روایت درخشان ایستادگی زنان دشتستانی مقابل اشغالگران

به گزارش ایران تئاتر به نقل از خبرگزاری فارس، قاسم تنگسیرنژاد برای روی صحنه بردن نمایش «میرزامحمد» به سراغ داستانی واقعی رفته است؛ داستانی از دل تاریخ معاصر در هنگامه جنگ جهانی اول و اشغال جنوب ایران توسط انگلیس. آنچه نمایش تازه قاسم تنگسیرنژاد، کارگردان سرشناس دشتستانی را متفاوت از هر نمایش تاریخی و ملی‌گرایانه دیگری می‌کند، دست گذاشتن بر صفحاتی از تاریخ است که تابه‌حال کمتر به آن‌ها پرداخته شده است. او به سراغ میرزامحمدخان غضنفرالسلطنه برازجانی رفته است، خانی که مردم دشتستان به سرکردگی او در برابر تجاوز انگلیسی‌ها می‌ایستند. نقطه درخشان نمایش «میرزامحمد» روایتش از نقش تاریخی ۹ زن دشتستانی، پس از محاصره نیروهای مقاومت توسط ارتش بریتانیا است و کاردانی، تیزهوشی و شجاعت این زنان که موجب شکست ارتش دشمن می‌شود.

قاسم تنگسیرنژاد، کارگردان باسابقه نمایش عروسکی که با «میرزامحمد» در بخش بزرگ‌سال نوزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی حضور پیدا کرده است، در مورد چگونگی شکل‌گیری ایده اولیه این اثر گفت: «احساس من این بود که پس از اتفاقات شش‌ماهه دوم سال گذشته، می‌بایست در آثار هنری نیز با چشمی دیگر به مقاطع تاریخی حضور زنان در رخدادهای اجتماعی نگریست. پس ابتدا نمایش «است» به نویسندگی پرنیا شمس و تهیه‌کنندگی مهسا رهسپار را روی صحنه بردم و سپس به سراغ «میرزامحمد» به نویسندگی عقیل جماعتی رفتم.»

او ادامه داد: «داستان نمایش «میرزامحمد» واقعه‌‌ای تاریخی را روایت می‌کند که تا پیش‌ازاین به دلایل متعدد موردتوجه قرار نگرفته است. بخشی از دلایل مغفول ماندن این بخش از تاریخ حضور پررنگ و بلامنازع زنان در شکل‌دهی آن است و همین موجب شده است که بعضاً درخواست‌هایی برای تأکید بر نقش مردان در این رخداد نیز شنیده شود. این زنان که طبق اسناد تاریخی تعدادشان به ۹ تن می‌رسد، پس از اسارت مردان‌شان به دست انگلیسی‌ها با حضور در منطقه لَرده در قلب کوه‌های گیسکان چنان عمل می‌کنند که ارتش انگلیس با حدود دویست‌وخرده‌ای جان‌باخته، ناچار به واگذاشتن اسرا و عقب‌نشینی می‌شوند. آنچه من می‌خواستم به تصویر بکشم، ایستادگی این زنان در برابر ظلم بود.»

تنگسیرنژاد در پاسخ به اینکه این حجم از علاقه و اِشرافش به تاریخ از کجا ریشه می‌گیرد، افزود: «من همواره به تاریخ علاقه‌مند بوده‌ام و هر کاری که انجام می‌دهم برایم حکم پروژه‌ای مطالعاتی را دارد. به‌گونه‌ای که برای تولید اثر قبلی‌‌مان، «مکبث» با کارگردانی مشترک من و مهسا رهسپار به‌جرئت می‌توانم بگویم بالای ۲۰ جلد کتاب مطالعه کردم.» او همچنین مدت‌زمانی را که با توجه به تعدد کاراکترهای نمایش «میرزامحمد» صرف تمرین آن شد حدود چهار ماه برشمرد، ضمن اینکه تأکید کرد با توجه به نیازمند حوصله و دقت بسیار بودن ساخت‌وساز دکور و طراحی و ساخت عروسک‌های این اثر، بیشتر وقت‌شان صرف این کار شده است.

او که طراح صحنه و طراح عروسک «میرزامحمد» را به یوسف اعتصامی‌زاده و ساخت عروسک و ساخت صحنه را به اعتصامی‌زاده و حسن نظامات سپرده است، با اشاره به استفاده از عروسک‌های تاپ‌تیبل در مورد طراحی صحنه افزود: «هنگامی‌که از یوسف اعتصامی‌زاده پرسیدم که چه طرحی برای دکور در نظر دارد، او در پاسخی جالب به این نکته اشاره کرد که فضای خشک و کوهستانی مدنظرمان را با کارتن، بهتر از هر متریال دیگری می‌توانیم منتقل کنیم و برای همین تمام دکورمان با کارتن ساخته شده است.»

تنگسیرنژاد در مورد میزان و زمان پرداخت کمک‌هزینه‌های نوزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک نیز گفت: «من تا به این جای کار و با توجه به پرهزینه بودن تولید اثر، برای ساخت «میرزامحمد» ۶۰ میلیون تومان هزینه کرده‌ام. تابه‌حال نیز ۳۰ میلیون تومان دریافت کرده‌ایم و قسط بعدی کمک‌هزینه‌ای که دریافت خواهیم کرد، ۱۰ میلیون تومان است.»

او در مورد آثاری که در نوزدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران- مبارک مشاهده است نیز گفت: «تا به این جای کار نمایش «مَثلث»؛ ترکیب سه نمایشنامه «اتللو»، «هملت» و «مکبث» شکسپیر به کارگردانی قیس یساقی از مشهد را دیدم که به نظرم کارهای بسیار خوبی آمد. «پیروسمانی» به کارگردانی آلنا ماتسخوناشویلی از گرجستان هم به نظر قابل‌توجه بود.»

تنگسیرنژاد با در پاسخ به اینکه صحبتی در مورد اجرای عمومی «میرزامحمد» شده است یا خیر هم گفت: «امیدوارم این اتفاق در تهران رخ داد. چون همان‌طور که می‌دانید یکی از دغدغه‌های هنرمندان ساکن در دیگر شهرهای ایران، جز پایتخت، روی صحنه رفتن در مرکز و دیده شدن به امید باز شدن راه‌های پیش رو است. به نظرم اجرا در جشنواره، به‌رغم اهمیت غیرقابل‌انکارش، در کنار اجرای عمومی رفتن است که تکمیل می‌شود.»

نوزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک به دبیری هادی حجازی‌فر از هشتم تا شانزدهم تیر ۱۴۰۲ در حال برگزاری است.