تبدیل جشنواره ها به میدان گلادیاتوری!
تغییر ذهنیت ضرورت تئاتر استان هاست

به گزارش ایران تئاتر دکتر اسدی در نشست با هنرمندان تئاتر چهارمحال و بختیاری افزود: اکنون بسیاری از فستیوال های  استانی به جای اینکه با مردم ارتباط برقرار کند و خود را به یک رویداد مهم تبدیل کنند، در بی اطلاعی شهر در حال برگزار شدن هستند. خانواده تئاتر خودشان بیننده کار خودشان هستند. اگر نقد، بحث و رقابتی هست، فقط بین خودشان است. این جشنواره باید در بین مردم شهر نفوذ کند و تاثیراتش قابل مشاهده باشد.

وی اظهار داشت:  جشنواره، به معنای گردهم آمدن است. اما در ایران فقط جنبه رقابتی این اتفاق برجسته شده است و حتی گاهی این معنا در عمل، تبدیل به میدان گلادیاتوری می شود.

این استاد دانشگاه گفت: در سال 1394 برنامه ای به نام «هفته تئاتر لهستان» در ذیل جشنواره بین المللی فجر برگزار کردیم. محققان، منتقدان و هنرمندان در این برنامه شرکت کردند. در آنجا بیان شد که مخاطبان تئاتر در لهستان فقط یازده درصد از کل جمعیت این کشور است. پس چگونه این هنر در لهستان جزء تاثیرگذارترین هنرهاست؟! در آنجا هر بیننده تئاتری تبدیل به یک ذره باردار خواهد شد و در حرکت اجتماعی خود عمل خواهد کرد و تاثیر خود را بر دیگران نیز خواهد گذاشت. تئاتر به عنوان یک وزنه تعادل در بین دیگر هنرها کارکرد مهمی دارد. می تواند بازتاب ذائقه مردم باشد و سلیقه عموم مردم را کوک کند.

وی خظاب به هنرمندان تئاتر چهارمحال و بختیاری افزود: هنر تئاتر ایران جدا از اینکه با کاستی ها و مصیبت های زیادی همراه بوده، در مرحله ضرورت تغییر خود قرار گرفته و خواه ناخواه گذار خواهد کرد. زیرا به لحاظ نیروی انسانی در سطوح مختلف اعم از فارغ التحصیل، هنرجویان و نیروهای عامل در حالت انباشتگی بسیار بالایی است. بیشتر این نیروهای عامل از مسیر آکادمیکی عبور کرده اند و با دانش روز آشنا هستند. دسترسی به رسانه های اینترنتی نیز بسیاری از مسایل حاشیه ای را از بین برده است. از نمونه این تغییرات این است که مفاهیمی با بار منفی مانند «تئاتر شهرستان» درحال از بین رفتن است.

دکتر اسدی اظهار داشت: تئاتر خارج از تهران، به لحاظ زیبایی شناسی نه تنها چیزی از تئاتر تهران کم ندارد بلکه در بزنگاه هایی مانند جشنواره سی و هشتم فجر، همین تئاتر خارج از تهران از لحاظ کیفی جشنواره را نجات داد. در آن جشنواره دانش آموختگی، در معرض تئاترِ درست تربیت شدن و نیرویی که از زیست بوم این هنرمندان برمی آمد، شگفت انگیز بود.

و افزود: تغییر دیدگاه و ذهنیت را با این موضوع جمع بندی می کنم که تئاتر ایران در وضعیتی قرار گرفته که به سمت «تولید حرفه ای تئاتر» برود و نه «تولید تئاتر حرفه ای». زیرا تئاتر حرفه ای اصطلاحی غلط انداز و پر ابهام است که از دیرباز و در همه جا معادل پیشکسوت بودن هنرمند استفاده می شود. تولید حرفه ای تئاتر به ساختار حرفه ای نیاز دارد که امروزه این ساختار در همه جا وجود دارد. هم نهادهای دولتی و غیر دولتی و هم سازمان های درونی تئاتر یعنی گروه ها، می توانند با شاکله تولید حرفه ای تئاتر عمل کنند. اگر این اتفاق بیافتد، تئاتر به کاری درآمدزا بدل می شود و امری مستقل از فرمایشات و مدیریت سلیقه مدار دولتی خواهدشد. بنابراین هر کنش گر تئاتری در ایران باید با چنین دیدگاهی کارش را ادامه دهد و یا آغاز کند. تولید حرفه ای تئاتر باعث شده است که روستایی به نام گارجنیسه (Gardzienice) در لهستان، نه تنها صاحب سبک، بلکه قطب تئاتر دنیا باشد.

این نویسنده و پژوهشگر گفت: متاسفانه سیستم آموزش عالی تئاتر در کل ایران به گونه ای است که پیرو یک الگوی ثابت ناکارآمد از واحدهای درسی است. در این الگو، رویه و دیدگاه خاصی به هنرجو تزریق نمی شود. این در حالی است که در کشوره های که ما تئاتر را موفق تر مشاهده میکنیم مثل مدرسه آیینی-سنتی توهو در ژاپن، مدرنیزه کردن بنیان های سنتی تئاتر ژاپن را آموزش می دهد؛ یعنی تئاتر ژاپنی در گفتگوی آینده و حال ایجاد می کند و هیات علمی، واحدهای درسی و تولیدات در راستای این رویه و الگو حرکت می کنند.

وی افزود: رویه های آموزشی در تئاتر حرفه ای ما باید تغییر کند مشروط بر اینکه زمینه ای برای این کار شکل گیرد. مادامی که این زمینه ایجاد نشود نمی توان تغییری هم در واحدهای درسی تئاتر ایجاد کرد. البته اینها باید تعامل داشته باشد؛ این تغییرات باید برای تولید حرفه ای تئاتر ظرفیت تولید کند و بالعکس. به عنوان مثال در واحدهای درسی رشته کارگردانی تئاتر برخی مواد درسی مانند مدیریت، اقتصاد، روانشناسی جمعی و روابط عمومی که ضرورت این رشته است وجود ندارد.

وی یاد آور شد تغییر در آموزش، تولید، سرمایه گذاری و جذب سرمایه وقتی اتفاق می افتد که ما وارد رویه تولید حرفه ای تئاتر و ساختار حرفه ای شویم. ویژگی ساختار حرفه ای این است که هر آماتوری را هنرمند حرفه ای می کند. این تغییر در مراحل بعدی به تغییر زیبایی شناختی هم خواهد انجامید. اینکه یک اجرا چه رابطه ای با روابط اجتماعی در شهرکرد دارد. اینکه ما از زاویه دید این جامعه به جهان نگاه کنیم حتی اگر این اجرا را در شیراز یا پاریس ببینیم.در راستای این تغییر باید جوان ترها با ایجاد ارتباط با پیشکسوتان تجربه بیاندوزند. گروه ها را پروژه محور تشکیل ندهند تا آماتوریزم کم کم محو شود.

اسدی در نشست با هنرمندان تئاتر استان گفت: آرتو می گوید: تئاتر باید مثل طاعون باشد. یعنی در یک جا یا در یک نوع، متمرکز نشود. این اتفاق وقتی میافتد که ما خود ضرورتش را درک کنیم و پیش برویم. به عنوان مثال تئاتر باید با گردشگری پیش برود، گروه تئاتر همراه با تورها سفرکند و برای گردشگران مختلف اجرای نمایش کند. تاثیرات اجتماعی تئاتر در پیوند با گروه های دیگر اجتماع شکل می گیرد. جشن انار در ساوه، یا جشن گلاب گیران در کاشان یا قالی شویان اردهال نمونه ای از ایونت تئاتری خوب هستند.

این استاد دانشگاه افزود: در فرهنگ بین المللی به جای واژه تئاتر، کلمه پرفورمنس آرت یا هنر اجرایی را به کار می برند. باید نگرش به هنرهای اجرایی را وسیع تر کنیم. آن چیزی که ما به نام معمول تئاتر می شناختیم بسیار محدود است درصورتی که امکانات دیگری در کارآفرینی و دیگر مسائل در این زمینه وجود دارد.

به گزارش تئاتر چهارمحال و بختیاری سی وسومین جشنواره تئاتر چهارمحال و بختیاری 12 تا 15 آذر برگزار شده است.