مراسم بزرگداشت انتشار صدمین شماره فصلنامه علمی «تئاتر» برگزار شد

به گزارش ایران‌تئاتر، مراسم «صد» به مناسبت انتشار صدمین شماره فصلنامه علمی «تئاتر»، روز دوشنبه ۱۳ مردادماه ۱۴۰۴، در سالن مشاهیر مجموعه تئاترشهر برگزار شد. سیدجواد روشن، مدیر انتشارات نمایش مدیریت و اجرای این برنامه را برعهده داشت.

نادره رضایی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این برنامه ضمن قدردانی از دست‌اندرکاران فصلنامه علمی «تئاتر» بیان کرد: بیشتر به عنوان فردی که افتخار داشته که ناشر باشد و یکی از بنگاه‌های نشر را در ایران به مدت دوسال و یک ماه و بیست‌و‌هشت روز راهبری کرده؛ در خدمت شما هستم. عدد «صد»، عدد کمال و پختگی است و تداعی‌کننده کثرت از وجه مثبت.

او با یادی از جلال ستاری، از پژوهشگران تاثیرگذار در روند انتشار فصلنامه علمی «تئاتر» ادامه داد: در ایران پا گرفتن نهاد دشوار است و استمرار فعالیت جانکاه؛ براین اساس معمولا در معدود نهادهای پا گرفته و ماندگار حتما بنیانگذاران قَدری حضور داشته‌اند. این عزیزان بنیان و پی را طوری بنا گذاشته‌اند که در فرازوفرودها این نهاد ماندگار شده و قطعا نقش آن بنیانگذاران اساسی است و یادوخاطره عزیزانی که رفتند تا همیشه با ماست و آنهایی که هستند انشاالله که سلامت باشند. همانطور که یادوخاطره  جلال ستاری را زنده می‌داریم و امید که لاله تقییان، همسر این عزیز، زنده باشند و استوار.

معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: تداوم انتشار فصلنامه آن هم در جامعه مدیریتی کوتاه مدت، نیازمند استمرار مدیریت است. قطعا اگر استمرار مدیریت وجود داشته باشد ما انقطاع‌های کمتری نسبت به تولید و نشر فصلنامه را شاهد خواهیم بود. امیدوارم که همه کمک کنیم راه هموارتر شود و مسئولیتِ عظیم به شمارگان رسیدن این فصلنامه با  انباشت تجربه‌ها و برداشت‌ها و با بررسی خلأها ما را به آینده کیفی‌تر در این مسیر برساند.

نادره رضایی با اشاره به اهمیت توجه به پساتولید در حوزه نشر گفت: در زنجیره نشر به خصوص در فضای فعلی و عصر جدید اگر نگوییم که فرآیند «پس از» نشر مهم‌تر است؛ اهمیت آن کمتر از خود نشر نیست. نشریه باید به راهگشایی ما در شرایط فعلی کمک کند و باید از ابزار روز برای نشان دادن و تولید آن بهره‌مند شود و آنچه تولید می‌کند اول به بحث و نظر گذاشته شود. امیدوارم در این مسیر بیش از گذشته روزآمد و دغدغه‌مند تلاش کنیم و به پساتولید حتی بیش از تولید توجه داشته باشیم.

او بیان کرد: من در پیام دکتر ناظرزاده کرمانی به مناسبت روز جهانی تئاتر دیدم که به جد ضرورت تئاتر دانش‌آموزی را مطرح می‌کنند. فکر می‌کنم؛ پژوهش باید در این گره‌گشایی‌ها به یاری ما بیاید. کاش موضوع یاد شده را در یک شماره به بحث‌ونظر بگذاریم تا خروجی‌ آن را به عنوان نماینده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در شورای عالی آموزش و پرورش فارغ از نتیجه و اینکه چقدر می‌تواند اثرگذار باشد، به نظر دوستان برسانم تا اهمیت پرداختن به این امر بیش از پیش آشکار شود. امیدوارم که علاوه بر اساتید نخبه و دغدغه‌مند، جوانان نخبه، توانمند و مظلوم مانده ما در ایران امروز نیز بتوانند یاریگر ما در این عرصه باشند.

رضایی درپایان سخنانش راه‌اندازی مرکز اسناد و موزه تئاتر را یکی از ضرورت‌های امروز ایران معرفی کرد و گفت: راه‌اندازی مرکز اسناد و موزه تئاتر یکی از کارهای بر زمین مانده است. فکر می‌کنم موزه تئاتر یکی از آرزوهای خانواده تئاتر است. چقدر تلخ است که دهه‌ها در مورد یک موزه صحبت می‌کنیم. بخشی از این موزه می‌تواند بستر پژوهشی را فراهم کند. قطعا ذوق و استعداد تئاتری به یاری اجراها می‌آید اما اگر پژوهش نباشد ما نمی‌توانیم آنچه نیاز امروز است؛ مرتفع کنیم و در آخر امیدوارم بتوانیم شمارگان بیشتری از فصلنامه را کیفی‌تر از گذشته با هم رونمایی کنیم.

فرهاد ناظرزاده کرمانی، نیز با اشاره به اهمیت مجلات و فصلنامه‌های مکتوب گفت: آرتور میلر می‌گوید  یک نشریه خوب عبارت است از افرادی که آن نشریه را می‌خرند و به واسطه این خرید و مطالعه در انتقال مفاهیم آن سهیم می‌شوند و با نویسندگان و منتشرکنندگان نشریه گفت و شنود می‌کنند.  اما از نظر من نشریه یک دیده‌بان فرهنگی است. مثلا فصلنامه «تئاتر» دیده‌بان فرهنگی گفتارمتن تئاتر است و یک گفتارمتن فرهنگی نمی‌تواند بدون دیده‌بان باشد چون به راه‌های هرز می‌رود.

او ادامه داد: ایران در عرصه ادبی منتقدان بزرگی داشته است. ایرانیان متاسفانه چون با ادبیات نمایشی به معنای فرهیخته آن دیر آشنا شدند، ما نسبتا منتقد تئاتر به معنای دقیق کلمه نداریم.

این مدرس و پژوهشگر با بیان اینکه تئاتر ایران در ۲ تاریخ دسته‌بندی می‌شود؛ عنوان کرد: تئاتر ایران دو تاریخ دارد؛ یک قبل از آشنایی با تئاتر غرب و بعد از آن در دوره مشروطیت و آشنایی با تئاتر غرب. ایرانیان در این دوره متوجه می‌شوند تئاتری هست که پایشگران آن افراد فرهیخته جامعه هستند. ما در هر کشوری دو فرهنگ داریم. یک فرهنگ فُرودین که متعلق به توده مردم و عامه‌پسند است و فرهنگ مردم کم سواد یا بی‌سواد به شمار می‌آید. دیگری فرهنگ فرازین که فرهنگ افراد فرهیخته است. سازندگان تئاتر ایران پیش از آشنایی با فرهنگ غرب از طبقه فرهنگ فُرودین بودند درحالیکه تئاتر غرب از همان آغاز پیدایش در یونان وابسته به فرهنگ فرازین بود.

به گفته این پژوهشگر تئاتر ایران چون به فرهنگ عامه وابسته بود؛ منتقد نداشت، نویسنده نداشت، آموزش آن شاگرد_استادی بود و با روی کار آمدن حکومت مشروطه تئاتر فرهیخته که هم والد و ایجاد کننده و هم مولود دمکراسی است؛ شکل گرفت. در واقع قدرت تئاتر فرهیخته در هر مملکتی به اندازه قدرت دموکراسی در آن مملکت است.

ناظرزاده کرمانی بیان کرد: فصلنامه علمی «تئاتر» در راستای تئاتر فرهیخته و فرهنگ فرامین به وجود آمده است. تئاتری که دوست داریم در جامعه دیده شود. تئاتری که چراغ آینه جامعه باشد. یک روشنفکر به تعبیر جلال آل احمد کسی است که می‌خواهد وضع موجود را به وضع مطلوب تبدیل کند. و هنرمند تئاتر باید تئاترش نیز در مسیر مطلوب شدن زندگی پیش برود. در هر حال امیدوارم تعداد نشریه‌ها زیاد شود، چراکه هر نشریه دیده‌بانی است برای تئاتر و خود تئاتر دیده‌بانی است برای جامعه.

بهروز محمودی بختیاری دیگر سخنران این بزرگداشت، بیان کرد: خوشحالم که صدمین شماره فصلنامه علمی «تئاتر» منتشر می‌شود. اعدادی چون چهل، صد و... در فرهنگ ما دلالت بر زیادی و وسعت دارند و اینجاست که این فصلنامه‌ به یک عدد کثیره رسیده و زمانی است که می‌تواند مانند فصلنامه‌های دیگر کشورها صاحب رای باشد.

این مدرس و پژوهشگر سه علت را دلیل ممتاز بودن فصلنامه علمی «تئاتر» دانست و گفت: اول این فصلنامه؛ یگانه مجله هنرهای نمایشی است که صرفا به تئاتر می‌پردازد. دوم؛ ما هیچ مجله ای نداریم که خود را از پیش از انقلاب به ۱۰۰ شماره برساند و سوم تنها مجله‌ای آکادمی_دانشگاهی است که مولود یک دانشگاه نیست و محدودیت مجلات دانشگاهی را ندارد.

محمودی بختیاری گفت: فصلنامه علمی «تئاتر» اکنون یک مجله علمی مورد تایید وزارت علوم است. امیدوارم که این شماره فصلنامه نیز همچنان بی‌نظیر، فوق‌العاده و استثنایی باشد.

در ادامه محمدرضا خاکی با بیان خاطراتی از فعالیت خود در فصلنامه علمی «تئاتر» بیان کرد: من سه شماره از فصلنامه را منتشر کردم و به دلیل عدم اختیارات و قدرت تاثیرگذاری که به دلیل تغییر مدیرمسئول ایجاد شد؛ از ادامه مسیر انصراف دادم. مخاطب فصلنامه تئاتر جامعه تئاتری است. در تئاتر ما پتانسیل خوبی وجود دارد و جوانان فوق‌العاده‌ای داریم.

او افزود: مقاله علمی پژوهشی استاندارهایی دارد و من بر این باورم که ما می‌توانیم یکی از بهترین نشریات آسیا را منتشر کنیم و حیف است که ما فکر کنیم تا پیش از مشروطیت چیزی به نام تئاتر نداشتیم و به میراث بزرگ‌مان که تعزیه است، توجه نکنیم. تئاتر مانند دیگر محصولات از غرب وارد ایران کردیم. تئاتر از سیستم دیگری می‌آید.

این مدرس بیان کرد: تئاتر پدیده جهانی است. تئاتر، معماری و دیگر هنرها یاد گرفتنی هستند و امیدوارم ما مقالات دیگر کشورها را نیز بخوانیم و اکنون به فصلنامه‌ای که به دغدغه‌های روز ما بپردازد؛ توجه بیشتری کنیم.

محمدحسین ناصربخت نیز گفت: ما در نهادهای فرهنگی همیشه با موضوع تغییر مدیریت‌هایی مواجه هستیم که موجب توقف تلاش‌های افراد می‌شوند و اتفاقا همین تغییر مدیریت‌ها در روند انتشار فصلنامه علمی «تئاتر» بی تاثیر نبوده است. این معضل همچنان گریبانگیر این فصلنامه هست و باید توجه داشت که پژوهش نیازمند استمرار است.

او با یادی از زنده‌یاد ستاری ادامه داد: تجربه فعالیت من در فصلنامه علمی «تئاتر» به آقای ستاری گره خورده است و ایشان جزو مشوقان من بودند تا در حوزه پژوهش کار کنم. آقای ستاری همیشه در این مسیر تاثیرگذار بودند و پژوهش‌های ایشان همچنان جایگاه ویژه‌ای دارد.

مصطفی مختاباد نیز با اشاره به خاطراتی از حضورش در فصلنامه علمی «تئاتر» گفت: تئاتر یک پدیده چند وجهی است. وقتی ما یک نگاه علمی_پژوهشی و راهبردی داریم باید مسئله‌ را شناسایی کرده و بعد به دنبال حل آن باشیم. به قول نیوتن ما پا روی شانه گذشتگان گذاشته‌ایم. تولید علم و محتوا در حوزه هنر کار ساده‌ای نیست. اینکه ما در ایران بتوانیم تولید محتوا و نهایت تولید فکر و اندیشه‌ با علم و هنر این‌سویی داشته باشیم؛ ده‌ها مسئله است و به یک حرکت ملی نیاز دارد تا بتوان این وضعیت فکری انسدادی که در حوزه تولید فکر هنری و نگاه زیباشناسانه وجود دارد؛ متحول شود.

او با اشاره بضاعت مالی تولید و نشر فصلنامه مطرح کرد: بحث اقتصادی نیز در زمینه تولید فکرِ هنری و مقالات علمی موثر است و بضاعت مالی فصلنامه اندک است. ما با چنگ و دندان هیئت تحریریه را نگه داشتیم و امیدواریم گروهی تازه نفس به همراهی فصلنامه بیایند. من از تک تک عزیزان در بخش اداری و همچنین بخش مالی تشکر میکنم.

در پایان این مراسم با حضور معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد از سخنرانان این بزرگداشت که از اعضای فعال در عرصه تولید و انتشار فصلنامه علمی تئاتر بودند، تقدیر شد.