هنرمندان تئاتر از اهمیت یک پلتفرم تخصصی می‌گویند:
جبران فاصله تاریخی تهران وشهرستان ها با تلویزیون تئاتر ایران
ایران تئاتر – سید رضا حسینی: با وجود آنکه از زمان تولد یک پلتفرم تخصصی به نام تلویزیون تئاتر ایران تنها حدود پنج ماه می‌گذرد، این پلتفرم نوپا توانسته است عملکرد مثبتی از خود به نمایش بگذارد. در مطلب پیش رو از زبان هنرمندان تئاتر به این عملکرد و نقاط قوت تلویزیون تئاتر ایران پرداخته ایم.
تلویزیون تئاتر ایران از خرداد ماه امسال پخش و انتشار مجموعه تازه‌ای از نمایش‌های تولید شده در سال‌های گذشته را آغاز کرده است. اقدامی که قرار است در ماه‌های آینده نیز ادامه یابد و به مرور زمان موجب تکمیل آرشیو تصویری این پلتفرم نوپا خواهد شد.
پیشتر تاکید بر یک نکته ضروری به نظر می رسد همچنان که «رضا بصیرت» مدیر عامل انجمن هنرهای نمایشی و صاحب امتیاز این سامانه گفته است : «تلوزیون تئاتر ایران تنها یک پلتفرم برای عرضه و پخش محصولات ویدئویی تئاتر است و این سامانه در حوزه تولید اختصاصی نمایش‌های ویدئویی برای عرضه در تلویزیون تئاتر ایران فعالیتی نخواهد داشت.»
علاوه بر آن او تاکید دارد: «تلویزیون تئاتر ایران در نظر دارد فضایی فراهم آورد که در آن تمام محصولات تئاتر ایران اعم از نمایش‌های صحنه‌ای، میدانی، آیینی، عروسکی و نظایر آن عرضه شوند و به این واسطه با فروش بلیت مربوط به ویدئوی این نمایش‌ها، فضای تازه‌ای جهت کسب و کار فعالان تئاتر فراهم آید. این سامانه تا کنون با بیش از 100 صاحب اثر (آثار صحنه‌ای، محیطی، عروسکی و نظایر آن) برای پخش آثارشان در تلویزیون تئاتر ایران مذاکره کرده است که از این تعداد 48 اثر در مرحله عقد قرارداد، 21 اثر در مرحله اخذ مجوز و شش اثر در حال پخش قرار دارند. در روزهای آینده قرار است فیلم تئاترهای مختلف تولید شده در سال‌های اخیر جهت پخش در سامانه تلویزیون تئاتر ایران ارائه شوند.»
همچنین پیش از این شاهد پوشش کامل دو جشنواره تئاتر فجر و نمایش عروسکی تهران مبارک توسط این پلتفرم بودیم و در تعطیلات نوروزی نیز مجمعه نمایش معرفی آیین‌های نمایشی نوروزی اقوام ایرانی به صورت کاملا رایگان از این سامانه پخش شد. از زمان آغاز به کار پلتفرم اینترنتی تلویزیون تئاتر ایران یعنی از ابتدای بهمن ماه گذشته وب‌سایت ایران تئاتر در قالب مقالات و یادداشت‌های مختلف به بسیاری از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های این پلتفرم جدید اشاره کرده است. به عنوان مثال و مشتی از خروار می‌توان از یادداشت سردبیر ایران تئاتر یعنی «علی‌اکبر عبدالعلی‌زاده» در این مورد سخن به میان آورد.
از سوی دیگر هنرمندان تئاتر نیز از همان زمان تا امروز در گفتگوهای مختلفی که با ایران تئاتر داشتند به مجموعه‌ای از قابلیت‌های مهم تلویزیون تئاتر ایران اشاره کرده‌اند. حال که این پلتفرم تازه تاسیس در حال ارائه محتوا و برنامه‌های جدید به مخاطبان هنرهای نمایشی است بد نیست از زاویه دید دست‌اندرکاران تئاتر ایران نگاهی به قابلیت‌های مهم آن بیاندازیم و ویژگی‌های مثبت تلویزیون تئاتر ایران از نظر آنها، که پیش از این در گفتگو با ایران تئاتر مطرح شده است، را بار دیگر مرور کنیم.
ایجاد فرصت برابر برای هنرنمایی تمام هنرمندان تئاتر کشور
یکی از نقاط قوت تلویزیون تئاتر ایران که مورد توجه بسیاری از هنرمندان تئاتر (به خصوص هنرمندان شهرستانی) نیز قرار گرفته ایجاد فرصت برابر برای مطرح شدن نام هنرمندان ساکن در نقاط مختلف ایران و آثار نمایشی ساخته شده توسط آنها است. در واقع به موجب پیدایش این پلتفرم جدید هنرمندان ساکن در مناطق دور افتاده و ناشناخته کشور به همان اندازه هنرمندان ساکن پایتخت و شهرهای بزرگ امکان درخشیدن و مطرح کردن نام خود را خواهند داشت.
این موضوع را برخی از اهالی تئاتر ساکن در شهرستان‌های مختلف ایران نیز تایید کرده‌اند. به عنوان مثال «محمد یاقوت پور» رئیس انجمن هنرهای نمایشی خوزستان پس از آغاز به کار سامانه تلویزیون تئاتر ایران در گفتگو با ایران تئاتر از وجود این پلتفرم تازه ابراز خرسندی کرد و گفت: «با توجه به محدودیت‌های موجود و عدم همراهی محسوسی که با کمال تاسف در این سال‌ها از صدا و سیما سراغ داریم قطعا فضای مناسبی برای ارائه و پخش نمایش‌های فاخر تولید شده در تئاتر استان‌ها لازم بود تا امکان دیده شدن آثار تولیدی در شهرستان‌ها و استان‌های کشور فراهم شود. متاسفانه صدا و سیما حتی در پخش تعزیه‌های برگرفته از نسخ معتبر و تایید شده نیز با ما همکاری نمی‌کند و پیدایش تلویزیون تئاتر ایران امری ضروری بود. این تلویزیون که چند روزی است با پخش آرشیو جشنواره‌ها و ورک شاپ‌های آموزشی و نظایر آن با مدیریت انجمن هنرهای نمایشی کشور شروع به کار کرده است و در روزهای آتی نیز با پوشش اجراهای نمایش‌های جشنواره تئاتر فجر کار خود را دنبال خواهد کرد می‌تواند این مهم را پوشش دهد. همچنین در شرایط کرونایی حاضر که امکان حضور تماشاگر در سالن‌های نمایش با ظرفیت کامل فراهم نیست، این رسانه می‌تواند در دیده شدن آثار فاخر نمایشی برای مخاطبان تئاتر در کل کشور کمک به سزایی باشد. امیدواریم پس از جشنواره تئاتر فجر پوشش پخش اجراهای فاخر نمایشی استان‌ها در اولویت قرار گیرد.»
اکنون که مرحله جدید تکمیل تلویزیون تئاتر ایران آغاز شده به نظر می‌رسد اولویت مذکور مد نظر قرار گرفته است؛ چرا که در امر پخش نمایش‌هایی که از خرداد ماه امسال به بعد در پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران قابل دسترس خواهند بود اولویت با آثار نمایشی تولید شده در سایر استان‌های کشور (استان‌هایی به غیر از تهران) است.
ایجاد فرصت مناسب برای عرض اندام فعالان تئاتر شهرستانی
از جمله فعالان تئاتر ساکن شهرستان که برای فعالیت در عرصه هنرهای نمایشی به پایتخت کوچ نکرده و در زادگاه خود باقی مانده است می‌توان به «رضا گشتاسب» اشاره کرد. او به عنوان یک نمایشنامه‌نویس یاسوجی همچنان در این شهر ساکن است و در سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر با دو اثر «چاقوی دم کرده شب» و «نگاهم به دریاست تا کسی آب نبرد» حضور داشت. گشتاسب که سابقه کارگردانی تئاتر را نیز در کارنامه هنری خود دارد در زمان برگزاری جشنواره تئاتر فجر در رابطه با آغاز کار تلویزیون تئاتر ایران به ایران تئاتر گفت: «واقعیت تئاتر ایجاد ارتباط مستقیم و رودرو میان مخاطب نمایش و گروه اجرای آن است؛ اما بدون تردید بسیاری از علاقه‌مندان هنرهای نمایشی این امکان را ندارند که در سالن‌های نمایش شهرهای بزرگ تماشاگر آثار نمایشی مورد علاقه خود باشند. من در جشنواره فجر سال‌های گذشته هنردوستان فراوانی را مشاهده می‌کردم که به دلیل کمبود جا مجبور به ترک سالن می شدند و از تماشای تئاتر محروم می‌ماندند. این مسئله را به قشر وسیع علاقه‌مندان تئاتر در شهرستان‌ها که حتی در شرایط غیرکرونایی نیز به دلایل مختلف امکان حضور در تهران و تماشای نمایش را ندارند اضافه کنید. راه‌اندازی تلویزیون تئاتر ایران اقدام بسیار ارزشمندی است. این پلتفرم برای مشتاقان تئاتر چه در بحث کسب تجربه و چه در موضوع آموزش و دریافت ایده بسیار مفید خواهد بود.»
محمدحسن ابویی مهریزی که خود یکی از افراد فعال در عرصه تئاتر عروسکی استان یزد و شهرستان مهریز به شمار می‌رود و در مراسم اختتامیه هجدهمین جشنواره عروسکی «تهران-مبارک» مورد تقدیر قرار گرفت نیز در همان زمان عنوان کرد: «تلویزیون تئاتر ایران اتفاق بزرگ و مبارکی برای تئاتر ایران است و جا دارد به مسئولان تئاتر کشور به سبب ایجاد چنین سامانه‌ای تبریک و دست مریزاد بگویم. باید اعتراف کنم که بیشترین استفاده و بهره‌برداری از امکانات چنین پلتفرم‌هایی را اهالی تئاتر شهرستان‌ها می‌برند. ما که در جریان برگزاری این دوره از جشنواره عروسکی تهران مبارک نهایت استفاده را از این امکان به وجود آمده بردیم و از سوی اهالی تئاتر تبلیغ خوبی در سطح شهرستان‌ها و کل استان یزد به منظور استفاده بهینه از این امکان صورت گرفت. در مجموع باید بگویم که حتی فعالان تئاتر حاضر در پایتخت نیز ممکن است در زمان معین و مشخصی نتوانند به صورت حضوری در جریان فعالیت‌ها و رویدادهای انجام شده تئاتری قرار گیرند و این سامانه امکان رصد فعالیت‌های نمایشی و رویدادهای برگزار شده را در حین برگزاری آنها یا در زمان پس از آن در اختیار تمام علاقه‌مندان تئاتر قرار می‌دهد.»
علاوه بر نام‌های ذکر شده «علی جباری» به عنوان کارگردان، نویسنده و اجرا کننده نمایش‌های خیمه شب بازی نیز در مجموع نظر مثبتی نسبت به راه‌اندازی تلویزیون تئاتر ایران داشت و در گفتگو با ایران تئاتر آن را این گونه ابراز کرد: «این اقدام ناشی از پیش بینی مناسب دوستان مسئول در اداره کل هنرهای نمایشی است؛ به هر حال حتی پس از عبور از کرونا وضعیت تئاتر به روال گذشته باز نخواهد گشت. به همین جهت استفاده از ظرفیت‌های کشف شده به منظور استفاده طیف گسترده‌تری از مخاطبان برای آگاهی از رویدادهای نمایشی امری است که تداوم خواهد داشت؛ به این دلیل که سرانه فضاهای نمایشی ما حتی اگر مناسب هم باشد اغلب در تهران تجمیع یافته و از همین رو دسترسی به هنرهای نمایشی از طریق حضور فیزیکی در سالن برای بسیاری از علاقه‌مندان تئاتر در سراسر کشور در هر زمان و هر مکان میسر نیست. در نتیجه از طریق فضای مجازی گستره وسیع‌تری از مخاطبان می‌توانند پای اجرای آثار نمایشی مختلف بنشینند. با این حال گسترش و فراگیر شدن این سبک از اجرا نباید در دوران پسا کرونا به منزله غفلت از اجرای زنده آثار نمایشی در سالن‌های تئاتر تلقی شود. در واقع ما باید در آینده هر دو ساحت و سبک اجرا را به موازات هم داشته باشیم.»
همچنین «مهناز آقایی» کارگردان نمایش «فاصله‌ای به وسعت...» نیز موارد مشابهی را در رابطه با تلویزیون تئاتر ایران و حضور هنرهای نمایشی در فضای مجازی مطرح کرد. او که همراه با گروه نمایش آوان اثر مذکور را به نمایندگی از مشهد در بخش ایده‌های نو هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک شرکت داده بود در گفتگو با ایران تئاتر اظهار داشت: «از نظر من راه‌اندازی تلویزیون تئاتر ایران شروع خوبی برای حضور هنرهای نمایشی در فضای مجازی است. اینکه من از مشهد می‌توانم در یک کارگاه آموزشی مجازی شرکت کنم و اینکه نمایش مرا هر فرد علاقه‌مند به تئاتر در هر کجای کشور می‌تواند ببیند در کنار این موضوع که با حضور آثار نمایشی در این پلتفرم تا حدی عدالت در مورد تماشای نمایش‌ها رعایت می‌شود، همه و همه موضوعات مهمی به نظر می‌رسد که باید به آن توجه داشت. البته باید گفت اجرای نمایش در سالن تاثیر متفاوتی بر هنرمند و تماشاچی دارد. به نظرم ترکیب این دو در آینده می تواند در ارتقای کیفیت تئاتر موثر باشد.»
امکان مشاهده نمایش‌های تولید شده توسط مخاطبان در سراسر ایران
تا پیش از آغاز به کار تلویزیون تئاتر ایران مخاطبان نمایش‌های تولید شده در هر نقطه از کشور تنها به هنردوستان همان نقطه محدود می‌شد. اما اکنون بسیاری از آثار نمایشی تولید شده در کشور به لطف حضور در این پلتفرم مجازی و آنلاین مخاطبان سراسری یافته‌اند و حتی برای ایرانیان پراکنده در نقاط مختلف جهان نیز قابل دسترس شده‌اند. در بهمن ماه سال 1399 خورشیدی شیوع ویروس کرونا مسئولان برگزاری سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر را ناچار به برگزاری محدود این رویداد هنری به شکل حضوری کرد. از همین رو بخش عمده این جشنواره به شکل مجازی و از طریق تلویزیون تئاتر ایران و چند پلتفرم اینترنتی دیگر برگزار شد. در همان زمان که مصادف با نخستین روزهای آغاز به کار تلویزیون تئاتر ایران بود «سید عباس صالحی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار داشت: «تلویزیون تئاتر ایران که نمایش‌های اجرا شده در جشنواره را ضبط و عرضه می‌کند، فرصت و اتفاق تازه‌ای برای جشنواره و آینده تئاتر ایران است. مجموعه تئاترهای حاضر در جشنواره فجر از طریق ضبط و پخش در این سامانه فرصت عمومی‌تری برای مخاطب‌یابی پیدا کرده‌اند.»
مدیر دفتر پژوهش اداره کل هنرهای نمایشی یعنی «سعید اسدی» نیز معتقد است: «صرف‌نظر از این موضوع که در چه شرایطی قرار داشته باشیم؛ دوران کرونا باشد و یا غیر آن، تلویزیون تئاتر ایران همان بستر لازمی است که مدت‌ها مورد مطالبه اهالی تئاتر و فعالان هنرهای نمایشی بوده است. چرا که این پلتفرم و امکانی که به تازگی متولد شده است، بستری متفاوت از آنچه که به شکل سنتی در جریان برگزاری رویدادهای تئاتری وجود داشته فراهم کرده است. این بستر به عنوان یک تماشاخانه مجازی و بسیار بزرگ به همه آنهایی که علاقه به تماشای تئاتر دارند اما امکان مشاهده آن برایشان در هر زمان و مکانی وجود ندارد، فرصت تماشای تئاتر می‌دهد.»
از نظر او تلویزیون تئاتر ایران حتی در دوران پسا کرونا و زمانی که خطر این ویروس به طور کامل رفع شده باشد نیز باید به کار خود ادامه دهد. اسدی اعتقاد دارد: «تئاتر هنری است که در مواجهه زنده و حضوری با مخاطب محدود است. حتی اگر ما بتوانیم سرانه ظرفیت سالن‌های نمایشی را گسترش بدهیم و زیرساخت‌های آن را به شکل فزاینده تامین کنیم باز هم سهم هر ایرانی علاقه‌مند به تماشای تئاتر نسبت به برخورداری از یک صندلی خالی در سالن‌های نمایش بسیار ناچیز خواهد بود. اما تلویزیون تئاتر ایران این فرصت را فراهم می‌کند که یک تماشاگر تئاتر بدون هیچ نگرانی خاصی در جریان رویداد تئاتری و یا اثر دلخواه نمایشی خود قرار گیرد.»
نمایش «آبگوشت زهر ماری» نماینده بوشهر و جزیره خارک در سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر بود. کارگردان این نمایش یعنی «حسین اسدی» از جمله هنرمندانی است که اثر خود را در تلویزیون تئاتر ایران عرضه کرده ونگاه مثبتی به پخش آنلاین نمایش‌ها دارد و معتقد است: «افراد فراوانی در گوشه و کنار ایران زندگی می‌کنند که به هنرهای نمایشی علاقه دارند اما به دلایل مختلف قادر به دیدن آثار هنری در سالن‌های اجرا نیستند. اکران فیلم نمایش‌ها در فضای مجازی باعث می‌شود که افراد بیشتری امکان مشاهده این آثار را داشته باشند و این موضوع برای ما که به این هنر علاقه داریم موجب خرسندی خواهد بود؛ هرچند که همچنان اعتقاد دارم تئاتر باید از نزدیک حس و لمس بشود و لذت اصلی آن در همین است. با این حال فرصت تماشای آنلاین نمایش‌ها که اخیرا برای مخاطبان فراهم شده نیز غنیمت است.»
کارگردان نمایش «خاک» یعنی «فهیمه مدحتی» که این اثر را از جانب استان خوزستان و شهر بهبهان در بخش ایده‌های نو هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک شرکت داده بود نیز نظر مشابهی در این زمینه دارد و در زمان برگزاری این رویداد هنری به ایران تئاتر گفت: «من این اتفاق مجازی را مبارک می‌دانم. چون این فرصت برای تمام مردم و کسانی که خودشان در دوره‌های پیشین این جشنواره به شکل فیزیکی حضور داشتند فراهم شده است که بتوانند از نمایش‌های این جشنواره استفاده کرده و تمام آنها را تماشا کنند. تلویزیون تئاتر ایران این مهم را به خوبی برای هنرمندان و مخاطبان فراهم کرده است.»
ایجاد فرصت مناسب برای مشاهده آثار نمایشی توسط مخاطبان در سراسر کشور
یکی دیگر از فعالان تئاتر که نظر مثبتی نسبت به ماهیت تلویزیون تئاتر ایران و پخش نمایش‌ها از فضای مجازی دارد «حسین فدایی حسین» است. او به عنوان کارگردان نمایش «ویری ویری در سرزمین سلامت» این نمایش مخصوص کودکان را به صورت مجازی در پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران عرضه کرده است ؛ به این دلیل که او معتقد است اجرای مجازی نمایش‌ها در کنار اجرای حضوری آنها حکم نوعی تبلیغ برای آثار نمایشی مختلف دارد.
فدایی حسین در مورد اجرای مجازی نمایش‌ها و استفاده از سامانه‌های جدیدی نظیر تلویزیون تئاتر ایران برای پخش آثار نمایشی این گونه به اظهار نظر پرداخت: «با توجه به اینکه اجرای تئاتر بیشترین تاثیر را در حضور تماشاگر دارد، طبیعتا تاثیر متفاوتی نسبت به سینما، تلویزیون و رسانه‌های دیگر بر مخاطب می‌گذارد. در واقع این جزئی از ویژگی‌های ذاتی هنرهای نمایشی است که در لحظه خلق شده و با مخاطب ارتباط برقرار می‌کند. اما دسترسی به تئاتر آن هم به صورت حضوری دشوار است؛ یعنی مخاطب باید هزینه و همت کند تا در سالن تئاتر حضور یابد و از نمایش لذت ببرد. به همین دلیل وجود این پلتفرم جدید یک مزیت است. از این دوره به بعد تئاتر از محدوده سالن بیرون می‌آید و دیگر اجراهای محدود خود را نخواهد داشت. هر نمایشی در هر کجای کشور می‌تواند در تمام نقاط ایران و حتی کل دنیا دیده شود و این اتفاق بزرگی است. با تلویزیون تئاتر ایران تئاتر حصار سالن را در هم می‌شکند و از آن بیرون می‌آید. امیدواریم با طرح جدید اداره کل هنرهای نمایشی تماشای تئاتر آسان‌تر شود و بتواند گستره بیشتری را در بر گیرد.»
نمایش «سینا و پرنده خوش شانس» یکی از آثار حاضر در هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک بود که «مهدی حبیبی» نویسندگی و کارگردانی آن را بر عهده داشت. این کارگردان از جمله هنرمندانی بود که برگزاری این جشنواره به صورت آنلاین را مثبت ارزیابی کرد و نظر خود در این رابطه را به این ترتیب با ایران تئاتر در میان گذاشت: «تجربه برگزاری جشنواره از طریق فضای مجازی تجربه تازه و نویی به شمار می‌رود. با توجه به تجربه اجرای بخشی از جشنواره تئاتر مقاومت و فجر از طریق فضای مجازی و تلویزیون تئاتر ایران و انتقال آن تجربه در جشنواره تئاتر عروسکی مبارک شاید باب خیری باز شده باشد برای کسانی که شرایط مشاهده نمایش‌ها را از نزدیک نداشتند. اکنون این افراد می‌توانند از طریق گوشی تلفن همراه و فضای مجازی آثار جشنواره را تماشا کنند؛ پس باید این موضوع را به فال نیک بگیریم. به نظر من این حرکت بسیار ارزشمند است و تلویزون تئاتر ایران می‌تواند حتی پس از فروکش کردن همه گیری کرونا مخاطبان خاص خود را داشته باشد و از اجرای نمایش به عناوین مختلف حمایت کند.»
فراهم آوردن فرصت‌های تازه برای تماشای آثار نمایشی
در این میان «پگاه معصومی» که کارگردانی نمایش «مارمولک بد ادا» را بر عهده داشت و این اثر را به هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک آورده بود از ایده راه‌اندازی تلویزیون تئاتر ایران استقبال کرد و در زمان برگزاری این رویداد هنری به ایران تئاتر گفت: «راه‌اندازی این پلتفرم پخش نمایش اقدام بسیار ارزشمندی بود. من نه دوره در جشنواره کودک و نوجوان شرکت کردم و در گروه راسینا همراه استاد فرزاد لباسی بودم. متاسفانه در دوره‌های پیشین جشنواره هیچ‌گاه نتوانستم تمام کارهای اجرا شده در این رویداد هنری را ببینم. خوشحالم که اکنون می‌توانم در خانه بنشینم و تعدادی از آثار حاضر در جشنواره را با خیال راحت تماشا کنم. این حسنی است که امیدوارم بعد از دوران کرونا نیز ادامه داشته باشد.»
علاوه بر او «هانیه درویشیان» نیز با دید نسبتا مثبتی به تلویزیون تئاتر ایران و حضور هنرهای نمایشی در فضای مجازی نگریست. او که نمایش «خواهران پیرس» را در هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک شرکت داده بود در همان زمان برگزاری این رویداد هنری اظهار داشت: «به عقیده من کار تئاتر نیاز به ارتباط رودررو با مخاطب دارد و وقتی مجازی می‌شود به طور دقیق تئاتر نیست. با این حال مسیر ورود به فضای مجازی را مثبت می‌دانم؛ چرا که یکی از امتیازات ویژه آن دیده شدن آثار نمایشی برای تمام علاقه‌مندان است. با راه‌اندازی پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران شاهد این حقیقت خواهیم بود که تئاتر از فضای سالن خارج می‌شود و هر شخصی در هر مکانی که حضور دارد می‌تواند آثار نمایش موجود در این پلتفرم را ببیند. وجود تلویزیون تئاتر ایران برای مشتاقان هنرهای نمایشی نیز در بحث کسب تجربه و آموزش و دریافت ایده بسیار مفید خواهد بود.»
دیگر کارگردان حاضر در جشنواره عروسکی «تهران-مبارک» یعنی «هیام احمدی» که با نمایش «حماسه دریا» در این رویداد هنری حضور داشت نیز هنگام اظهار نظر در مورد جشنواره راه‌اندازی تلویزیون تئاتر ایران را به فال نیک گرفته و از مزایای آن گفته بود: «به عقیده من هر چه که در خدمت تئاتر باشد و باعث تقویت روند رو به رشد آن شود خوب است. امتیاز مهم تلویزیون تئاتر ایران این است که تئاتر را در دسترس تمام مخاطبانی قرار می‌دهد که امکان حضور در سالن را ندارند؛ به خصوص هنرمندان و علاقه‌مندان شهرستانی تئاتر که همواره از دیدن اکثر آثار نمایشی محروم بودهاند. امیدوارم روند پیشرفت پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران ادامه یابد و بتواند هم در بحث آموزش و هم در حوزه اجرای نمایش علاقه‌مندان شهرستانی را یاری کند. در مجموع اجرای مجازی برای نمایش ما که بر روی یک میز با عروسک‌های کاغذی کوچک اجرا می‌شود بسیار مناسب است؛ به این دلیل که دوربین بر روی میز زوم می‌شود و بهتر می‌تواند حرکت عروسک های کاغذی را در معرض دید مخاطب قرار دهد.»
دادن قدرت انتخاب به مخاطب و امکان بالا رفتن رقابت
وجود پلتفرمی به نام تلویزیون تئاتر ایران علاوه بر آنکه امکان مشاهده طیف گسترده‌ای از آثار نمایشی را در اختیار هنردوستان شهرستانی قرار می‌دهد، دست آنها را نیز در انتخاب این آثار باز می‌گذارد. به این ترتیب رقایت آثار نمایشی برای جلب نظر مخاطب نیز به همان نسبت افزایش خواهد یافت. معمولا در شهرهای کوچک و دور افتاده کشور اگر سالن نمایشی وجود داشته باشد در بسیاری از روزهای سال خالی است و نمایشی در آن اجرا نمی‌شود. بنابراین علاقه‌مندان تئاتر در این مناطق اغلب قدرت انتخاب چندانی ندارند و ناگزیر از تماشای معدود آثاری هستند که هرازگاه در سالن نمایش شهرشان اجرا می‌شود. حال آنکه شاید برخی از این هنردوستان سلایق متفاوتی داشته باشند و ارتباط چندانی با نمایش‌های اجرا شده در شهر محل زندگی خود برقرار نکنند. از همین رو تلویزیون تئاتر ایران به این دسته از هنردوستان اجازه می‌دهد که بتوانند از میان طیف گسترده‌تری از آثار نمایشی دست به انتخاب بزنند و امکان تماشای نمایش‌های متنوع‌تری را داشته باشند.
از نظر «امیر دژاکام» نویسنده و کارگردان نمایش «ایوب خان»، که یکی از آثار نمایشی حاضر در سی و نهمین دوره جشنواره تئاتر فجر بود، وجود تلویزیون تئاتر ایران به مخاطبان هنرهای نمایشی این امکان را می‌دهد که بتوانند از میان آثار موجود دست به انتخاب بزنند و نمایش‌ها را بر اساس سلیقه خود برگزینند. او چندی پیش در گفتگو با ایران تئاتر اظهار داشت: «به نظر من این پلتفرم بسیار مفید است. چرا که به کمک آن امکان محک، مقایسه و بررسی آثار نمایشی ایجاد می‌شود. ممکن است هنرمندی در شهرستان کار جدیدی را اجرا کند و فرد دیگری در تهران تئاتر متفاوتی را به روی صحنه بیاورد. آثار مختلف در این پلتفرم کنار هم قرار می‌گیرند و مخاطب بر اساس سلیقه خود و کیفیت این آثار دست به انتخاب می‌زند.»
کارگردان نمایش «کجایی ابراهیم» در سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر یعنی «لیلی عاج» از این قابلیت تلویزیون تئاتر ایران به عنوان عدالت فرهنگی یاد کرده و آن را تحسین نموده است: «به طور حتم امکان عدالت فرهنگی با این طرح تا حدی ایجاد می‌شود. عدالت همیشه زیبا و ستودنی است و هر قدمی در جهت دستیابی به عدالت فرهنگی قابل تقدیر است. بسیاری از آثاری که دوستان هنرمند ما در سایر استان‌ها و حتی تهران تولید و اجرا می‌کنند در ردیف آثار درخشان قرار می‌گیرد و ممکن است من نتوانم در طول سال اجرای صحنه‌ای آنها را ببینم؛ اما تلویزیون تئاتر ایران چنین امکانی را برای من یا سایر افراد علاقه‌مند به این آثار فراهم می‌کند تا از تماشای آنها محروم نشویم. به عقیده من راه‌اندازی تلویزیون تئاتر اقدام بسیار فرخنده و مبارکی است.»
کارگردان نمایش موزیکال «جنگ و صلح» یعنی «میثم یوسفی» نیز که این نمایش را به عنوان مهمان از سوی استان یزد در سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر شرکت داده بود، افزایش قدرت انتخاب مخاطبان تئاتر با حضور در پلتفرم‌های مجازی امروزی نظیر تلویزیون تئاتر ایران را این گونه توصیف کرد: «حسن اجرای جشنواره در قالب فضای مجازی این است که شاید تماشاگر فرصت تماشای آثار در فضای حقیقی در یک ساعت مشخص را نداشته باشد. نمایش‌های جشنواره‌ای نظیر تئاتر ما یک روز بیشتر اجرا ندارند و امکان تماشای آنها برای همه میسر نیست. اما در قالب پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران تمرکز بیشتری وجود دارد و می‌توان از هر مکانی حتی خارج از کشور آثار هنرمندان تمام استان‌ها را مشاهده کرد. در این پلتفرم برای تماشای هر نمایش یک هفته فرصت وجود دارد و حتی می‌توان یک اثر را چندین بار تماشا کرد. اما از طرفی فشردگی کار باعث می‌شود گروه‌ها و هنرمندان برای تولید آثار تحت فشار قرار گیرند.»
فراهم آوردن امکان اجرای نمایش در شرایط خاص
شیوع ویروس کرونا شرایط ویژه‌ای بر تئاتر تحمیل کرد و هنرهای نمایشی را تا آستانه رسیدن به نقطه پایان پیش برد. با این حال پلتفرم‌های آنلاین فرصتی را فراهم کردند تا تئاتر بتواند همچنان به حیات ادامه دهد و ارتباط خود را با مخاطب حفظ کند. در این میان برخی از اهالی تئاتر کشور با اینکه هویت اصلی هنرهای نمایشی را در پیوند کامل و ناگسستنی با اجرای زنده آثار می‌دانند، اما از اینکه پلتفرم‌های آنلاین مختلفی نظیر تلویزیون تئاتر ایران توانسته‌اند ارتباط تئاتر با مخاطب را حفظ کنند رضایت دارند و اجرای آنلاین آثار نمایشی در چنین شرایطی را منطقی و توجیه‌پذیر می‌دانند.
نویسنده و کارگردان تئاتر عروسکی «حسین ربیعی» که با نمایش «دردونه خیمه» در هجدهمین جشنواره تئاتر عروسکی «تهران-مبارک» حضور داشت در همان زمان به ایران تئاتر گفت: «خیمه شب‌بازی ساختار خاص خودش را دارد و در آمدن حس و حال و فضای این گونه از نمایش با حضور تماشاگر و واکنش‌های او است که شکل می‌گیرد. در واقع شیوه اجرای این نمایش چندان با اجرا در فضای مجازی همخوانی ندارد. البته من تجربه اجرای این نوع از نمایش را در فضای مجازی داشته‌ام. با توجه به شرایط همه‌گیری کرونا به نظرم راه‌اندازی تلویزیون تئاتر ایران اقدام مناسب و شایسته‌ای است و باعث رونق مشاهده تئاتر می‌شود و مردم به سهولت در خانه‌هایشان نمایش دلخواه خود را می‌بینند.»
نویسنده و کارگردان تئاتر «ایوب آقاخانی» نیز با وجود آنکه موافق اجرای آنلاین نمایش نیست اما انجام این کار را در دوران شیوع ویروس کرونا اجتناب ناپذیر می‌داند. او معتقد است: «در ماه‌های نخست شیوع ویروس کرونا طی مصاحبه‌های گوناگونی که داشتم اعلام کردم موافق نمایش آنلاین نیستم و تا تماشاگر و نمایشگر رخ در رخ هم نشوند این فرایند رسمیت پیدا نخواهد کرد. اما در وضعیت موجود گویا باید به نفع شرایط حاکم کنار آمد. باید دید که برای این روزها چه کاری می‌توان انجام داد و چه تدابیری باید اندیشید؟ به نظر می‌رسد باید به دنبال عنصر واسطه‌ای بود که این ارتباط از طریق جهان تصویر و توسط دوربین انجام شود. به نظر می‌رسد که تئاتر در آستانه تبدیل شدن به یک هنر با واسطه است؛ یعنی امری که پیش از این بی‌واسطه انجام می‌شد حال باید با کمک واسطه‌ای به نام دوربین انجام شود. در واقع شرایط فعلی تئاتر به گونه‌ای است که این هنر باید به سمتی برود که از مصادیق سینما بهره‌مند شود یا بتواند برای خود مختصات ایجاد کند. در این فرایند وساطت دوربین را داریم؛ از همین رو باید فهم دوربین و امکاناتی که می‌تواند در اختیار ما بگذارد به خوبی شناخته شود. چه بسا به ضرب‌الاجلی نیازمندیم که روند مذکور تسریع گردد و این کار به شکل زیربنایی و به ویژه از مرحله آموزش انجام شود.»
امیر شاه‌علی کارگردان نمایش «آپ.آرت.مان» یکی دیگر از هنرمندانی است که در صورت نامساعد بودن شرایط موجود اجرای آنلاین آثار نمایشی را بدون اشکال و حتی مفید می‌داند. او از اجرای این نمایش در بخش صحنه‌ای سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر رضایت چندانی نداشت؛ به این دلیل که از نظر او و گروه تولید این نمایش سالن در نظر گرفته شده برای اجرای صحنه‌ای این اثر در جشنواره چندان مناسب نبود. با این حال شاه‌علی از اینکه نمایش «آپ.آرت.مان» به صورت آنلاین برای مخاطبان پخش می‌شد خرسند بود و اعتقاد داشت به دلیل اجرای جشنواره‌ای این اثر در سالن نامناسب و به هم ریختن نوع طراحی دکور، اجرای آنلاین این نمایش می‌تواند تصویر بهتری از آن ارائه دهد. او در این زمینه گفته بود: «به دلیل سالن نامناسبی که برای اجرا در نظر گرفته شده است مجبور به تغییراتی در نمایش شدیم و در کل نصف دکور قابل استفاده نیست. در واقع فکر و اندیشه‌ای که پشت طراحی صحنه این نمایش بود از بین رفته است و باید با یک دکور نصفه و نیمه به روی صحنه برویم. امید من این است که مخاطبان این نمایش در اجرای آنلاین از دیدن آن لذت ببرند؛ چرا که از این طریق بهتر می‌توان با اجرا ارتباط برقرار کرد.»
به وجود آمدن امکان رقابت تئاتر با سایر محتواهای تولید شده در فضای مجازی
منتقد و کارشناس تئاتر «افشین خورشید باختری» نیز در این زمینه اظهار داشت: «به هر حال فضای مجازی نوعی رقیب جدی برای تئاتر محسوب می‌شود و باید این نکته را در نظر بگیریم که حتی با برون رفت از شرایط موجود ممکن است به دلیل سیطره فضای مجازی و ارائه شکل نوینی از محصولات فرهنگی و هنری از جمله تئاتر دیگر رغبتی میان تماشاگران برای تماشای نمایش به شکل حضوری و زنده در سالن‌های تئاتر فراهم نشود. ظهور سینما، رادیو و پس از آن تلویزیون در برخی از برهه‌های تاریخ به عنوان تهدید تئاتر شمرده می‌شدند. اما این تهدیدها تکنیکال بود؛ در حالیکه تهدید کرونا زیستی است و لذا تبدیل تئاتر به بسته‌های فرهنگی و هنری که هم دست به دست شده و هم از طریق پلتفرم‌های ویژه پخش مجازی این آثار در دسترس همگان قرار گیرد از جمله الزامات روزگاری است که به سبب شیوع کرونا جان مردم در خطر است.»
نمایش «آدم‌های با فرهنگ» به کارگردانی «رضا فقیهی» از جمله آثار حاضر در بخش محیطی و فضای باز هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک بود. کارگردان این نمایش یکی دیگر از اهالی تئاتر است که اصل هنرهای نمایشی و روح آن را در اجرای زنده آثار می‌بیند و اجرای مجازی نمایش‌ها را تنها فرصتی برای ادامه حیات تئاتر در شرایط فعلی می‌داند. او هنگام برگزاری جشنواره مذکور در این زمینه به ایران تئاتر گفته بود: «به طور کلی با اجرای آنلاین و یا قرار گرفتن فیلم نمایش‌های اجرا شده در فضای مجازی موافق نیستم و معتقدم تئاتر را فقط باید به صورت زنده تماشا کرد. اما با توجه به شرایط خاص ناشی از شیوع ویروس کرونا که هم‌اکنون در کشور وجود دارد باید اعتراف کرد این تمهید یعنی پخش نمایش‌های اجرا شده از تلویزیون تئاتر ایران بسیار هوشمندانه و مدبرانه بوده است. برای ما اهالی تئاتر این شیوه نیز غنیمت است و باید قدردان تلاش دبیرخانه جشنواره باشیم. در شرایط موجود همین شکل از برگزاری جشنوارههای مختلف می‌تواند به حیات تئاتر کمک کند. برگزاری مجازی این جشنواره‌ها بهتر از آن است که به طور کلی برگزار نشوند و تعطیل گردند.»
یکی از هنرمندان کهنه کار تئاتر به نام «سعید ذبیحی» که نمایش «فرود سیاوش» را به بخش محیطی و فضای باز هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک آورده بود از دیگر فعالان تئاتر است که حضور هنرهای نمایشی در فضای مجازی را امری از سر ناچاری می‌داند. او در زنام برگزاری این رویداد هنری به ایران تئاتر گفته بود: «ویژگی مهم تئاتر نفس به نفس تماشاگر بودن است. مجبوریم به دلیل شیوع کرونا از ابزار دیگر استفاده کنیم تا این هنر زنده بماند. باشکوه‌ترین لحظه در هنرهای نمایشی لحظه دیدار تماشاگر با گروه اجرا کننده است و بالعکس؛ حالا که متاسفانه این شرایط مهیا نیست باید خودمان را با وضعیت موجود وفق بدهیم.»
چالش‌های اجرا و پخش آثار نمایشی در فضای مجازی
کارگردان نمایش «حمام» یعنی «هما ساداتیان» به عنوان یکی دیگر از شرکت کنندگان در هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک نیز در گفتگو با ایران تئاتر نظر مشابهی را ابراز کرده بود: «چندان با پخش فیلم تئاترهای تولید شده از طریق فضای مجازی موافق نیستم و تصور می‌کنم تئاتر ما در چنین وضعیتی شهید شده است. تئاتر یک ابزار جادویی است و جادوی تئاتر هنگام مواجه شدن رو در روی مخاطب با کنش صحنه رخ می‌دهد. اینکه قرار باشد از یک اجرای نمایشی فیلمی ضبط شود تا در جایی برای عموم مخاطبان به اشتراک گذاشته شود به آن معنی است که شیرازه افکار کارگردان در طراحی میزانسن‌های آن اثر به کلی نابود شده است. بنابراین او باید میزانسنی را جایگزین کند که نه برای تئاتر بلکه برای ضبط تصویری اثر است. این درست که از طریق پلتفرم‌های پخش نمایش طیف بیشتری از مخاطبان قادر به دسترسی و تماشای اثر نمایشی می‌شوند؛ اما با چه میزان تاثیر و برداشتی؟ این گونه فیلم تئاتر به نمایش در می‌آید بدون اینکه اجرا کننده اثر متوجه باشد که تماشاگر نمایش او کجا خندید، کجا آه کشید و کجا با شخصیت و قهرمان نمایش حس همراهی را داشت؟ در چنین شرایطی اجرا کننده تئاتر نقدی برای پیشرفت کار خود دریافت نمی‌کند و مخاطب نیز تاثیر قابل توجهی از روایت نمایش نمی‌پذیرد.»
اکرم ابوالمعالی که نمایش «دنیای لالایی» را به بخش فضای مجازی هجدهمین جشنواره عروسکی تهران مبارک آورده بود نظر متفاوتی داشت. او ضمن رضایت از راه‌اندازی تلویزیون تئاتر ایران تنها مشکل خود با این پلتفرم را نام آن عنوان کرده بود: «راه‌اندازی تلویزیون تئاتر ایران اقدام بسیار ارزشمندی است و امیدوارم ادامه داشته باشد. فقط متاسفانه با عنوانش مشکل دارم. کاش به جای استفاده از عنوان تلویزیون که ما را به یاد صدا و سیما می‌اندازد از یک عنوان مرتبط با هنرهای نمایشی استفاده می‌شد.» البته او نگرانی‌هایی نیز از حرکت تئاتر عروسکی به سمت اجرا در فضای مجازی و تغییر شکل آن به انیمیشن داشت: «قاعدتا شکل اصلی تئاتر حالت نفس به نفس است و در حال حاضر ما در حال آزمایش فضای مجازی هستیم. امیدوارم ارتباطی که مد نظر است برقرار شود. خودم تا حدی نگران حرکت تئاتر عروسکی به سمت انیمیشن هستم. من و سازندگان نمایش دنیای لالایی سعی کردیم المان‌هایی را در آن نگه داریم تا حالت تئاتر بودن این اثر حفظ شود.»
در این میان «امید انصاری» کارگردان یکی دیگر از آثار نمایشی حاضر در هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک به نام «افسانه آفتاب و ماه» هم‌زمان به تشریح نکات مثبت و منفی برگزاری این جشنواره به شکل کاملا مجازی پرداخت: «جشنواره عروسکی مبارک نیز مانند جشنواره تئاتر فجر یک برند جهانی است و این امکان وجود داشت که مانند جشنواره تئاتر فجر علاوه بر اجرای آنلاین آثار نمایشی بخشی از سالن‌های نمایش با رعایت پروتکل‌های بهداشتی درگیر اجرای زنده این آثار شود. با این حال بهتر است نگرش مثبتی به این تصمیم مسئولان برگزاری جشنواره داشت؛ چرا که در صورت اجرای زنده آثار نمایشی حاضر در این رویداد هنری در نهایت امکان دو اجرا در جشنواره، آن هم با تعداد معدودی تماشاگر، به ما داده می‌شد. اما در فرایند پخش آثار نمایشی از طریق فضای مجازی تعداد بیشتری تماشاچی در نقاط مختلف کشور قادر به تماشای حاصل دسترنج فعالان نمایش عروسکی ایران خواهند بود.»
حفظ سلامت اهالی تئاتر در شرایط کنونی با حضور در فضای مجازی
یکی دیگر از نویسندگان و بازیگران تئاتر یعنی «برکه فروتن» نیز اجرای زنده و حضوری نمایش در شرایط فعلی را چندان منطقی نمی‌داند و حرکت به سمت اجرای آنلاین آثار نمایشی را به عنوان جایگزین مناسبی برای این کار می‌نگرد. با این حال از دید او بسترسازی نهادهای فرهنگی و هنری یکی از ضروریات انجام این کار است. فروتن چندی پیش در این زمینه اظهار داشت: «در این شرایط اغلب هنرمندان مجالی برای کار کردن ندارند و به نظرم حتی اگر در این دوران نمایشی اجرا شود چیزی کم دارد. زیرا تئاتر با نفس تماشاگر زنده است و اجرای نمایش در چنین شرایطی که تنها با حضور یک سوم تماشاگران سالن قابل انجام است برای گروه‌های تئاتر منفعت چندانی ندارد. از سوی دیگر انجام این کار برای مخاطبی که دغدغه و نگرانی مبتلا شدن به بیماری دارد گزینه مناسبی نیست. در مجموع شرایط فعلی نوعی حالت بلاتکلیفی به وجود آورده است و هنرمندان هر آن نگران شرایط تحمیلی ناشی از شیوع ویروس کرونا و تعطیلی سالن‌های نمایش در حین اجرای آثار خود هستند. به نظرم باید بسترسازی مناسبی از سوی وزارت ارشاد و اداره کل هنرهای نمایشی برای رفتن به سمت اجرای تئاتر آنلاین انجام شود. برای این کار باید فرهنگ‌سازی صورت گیرد و پلتفرم‌های مجازی مخصوص تئاتر نیز با انگیزه بیشتری به این موضوع وارد شوند. در سال‌های قبل که هنوز خبری از ویروس کرونا نبود در برخی از سالن‌های نمایش مانند مجموعه تئاتر شهر و ایران شهر نمایش‌های خوب و با کیفیتی اجرا می‌گردید و بسیاری از آنها در حین اجرای عمومی ضبط و تصویربرداری می‌شد. به دلیل آنکه فرایند فیلمبرداری این آثار با چند دوربین انجام می‌گرفت احتمالا در شرایط فعلی تماشای آنها در فضای مجازی برای مخاطب جذاب خواهد بود. از سوی دیگر پخش این آثار از طریق فضای مجازی و پلتفرم‌های مخصوص نمایش می‌تواند درآمدی نیز برای گروه‌های اجرا کننده آنها به همراه داشته باشد.»
نویسنده و کارگردان نمایش کوتاه «دست نشان ده» که در بخش فضای مجازی هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک حضور داشت هنگام برگزاری این رویداد هنری در رابطه با تلویزیون تئاتر ایران به ایران تئاتر گفته بود: «بی شک چون تلویزیون تئاتر ایران یک پلتفرم تازه است و شناختی نسبت به آن وجود ندارد، ممکن است در ابتدای کار با برخی جبهه گیری‌ها روبه‌رو شود؛ اما به نظر من راه‌اندازی آن اقدام بسیار خوبی است. البته نکته‌ای که در تلویزیون تئاتر ایران باید مدنظر قرار داد موضوع جذابیت است. تئاتر گروهی مخاطب خاص دارد که به طور اتفاقی وارد سالن نشده‌اند؛ اما هنگامی که بحث تلویزیون تئاتر مطرح می‌شود هدف اصلی پرداختن به مخاطب عام است. پس باید جذابیت ایجاد کرد. اینکه صرفا همان کاری که در سالن نمایش انجام می‌شود در تلویزیون تئاتر نیز انجام شود ابتدایی‌ترین اقدام است. بی‌شک باید بعد از مدتی این امر از سوی کارشناسان آسیب‌شناسی شود تا بتوان به موفقیت رسید. در کل اجرای مجازی جشنواره برای تمام هنرمندان خوب است. به هر حال یک توفیق اجباری شد که هنرمندان به سمت فضای مجازی بروند و آن را تجربه کنند. شاید تجربه موفقیت‌آمیزی نباشد؛ اما هم برای حفظ پروتکل‌های بهداشتی و هم نزدیکی هنرمندان به این فضا خوب است. نمایش ما یعنی دست نشان ده نیز به نوعی استفاده از عروسک برای ساخت ویدئو بود و بیش از هر چیز دکوپاژهای تلویزیونی روی آن اعمال شد. به همین دلیل اجرای جشنواره در فضای مجازی تاثیر مثبتی بر کار ما داشت.»
تعامل هنرمندان ایرانی با هنرمندان و هنردوستان سایر کشورها
از آنجا که به کمک اینترنت و از طریق فضای مجازی می‌توان به راحتی با علاقه‌مندان هنرهای نمایشی یا هنرمندان تئاتر در سراسر دنیا ارتباط برقرار کرد، تلویزیون تئاتر ایران قادر است فضایی را فراهم کند که موجب تسهیل این ارتباط جهانی شود. در همین راستا «حسین مسافر آستانه» دبیر سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر هنگام آغاز این رویداد هنری تاکید کرده بود: «ایجاد سامانه تلویزیون تئاتر ایران امکان آن را فراهم می‌کند که در خلال فصول مختلف اجرا و همچنین در موسم جشنواره ویدئویی از اجرای نمایش‌های خارجی که با فضای فرهنگی ایران سنخیت دارد ولی امکان حضور فیزیکی آنها در سالن‌های نمایش ایران میسر نیست استفاده شده و این آثار از طریق فضای مجازی برای استفاده عموم علاقه‌مندان به اشتراک گذاشته شود.»
در این میان «قادر آشنا» مدیر کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در همان زمان تاکید کرده بود: «یکی از اهداف ما عرضه تئاتر ایران در عرصه بین‌المللی است و در گام نخست هموطنان ما در کشورهای گوناگون مخاطب هدف سامانه تلویزیون تئاتر ایران بودند تا آنها نیز در جریان تحولات و برنامه‌های تئاتری و جشنواره‌ها قرار گیرند. گزارش‌ها حاکی از آن است که این امر بازخوردهای مثبتی نیز به همراه داشته است و درصدد هستیم تا موانع احتمالی عدم ارتباط را برطرف سازیم. افزون بر آن ایجاد این سامانه ارتباط خوبی میان ما با کمپانی‌های مطرح تئاتر دنیا به وجود خواهد آورد و زمینه لازم برای تعامل و تبادل آثار نمایشی به منظور بهتر دیده شدن ظرفیت‌ها و خلاقیت‌های تئاتری فعالان نمایشی را فراهم خواهد کرد.»
کارگردان آبادانی تئاتر یعنی «لیلا یدالله زاده» نیز یکی از قابلیت‌های مهم تلویزیون تئاتر ایران را امکان برقراری ارتباط با مخاطب جهانی می‌داند. او که با نمایش «مسیر نهایی» در هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی «تهران-مبارک» حضور داشت وظیفه برقراری این ارتباط جهانی را بر عهده مسئولان فرهنگی و هنری کشور می‌داند و معتقد است برای انجام این کار باید تبلیغات گسترده و آگاه سازی وسیع صورت گیرد. او چندی پیش در گفتگو با ایران تئاتر نظر خود در رابطه با این موضوع را این گونه ابراز داشت: «به هر حال وقتی یک اثر هنری با توجه به شرایط فعلی تغییر ماهیت می‌دهد همگی ناچاریم با آن تغییر همگام شویم. این وظیفه نهادهای ذیربط است تا امکان همگام شدن با تغییرات را فراهم نمایند و بستر ارائه هنر به مخاطب را هموار کنند. تلویزیون تئاتر ایران نیز در شرایط فعلی برای عرضه محصول هنری مدیوم مناسبی است؛ اما باید پرسید حال که امکان عرضه محصول فراهم گشته آیا مخاطب هم در هر نقطه از جهان از عرضه این محصول هنری آگاه است؟ اگر در مقیاس وسیع یعنی به صورت جهانی این امکان فراهم نیست شاید باید تاسف خورد. پس باید تدابیری اندیشیده شود و این آگاه سازی انجام گیرد تا با عدم استقبال و بازدید از نمایش‌های خود در همان مقیاس جهانی مواجه نشویم.»
از قرار معلوم در زمستان گذشته امکان تماشای آثار حاضر در هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک با آی‌پی اینترنتی خارج از ایران امکان‌پذیر نبود. در صورتی که تلاش و هدف اصلی مسئولان فرهنگی و هنری کشور از برگزاری رویدادهای مختلف مرتبط با هنرهای نمایشی برقراری ارتباط هنری با مخاطبان جهانی باشد، لازم است چنین کاستی‌هایی در آینده رفع گردد. در همین زمینه آرین ناصری مهر کارگردان نمایش چطوری برگردم خونه به مسئولان فرهنگی پیشنهاد کرد که شرایطی را فراهم آورند تا افراد ساکن در خارج از ایران نیز بتوانند از محتوای پلتفرم‌هایی نظیر تلویزیون تئاتر ایران بهره‌مند شوند. او پس از برگزاری جشنواره عروسکی تهران مبارک در زمستان گذشته به ایران تئاتر گفته بود: «من در طول سال‌های اخیر هنگام اجرای نمایش در مناطق مختلف با دوستان زیادی در سایر کشورها آشنا شدم. متاسفانه هنگامی که به آنها ایمیل زدم و خبر دادم که اجرای نمایش چطوری برگردم خونه را از طریق اینترنت مشاهده کنند این پاسخ را دریافت کردم که امکان انجام این کار فراهم نیست. وقتی علت را جویا شدم مسئولان جشنواره به این نکته اشاره کردند که امکان تماشای نمایش ها تنها با اینترنت داخل ایران امکان‌پذیر است. امیدوارم تدابیری اتخاذ شود که در آینده مخاطبان تئاتر در خارج از ایران نیز بتوانند آثار نمایشی پخش شده از پلتفرم‌های مجازی داخلی را تماشا کنند.»
تکمیل آرشیو هنری و حفظ آثار نمایشی برای آیندگان
از دیگر قابلیت‌های مهم و قابل توجه پلتفرم آنلاین جدیدی نظیر تلویزیون تئاتر ایران می‌توان به امکان آرشیو کردن آثار نمایشی فعلی و قدیمی برای آیندگان اشاره کرد. به این ترتیب علاقه‌مندان هنرهای نمایشی، پژوهشگران، هنرجویان و سایر فعالان تئاتر می‌توانند در آینده به راحتی و بدون هیچ مشکلی به این آثار دسترسی داشته باشند و به مشاهده و تحلیل آنها بپردازند.
در همین زمینه «رضا حامدی خواه» مدیر بخش تله‌تئاتر و گزارش صحنه‌ای سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر در زمان برگزاری این جشنواره به این نکات اشاره کرده بود: «این اتفاق یکی از مهمترین رویدادها در عرصه هنرهای نمایشی بود که به نظر من باید از چند دهه قبل‌تر به فکر انجام آن می‌افتادیم. ما حداقل طی چند دهه گذشته اقدام زیربنایی قابل توجهی را در مورد جمع‌آوری و نگهداری اسناد تصویری پژوهشی و تاریخچه تئاتر به انجام نرساندیم. بنابراین حال که این سامانه تا حدی به سامان رسیده می‌تواند مرجعی برای بارگذاری این اطلاعات و در دسترس قرار دادن آنها برای عموم مخاطبان و علاقه‌مندان هنرهای نمایشی باشد. اگر از این به بعد اقدامات منظم و با برنامه‌ای در این سامانه صورت گیرد در آینده این قابلیت ایجاد شده می‌تواند مهمترین و معتبرترین مرجع ویدیویی تئاتر برای نسل‌های بعدی ما باشد. ما باید از همین ابتدا شرایط حاکم را مورد بررسی قرار دهیم و استانداردهای متعددی را رعایت کنیم تا در آینده دسترسی مطلوب به آثار بارگذاری شده امکان‌پذیر باشد.»
سعید اسدی به عنوان مدیر دفتر پژوهش اداره کل هنرهای نمایشی نیز در این زمینه معتقد است: «ما برای در میان گذاشتن نقطه نظرات کارشناسی و تخصصی حوزه تئاتر با علاقه‌مندان این حوزه یا به عبارتی اقدامی مانند آنچه در نشست‌های پژوهشی سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر رخ داد، نیاز به بستری برای این کار داشتیم که خوشبختانه تلویزیون تئاتر ایران این امکان را فراهم کرد. این پلتفرم مرجعی برای همه فعالان و اهالی تئاتر به شمار می‌رود و به غیر از عدالتی که در استفاده از محصولات تولید شده در هنرهای نمایشی برای همه علاقه‌مندان فراهم می‌کند، فضای مناسبی به منظور بازنگری نسبت به آنچه تاکنون موفق به انجام آن شده‌ایم نیز ایجاد می‌نماید؛ چرا که به هرحال تمام اهالی تئاتر، به ویژه فعالان و تولیدکنندگان آثار نمایشی، با تماشای فیلم آثار به روی صحنه رفته طی دهه‌های اخیر به تصویر روشنی از آنچه که زین پس باید در تولید این آثار مد نظر داشته باشند خواهند رسید.»
لیلی عاج به عنوان یکی از کارگردانان جوان تئاتر ایران که امکان تعامل با بسیاری از هنرمندان قدیمی عرصه هنرهای نمایشی کشور را نداشته است ضمن برجسته خواندن امکان آرشیو تولیدات نمایشی قدیمی در این پلتفرم مجازی برای استفاده‌های آتی توسط پژوهشگران با این مثال بر این قابلیت مهم تلویزیون تئاتر ایران تاکید می‌کند: «برای من که به حوزه پژوهش علاقه دارم وجود تلویزیون تئاتر ایران غنیمت است. همیشگی بودن فعالیت این تلویزیون تئاتری و گستردگی و دسته‌بندی آثار موجود در آن می‌تواند نتایج شگفتانگیزی به همراه داشته باشد. به عنوان مثال من تا کنون هیچ اجرای صحنه‌ای مشخصی از مرحوم سعدی افشار ندیدهام و به آرشیو و فیلم آثار این هنرمند نیز دسترسی ندارم؛ اما این پلتفرم می‌تواند نوعی آرشیو درجه یک در این زمینه باشد. یا فرض کنید قصد دارید در مورد تعزیه یا خیمه شب بازی یا تاتر فیزیکال پژوهشی انجام دهید. در این صورت نیز استفاده از این پلتفرم می‌تواند راهگشا باشد. اگر تلویزیون تئاتر ایران بعدها فیلم تمام گونههای نمایش را دسته‌بندی و طبقه‌بندی کند به عنوان منبعی برای ارجاع فوق‌العاده خواهد بود. امیدوارم دست‌اندرکاران این سامانه با همین شوق و ذوق کار را ادامه دهند و پس از جشنواره نیز شاهد ادامه روند پیشرفت در این پلتفرم باشیم. هنگامی که برای نخستین بار وارد تلویزیون تئاتر ایران شدم و فیلم اختتامیه دوره‌های گذشته جشنواره تئاتر فجر را مشاهده کردم به نظرم آمد که اگر این پلتفرم آرشیو منسجم و طبقه‌بندی شده‌ای از آثار کمتر دیده شده را نیز در اختیار مخاطب قرار دهد حتما با اقبال دوستان فعال در تئاتر مواجه خواهد شد.»
فراهم کردن امکانات آموزشی برای هنرجویان و هنردوستان
بدون تردید یکی از مهمترین قابلیت‌های تلویزیون تئاتر ایران ایجاد بستری برای آموزش هنرهای نمایشی است. شیوع ویروس کرونا موجب تاکید هر چه بیشتر بر آموزش آنلاین در تمام نقاط جهان شد. آن گونه که انتظار می‌رود حتی پس از رفع خطر این ویروس نیز بسیاری از جنبه‌های آموزش آنلاین به دوران پیش از کرونا باز نخواهد گشت و همچنان در مسیر فعلی ادامه خواهد یافت. از همین رو لزوم فراهم آوردن بسترهای مجازی مناسب آموزشی، به ویژه در بحث هنر که متقاضیان فراوانی دارد، احساس می‌شود. در این میان تلویریون تئاتر ایران می‌تواند بخشی از این بستر باشد. به خصوص آنکه در مناطق دور افتاده امکانات آموزشی کمتری وجود دارد و وجود بسترهای آموزشی آنلاین و اینترنتی می‌تواند این کاستی را پوشش دهد.
امیر دژاکام کارگردان نمایش ایوب خان به برخی از تجربیات شخصی خود در این زمینه اشاره کرده است: «من به کمک خرید سی دی بود که با تئاتر مدرن و پست مدرن آشنا شدم. به دلیل آنکه امکان حضور در سالن اجرای هنرمندان بزرگ را نداشتم سی دی آثار آنها و کارگردانان صاحب‌نام را نگاه می‌کردم تا با این قیبل نمایش‌ها آشنا شوم. در واقع به کمک این سی دی‌ها کارهای زیادی را مشاهده کردم و یاد گرفتم. به همین دلیل می‌توان گفت که تلویزیون تئاتر ایران از این منظر بسیار خوب و مفید است.»
او اعتقاد دارد که راه‌اندازی تلویزیون تئاتر ایران به شیوع ویروس کرونا وابسته نیست و در هر زمان می‌توان از این پلتفرم بهره گرفت. در مجموع دژاکام فضای مجازی و سامانه تلویزیون تئاتر ایران را در امر آموزش بسیار مفید و موثر می داند و معتقد است: «واقعا چه دلیلی دارد که یک نفر برای شرکت در یک کلاس نظری مسافت زیادی را طی کند و با صرف زمان فراوان سر آن کلاس حاضر شود؟ بی شک فضای مجازی کمک شایانی به بحث آموزش خواهد کرد و به نظر من این فضا حتی پس از کرونا نیز در بحث آموزش جدی و موثر باقی خواهد ماند.»
محمدحسن ابویی مهریزی نیز به عنوان یکی از فعالان تئاتر عروسکی از شهرستان مهریز استان یزد وجود تلویزیون تئاتر ایران را برای هنرمندان شهرستانی ضروری می‌داند. از دید او عملکرد چنین پلتفرم‌هایی در بحث آموزش هنرمندان شهرستانی بسیار مثبت و مفید است. او چندی پیش در این زمینه به ایران تئاتر گفت: «کارگاه‌های برگزار شده در جریان جشنواره عروسکی تهران مبارک نمونه بسیار خوبی در مورد مواجه شدن مستقیم هنرجویان و اهالی تئاتر شهرستان با یک رویداد کاملا حرفه‌ای در زمینه تئاتر عروسکی بود. این در حالی است که اعزام کارشناسان خبره هنرهای نمایشی به شهرستان‌ها کار دشواری به شمار می‌رود و امکان فراهم آوردن وسایل و امکانات مورد نیاز برای حضور آنها در مراکز استانی فراهم نیست. بر این اساس ممکن است انگیزه لازم در اهالی مستعد تئاتر مستقر در شهرستان‌ها، که معمولا در پی رویارویی با یک محرک قدرتمند برای بروز استعدادهای خود هستند، به وجود نیاید. اما این شکل از برگزاری کارگاه یعنی برگزاری آن به صورت مجازی نتیجه داد و در رویداد عروسکی اخیر شاهد بودیم که بچه‌های شهرستانی به ویژه در بخش کودک جشنواره خوش درخشیدند و از استان ما نیز چند مقام برگزیده داشتیم. شاید اگر این جشنواره به شکل متمرکز در پایتخت برگزار می‌شد و به صورت مجازی پوشش داده نمی‌شد، بازتاب این چنینی نمی‌یافت و استعدادهای شهرستانی همچنان مغفول باقی می‌ماندند.»
او همچنین معتقد است: «اگرچه اجرای تئاتر باید زنده باشد و تماشاگر نمایش و گروه اجرا کننده آن باید انرژی متقابلی را میان یکدیگر رد و بدل نمایند، اما از ظرفیت‌های به وجود آمده در دنیای تکنولوژی و پیشرفت‌های جدید عرصه فناوری نیز نباید غافل ماند. به ویژه اینکه در زمینه پرداخت تخصصی به هنر تئاتر نیاز به آموزش و پژوهش و رصد دستاوردها و تجارب گروه‌های گوناگون تئاتر، چه داخلی و چه خارجی، داریم و فضای مجازی و استفاده از پلتفرم‌های جدید موجود در آن چنین امکانی را در اختیار ما قرار می‌دهد. این را قبول دارم که در برخی از زمینه‌ها نظیر آموزش ساخت عروسک‌های نمایشی بهترین شکل آموزش حالت حضوری است؛ چرا که هنرجو باید بافت، مواد و متریال استفاده شده در ساخت عروسک را از نزدیک ببیند و آنها را لمس کند. اما همان‌طور که گفتم شاید در حال حاضر تمام این شرایط ایده‌آل فراهم نباشد. به همین دلیل از طریق فضای مجازی می‌توان طیف متنوع و گسترده‌تری از هنرجویان را درگیر مسائل آموزشی کرد. همچنان‌که من نیز در شهرستان مهریز به دلیل شیوع ویروس کرونا و رعایت پروتکل‌های بهداشتی مدتی است آموزش آنلاین را در دستور کار قرار داده‌ام اما تصور می‌کنم حتی در دوران پساکرونا نیز بتوان این رویه را به شکل مفید و مطلوب ادامه داد.»
ارائه امکانات آموزشی در کنار ایجاد عدالت فرهنگی
لیلی عاج کارگردان تئاتر نیز چندی پیش در گفتگو با ایران تئاتر در این زمینه به نکاتی اشاره کرده بود: «تصور می‌کنم تلویزیون تئاتر ایران می‌تواند علاوه بر ایجاد عدالت فرهنگی جنبه‌های آموزشی ارزندهای نیز به همراه داشته باشد. از سوی دیگر این پلتفرم ظرفیت آن را دارد که در بحث آموزش و تجربه‌افزایی نیز کمک شایانی به هنرمندان و هنردوستان بکند. در همین جشنواره تئاتر فجر ورکشاپ‌های بسیار خوبی برگزار می‌شود که تمام هنرمندان یا هنردوستان امکان شرکت در آن را ندارند. حتی در سال‌های گذشته هنرمندان و اساتید بزرگ بین‌المللی برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی دعوت می‌شدند و تنها تعداد محدودی از اهالی هنر امکان حضور در این جلسات را داشتند. اگر این امکان فراهم شود که در بستر تلویزیون تئاتر ایران هر فرد علاقه‌مندی از شانس حضور در کارگاه‌های آموزشی بهره‌مند شود، بدون تردید تاثیر فراوانی در ارتقای کیفی تئاتر به خصوص در شهرستان‌ها خواهد داشت.»
نمایش «زندگی زباله ای» یکی از آثار شرکت کننده در هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک بود. نویسنده و کارگردان این نمایش یعنی «سید محسن موسوی» در زمان برگزاری این رویداد هنری در رابطه با آغاز به کار تلویزیون تئاتر ایران به ایران تئاتر گفته بود: «بی شک این پلتفرم باید خیلی زودتر از اینها راه می‌افتاد. راه‌اندازی آن اقدام بسیار ارزشمندی است؛ به خصوص در بحث سمینارها و ورک‌شاپ‌ها که به طور ویژه برای هنرمندان به اشتراک گذاشته می‌شود اقدامات بسیار خوبی انجام شده است. در واقع تمام علاقه‌مندان در هر نقطه از کشور به راحتی به این محتوای مفید دسترسی پیدا می‌کنند.»
در ادامه می‌توان به تجربیات «سارا عباس پور» در زمینه آموزش هنرهای نمایشی از طریق فضای مجازی اشاره کرد. او که در دنیای تئاتر فعالیت‌های مختلفی نظیر نویسندگی، کارگردانی، بازیگری و نقالی را تجربه کرده، در دوران پسا کرونا به پژوهش در مورد نقالی روی آورده و برای انجام این کار از فضای مجازی بهره فراوانی برده است. خانم عباس پور چندی پیش در گفتگو با ایران تئاتر به این نکته اشاره کرد که پس از شیوع ویروس کرونا در کلاس و کارگاه آنلاین «دکتر پرویز ممنون» در مورد فن روایتگری و نقالی شرکت کرده است. از آنجایی که آقای ممنون در اتریش زندگی می‌کند وجود فضای مجازی این امکان را در اختیار شاگردان او قرار داده است تا به صورت آنلاین و از راه دور در کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی او شرکت کنند. از همین رو می‌توان به اهمیت و کاربرد امر آموزش از طریق پلتفرم‌های مجازی و اینترنتی پی برد.
در این میان «ملیکا رضی» که خود به عنوان مدرس تئاتر شناخته می‌شود نیز از تجربیات شخصی خود در زمینه آموزش آنلاین تئاتر به بازیگران سخن گفته است. او که سابقه کارگردانی تئاتر را نیز در کارنامه دارد مدتی قبل در گفتگو با ایران تئاتر اظهار داشت: «برخی از همکاران ما بر این نکته پافشاری می‌کنند که آموزش آنلاین به هنرجویان به خصوص در رشته بازیگری آموزش کاملی نیست. اما موضوع مهمی که با اتکا به تجربیات تدریس خودم در کلاس‌های آنلاین آموزش بازیگری حاصل شده این است که آموزش آنلاین جنبه خصوصی دارد؛ از این جهت که هر هنرجو به صورت انفرادی از طریق لنز دوربین لپ‌تاپ خود با من به عنوان استاد خود ارتباط برقرار کرده و پرسش‌های مد نظرش را مطرح می‌کند. پس از آن نیز از همین طریق به پس دادن آموخته‌های خود در زمان امتحان می‌پردازد و فرایند آموزش را تکمیل می‌کند. بر این اساس بار آموزشی فضای مجازی تفاوتی با کلاس‌های حضوری ندارد. نکته متفاوت کلاس‌های آموزش آنلاین در این است که حتی به هنرجویان علاقه‌مند در دور افتاده‌ترین شهرها و روستاها نیز امکان حضور در کلاس‌ها و کارگاه‌های مجازی می‌دهد. در حالی که در دوره‌های آموزشی حضوری چنین امکانی وجود ندارد.»
امکان برگزاری کارگاه‌های آموزشی در فضای مجازی و پلتفرم‌های اینترنتی
کارگردان نمایش «چطوری برگردم خونه» یعنی «آرین ناصری مهر» که با این اثر در هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک حضور داشت، ضمن مثبت ارزیابی کردن برگزاری این رویداد هنری در فضای مجازی و پوشش کامل آن توسط تلویزیون تئاتر ایران اشاره کوتاهی نیز به جنبه‌های آموزشی این امر یعنی امکان به اشتراک گذاشتن محتوای کارگاه‌های آموزشی با هنرمندان شهرستانی داشت: «بدون تردید یکی از بهترین راهکارهایی که مسئولان برگزاری جشنواره عروسکی تهران مبارک می‌توانستند برای اجرای بدون دغدغه این رویداد هنری ارائه دهند برگزاری آن در فضای مجازی بود. با وجود نقاط ضعفی که به طور حتم هر پروژه‌ای در ابتدای کار با آن روبه‌رو است، من این جشنواره را در مجموع مثبت و مفید ارزیابی می‌کنم. من معلم هنر هستم و کارگاه‌های زیادی در شهرستان‌ها برگزار می‌کنم. جالب است که بازخورد اجرای نمایش چطوری برگردم خونه در جشنواره را بیش از همه از هنرمندان ساکن در شهرستان‌ها و استان‌هایی غیر از تهران گرفتم. این امر نشان از آن دارد که حضور در فضای مجازی برای هنرمندان و مخاطبان هنرهای نمایشی در سایر استان‌ها مفید بوده است.»
یکی دیگر از پیشکسوتان تئاتر عروسکی که در مراسم اختتامیه هجدهمین جشنواره عروسکی تهران مبارک از او تقدیر به عمل آمد «ایرج محمدی» بود. او نیز هنگام گفتگو با ایران تئاتر به جنبه‌های مثبت پلتفرم‌هایی نظیر تلویزیون تئاتر ایران در امر آموزش هنرجویان اشاره کرد و گفت: «اگرچه شکل ایده‌آل اجرای نمایش برای مخاطب اجرای آن به صورت زنده و حضوری است و باید ارتباط چهره به چهره و نفس به نفس میان اجرا کننده نمایش و تماشاچی آن به وجود بیاید، اما باید واقع‌بین بود و حقیقت موجود را پذیرفت. آنچه که امروز شاهد آن هستیم این مهم را محقق نمی‌سازد و نمایش‌ها امکان اجرا به صورت زنده را ندارند. ما در قبال فرهنگ و هنری که وارث آن هستیم مسئولیت داریم و باید در اشاعه آن کوشا باشیم. تئاتر ابزاری برای فرهنگ‌سازی است و نباید اجرای آن تعطیل شود. ممکن است با توسل به فضای مجازی قدری از کیفیت کار کاسته شود، اما این امر را باید در نظر داشت که برگزاری جشنواره به این شیوه دستاوردهای مثبت قابل توجهی به همراه دارد. بخش عمده این دستاوردها در امر آموزش حاصل شد و تمام علاقه‌مندان به تئاتر، به ویژه آنهایی که در شهرستان‌های دور و نزدیک به سر می‌برند و امکان حضور در پایتخت حتی در شرایط عادی و غیر کرونایی را ندارند، توانستند در جریان ورک‌شاپ‌ها و برنامه‌های آموزشی این دوره از جشنواره قرار بگیرند. در این دوره از جشنواره مبارک گزارش‌های متعددی حاکی از رضایتمندی اهالی تئاتر عروسکی در شهرستان‌ها ارائه شد و اگر هم اشکالی بود به اجرای آثار نمایشی مربوط می‌شد. البته من معتقدم حتی با وجود برخی کاستی‌ها و فراهم نبودن بستر و زیرساخت‌های لازم برای برگزاری جشنواره عروسکی به این سبک و سیاق، برگزار شدن این رویداد هنری قطعا بهتر از برگزار نشدن آن بود.»
در کنار سایر هنرمندان «شراره طیار» کارگردان نمایش «گورخر سیاه»، از دیگر آثار حاضر در جشنواره عروسکی تهران مبارک، نیز از جنبه‌های آموزشی تلویزیون تئاتر ایران استقبال کرد و گفت: «با توجه به وضعیت تحمیل شده ناشی از شیوع ویروس کرونا به اهالی هنر، در جشنواره مبارک امسال بخش جنبی مختصری تدارک دیده شده بود به این منظور که بچه‌ها عروسک مبارک بسازند و با آن نمایش اجرا کنند. اکثر شاگردانم که کلاس آنلاین داشتند در این بخش جنبی شرکت کردند و من نیز به این بخش از جشنواره به عنوان طرح درس نگاه کردم. در مجموع جنب و جوشی که در اثر انجام این کار میان بچه‌های کلاس من در گرفت بسیار جالب توجه بود. در هر صورت هنرهای نمایشی تحت هر شرایطی باید زنده بماند و اکنون شرایط به گونه‌ای رقم خورده است که اجرای آثار نمایشی به صورت آنلاین باشد. اما اگر کشور ما به لحاظ فرهنگی شرایط بهتری داشت صدا و سیما نیز باید این نمایش‌ها را پخش می‌کرد. تمام هنرمندان از آثار تولیدی خود فیلم‌های خوب و با کیفیتی دارند که قابل پخش از تلویزیون است. صدا و سیما می‌توانست با قیمت مناسبی این فیلم‌ها را از هنرمندان خریداری کند تا هم به آنها کمک شود و هم اینکه تئاتر به حیات خود ادامه دهد.»
امکان پخش زنده جشنوارههای مهم تئاتر و پوشش کامل رویدادهای مرتبط با هنرهای نمایشی
با توجه به اینکه اکثر جشنوارههای تئاتر و رویدادهای سالانه و فصلی مربوط به هنرهای نمایشی در پایتخت یا شهرهای بزرگ ایران برگزار می‌شود، هنرمندان شهرستانی معمولا امکان تماس چندانی با آنها پیدا نمی‌کنند و به همین جهت از دستیابی به بسیاری از فرصت‌ها محروم می‌مانند. با این حال اگر این رویدادها یا حداقل بخشی از آنها به صورت زنده یا با فاصله کوتاهی از اجرا به صورت مجازی برای عموم مردم پخش شود هنرمندان شهرستانی نیز امکان اطلاع از آنها را خواهند یافت.
در زمستان گذشته شاهد آن بودیم که دو رویداد هنری مهم مربوط به هنرهای نمایشی یعنی سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر و هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی «تهران-مبارک» به طور کامل توسط تلویزیون تئاتر ایران پوشش داده شد و بسیاری از بخش‌های آنها از طریق این پلتفرم در اختیار مخاطبان قرار گرفت. به عنوان مثال فیلم مربوط به نشست‌های پژوهشی سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر در کمتر از ۲۴ ساعت در سامانه تلویزیونی تئاتر ایران بارگذاری می‌شد تا علاقه‌مندان بتوانند از محتوای این نشست‌ها آگاه شوند. افزون بر آن بخش‌هایی نظیر بخش فضای مجازی هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی «تهران-مبارک» نیز به طور ویژه برای بازتاب از فضای مجازی تدارک دیده شده بود.
محمدحسن ابویی مهریزی که یکی از فعالان نام آشنای تئاتر عروسکی در استان یزد به شمار می‌رود پوشش جشنوارههای تئاتر ایران توسط سامانه‌های نوینی نظیر تلویزیون تئاتر ایران را برای اهالی تئاتر شهرستان‌ها یک نعمت می‌داند و معتقد است: «در شهرستان‌ها امکانات زیرساختی مربوط به تئاتر که سرانه فضاهای نمایش یکی از آنها است کیفیت و کمیت بسیار پایینی دارد؛ به گونه‌ای که در مورد سالن‌های نمایش مختص به تولید و اجرای آثار نمایشی عروسکی باید گفت این امکانات چیزی در حد صفر است. درست به همین دلیل است که وجود چنین سامانه‌هایی که در آنها هنرمندان و اهالی تئاتر شهرستانی به طور مستقیم با رویدادهای تئاتری جاری در مرکز ارتباط برقرار می کنند و در جریان رخدادهای آن قرار می‌گیرند می‌تواند زمینه را برای ظرفیت‌سازی و شکوفایی بسیاری از استعدادهای تئاتری در شهرستان‌ها، که معمولا مغفول مانده‌اند، هموار نماید.»
او در گفتگو با ایران تئاتر از تجربه مثبت خود در جریان پیگیری رخدادهای هجدهمین جشنواره عروسکی «تهران-مبارک» از طریق فضای مجازی و تلویزیون تئاتر ایران این گونه یاد کرد: «آنچه می‌گویم از زبان یکی از علاقه‌مندان و فعالان تئاتر در شهرستان است که از پایتخت دور است. برای فعالان شهرستانی همیشه آرزوی شرکت در جشنوارههای تئاتری برگزار شده در مرکز وجود داشته است و امسال با برگزاری جشنواره عروسکی تهران مبارک توفیقی نصیب ما شد که بتوانیم کیلومترها دورتر از محل برگزاری این جشنواره در جریان رخدادهای آن قرار بگیریم. به طور قطع استفاده‌ای که شخص من و سایر اهالی تئاتر یعنی هنرجویان و هنرمندان شهرستان مهریز از برنامه‌های این دوره از جشنواره عروسکی تهران مبارک با توسل به فضای مجازی کردیم بسیار مفید بود؛ به ویژه کارگاه‌های تخصصی این دوره از جشنواره که حتی در صورت نبود کرونا هم احتمال حضور در آنها برای ما صفر بود. ما در طول جشنواره هر زمان که اراده کردیم با مراجعه به پلتفرم‌های این رویداد هنری در جریان اجراهای این دوره از جشنواره قرار گرفتیم. البته باید بگویم این امر شاید تنها برای ما جذابیت داشته باشد و برای فعالان تئاتر ساکن پایتخت و هنرمندان مقیم در مرکز که سال‌ها از نزدیک شاهد برگزاری زنده و پرشور این جشنواره بودهاند از جذابیت لازم برخوردار نبوده باشد.»
جذابیت پوشش آنلاین رویدادهای هنری تئاتر برای فعالان هنرهای نمایشی در شهرستان
کارگردان تئاتر اهل نجف آباد یعنی «میثم طاهری» که با نمایش «دروغ وروره جادو» به عنوان نماینده اصفهان در هجدهمین جشنواره عروسکی «تهران-مبارک» حضور داشت نیز معتقد است: « حسن بسیار بزرگ پوشش مجازی جشنواره عروسکی تهران مبارک توسط تلویزیون تئاتر ایران دسترسی تمام هنردوستان به این رویداد هنری است؛ یعنی کسانی که سال‌ها از حضور و تماشای این جشنواره بی‌نصیب مانده بودند. بسیار خوشحالم از اینکه هنردوستانی که در دوره‌های قبل به دلیل بعد مسافت امکان حضور در جشنواره را نداشتند در این دوره به لطف فضای مجازی از این امکان برخوردار شدند و به راحتی از منزل و شهر خود به تماشای این عروسک‌ها نشستند. بی‌شک با وجود تمام مشکلاتی که شیوع ویروس کرونا برای تئاتر کشور داشت، شاید بتوان راه‌اندازی تلوزیون تئاتر ایران را دستاورد مهم آن برشمرد. پلتفرمی که جای خالی آن به شدت در تئاتر ایران احساس می‌شد؛ به‌ویژه در بین ما شهرستانی‌ها که دور از مرکز به سر می‌بریم و امکان تماشای تمام آثار را به صورت زنده نداریم.»
یکی از آثار خوب حاضر در هجدمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک «جایی برای آشغال‌ها نیست» نام داشت که کارگردان آن «نسرین خنجری» بود. او در مورد نحوه پوشش این جشنواره توسط تلویزیون تئاتر ایران اظهار داشت: «به نظر من این اتفاق تجربه نو و جالبی است. البته اکثر ما هنگام مواجه شدن با این پدیده نو استرس داشتیم و در ابتدا نمی‌دانستیم که باید چگونه با آن کنار بیاییم. پیش از جشنواره عروسکی تهران مبارک جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان نیز به همین شکل برگزار شد؛ به همین دلیل من که اهل یزد و ساکن این شهر هستم توانستم از طریق فضای مجازی در جریان کم و کیف آثار شرکت کننده در این جشنواره قرار بگیرم؛ امری که در سال‌های قبل شاهد وجود آن نبودیم. در واقع کرونا با همه بدی‌هایی که داشت فرصتی را ایجاد کرد که ما بتوانیم به انجام تجربه‌های نو در زمینه عرضه محصولات فرهنگی و هنری بیاندیشیم. شخصا بسیار خوشحالم که نمایش من از طریق فضای مجازی امکان آن را دارد که توسط طیف گسترده‌تری از تماشاگران در سراسر ایران دیده شود. تنها سختی کار در این تجربه نو روند فیلمبرداری آثار بود که استرس و نگرانی قابل توجهی را متوجه اغلب گروه‌های شرکت کننده در جشنواره کرد. علاوه بر آن چون قرار بر این است که فیلم آثار نمایشی در فضای مجازی پخش شود و در اختیار مخاطبان بیشتری قرار گیرد، لذا نظارت‌ها و ارزیابی‌ها در خصوص نحوه اجرا و فیلمبرداری تا حدی دشوار و سختگیرانه بود و فشار آن را متوجه گروه‌های نمایش حاضر در جشنواره کرد. اما بسیاری از ما از نتیجه کار خرسندیم و امیدواریم با تماشای این آثار رضایت بینندگان نیز جلب شود.»
پیش از برگزاری هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک دبیر اجرایی این جشنواره یعنی «مهدی حاجیان» مبنای اصلی در فرایند به اشتراک‌گذاری فیلم آثار نمایشی این رویداد هنری را تلویزیون تئاتر ایران اعلام کرد و آن را ابزاری خواند که عموم علاقه‌مندان می‌توانند به کمک آن در جریان تولیدات این دوره از جشنواره قرار گیرند. او در این زمینه اظهار داشت: «شخصا باید اذعان کنم که سامانه تلویزیون تئاتر ایران اتفاق مبارکی بود که در راستای ترویج هنر نمایش میان عموم علاقه‌مندان و حتی خانواده‌های ایرانی که چندان قرابتی با این هنر ندارند به وجود آمد. ما نیز از ظرفیت‌های این سامانه نهایت استفاده را خواهیم برد. کما اینکه پیش از این نیز فیلم ورک‌شاپ‌ها و کارگاه‌های تخصصی جشنواره از طریق این سامانه در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت.»
فراهم شدن فرصت مناسب برای معرفی هنرمندان معلول
همان گونه که در مطلب زمانی برای دگردیسی تئاتر به آن اشاره شد تلویزیون تئاتر ایران می‌تواند فرصت خوبی برای تماشای بی‌دردسر تئاتر برای افراد معلول فراهم آورد. این پلتفرم اینترنتی همچنین قادر است بستر مناسبی برای اجرای تئاتر توسط این افراد باشد. چنین ظرفیتی در بخش محیطی و فضای باز هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی «تهران-مبارک» مورد بهره‌برداری قرار گرفت و موجب تولید و پخش نمایش «هم آوایی» شد. این نمایش توسط گروهی متشکل از 120 نفر اجرا گردید که 80 نفر از آنها را افراد معلول تشکیل می‌دادند. با توجه به اینکه این افراد در استان‌های مختلف ایران زندگی می‌کردند تولید نمایش هم آوایی در قالب اثری که برای پخش از پلتفرم مجازی بهینه‌سازی شده است فرصت خلق آن را برای گروه سازنده فراهم نمود.
کارگردان این نمایش یعنی «سمیه گلباز» هنگام گفتگو با ایران تئاتر در رابطه با تلویزیون تئاتر ایران به این نکته اشاره کرده بود که با وجود آنکه ابتدا نظر مثبتی به پخش آنلاین تئاتر نداشت اما در ادامه پذیرفت که برخی از نمایش‌ها را می‌توان از طریق پلتفرم‌های اینترنتی پخش و منتشر کرد و اصولا این موضوع به ماهیت نمایش بستگی دارد. او معتقد است: «به طور کل باید نگاه مثبتی به این پلتفرم داشت. نمایشی که ما اجرا کردیم و فیلم آن از سامانه تلویزیون تئاتر ایران به صورت مجازی پخش شد کاملا با این پلتفرم اینترنتی سازگاری داشت؛ چرا که هم به جهت شرایط خاص اجرا کنندگان این اثر و هم تعداد بالای آنها امکان حضور فیزیکی گروه نمایش در جشنواره وجود نداشت و حتی اگر چنین امکانی فراهم می‌شد رسیدن به این تعداد از مخاطب امکان‌پذیر نبود. مگر در نمایشی که ماهیت اجرای آن محیطی است و در فضای باز اجرا می‌شود چه تعداد از تماشاگران امکان حضور خواهند داشت؟ این در حالی است که سامانه‌هایی نظیر تلویزیون تئاتر ایران امکانی را فراهم آورده‌اند که تعداد بیشماری مخاطب بتوانند کار و تلاش گروهی از هنرمندان مددجو را مشاهده کنند و حتی خانواده‌های این افراد نیز که امکان مراجعه حضوری به محل اجرا را ندارند در جریان تلاش ساعی آنها قرار گیرند. از این نظر کاملا با ماهیت چنین ساختار نوینی در پوشش رویدادهای نمایشی موافقم؛ اما به سایر هنرمندانی که ممکن است ماهیت و مختصات آثارشان از شکل و شمایل متفاوت برخوردار باشد و با اجرا در چنین پلتفرم‌هایی سازگار نباشد نیز این حق را می‌دهم که نگاهی نقادانه نسبت به این پلتفرم‌ها داشته باشند.»
فاطمه جلیل معز به عنوان کارگردان نمایش «دستمال من زیر درخت آلبالو گم شده» این اثر مختص کودکان و خردسالان را در هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی «تهران-مبارک» شرکت داد. او وجود پلتفرم‌های مجازی نوینی نظیر تلویزیون تئاتر ایران را به سود معلولان می‌داند و عقیده دارد چنین سامانه‌هایی قادر به تسهیل تماشای نمایش برای این دسته از افراد خواهند بود. خانم جلیل معز نظر خود در رابطه با این موضوع را این گونه با ایران تئاتر در میان گذاشت: «بی شک تعامل مخاطب با تئاتر، به ویژه در تئاتر کودک، در صحنه شکل می‌گیرد و جادوی صحنه تاثیر قابل توجهی در انتقال تفکر هنرمند به مخاطب دارد. با این وجود خدا را شاکریم که بازخورد خوبی از این جشنواره دریافت کردیم. یکی از مهمترین امتیازهای پخش آثار جشنواره به صورت مجازی امکان تماشای آنها در هر زمان و مکان است. من در اوقاتی که نمایشی را روی صحنه اجرا می‌کنم همواره از یک گروه معلول در آسایشگاه برای تماشای آن اثر دعوت به عمل می‌آورم. آنها همیشه با سختی و زحمت به سالن می‌آمدند. اما امسال مربی آنها با من تماس گرفت و از ایده مسئولان جشنواره در زمینه برگزاری آنلاین آن بسیار ابراز خرسندی نمود. او عنوان کرد که تمام بچه‌ها توانستند نمایش شما را به صورت مجازی ببینند. افزون بر آن کمبود جا در سالن‌های نمایش همیشه یکی از دغدغه‌های اصلی هنرمندان کودک است. بنابراین بسیار خوشحالم که با ورود به فضای مجازی این مشکل تا حدی برطرف می‌شود. من امسال موفق شدم تمام آثار حاضر در جشنواره عروسکی را ببینم. کیفیت صدا و تصویر آثار نمایشی از دید من عالی بود و اجرای این ایده کار بسیار خوب هنرهای نمایشی است. به نظر من پخش آنلاین نمایش‌ها در کنار اجرای زنده آنها می‌تواند کمک بسیار خوبی برای ارتقا کیفیت تئاتر باشد.»
لزوم توجه به قوانین حفظ حق نشر و حقوق مولف
همان گونه که در مطالب پیشین ایران تئاتر در مورد تلویزیون تئاتر ایران به آن اشاره شد، پیش زمینه اقبال هنرمندان به چنین پلتفرم‌هایی محکم‌کاری بحث حفظ حق نشر و حقوق مولف یا همان کپی رایت است. انجام این کار عزم راسخی را طلب می‌کند و تنها از عهده مسئولان فرهنگی و هنری کشور بر نمی‌آید. در واقع این بحث ابتدا نیاز به تصویب قوانین مختلف در مجلس و سپس اجرای صحیح و مو به موی آنها توسط نهادهای تعیین شده در همان قوانین دارد و در مجموع کار چندان راحتی نیست. اما این کار غیر ممکن نیست و با صرف دقت، توجه و تلاش کافی از سوی نهادهای مسئول قابل انجام خواهد بود. با این حال معدود اظهار نظرهای مسئولان فرهنگی و هنری کشور در این زمینه نشان از آن دارد که این موضوع هنوز چندان جدی گرفته نشده است.
به عنوان مثال در زمستان گذشته و در شرایطی که به دلیل شیوع ویروس کرونا جشنواره فیلم فجر به صورت نسبتا محدود برگزار شد دبیر این جشنواره برای جلوگیری از سرقت هنری فیلم‌های شرکت کننده در این رویداد هنری حاضر به پخش آنلاین آثار موجود در جشنواره نشد و تصمیم به پاک کردن صورت مسئله گرفت. اگرچه دبیر سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر یعنی «حسین مسافر آستانه» رویه دیگری در پیش گرفت و توانست امکان پخش آنلاین آثار شرکت کننده در این رویداد هنری را از طریق تلویزیون تئاتر ایران و چند پلتفرم مجازی دیگر فراهم کند، اما در عین حال اعتراف کرد که جنبه قاچاق این آثار چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
او در این زمینه اظهار داشت: «ما به جنبه قاچاق این قضیه نگاه نکردیم و قرار است تا 24 ساعت این فیلم‌ها را در فضای مجازی نگه داریم. امری که به منزله حضور گروه تئاتر در جشنواره تلقی می‌شود. سوای این امر سایر حق و حقوق این آثار مازاد بر ۲۴ ساعت ذکر شده مربوط به خود گروه است؛ از همین رو در پلتفرم‌های معین شده پخش فیلم‌ها را ادامه نخواهیم داد؛ مگر بعد از جشنواره پلتفرم‌های مختلف با گروه‌های تئاتر وارد مذاکره شوند و با رعایت حق و حقوق این آثار و حق رایت آنها بتوانند این فیلم‌ها را به پخش برسانند.»
البته کمتر از یک ماه بعد وضعیت پخش آثار در جشنواره عروسکی تهران مبارک بهبود یافت و امکان مشاهده تمام آثار شرکت کننده در این رویداد هنری از ابتدا تا انتهای جشنواره (به مدت تقریبی یک هفته) به صورت 24 ساعته فراهم بود. با این حال جای خالی قوانین کپی رایت همچنان در عرصه هنر و فرهنگ کشور حس می‌شود و باید به حال آن فکر جدی و اساسی نمود و تدبیر شایسته‌ای اندیشید. علاوه بر آن به منظور آشنایی هر چه بیشتر مخاطبان با تلویزیون تئاتر ایران و ظرفیت‌های آن به تبلیغات گسترده‌تری نیاز است.
اهمیت تبلیغات در شناساندن پلتفرم‌های مجازی تئاتر به مخاطب
علاوه بر حل مشکلات مربوط به حق نشر آثار نمایشی در فضای مجازی باید پلتفرمی که این آثار از طریق آن پخش و منتشر می‌شود نیز به طور کامل به مخاطب معرفی شود. در واقع به منظور آشنایی هر چه بیشتر مخاطبان با تلویزیون تئاتر ایران و ظرفیت‌های آن به تبلیغات گسترده‌تری نیاز است.
نویسنده و کارگردان تئاتر عروسکی یعنی «رامین کهن» در این زمینه معتقد است: «سابقه راه اندازی تلویزیون تئاتر ایران کم است و زمان می‌برد تا این پلتفرم به جایگاه سایر پلتفرم‌های فعال در این حوزه برسد. برای آشنایی مخاطبان هنرهای نمایشی با تلویزیون تئاتر ایران باید تبلیغات بیشتر و متنوع‌تری انجام شود تا مخاطبان از کم و کیف آن اطلاع پیدا کنند.»
یکی دیگر از هنرمندان تئاتر یعنی «ناصر آویژه» نیز چندی پیش بر اهمیت تبلیغات موثر برای شناساندن پلتفرم‌های پخش نمایش به مخاطبان تاکید کرده و فقدان آن را یکی از دلایل مهجور ماندن پخش آنلاین تئاتر در میان مردم نامیده بود. او که از دیرباز بخش مهمی از فعالیت حرفه‌ای خود را به تئاتر کودک اختصاص داده و پس از شیوع ویروس کرونا نیز چهار نمایش مختلف را در این زمینه اجرا کرده و آنها را به روی صحنه برده است در مورد این کاستی اظهار داشت: «متاسفانه پخش آنلاین اجراهای تئاتر در طول یک سال اخیر به نتیجه مناسب و سرانجام مثبتی نرسید؛ در حالی که فضای مجازی فضای بسیار مناسبی برای انجام این کار است و مخاطبان تئاتر، خانواده‌ها و فرزندانشان می‌توانند از این طریق ارتباط خود را با هنرهای نمایشی حفظ کنند و به تماشای آثار مد نظرشان بنشینند. از نظر من دلیل اصلی این ناکامی وجود نداشتن تبلیغات گسترده و تاثیرگذار بود. این روزها همه سریال می‌سازند تا از فضای مجازی پخش شود و تبلیغات شهری گسترده‌ای به این امر اختصاص پیدا کرده است؛ اما برای تئاتر و پخش آنلاین نمایش هیچ‌گونه تبلیغاتی انجام نمی‌شود. به همین دلیل بسیاری از خانواده‌ها و مخاطبان بالقوه نمی‌دانند از چه طریق یا توسط کدام پلتفرم باید به تماشای نمایش‌های مد نظر خود بنشینند. البته این ایراد که تا کنون از امکان پخش آنلاین تئاتر استفاده مناسبی نشده است متوجه خانواده‌ها و مخاطبان نیست؛ بلکه ایراد اصلی از سمت فعالان، برنامه‌ریزان و تصمیم گیرندگان این عرصه است که هنوز برنامه‌ریزی درستی برای انجام تبلیغات مناسب در این حوزه انجام نداده‌اند. اگر تبلیغات مناسب و گسترده‌ای برای پخش آنلاین تئاتر صورت گیرد، امکان بسیار خوبی فراهم می‌شود تا هنرمندان تئاتر به فعالیت خود در دوران کرونا ادامه دهند و مخاطبان نمایش نیز محتوای مناسبی برای تماشا داشته باشند.»
کارگردان نمایش «حیاط خانه ما» یعنی «وحید خسروی» نیز در گفتگو با ایران تئاتر به نبود تبلیغات مناسب برای معرفی تلویزیون تئاتر ایران به مخاطب اشاره کرد. او که این نمایش را در هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک شرکت داده بود در همان زمان اظهار داشت: «راه‌اندازی تلویزیون تئاتر ایران حرکت فوق‌العاده‌ای بود و این ایده بی‌نظیر و عالی است. اما در نحوه شناساندن آن به مخاطب چالش عمده‌ای وجود داشت. من که خودم اهل تئاتر هستم تنها از طریق جشنواره عروسکی مبارک با این پلتفرم آشنا شدم و پیش از آن به کلی از وجودش بی‌خبر بودم. حال شما خود حساب کنید که عامه مردم و کسانی که قرابت چندانی با تئاتر ندارند تا چه اندازه با این پلتفرم جدید آشنایی دارند؟ از دید من تلویزیون تئاتر ایران شروع ضعیفی از نظر نحوه شناساندن خود به مردم داشت و بدون تردید وجود یک تیم حرفه‌ای برای شناساندن آن به مخاطب ضروری است. به هر حال مردم باید ابتدا این فضا را بشناسند تا بعد بتوانند به سراغ آن بیایند. همگی باید این حقیقت را بپذیریم که حضور در سالن بخش اندکی از اجرا را به خود اختصاص می‌دهد و بخش قابل توجهی از مخاطبان امکان حضور در سالن‌های نمایش را ندارند. به همین دلیل حضور تئاتر در فضای مجازی بسیار ارزشمند است.»
در مجموع می‌توان گفت که تلویزیون تئاتر ایران در مدت کوتاه حیات خود توانسته است عملکرد مثبتی را به نمایش بگذارد و نمره قبولی دریافت کند. امید می‌رود که به مرور زمان بر قابلیت‌های این پلتفرم مفید افزوده شود و نقاط قوت آن به شکل محسوسی افزایش یابد.
