جای مخاطب نوجوان در سالن‌های خصوصی نیست

به گزارش ایران‌تئاتر، نمایش «دلغک» به نویسندگی و کارگردانی سعید ابک، تنها نمایش ویژه گروه سنی نوجوان است که از نوزدهم دی تا پانزدهم اسفند در سالن بوستان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان روی صحنه می‌رود.

سعید ابک با اشاره به داستان این نمایش گفت: «این نمایش روایت زندگی دلقکی است که سال‌ها در یک سیرک کار کرده و اکنون احساس می‌کند سال‌ها در زندگی‌اش گمشده‌ای داشته است؛ او اکنون برای جست‌وجوی کودکی‌اش تلاش می‌کند.»
او با بیان اینکه این نمایش برای گروه سنی نوجوان است، افزود: «ما سعی کردیم از مسیر همیشگی که تئاتر کودکان و نوجوانان در آن گام برمی‌دارد، فاصله بگیریم. بر این اساس قالب‌های گذشته را شکستیم و راهی جدید برای خود در نظر گرفتیم و از تمامی عناصر تئاتر در جای خود بهره بردیم.»
این هنرمند ادامه داد: «در بخش اعظمی از کار به صداسازی و ترکیب صدا توجه کردیم البته کار اصلاً موزیکال نیست.  در صحنه‌پردازی نیز با یک فضای خالی روبه‌رو هستیم که کم‌کم و در طول روند روایت با کمک حجم شکل می‌گیرد.»

این هنرمند با بیان اینکه متریال اصلی تمام اکسسوارها، کارتن است، گفت: «ما با استفاده از حجم و اشکال برای رساندن تک‌تک نشانه‌ها سعی کردیم تا مفهوم را با آن برسانیم به‌طور مثال تصویر رئیس سیرک را با یک بوق به مخاطب القا کردیم.»

کارگردان نمایش «دلغک» ادامه داد: «برای طراحی نمایش آزمون‌وخطاهای بسیاری داشتیم. خط کلی نمایش وجود داشت و جزئیات در سیر تمرین‌ها شکل گرفت. درواقع این خود نمایش بود که شیوه اجرایی‌اش را انتخاب کرد. ما از ابتدا می‌دانستیم که کار دکور ندارد و باید متکی بر نور، صدا و آکسسوار باشد.»

او افزود: «ما نهایتاً پنج ماه تمرین کردیم ولی تمرینی بود که بر اساس آفیش‌بندی انجام شد. در مورد هزینه‌ها قطعاً با این شکل آزمون‌وخطا هزینه زیادی صرف شد ولی همه می‌دانستیم که نتیجه خوبی خواهد داشت.»

این هنرمند با اشاره به اینکه باید برای نوجوانان کار کرد، تأکید کرد: «می‌دانستم که کار در گیشه شکست خواهد خورد، بااین‌حال تمام سختی‌ها را به جان خریدم. اکنون مخاطب به لحاظ حس و حال عالی است اما به لحاظ کمیت اصلاً وضعیت مناسبی ندارد.»

او ادامه داد: «متأسفانه در مرکز تئاتر کانون پرورش فکری طی این‌همه سال فقط کار کودک انجام شده است، البته نه‌فقط در کانون، بلکه در دیگر سالن‌ها هم به کار کودک و به‌ویژه نوجوان کم‌توجهی شده است.»

او افزود: «دغدغه من کار کردن برای نوجوانان است. طی سال‌های اخیر هیچ‌کس برای نوجوانان کار نکرده است، اصلاً در جریان چنین محتوایی نیستند. مخاطب هدف ما نوجوانان 12 سال به بالا هستند؛ اما این مخاطب اکنون در سالن‌های خصوصی حضور دارد، درحالی‌که اکثر آثار این سالن‌ها اصلاً مناسب سن او نیستند.»

ابک با اشاره به اینکه تئاتر نوجوان یک حلقه گمشده و رها شده است که هیچ‌کس به فکر آن نیست، درباره بازخورد تماشاگران گفت: «ما بازخوردهای بسیار جالبی از بچه‌ها داشتیم. ما ردیف سنی را برای کارها در نظر گرفتیم اما انتخاب با خود مخاطب بوده است. من معتقدم هرکسی به اندازه سن، تجربه زندگی و اطلاعاتی که دارد از هر اثر هنری برداشت می‌کند.»

او در پاسخ به چرایی نگارش نام «دلغک» با حرف «غین» ادامه داد: «این موضوعی است که هر مخاطب باید برداشت خود را از آن داشته باشد. گروه‌های هنری که کار کودک و نوجوان انجام می‌دهند از گیشه هراس دارند؛ درحالی‌که که باید در این مسیر قدم برداشت. ما باید دست به تولید بزنیم تا برای این گروه سنی هم اتفاقی بیفتد. تماشاگر بسیار مشتاق دیدن کار متفاوت است. خانواده‌ها هم دوست دارند تا فرزندان‌شان را برای اجراهای متفاوت ببرند، اما به دلیل نبود تنوع این اتفاق نمی‌افتد. تنوع محتوا و گروه سنی به بچه‌ها، خانواده و گروه‌ها کمک می‌کند. با هزینه بلیت‌فروشی یک کار کودک یا نوجوان هیچ‌چیزی دست شما را نمی‌گیرد؛ اما فرهنگ‌سازی و جریانی رخ می‌دهد که برای دوره‌های بعد ارزشمند خواهد بود.»

این هنرمند در پاسخ به اینکه آیا می‌توان نمایش را در فضایی به‌جز سالن تئاتر و در مدارس اجرا کرد، گفت: «ازآنجاکه کار متکی به نور و صداست امکان اجرای آن در مدارس و فضاهای متفاوت وجود ندارد. ما تنها باید در سالن نمایش میزبان مخاطبان باشیم. بزرگ‌ترین آرزوی من روی صحنه رفتن کار و دیده شدن توسط نوجوانان بود و امیدوارم تعداد بیشتری از این گروه سنی و خانواده‌های‌شان را به سالن دعوت کنیم.»

به گفته این هنرمند مجاب کردن افرادی که به ما اجازه شکستن قالب‎‌ها و حرکت خلاف جهت جریان مرسوم تئاتر کودک و نوجوان را بدهند، کار سختی بود ولی درنهایت با همراهی مدیریت کانون این مهم به انجام رسید.  

او ادامه داد: «ما می‌دانیم در چه مسیر سختی قدم گذاشتیم، ولی خوشحالیم بازخوردها خوب بوده است و  امیدواریم دیگر دوستان هم برای تولید خوراک فرهنگی برای نوجوانان اقدام کنند و این مسیر به‌روشنی پیش برود.»

ابک در پایان سخنانش از نقش مهم رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی و توجه به تئاتر کودک و نوجوان گفت و توضیح داد: «به نظر می‌رسد توجه به تئاتر کودک و به‌ویژه نوجوان در رسانه‌، خبرگزاری و سایت‌های خبری مهجور واقع شده است. واقعاً کسی نیست که به گروه‌های فعال در این عرصه سر بزند، گزارش تهیه کند یا گفت‌وگو انجام دهد. ایران‌تئاتر متولی تئاتر ماست. باید اطلاع‌رسانی بیشتری نسبت به این نمایش‌ها داشته باشد. ما دو سالن کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و تالار هنر را برای این گروه سنی داریم. بدون حمایت معنوی رسانه‌ها، ما بخشی از تماشاگر خود را از دست می‌دهیم. حتی خود بچه‌های تئاتر هم از آثار روی صحنه آگاه نیستند. امیدوارم مدیریت رسانه تئاتر به بخش عروسکی، کودک و نوجوان و به‌ویژه نوجوان توجه داشته باشد. تمام تئاتر ما مختص به تئاتر شهر و سالن‌های خصوصی نیست.»

گفت‌وگو: نگار امیری