پایانی پر از غافلگیری !

تالار وحدت شب گذشته به روال سال‌های پیش میزبان آدین اختتامیه سی‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بود. مراسمی که با حضور مسئولان بلندپایه فرهنگی کشور از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون امور هنری تا نمایندگان مجلس و چهره‌های شناخته شده تئاتر برگزار شد و پرونده این دوره جشنواره در حالی بسته شد که به خاطر نحوه تقدیرها و اهداء تندیس‌ها توسط هیات داوران که گویا نمی‌خواستند کسی ناراضی به خانه برود، اکثر حاضران و نامزدهای جشنواره با لبی خندان تالار وحدت را ترک کردند. در مراسم شب گذشته حواشی‌الدوله را یکی دو بار برای چند دقیقه در تالار وحدت دیدم اما به خاطر اینکه اصولا آدمی نیست که بیش از چند دقیقه بتواند یک جا بند شود، تا می‌خواستم سر صحبت را باز کنم ناگهان غیبش می‌زد.

ولی به هر روی پس از پایان مراسم با او تا نزدیک‌های میدان انقلاب قدم زدیم و همان دیشب نکته‌هایش بهم گفت. با توجه به وسواس همیشگی اش مثل همیشه مجبور شدم صدایش را ضبط کنم. آنچه در ادامه می‌خوانید آخرین حرف‌های جشنواره‌ای حواشی‌الدوله است:

1) اول اینکه امسال هم در سیزده بدر تئاتر ایران، اهالی تئاتر سبزه هاشونو به آب سپردند..

2) بر اساس شماره ردیف قید شده در کنداکتور، تعداد عناوین برنامه‌های در نظر گرفته شده نزدیک به 35 یا 34 تا بود. بنابراین خودم را آماده کردم برای یک مراسم طولانیِ چهار ساعته. هر چند در ظاهر برای همه برنامه‌ها در حد 2، 3 و نهایتا 8 و 15 دقیقه وقت در نظر گرفته شده بود اما آنها که سابقه حضور در چنین برنامه‌هایی را دارند بهتر می‌دانند که مثلا معرفی برگزیدگان فلان بخش یا بزرگداشت از یک شخصیت و.... خیلی بیشتر از چند دقیقه وقت می‌گیرید. بعد هم اینکه خیلی از این برنامه‌ها را می‌شد به شکلی مجزا و خارج از جشنواره و چه بسا در وجه بهتر و ایده‌آل‌تری برگزار کرد. اینکه چرا دوستان اصرار داشتند که این همه برنامه را یکجا در اختتامیه بگنجانند، مسئله‌ای است که چون از صحت و سقم آن مطمئن نیستم الان مطرح نمی‌کنم.

3) طبق معمول و البته برخلاف انتظار امسال هم بسیاری نسبت به چگونگی توزیع بلیط‌‌ها و کارت‌های دعوت گلایه داشتند. به ویژه بروبچه‌های رسانه. البته وقتی برنامه آغاز شد معلوم شد که تا حد زیادی حق داشتند. علاوه بر اینکه برخلاف سال‌های گذشته ردیف 13 به اهالی رسانه اختصاص نداشت و بسیاری از بچه‌های شناخته شده رسانه به صورت ایستاده مراسم را دنبال می‌کردند تقریبا اکثر صندلی‌های جایگاه ویژه خبرنگاران و عکاسان توسط افرادی که هیچ ربطی به فضای رسانه نداشتند اشغال شده بود. اینکه چرا دوستان روابط عمومی در روز آخر اینگونه عمل کردند را بهتر است بگذاریم به حساب خستگی ناشی از کار. اما کار را که کرد، آنکه تمام کرد. مثلا آیا از بچه‌های رسانه کسی هست که نداند چگونه می‌تواند از جایگاه ویژه خارج شود؟! ولی بودند افرادی که چون در شرقی جایگاه بسته بود نمی‌دانستند که می‌توانند از در غربی جایگاه خارج شوند و می‌پرسیدند "یعنی ما مجبوریم تا آخر برنامه بمانیم تا در را باز کنند!!!" بقیه اش را خودتان تصور کنید.

4) اختصاص یک جایگاه ویژه همانند جشنواره فیلم فجر برای حضور تئاتری‌ها و انداختن عکس در لابی تالار وحدت آن هم در مراسم اختتامیه بدون اینکه برنامه خاصی برایش در نظر گرفته شده باشد هم کمی عجیب بود. به حدی که تعداد آنها که برای عکس روی جایگاه می رفتند، کم بود که بچه‌های عکاس هر کسی که روی جایگاه می‌رفت را صرفه‌نظر از اینکه اصلا جزو هنرمندان تئاتر هست یا نه، سوژه خود فرض می‌کردند.

5) مسئله تاخیر در مراسم اختتامیه هم جشنواره سی‌وپنجم را رها نکرد. البته به نظر می‌رسید که دوستان منتظر رسیدن جناب وزیر هستند ولی به هر روی اختتامیه با 30 دقیقه تاخیر آغاز شد و احسان کرمی به عنوان مجری برنامه روی سن آمد. در همین لحظات بیرون سالن جمع زیادی پشت درهای سالن مانده بودند و در حالیکه بخشی از بالکن چهارم خالی بود اما ظاهرا بنابه دلائلی مشخص (که قابل چانه زدن نیست)، کسی اجازه ورود به آن جایگاه‌ها را نداشت و همین مسئله باعث شده بود که تراکم حاضران در دیگر جایگاه‌ها و طبقه همکف بسیاری را به یاد تراکم و فشارهای ناشی از حضور در صف‌های سبد کالا بیاندازد.

6) جناب مجری مراسم که البته در سال گذشته به عنوان بازیگر تئاتر در چندین نمایش نیز ایفای نقش کرده از همان ابتدا با تاکید بر اینکه حدود 3 ساعت برنامه در نظر گرفته شده، سعی کرد با ریتم تندی برنامه را جلو ببرد و به همین خاطر وقتی نخستین نفر برگزیده خواست بعد از دریافت تندیس‌اش چند کلامی با حاضران صحبت کند با ممانعت سخت احسان خان روبه‌رو شد. مسئله‌ای که بسیاری را دلخور کرد و نهایتا یکی از نفرات برگزیده با بیان اینکه ما تئاتری‌ها نیاز به میکروفون نداریم، روی سن حرف‌هایش را زد. در واقع این مسئله گلایه و دلخوری چندین تن از افراد برگزیده را هم به همراه داشت و این افراد بدون اینکه تقاضای میکرفون کنند حرف‌هایشان را زدند. البته بماند که برای یکی دو نفر خاص جناب مجری پارتی بازی کرد.

7) یکی از نکته‌های تعجب برانگیز مراسم دیروز عکس‌العمل‌ها و حرف‌های احسان خان کرمی به عنوان مجری مراسم آن هم بعد از معرفی نفراتی بود که به نوعی با آنها به خاطر سابقه تئاتری‌اش آشنا بود. تا جایی‌که در بخش جوایز موسیقی رسما گفت البته فلانی هم باید جایزه می‌گرفت! و...

8) به قول فخرالدین اسعد گرگانی «رفیقی نیک یار از لشکری بِه / دلی آسان گذار از کشوری بِه». سعدی علیه‌الرحمه نیز در جایی می‌گوید: «همه عمر در فراقت بگذشت و سهل باشد/ اگر احتمال دارد به قیامت اتصالی». حالا چرا یاد این دو بیت افتادم را امیدوارم بعد از خواندن سطور بعدی متوجه شوید. به نظرم یکی از مسائلی که به شدت سطح و شان جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را که برای کشیدن عنوانش به بیش از یک تریلی نیاز است، تنزل داد، نگاه از سر تساهل و تسامح هیات داوران در تقدیر و اهداء تندیس‌ها در بخش‌های مختلف بود که ادامه این روند به نظرم اصلا به نفع تئاتر نیست. کجای دنیا و در کدام فستیوال معتبر هنری سراغ دارید که از بین نامزدهای بخش‌های مختلف این همه تقدیر و تندیس اهداء شود؟! آخه این بیشتر شبیه به شوخی می‌ماند که هیات داوران به شکلی نظر بدهند که خدای ناکرده به کسی برنخورد. اگر قرار بود از تمام هنرمندانی که کارشان خوب است تقدیر شود آن وقت به کار بردن واژه «مسابقه» چه معنایی داشت؟ مراسم اسکار نزدیک است و به عنوان مثال در بخش کارگردانی «دنیس ویلنوو» برای فیلم Arrival، «مل گیبسون» برای فیلم Hacksaw Ridge، «دیمین شزل» برای فیلم La La Land، «کنت لونرگان» برای فیلم Manchester By the Seas و «بری جنکینز» برای فیلم Moonlight به عنوان نامزدهای دریافت اسکار معرفی شدند. واقعا اگر هیات داوران جشنواره تئاتر فجر می‌خواستند بین این 5 نامزد تنها یکی را انتخاب کنند چه می‌کردند؟ احتمالا اگر به شیوه‌ای که دیشب جوایز اهدا شد یا باید می‌گفتند هیچ برگزیده‌ای نداریم یا به تما‌م شان اسکار می‌دادند. آخه دوستان این همه فستیوال معتبر و مهم مثل فستیوال‌های رِن، یونیما، لیفت، پوش، آوینیون، تونی، گرمی، ونیز، فیتاپ، گوته و... هر سال در دنیا برگزار می‌شود در کدام یک از اینها اصلا هیات داوران اجازه دارند که به این صورت قضاوت کنند؟! به نظرم این شیوه داوری شاید برای مدت کوتاهی عده‌ای را خوشحال کند اما بیش از هر چیز جایگاه و شان تندیس جشنواره تئاتر فجر را پایین می‌آورد. لطفا به عواقبی بعدی کاری که می‌کنید بیشتر بیاندیشید. مگر اینکه بفرمایید از واژه «مسابقه» به تعریف تازه‌ای رسیده‌اید که دیگران به دلیل آگاهی کم از آن اطلاعی ندارند.

حرف آخر: مواظب خودتون و دلتون باشید تا جشنواره بعدی.