در نشست «دنیای فانتزی» مطرح شد
دسته‌بندی تئاتر به عروسکی و غیرعروسکی درست نیست
در نشست تخصصی «دنیای فانتزی» با بیان این نکته که دسته‌بندی تئاتر به عروسکی و غیرعروسکی دسته‌بندی درستی نیست، بر این موضوع تاکید شد که جشنواره نمایش‌های عروسکی نباید تنها راه بقا و ادامه حیات هنرمندان تئاتری باشد که ابزار کارشان عروسک است.
به گزارش ایران‌تئاتر، نشست تخصصی «دنیای فانتزی» روز گذشته، دوشنبه سی‌ام بهمن، با حضور هادی حجازی‌فر و محمد عاقبتی با نگاهی به نقش جشنواره نمایش‌های عروسکی تهران-مبارک و تأثیر آن بر روند تولید آثار عروسکی بزرگ‌سال با نگاهی به سه نمایش «مامان»، «دویست‌وهشتادمین شب سال» و «مَثلِث» در تماشاخانه هامون برگزار شد.
محمد عاقبتی در ابتدای این نشست با بیان اینکه جذاب‌ترین فرم تئاتر در کل فرم‌ها و شکل‌ها، تئاتر عروسکی است، گفت: «به نظر من دسته‌بندی تئاتر به عروسکی و غیرعروسکی دسته‌بندی درستی نیست. تمام آدم‌های بزرگ در این زمینه کار کرده‌اند بدون اینکه مرزبندی برای این ساختار قائل باشند. ادامه داد: «وقتی در دنیای واقعی خط قرمزهایی برای تخیل وجود دارد، فقط می‌توان از عروسک که شکلی تکامل‌یافته از تئاتر است و اصلاً دوست ندارم آن را به عروسکی و غیرعروسکی تقسیم کنم، بهره برد؛ و باید به این نکته توجه داشت که تئاتر عروسکی بسیار جلوتر از تئاتر بزرگ‌سال است.»
در ادامه این بخش، هادی حجازی‌فر توضیح داد: «تئاتر عروسکی برخی ابزارهای مازاد از آنچه سایر گونه‌های تئاتر دارند در اختیار ما قرار می‌دهد به همین دلیل کامل‌تر هست؛ اما من از عنوان تئاتر عروسکی بزرگ‌سال استقبال می‌کنم چراکه در بحث برندینگ این گونه نمایشی طی سال‌های گذشته یادآور کار کودک بوده است و اگر ما بخواهیم این آشنایی‌زدایی را از ذهن مخاطب پاک کنیم، زمان‌بر است.»
او گفت: «قطعاً با جا افتادن چند کار خوب از نمایش عروسکی بزرگ‌سال جذب مخاطب اتفاق خواهد افتاد و تنها چیزی که این حیات را از حالت گلخانه‌ای خارج می‌کند، حضور مخاطب است در غیر این صورت این روند به افراد وابسته می‌شود و هرگز نمی‌تواند یک حیات ادامه‌دار و کم آسیب داشته باشد.»
این هنرمند ادامه داد: «وقتی جشنواره عروسکی دو دوره برگزار نمی‌شود وقفه عجیب‌وغریبی در تولیدات نمایش عروسکی می‌افتد و خیلی از دانشجویان تا زمان فارغ‌التحصیلی یک کار بزرگ‌سال نمی‌بینند.»
او افزود: «برند تئاتر عروسکی ویژه کودک به‌واسطه مدارس و مهدها حیات خود را دارد به همین دلیل این نیاز باعث تولید می‌شود اما در بخش بزرگ‌سال این تئاتر جز برای دست‌اندرکاران عروسکی جا نیفتاده است.»
این هنرمند در بخشی از سخنانش بر این نکته تأکید کرد که یکی از دلایل پذیرش دبیری نوزدهمین جشنواره نمایش‌های عروسکی تهران-مبارک، گرفتن سهمیه اجرا برای نمایش‌های این رویداد بوده است.
حجازی‌فر با بیان اینکه با توجه به شرایط روز الصاق تئاتر عروسکی بزرگ‌سال به درد فعالان این عرصه می‌خورد، گفت: «استفاده از عنوان تئاتر عروسکی بزرگ‌سال هرچند جعلی است اما به لحاظ استفاده‌ای که می‌تواند برای گروه‌ها داشته باشد در شرایط فعلی مفید است. قطعاً تولید و اجرای کار خوب در این عرصه باعث دیده شدن این نمایش‌ها در طول سال‌های آینده خواهد شد.»
سپس محمد عاقبتی گفت: «سال‌هاست قرار بوده تا یک سالن در اختیار نمایش عروسکی باشد اما این اتفاق نیفتاده است. روی حرف من خود هنرمندان است و به نظرم نباید پیش‌زمینه ذهن‌شان این باشد که ما مدلی از تئاتر هستیم که نیاز به حمایت دارد. تئاتر، تئاتر است. فقط افرادی که تئاتر غیرعروسکی کار می‌کنند، یک امکان کمتر از افراد فعال با ابزار عروسک دارند.»
او ادامه داد: «مطالبات در همه‌چیز فراموش شده است. پیشرفتی اگر در تئاتر شکل‌گرفته به دست خود هنرمندان بوده است و باعث تأسف است که در جایی زندگی می‌کنیم که امکان دیده شدن هنرمندان، تنها در جشنواره‌هاست.»
عاقبتی افزود: «من این را درک می‌کنم و می‌فهمم که وجود و برگزاری جشنواره‌ها ضروری است اما باعث تأسف است که با وجود حضور هنرمندانی که سال‌هاست از دنیای دانشجویی یا جشنواره‌ها فاصله گرفته‌اند، همچنان جشنواره‌ها تنها راه بقا و ادامه حیات هنری در این عرصه به شمار می‌رود. مشکلی با جشنواره ندارم اما حرفم این است اگر جشنواره نباشد چه امکان دیگری برای ادامه اجراها هست؟»
حجازی‌فر در ادامه با تأکید بر لزوم توجه به آثار نمایش عروسکی گفت: «ما نباید با خستگی‌هامان امکان حیات را از آدم‌هایی که با هزاران امید در این عرصه فعالیت دارند، بگیریم.»
حجازی‌فر با گلایه از خانواده عروسکی ادامه داد: «آثار عروسکی روی صحنه نباید با کمبود مخاطب مواجه شوند. ما چاره‌ای جز کار کردن نداریم. با کار کردن برای یکسری آدم دیگر رؤیا می‌سازیم. من به‌شخصه محصول یک تشویق بودم. گاه، دلایلی خیلی کوچک، می‌تواند مسیر زندگی یک شخص را عوض کند و این‌ها تنها با کار کردن به دست می‌آید.»
او در پایان سخنانش اعلام کرد: «هر کار عروسکی که استانداردهای لازم را داشته باشد و افراد حاضر در این جمع بر این اساس برای دو بار به تماشای آن بنشینند، تهیه‌کنندگی آن را قبول خواهم کرد و تماشاخانه هامون پذیرای اجراهای عروسکی خواهد بود. ما باید به بهانه‌های مختلف زمینه اجرای عموم را فراهم کنیم و امیدوارم با کارهای جدید و اجرای مجدد آثار امسال نمایش‌های عروسکی بزرگ‌سال بیش‌ازپیش شناخته شود.»
در پایان این نشست، سه نمایش «مامان»، «دویست‌وهشتادمین شب سال» و «مَثلِث» مورد بررسی قرار گرفتند.
گزارش: نگار امیری
عکس: محمد رجب‌زاده
