی از خاطرات مدیریت خود در این دانشگاه منتشر کرد؛ در این خاطرات عنوان کرده است که اگر الان از من بپرسید که رسالت اصلی دانشگاه چیست؟ پاسخ می‌دهم؛ ساختن انسان است. اساساً ۲ نگاه به دانشگاه در این سال‌ها وجود داشته است که نگاه اول بدین شکل است که دانشگاه یک دبیرستان بزرگ است که این‌جور نیست. پری صابری یکی از کسانی است که با تربیت دانشگاهی مطلوبی که داشته است، سبب شده است ما همچنان در این مجموعه کنار هم جمع شویم و یاد و خاطرات ایشان را زنده نگه‌داریم. 

سرسنگی یادآور شد: دانشگاه خوب، دانشگاه خلوت نیست، سوال من این است که چرا بین این همه جشنواره دانشگاهی، تئاتر دانشگاهی باید منتفی شود؟ ما نباید این جشنواره را یک خطر برای حکومت تلقی کنیم. من به تمامی دانشجویان می‌گویم که شما نباید از جریان تئاتری فعلی پیروی کنید. توسعه تئاتری در هر کشور مدیون و مرهون دانشجویان تئاتر، آن کشور است، به‌خصوص در شرق کره زمین. من امیدوارم کسانی که سبب تعطیلی این جشنواره شدند بار دیگر این جشنواره را بازنگری کنند، همان‌طور که صدای دانشجو را نمی‌توان قطع کرد، دانشجو را هم نمی‌شود از تئاتر دانشگاهی منع کرد. من خیلی خوشحالم که تئاتر مولوی همچنان به عنوان یک نهاد تئاتر دانشگاهی وجود دارد و چراغش روشن است اما جامعه تئاتر دانشگاهی به بیش از یک تالار مولوی نیاز دارد.

جمعی از دانشجویان حاضر در آیین اختتامیه، ضمن ابراز ناراحتی و گلایه، نسبت به عدم برگزاری جشنواره تئاتر دانشگاهی و همچنین نبود تابلو و نشانه‌ای برای معرفی تالار مولوی در معابر شهری انتقاد کردند.

آن‌ها تأکید داشتند که این تالار به‌عنوان یکی از فضاهای مهم تئاتر دانشجویی کشور، شایسته‌ است که در سطح شهر نیز به‌درستی معرفی شود.

در ادامه از گروه‌های نمایشی حاضر در جشنواره تقدیر به عمل آمد.

بازیگری مرد

 برگزیده:

 محمد جهانشاهی برای نمایش «دیوار بزرگ پاندا»

 تقدیر:

 پویان حاج‌حسینی برای نمایش «کاوالو بلوبری»

بازیگری زن

 برگزیده:

 فاطمه رادمرد برای نمایش «کاوالو بلوبری»

 تقدیر:

 یاسمن کیوان‌مهر برای نمایش «ساکنین سرزمین دور»

 مونا حسن‌زاده برای نمایش «خفه»

کارگردانی

 برگزیده:

 امیرحسین توکلی برای نمایش «کاوالو بلوبری»

 تقدیر:

 دل‌آرام موسوی برای نمایش «دیوار بزرگ پاندا»

نمایشنامه‌نویسی

 برگزیده:

 امیرحسین توکلی برای نمایش «کاوالو بلوبری»

  تقدیر:

 شاهین زراعتی برای نمایش «ساکنین سرزمین دور»

ترجمه و اقتباس

 تقدیر:

 دل‌آرام موسوی برای نمایش «دیوار بزرگ پاندا»

سه اجرای برگزیده برای اجرای مجدد در تالار مولوی

۱. «کاوالو بلوبری»

۲. «دیوار بزرگ پاندا»

۳. «قراول‌ها و یساول‌ها مرده‌اند»